Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Παραδόθηκε στο Ιστορικό Αρχείου του KKE το τυπογραφικό πιεστήριο του Φώτη Αγγουλέ (ΦΩΤΟ)

Πιο πλού­σιο γίνε­ται από σήμε­ρα το Ιστο­ρι­κό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, καθώς περ­νά­ει στα χέρια του ένα σημα­ντι­κό ιστο­ρι­κό κει­μή­λιο, το χει­ρο­κί­νη­το τυπο­γρα­φι­κό πιε­στή­ριο που χρη­σι­μο­ποιού­σε ο Φώτης Αγγου­λές στη Χίο και το οποίο βρι­σκό­ταν στο κατά­στη­μα της «Alpha Bank» του νησιού.

Το εν λόγω κει­μή­λιο παρα­χω­ρή­θη­κε, έπει­τα από αίτη­μα που έκα­νε η Κεντρι­κή Επι­τρο­πή στην τρά­πε­ζα και θα πάρει τη θέση του στη μόνι­μη έκθε­ση ιστο­ρι­κών ντο­κου­μέ­ντων της ΚΕ (δεί­τε πιο κάτω φωτο­γρα­φί­ες και δια­βά­στε ιστο­ρι­κά στοι­χεία για το πιεστήριο).

Μάλι­στα στο πιε­στή­ριο υπάρ­χει ακό­μα ανά­γλυ­φη η μήτρα με το ποί­η­μα του Φ. Αγγουλέ:

«Μην καρ­τε­ρά­τε να λυγί­σου­με μήτε για μια στιγμή
μηδ’ όσο στην κακο­και­ριά λυγά­ει το κυπαρίσσι
έχου­με τη ζωή πολύ πάρα πολύ αγαπήσει».

aggoules

Τροφοδοτούσε με διαφωτιστικό υλικό τον αγωνιζόμενο λαό

Το παρά­νο­μο χει­ρο­κί­νη­το τυπο­γρα­φι­κό πιε­στή­ριο, γνω­στό ως το τυπο­γρα­φι­κό πιε­στή­ριο του Φώτη Αγγου­λέ, είναι ένα κει­μή­λιο μεγά­λης ιστο­ρι­κής σημα­σί­ας, το οποίο συν­δέ­ε­ται με κορυ­φαί­ες στιγ­μές της δρά­σης του ΚΚΕ και του κινή­μα­τος, στη χώρα και στο νησί της Χίου, κατά την περί­ο­δο 1946 ‑1949.

Η δημιουρ­γία αυτού του παρά­νο­μου τυπο­γρα­φεί­ου έγι­νε με από­φα­ση της Περι­φε­ρεια­κής Επι­τρο­πής Χίου του ΚΚΕ, σε συν­θή­κες απα­γό­ρευ­σης και σκλη­ρής τρο­μο­κρα­τί­ας, προ­κει­μέ­νου να συνε­χί­σει να φτά­νει στο λαό της Χίου η φωνή του ΚΚΕ και του διω­κό­με­νου κινή­μα­τος, με τη συνέ­χι­ση της έκδο­σης της εφη­με­ρί­δας «ΕΜΠΡΟΣ» (όργα­νο της Περι­φε­ρεια­κής Επι­τρο­πής Χίου του ΚΚΕ), του εντύ­που «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ» (όργα­νο των κομ­μά­των του ΕΑΜ), καθώς και το τύπω­μα προκηρύξεων.

Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Χίου από τους Γερ­μα­νούς, το «ΕΜΠΡΟΣ» και ο «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ» διακι­νού­σαν χιλιά­δες φύλ­λα στο νησί και ένας από τους πρώ­τους στό­χους της αστι­κής εξου­σί­ας ήταν η παρε­μπό­δι­ση και η φίμω­σή τους.

Η πρώ­τη οργα­νω­μέ­νη και κατα­δρο­μι­κή επί­θε­ση τρα­μπού­κων στο τυπο­γρα­φείο, πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε τον Απρί­λη του 1945, όπου προ­κά­λε­σαν την ολι­κή κατα­στρο­φή του. Ήταν η περί­ο­δος όπου κλι­μά­κω­ναν την κρα­τι­κή τρο­μο­κρα­τία κατά των κομ­μου­νι­στών και των αγω­νι­στών του ΕΑΜ, με ξυλο­δαρ­μούς, συλ­λή­ψεις και φυλα­κί­σεις κ.ά.

Στη συνέ­χεια, οι επι­θέ­σεις και τα μέτρα σε βάρος αυτών των εντύ­πων, του Κόμ­μα­τος και του ΕΑΜ, έγι­ναν πιο συχνές και πιο απρο­κά­λυ­πτες. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό είναι ότι η χωρο­φυ­λα­κή, με γελοί­ες προ­φά­σεις, έβα­ζε συνε­χώς υπέ­ρο­γκα πρό­στι­μα στο «ΕΜΠΡΟΣ» και τον «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟ», ενώ τους υπεύ­θυ­νους για την έκδο­σή τους τους συνε­λάμ­βα­ναν και τους φυλά­κι­ζαν, με αστή­ρι­κτες κατη­γο­ρί­ες, τον έναν μετά τον άλλο.

Η τελευ­ταία επί­θε­ση της χωρο­φυ­λα­κής, στο νόμι­μο τυπο­γρα­φείο τους, έγι­νε στις 14 Νοέμ­βρη του 1947, για να ακο­λου­θή­σει σε λίγες μέρες, στις 28 Νοέμ­βρη, η επί­ση­μη απα­γό­ρευ­ση έκδο­σης του «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥ». Το «ΕΜΠΡΟΣ» το είχαν ήδη απαγορεύσει.

Η μετα­φο­ρά του παρά­νο­μου χει­ρο­κί­νη­του τυπο­γρα­φεί­ου και των στοι­χεί­ων έγι­νε από την περιο­χή Κάμπος. Το μετέ­φε­ραν αντάρ­τες του Βρο­ντά­δο, με επι­κε­φα­λής τον ΕΠΟ­Νί­τη Σκού­φα­λο Παντε­λή. Το εγκα­τέ­στη­σαν σε μία Φου­ντά­να, δηλα­δή, εγκι­βω­τι­σμέ­νη δεξα­με­νή νερού, στα θεμέ­λια σπι­τιού, στην περιο­χή Παντε­λά­κη — Βροντάδου.

Το σπί­τι ανή­κε στην οικο­γέ­νεια Ζαν­νή Αθη­ναί­ου, η οποία αψη­φώ­ντας τους μεγά­λους κιν­δύ­νους, στή­ρι­ζε το δίκαιο αγώ­να του ΚΚΕ και του ΔΣΕ και είχε ανα­λά­βει την τρο­φο­δο­σία των δύο παρά­νο­μων τυπο­γρά­φων με τα απα­ραί­τη­τα στοι­χεία και υλικά.

Τη λει­τουρ­γία του την ανέ­λα­βαν οι κομ­μου­νι­στές Μιχά­λης Βατ­τά­κης, φιλό­λο­γος — δημο­σιο­γρά­φος που είχε γεν­νη­θεί το 1913, στο χωριό Θολο­πο­τά­μι, και ο τυπο­γρά­φος — ποι­η­τής Φώτης Αγγου­λές (Χον­δρου­δά­κης) που είχε γεν­νη­θεί το 1911, στο Τσε­σμέ της Μ. Ασίας.

Επί 5 μήνες και κάτω από πολύ δύσκο­λες συν­θή­κες, μέσα στο κρύο και την υγρα­σία, τύπω­ναν τις παρά­νο­μες εφη­με­ρί­δες και τρο­φο­δο­τού­σαν με δια­φω­τι­στι­κό υλι­κό τον αγω­νι­ζό­με­νο λαό. Οι κρα­τι­κοί μηχα­νι­σμοί είχαν λυσ­σά­ξει και επι­χει­ρού­σαν με όλα τα μέσα να βρουν και να εξο­λο­θρεύ­σουν την «πηγή» της ανυ­πό­τα­κτης φωνής και ενημέρωσης.

Αυτό το κατόρ­θω­σαν στις 30 Μάρ­τη 1948 και εφό­σον είχαν συλ­λη­φθεί ή εξο­ντω­θεί οι τελευ­ταί­οι αντάρ­τες και ενώ είχαν φυλα­κι­στεί εκα­το­ντά­δες μέλη και στε­λέ­χη του ΚΚΕ, καθώς και άλλοι αγω­νι­στές του ΕΑΜι­κού κινή­μα­τος και από τη Μ. Ανατολή.

Ήταν τόσο μεγά­λη η ανα­κού­φι­ση των διω­κτι­κών αρχών για την ανα­κά­λυ­ψη του παρά­νο­μου τυπο­γρα­φεί­ου και τη σύλ­λη­ψη των λει­τουρ­γών του, όπου οι πανη­γυ­ρι­σμοί και το ξέχει­λο μίσος τους κατα­γρά­φο­νται στον Τύπο της επο­χής, με παχυ­λούς τίτλους και ανα­λυ­τι­κά ρεπορτάζ.

aggoules15

Ο Μ. Βατ­τά­κης και ο Φώτης Αγγου­λές δικά­στη­καν στο έκτα­κτο Στρα­το­δι­κείο Αθη­νών μαζί με ακό­μα 73 Χιώ­τες αντάρ­τες του ΔΣΕ. Και οι δυο έμει­ναν όρθιοι ως το τέλος. Αρνή­θη­καν να υπο­γρά­ψουν δήλω­ση μετάνοιας.

Ο Μ. Βατ­τά­κης εκτε­λέ­στη­κε μαζί με άλλα 10 παλι­κά­ρια, από τη Χίο, στις 20 Αυγού­στου του 1948, στο Γουδί.

Ο Φ. Αγγου­λές οδη­γή­θη­κε για χρό­νια σε φυλα­κές — κάτερ­γα και τόπους εξο­ρί­ας και εξό­ντω­σης, οποί­ος με τη στά­ση και την ποί­η­σή του κατέ­δει­ξε ότι ένα από τα στοι­χεία του κομ­μου­νι­στή είναι να μένει αλύ­γι­στος μπρος στην βαναυ­σό­τη­τα της καπι­τα­λι­στι­κής εξου­σί­ας και τις σκλη­ρές δοκι­μα­σί­ες της ταξι­κής πάλης.

Το παρά­νο­μο χει­ρο­κί­νη­το τυπο­γρα­φι­κό πιε­στή­ριο το πήρε η Αστυ­νο­μι­κή Διεύ­θυν­ση Χίου, όπου το χρη­σι­μο­ποί­η­σε ως πει­στή­ριο στη δίκη. Στη συνέ­χεια παρα­δό­θη­κε σε τυπο­γρα­φείο της πόλης για την αξιο­ποί­η­σή του. Σε αυτό το τυπο­γρα­φείο δού­λε­ψε ως μισθω­τός και ο Φ. Αγγου­λές όταν αποφυλακίστηκε.

Ύστε­ρα από και­ρό βρέ­θη­κε σε απο­θή­κη, την οποία είχε κατα­σχέ­σει η τρά­πε­ζα «Αlpha Βank». Αυτό το ιστο­ρι­κό κει­μή­λιο το ανα­γνώ­ρι­σε και το διέ­σω­σε ο Πανα­γιώ­της Καλα­μπό­κης, ο τότε διευ­θυ­ντής της τρά­πε­ζας στη Χίο, ο οποί­ος το διέ­σω­σε και το τοπο­θέ­τη­σε σε προ­θή­κη στο κεντρι­κό κατά­στη­μα της Λεωφ. Αιγαί­ου, μαζί με άλλα ιστο­ρι­κά αντι­κεί­με­να και έργα.

Σημαντικό ιστορικό κειμήλιο

Η ΚΕ του ΚΚΕ απέ­στει­λε την εξής επι­στο­λή προς τον πρό­ε­δρο του Διοι­κη­τι­κού Συμ­βου­λί­ου της «Alpha Bank» κ. Β. Θ. Ράπανο:

«Η ΚΕ σας ευχα­ρι­στεί θερ­μά για την ευγε­νι­κή σας προ­σφο­ρά, προς το ΚΚΕ, να εκχω­ρή­σε­τε ένα πολύ σημα­ντι­κό ιστο­ρι­κό κει­μή­λιο, το χει­ρο­κί­νη­το τυπο­γρα­φι­κό πιε­στή­ριο, που χρη­σι­μο­ποιού­σε ο Φώτης Αγγου­λές στη Χίο και το οποίο βρι­σκό­ταν στο κατά­στη­μα της τρά­πε­ζάς σας στη Χίο.

Η άμε­ση αντα­πό­κρι­σή σας στο αίτη­μα της ΚΕ του ΚΚΕ, για την εκχώ­ρη­ση του μας γέμι­σε ικανοποίηση.

Σας δια­βε­βαιώ­νου­με ότι το ιστο­ρι­κό αυτό κει­μή­λιο θα πάρει τη θέση του στη μόνι­μη έκθε­ση ιστο­ρι­κών ντο­κου­μέ­ντων της ΚΕ και θα τύχει της προ­βο­λής που του αξίζει».

aggoules1 aggoules2 aggoules4 aggoules7 aggoules8 aggoules11 aggouls9

Φώτης Αγγου­λές, ο προ­λε­τά­ριος ποιητής

 

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο