Πρωταπριλιάτικα αστεία εν καιρώ Fake News

Παλαιό­τε­ρα τα ΜΜΕ σκαρ­φί­ζο­νταν απί­στευ­τες ιστο­ρί­ες την 1η Απρι­λί­ου. Τα πράγ­μα­τα ωστό­σο άλλα­ξαν τα τελευ­ταία χρό­νια λόγω της συστη­μα­τι­κής δια­σπο­ράς ψευ­δών ειδήσεων.

Πότε ξεκί­νη­σαν τα πρω­τα­πρι­λιά­τι­κα αστεία και για­τί; Σαφής απά­ντη­ση δεν φαί­νε­ται να υπάρ­χει. Λέγε­ται ότι όταν το 1582 ο Πάπας Γρη­γό­ριος ο XIII απο­φά­σι­σε τη μετά­βα­ση από το Ιου­λια­νό στο Γρη­γο­ρια­νό ημε­ρο­λό­γιο μετέ­φε­ρε το ξεκί­νη­μα της νέας χρο­νιάς την 1η Ιανουα­ρί­ου. Όποιοι γιόρ­τα­ζαν τη νέα χρο­νιά την 1η Απρι­λί­ου γίνο­νταν περί­γε­λος και στό­χος περι­παι­χτι­κών σχολίων.

Τα τελευ­ταία χρό­νια πολ­λά έχουν αλλά­ξει. Πολ­λά αστεία γίνο­νται viral σε ολό­κλη­ρο τον πλα­νή­τη στα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Έχει συμ­βεί πολ­λές φορές χιου­μο­ρι­στι­κές ειδή­σεις να υιο­θε­τη­θούν από ειδη­σε­ο­γρα­φι­κές ιστο­σε­λί­δες ή να γίνουν ακό­μα και πρω­το­σέ­λι­δα παγκο­σμί­ως. Η «παρα­πλη­ρο­φό­ρη­ση» αυτή χωρίς να υπάρ­χει δόλος ενδέ­χε­ται να πλή­ξει το κύρος μέσων ενη­μέ­ρω­σης, τα οποία από λάθος ή λόγω χρο­νι­κής πίε­σης προ­χω­ρούν σε δημο­σί­ευ­ση χωρίς να κάνουν τους απα­ραί­τη­τους ελέγ­χους ως οφεί­λουν να πράξουν.

Ο Πλούτωνας έγινε ξανά… πλανήτης

Για παρά­δειγ­μα: Η δια­δι­κτυα­κή πλατ­φόρ­μα Futurism.com δημο­σί­ευ­σε την πρω­τα­πρι­λιά του 2017 ένα άρθρο με τίτλο «Ο Πλού­τω­νας κατη­γο­ριο­ποιεί­ται επί­ση­μα ξανά ως πλα­νή­της» προ­σθέ­το­ντας την αλλα­γή του στά­τους του από τη Διε­θνή Αστρο­νο­μι­κή Ένω­ση. Ας σημειω­θεί ότι ο Πλού­τω­νας χαρα­κτη­ρί­ζε­ται πλα­νή­της-νάνος και όχι πλα­νή­της από τον Αύγου­στο του 2006. Παρό­λο που επρό­κει­το για πρω­τα­πρι­λιά­τι­κο αστείο, η «είδη­ση» υιο­θε­τή­θη­κε από ιστο­σε­λί­δες χωρίς να γίνει στοι­χειώ­δης έλεγ­χος. Όταν ο εκδο­τι­κός οίκος λεξι­κών Collins ανα­κή­ρυ­ξε τη λέξη «Fake News» λέξη της χρο­νιάς το 2017, διά­φο­ρες εφη­με­ρί­δες σε όλο τον κόσμο απο­φά­σι­σαν να στα­μα­τή­σουν τη δημο­σί­ευ­ση πρω­τα­πρι­λιά­τι­κων αστεί­ων φοβού­με­νες για το κύρος και την αξιο­πι­στία τους στην κοι­νή γνώμη.

Ο Μάγκνους Κάρλ­σον, αρχι­συ­ντά­κτης της σου­η­δι­κής εφη­με­ρί­δας Smalandsposten, εξή­γη­σε στον ιστό­το­πο της εφη­με­ρί­δας: «Δου­λεύ­ου­με με πραγ­μα­τι­κές ειδή­σεις, ακό­μη και την 1η Απρι­λί­ου». Τα τελευ­ταία χρό­νια ακό­μα και η Google, που δημο­σί­ευε παλαιό­τε­ρα διά­φο­ρα αστεία, έχει γυρί­σει την πλά­τη στα πρω­τα­πρι­λιά­τι­κα αστεία. Σημείο καμπής για τα πρω­τα­πρι­λιά­τι­κα αστεία θεω­ρεί­ται και το έτος παν­δη­μί­ας 2020, όταν μετά τον εντο­πι­σμό του κορω­νοϊ­ού η παρα­πλη­ρο­φό­ρη­ση έγι­νε καθη­με­ρι­νό φαινόμενο.

Αγαπημένα πρωταπριλιάτικα αστεία

Εμείς όμως συνε­χί­ζο­ντας και τιμώ­ντας την όμορ­φη παρά­δο­ση του πρω­τα­πρι­λιά­τι­κου αστεί­ου παρα­θέ­του­με μερι­κά από εκεί­να που έκα­ναν πρω­το­σέ­λι­δα την επο­χή τους:

1977: Από πού πάνε για το νησί San Serriffe;

Την 1η Απρι­λί­ου η βρε­τα­νι­κή Guardian δημο­σί­ευ­σε άρθρο με αφορ­μή τη 10η ημέ­ρα ανε­ξαρ­τη­σί­ας του τρο­πι­κού νησιού San Serriffe, ενός μικρού επί­γειου παρα­δεί­σου κοντά στις Σεϋ­χέλ­λες. Το επτα­σέ­λι­δο ρεπορ­τάζ συνο­δευό­ταν από έναν χάρ­τη του αρχι­πε­λά­γους, στον οποίο απο­τυ­πώ­νο­νταν χωριά, λιμά­νια και περιο­χές, των οποί­ων τα ονό­μα­τα ήταν στην ουσία λογοπαίγνια.

1993: Για λόγους αναπαραγωγής

Την πρω­τα­πρι­λιά του 1993 η Δυτι­κο­γερ­μα­νι­κή Ραδιο­φω­νία WDR ανα­φέρ­θη­κε σε από­φα­ση του δήμου Κολω­νί­ας, με την οποία απα­γο­ρευό­ταν σε όσους έκα­ναν τζό­κινγκ στα πάρ­κα της πόλης να τρέ­χουν πάνω από 10 χιλιό­με­τρα την ώρα για να μην ενο­χλή­σουν τους σκί­ου­ρους κατά την περί­ο­δο ζευγαρώματος.

2009: Οργή για ψεύ­τι­κα πάντα

Η εφη­με­ρί­δα Taipei Times έγρα­φε την 1η Απρι­λί­ου του 2009: «Οι σχέ­σεις μετα­ξύ Ταϊ­βάν και Κίνας υπέ­στη­σαν σοβα­ρό πλήγ­μα χθες, όταν προ­έ­κυ­ψε ότι τα αρκου­δά­κια πάντα του ζωο­λο­γι­κού κήπου της Ταϊ­πέι δεν είναι αυτό που φαίνονται».

2016: Όχι γυμνό παρακαλώ

Το 2016 το National Geographic, διά­ση­μο παγκο­σμί­ως για τα ντο­κι­μα­ντέρ φύσης, ανα­κοί­νω­σε στο Twitter ότι δεν θα δημο­σιεύ­ει πλέ­ον φωτο­γρα­φί­ες γυμνών ζώων.

Πηγή: Deutsche Welle