Γράφει ο Ηρακλής Κακαβάνης //
«Πού καιρός και πού κεφάλι να στοχαστούνε, να βρούνε τη φύτρα και τη ρίζα του κακού»
Με αυτή τη φράση από το κείμενο του Αργύρη Εφταλιώτη τελειώνει η θεατρική παράσταση «Η Μαζώχτρα» κάνοντας επίκαιρο ένα έργο γραμμένο στα 1900. Αρκεί μια φήμη, μια χαλκευμένη είδηση για να συκοφαντηθούν — στοχοποιηθούν άτομα, κοινωνικές ομάδες, εθνότητες. Ίδια η αιτία χτες και σήμερα. Η αμορφωσιά, ο εγωισμός, η πρωτόγονη αντίληψη της τιμής στην κρητική ιστορία του Εφταλιώτη. Η αμορφωσιά (μπορεί να έχουμε γνώσεις όχι όμως κριτική σκέψη) που συνάρτησή του σήμερα είναι ο εθισμός στην κατανάλωση «διασκευασμένων» πληροφοριών και η διαστρέβλωση εννοιών όπως πατρίδα, ξένος κλπ. Πηγή της συκοφαντίας στην ιστορία του Εφταλιώτη μια νέα προδομένη που ζητά εκδίκηση και με τη «θανάσιμη καταλαλιά της» αφανίζει ένα ολόκληρο κεφαλοχώρι στην επαρχία Σελίνου της Κρήτης, «γιατί κανείς δεν κάθεται να σκεφτεί τις πραγματικές αιτίες του κακού. Δίχως δεύτερη σκέψη υιοθετούν το ψέμα και στοχοποιούν τον ξένο, τον διαφορετικό». Πηγή σήμερα, κυρίως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, υπηρέτες διαφόρων σκοπιμοτήτων που με τον τρόπο που πληροφορούν ενημερώνουν καλλιεργούν εξαρτημένα αντανακλαστικά και οδηγούν σε συναισθηματικές αντιδράσεις και όχι σε κριτικούς ή λογικούς στοχασμούς (Δίπλα στα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αναπαράγουν αυτό που ακούν και βλέπουν). Ετσι όλοι φρενιασμένοι τρέχουμε πίσω από την κυρίαρχη ερμηνεία των γεγονότων, όπως οι κάτοικοι του κρητικού χωριού τρέχανε πίσω από τη φονική καταλαλιά της Ασήμως.
Σε μια εποχή που οι πηγές πληροφόρησης έχουν πολλαπλασιαστεί και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυριαρχούν στη ζωή μας, το ερώτημα, το θέμα που θέτει ένας ανόητος μπορεί να μπερδέψει δέκα ξύπνιους και εκατό αφελείς. Έτσι όμως διακρίνεται ο αμπερδούκλωτος. Και η εποχή μας απαιτεί αμπερδούκλωτους.
Δεν είμαι ειδικός επί της Τέχνης του θεάτρου όμως αυτό που είδα στη σκηνή με εντυπωσίασε. Τρία νέα παιδιά που κατάφεραν (χωρίς τη βοήθεια σκηνικών, μουσικής κλπ.) να αποδώσουν την ατμόσφαιρα της τόσο χαρακτηριστικής κρητικής κοινωνίας και κάποιες στιγμές το κρητικό τοπίο. Κατάφεραν να μας καθηλώσουν επί 90 σχεδόν λεπτά, χωρίς ούτε στιγμή να νιώσουμε την ανάγκη διαλείμματος. Πότε στο ρόλο του αφηγητή και πότε υποδυόμενοι κάποιο ρόλο, χωρίς το έργο να χάνει τίποτα από τη συνοχή του και η παράσταση από τη θεατρικότητα της. Καλοσκηνοθετημένη και με τις αναγκαίες ανάσες με τη διαμόρφωση επί της σκηνής της κατάλληλης περιρρέουσας ατμόσφαιρας, με έναν υπόγειο σαρκασμό, για να μη μας ψυχοπλακώσει το θανατικό. Εξαιρετική η Αγγελική Μαρίνου, πολύ καλοί οι Θοδωρής Θεοδωρίδης και Δημοσθένης Ξυλαρδιαστός.
Χαρήκαμε και τη γλώσσα του κειμένου. Γλώσσα ζωντανή, γεμάτη χρώμα και εικόνες. Σα να βλέπω την Ασήμω ξαπλωμένη κάτω από την καστανιά ανάστηθα και ξένοιαστα…
Υπεύθυνος αυτής της θεατρικής απόδοσης της νουβέλας του Αργύρη Εφταλιώτη ο Κώστας Παπακωνσταντίνου που με την επιλογή και τον τρόπο χειρισμού του υλικού δείχνει τη διαφορά ανάμεσα στο «τα παιδία παίζει» και στο κάνω Τέχνη. Η επιλογή του κειμένου και η παράσταση είναι μια άλλη πρόταση, διαφορετική από τα κρατικοδίαιτα μεταμοντέρνα και «προχώ» θεατρικά εγχειρήματα. Μια ακόμη απόδειξη ότι η Τέχνη απαιτεί καλλιέργεια, ταλέντο και γνώση. Η Τέχνη δεν έχει ανάγκη το «πιασάρικο» θέμα, γεγονός, όνομα.
Αυτή η ομάδα έχει ένα μικρό παρελθόν. «Με αφορμή τους ‘’Χαλασοχώρηδες’’ του Αλ. Παπαδιαμάντη δημιουργήθηκε μια παρέα και φτιάξαμε την πρώτη μας παράσταση. Τώρα ανεβάζουμε τη ‘’Μαζώχτρα’’ του Αργύρη Εφταλιώτη. Η αφετηρία μας είναι κοινωνική, πολιτική. Είμαστε όμως θίασος, όχι πολιτική ομάδα».
Δυστυχώς η παράσταση οδεύει προς την ολοκλήρωση του κύκλου της. Απομένει η αποψινή (2 Φλεβάρη) και άλλες δύο την επόμενη Δευτέρα και Τρίτη, 8–9 Φλεβάρη, στο θέατρο Μικρό Γκλόρια (Ιπποκράτους 7, Στάση Μετρό Πανεπιστήμιο). Τιμή Εισιτηρίου: 12 € (γενική είσοδος), 8 € (μειωμένο για φοιτητές, μαθητές, άνω των 65, κατόχους κάρτας ΟΑΕΔ). Ωρα έναρξης 21.15.
Η υπόθεση
Σ’ένα χωριό της Κρήτης, την «Παραμυθιά», ζούσε μια πολύ όμορφη κοπέλα που ήταν φτωχή και μάζευε ελιές στα χτήματα των άλλων, η Ασήμω. Στην «Παραμυθιά» ζούσε κι ένα όμορφο παλικάρι που ήταν αρχοντόπουλο, ο Πανάγος. Οι δύο νέοι ερωτεύονται και ανταλλάσουν όρκους αγάπης. Μα ένα αρχοντόπουλο δεν μπορεί να παντρευτεί μια μαζώχτρα.
Έτσι, ο Πανάγος παίρνει τον λόγο του πίσω και η προδομένη Ασήμω αντιμετωπίζει τον χλευασμό του χωριού. Σκέφτεται να πέσει στον γκρεμό… Αλλά όχι, δεν συμβιβάζεται με την κοινωνική αδικία κι αποφασίζει να εκδικηθεί. Με ένα ψέμα της που διαδίδεται σαν φήμη σε όλο το χωριό σπέρνει τη συμφορά. Αλλεπάλληλα φονικά ξεκινούν ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους Παραμυθιώτες…