Συνέντευξη της Αγλαΐας Κυρίτση για το Προσφυγικό

Συνέ­ντευ­ξη παρα­χώ­ρη­σε στο «3pointmagazine» η Αγλα­ΐα Κυρί­τση, δημο­σιο­γρά­φος, για το Προ­σφυ­γι­κό και τα πρό­σφα­τα γεγο­νό­τα σε Λέσβο και Χίο. Παρα­τί­θε­ται η συνέντευξη:

«Ποια είναι η κατά­στα­ση σήμε­ρα στην Λέσβο;

Δυστυ­χώς, είναι ορια­κή. Δια­χρο­νι­κά και με από­λυ­τη ευθύ­νη της προη­γού­με­νης κυβέρ­νη­σης και της σημε­ρι­νής, η οποία συνε­χί­ζει στον ίδιο αδιέ­ξο­δο δρό­μο των κατευ­θύν­σε­ων της ΕΕ, έχει δια­μορ­φω­θεί ένα εκρη­κτι­κό μείγ­μα και οι τελευ­ταί­ες μέρες ανέ­δει­ξαν αυτή την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα με τον πιο δρα­μα­τι­κό τρόπο.

Οι άνθρω­ποι που προ­πη­λα­κί­ζουν πρό­σφυ­γες και αλλη­λέγ­γυους αυτές τις ημέ­ρες, αντι­στοι­χούν στην πλειο­ψη­φία των ανθρώ­πων στα νησιά, ή αφο­ρούν μια μικρή μερί­δα ακρο­δε­ξιών που αξιο­ποιούν τώρα την ευκαι­ρία ώστε να βγουν στον δρό­μο και ν’ ακουστούν;

Το ότι βρί­σκει πάτη­μα η ακρο­δε­ξιά πολι­τι­κή για να δια­μορ­φώ­σει συνει­δή­σεις, ισχύ­ει, όχι μόνο για τη Λέσβο αλλά παντού, σε ολό­κλη­ρη τη χώρα και ιδί­ως στις περιο­χές όπου υπάρ­χει προ­σφυ­γι­κό στοι­χείο. Δεν μπο­ρού­με όμως μαζί με τα ξερά να καί­με και τα χλω­ρά… Όταν μια κοι­νω­νία οδη­γεί­ται στα όριά της, είναι σχε­δόν νομο­τε­λεια­κό ότι δια­μορ­φώ­νο­νται οι αντι­κει­με­νι­κές και υπο­κει­με­νι­κές συν­θή­κες για να εμφα­νι­στούν τέτοιου είδους επι­κίν­δυ­να κοι­νω­νι­κά φαι­νό­με­να. Δεν είναι εύκο­λο να μιλή­σει κανείς για πλειο­ψη­φί­ες ή μικρές μερί­δες ανθρώ­πων και δη ακρο­δε­ξιών. Όταν η κατά­στα­ση επί χρό­νια είναι ορια­κή, τότε δημιουρ­γεί­ται το υπό­βα­θρο πάνω στο οποίο “ανθούν” τέτοιου είδους φαι­νό­με­να. Επει­δή ακρι­βώς όλες τις προη­γού­με­νες μέρες βρέ­θη­κα στη Μυτι­λή­νη, μίλη­σα με πολ­λούς ανθρώ­πους και έζη­σα τις ακραί­ες συμπε­ρι­φο­ρές απέ­να­ντι σε πρό­σφυ­γες, εργα­ζό­με­νους σε ΜΚΟ, αλλά και σε δημο­σιο­γρά­φους και φωτο­ρε­πόρ­τερ, δεν μπο­ρώ με ευκο­λία να “χαρί­σω” έναν κόσμο στην ακρο­δε­ξιά, η οποία αναμ­φι­σβή­τη­τα στη γενι­κευ­μέ­νη ανα­μπου­μπού­λα επι­χει­ρεί να αρθρώ­σει λόγο, να επη­ρε­ά­σει, να κατευ­θύ­νει. Ωστό­σο, κατά την εκτί­μη­σή μου, η κατά­στα­ση είναι εξαι­ρε­τι­κά σύν­θε­τη και θέλει προ­σε­κτι­κό “διά­βα­σμα”. Είναι λάθος, με ευκο­λία να κατη­γο­ριο­ποιού­με τις αντι­δρά­σεις σε εύκο­λα δίπο­λα. Μια τέτοια προ­σέγ­γι­ση είναι απλοϊ­κή και ακού­σια και σπρώ­χνει κόσμο στη λάθος κατεύ­θυν­ση. Θα το ξανα­πώ: Όταν μια κοι­νω­νία οδη­γεί­ται στα όριά της, όταν ένα σοβα­ρό πρό­βλη­μα συνε­χί­ζει να διο­γκώ­νε­ται, όταν κανείς δεν πιστεύ­ει και δεν εμπι­στεύ­ε­ται κανέ­ναν, τότε εμφα­νί­ζο­νται οι πιο αντι­φα­τι­κές κοι­νω­νι­κές συμπε­ρι­φο­ρές. Δεν μπο­ρεί ένα νησί σαν τη Μυτι­λή­νη, από νησί της αλλη­λεγ­γύ­ης και της βοή­θειας προς τους κατα­τρεγ­μέ­νους και τους ξερι­ζω­μέ­νους, να έγι­νε μέσα σε λίγα χρό­νια νησί ακρο­δε­ξιών και ρατσι­στών. Ξανα­λέω ότι αυτά είναι εύκο­λα ερμη­νευ­τι­κά σχή­μα­τα που όχι μόνο δεν βοη­θούν για να κατα­νο­ή­σει κάποιος τι συμ­βαί­νει, αλλά “χαρί­ζουν” και έναν κόσμο σε κάθε είδους ακρο­δε­ξιές ρητο­ρεί­ες και πρακτικές.

Πώς επη­ρε­ά­ζει η παρου­σία των προ­σφύ­γων την καθη­με­ρι­νό­τη­τα στα κοντι­νά χωριά των καταυλισμών;

Όταν υπάρ­χει μια υπερ­συ­γκέ­ντρω­ση πάνω από 20.000 απελ­πι­σμέ­νων ανθρώ­πων σε έναν άτυ­πο, άναρ­χο καταυ­λι­σμό, χωρίς υπο­δο­μές, μέσα στη λάσπη και τα σκου­πί­δια, είναι βέβαιο ότι καθη­με­ρι­νά θα δημιουρ­γού­νται πολ­λά ζητή­μα­τα. Μην ξεχνά­με ότι η Μόρια και τα κοντι­νά στο ΚΥΤ χωριά βιώ­νουν επί πολ­λά χρό­νια μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, που αντι­κει­με­νι­κά επη­ρε­ά­ζει τους κατοί­κους και γενι­κό­τε­ρα τη ζωή των χωριών και συνο­λι­κά της τοπι­κής κοι­νω­νί­ας σε πολ­λά επίπεδα.

Για­τί φτά­σα­με από τη Μυτι­λή­νη, που προ­ο­ρι­ζό­ταν για νόμπελ ειρή­νης, στη Μυτι­λή­νη όπου μια γυναί­κα κατα­ριέ­ται μια έγκυο;

Νομί­ζω ότι δια­φη­μι­στι­κή — επι­κοι­νω­νια­κή υπερ­βο­λή ήταν το πρώ­το, υπερ­βο­λή είναι και να πει κανείς ότι φτά­σα­με στη “Μυτι­λή­νη όπου μια γυναί­κα κατα­ριέ­ται μια έγκυο”. Όπως είπα και στην αρχή, τέτοιους είδους από­λυ­τα κατα­δι­κα­στέα περι­στα­τι­κά, εντάσ­σο­νται σε μια εξαι­ρε­τι­κά σύν­θε­τη κοι­νω­νι­κή δια­δι­κα­σία αλλα­γών και μετα­το­πί­σε­ων, η οποία από τη φύση της εκφρά­ζε­ται και εμφα­νί­ζε­ται πολ­λές φορές με αντι­φα­τι­κούς και φαι­νο­με­νι­κά αντι­κρουό­με­νους τρό­πους. Μιλά­με για μια κοι­νω­νία που πρό­σφε­ρε και προ­σφέ­ρει απλό­χε­ρα στο προ­σφυ­γι­κό και ταυ­τό­χρο­να για μια κοι­νω­νία κου­ρα­σμέ­νη, που σπρώ­χνε­ται στα όριά της εξαι­τί­ας των πολι­τι­κών που δια­χρο­νι­κά ακολουθούνται.

Ποια η στό­χευ­ση της σημε­ρι­νής κυβερ­νη­τι­κής πολι­τι­κής και για­τί απο­τυγ­χά­νει μέχρι τώρα;

Η κυβέρ­νη­ση παγι­δευ­μέ­νη στη συνει­δη­τά νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρη δεξιά ρητο­ρεία της και με ακραί­ες εκφρά­σεις αρκε­τών στε­λε­χών της, πλειο­δο­τώ­ντας στο επι­κίν­δυ­νο ιδε­ο­λό­γη­μα “νόμος και τάξη”, ήρθε αντι­μέ­τω­πη με μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα σε ό,τι αφο­ρά το προ­σφυ­γι­κό, που δεν χωρά στον κορ­σέ της κατευ­θυ­νό­με­νης ενη­μέ­ρω­σης και προ­πα­γάν­δας μέσω των μηχα­νι­σμών χει­ρα­γώ­γη­σης. Ήρθε αντι­μέ­τω­πη (σε Λέσβο και Χίο) με ένα πρό­βλη­μα που δεν είναι “εκκέ­νω­ση κατα­λή­ψε­ων”, ή τηλε­ο­πτι­κή — αστυ­νο­μι­κή επι­χεί­ρη­ση εντυ­πω­σια­σμού στα Εξάρ­χεια. Ήρθε αντι­μέ­τω­πη με ένα θέμα που απαι­τεί πολι­τι­κούς χει­ρι­σμούς, οι οποί­οι απέ­χουν πολύ από την “υπαλ­λη­λι­κή” και ευρώ­δου­λη αντί­λη­ψη που δια­περ­νά την κυβέρ­νη­ση Μητσο­τά­κη, όπως δια­περ­νού­σε και την κυβέρ­νη­ση Τσί­πρα πριν.

Βαρε­θή­κα­με να ακού­με από το 2015 (από Τσί­πρα τότε και Μητσο­τά­κη σήμε­ρα) ότι “το Προ­σφυ­γι­κό — Μετα­να­στευ­τι­κό δεν είναι ελλη­νι­κό, αλλά ευρω­παϊ­κό πρό­βλη­μα”. Σε αυτό συμ­φω­νούν από­λυ­τα. Και με την ίδια “θρη­σκευ­τι­κή ευλά­βεια” ακο­λου­θούν κατά γράμ­μα τις εντο­λές και τις υπο­δεί­ξεις του διευ­θυ­ντη­ρί­ου των Βρυ­ξελ­λών, που έχει απο­φα­σί­σει να μετα­τρέ­ψει την Ελλά­δα σε φρά­χτη και απο­θή­κη ψυχών για να προ­στα­τευ­τεί ο… “ευρω­παϊ­κός τρό­πος ζωής”…

Όσο η κυβέρ­νη­ση υπα­κού­ει πιστά και απα­ρέ­γκλι­τα τις εντο­λές της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, που με τους πολέ­μους τους γεν­νούν προ­σφυ­γιά και απελ­πι­σία, όσες δια­κη­ρύ­ξεις προ­θέ­σε­ων και αν κάνουν, δεν υπάρ­χει περί­πτω­ση να αντι­με­τω­πί­σουν το πρό­βλη­μα. Αν δεν υπάρ­ξει τώρα αμφι­σβή­τη­ση και σύγκρου­ση με αυτή την πολι­τι­κή, με τον Κανο­νι­σμό του Δου­βλί­νου και τις συμ­φω­νί­ες ΕΕ — Τουρ­κί­ας, κανέ­να μέτρο κατα­στο­λής, καμία υπο­κρι­τι­κή φωνή ευαι­σθη­σί­ας και συμπα­ρά­στα­σης από αξιω­μα­τού­χους της ΕΕ, αλλά και κανέ­να κυβερ­νη­τι­κό ευχο­λό­γιο για δήθεν αλλη­λεγ­γύη από την ΕΕ, δεν πρό­κει­ται να αντι­με­τω­πί­σει την όξυν­ση του προβλήματος.

Αυτό που θα συμ­βαί­νει, είναι να αυξά­νε­ται η λίστα των νεκρών, ανά­με­σά τους μικρά παι­διά, να ανα­ζη­τούν οι πρό­σφυ­γες και οι μετα­νά­στες πιο επι­κίν­δυ­νους δρό­μους δια­φυ­γής και να γίνο­νται έρμαια δια­κι­νη­τών, αλλά και κυβερ­νή­σε­ων, όπως η κυβέρ­νη­ση Ερντο­γάν, που τους αξιο­ποιεί για τα δικά της γεω­πο­λι­τι­κά παι­χνί­δια, αλλά και για να εκβιά­ζει περαι­τέ­ρω ανταλ­λάγ­μα­τα από ΕΕ — ΝΑΤΟ — ΗΠΑ, για τη στή­ρι­ξη της εισβο­λής της στη Συρία.

Οι σημε­ρι­νοί, όπως και οι προη­γού­με­νοι κυβερ­νώ­ντες, επι­κοι­νω­νια­κή και όχι ουσια­στι­κή δια­χεί­ρι­ση κάνουν, μικρο­πο­λι­τι­κούς ελιγ­μούς και χει­ρι­σμούς κάνουν, οι οποί­οι το μόνο που τελι­κά πετυ­χαί­νουν, είναι να οξύ­νουν την κατά­στα­ση και να σπρώ­χνουν την κοι­νω­νία όλο και πιο δεξιά.

Τι θα μπο­ρού­σε και μπο­ρεί να γίνει δια­φο­ρε­τι­κά, με δεδο­μέ­νο ότι η Τουρ­κία απε­λευ­θε­ρώ­νει τις προ­σφυ­γι­κές ροές προς την Ελλά­δα και την ίδια ώρα, οι περισ­σό­τε­ρες ευρω­παϊ­κές χώρες αρνού­νται να μοι­ρα­στούν το βάρος;

Ο Ερντο­γάν ‑είτε μας αρέ­σει, είτε όχι- κάνει πολι­τι­κή. Μπο­ρεί φασί­ζου­σα, αλλά εφαρ­μό­ζει πολι­τι­κή που έχει στό­χους και στρα­τη­γι­κό βάθος. Αντι­λαμ­βά­νε­ται το ρόλο και τη θέση της Τουρ­κί­ας και “παί­ζει” πολυ­ε­πί­πε­δα, πιέ­ζο­ντας και εκβιά­ζο­ντας τους πάντες, απο­σπώ­ντας οφέ­λη και καλύ­τε­ρες θέσεις για την αστι­κή τάξη της Τουρ­κί­ας. Αντί­στοι­χα η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, παρά τις λεκτι­κές κορώ­νες, υπο­κλί­νο­νται στους εκβια­σμούς και τις πιέ­σεις Ερντο­γάν. Υπάρ­χει πιο τρα­νό παρά­δειγ­μα από όσα έγι­ναν δυο μέρες πριν; Την Τρί­τη έρχο­νται οι “ηγε­μό­νες” των Βρυ­ξελ­λών στον Έβρο, μένουν τάχα εμβρό­ντη­τοι με όσα συμ­βαί­νουν, κατα­δι­κά­ζουν… πανη­γυ­ρι­κά την εργα­λειο­ποί­η­ση του Προ­σφυ­γι­κού από την Τουρ­κία και δηλώ­νουν συμπα­ρά­στα­ση στην Ελλά­δα. Την Τετάρ­τη, ο πρό­ε­δρος του Ευρω­παϊ­κού Συμ­βου­λί­ου επι­σκέ­πτε­ται τον Ερντο­γάν και περι­μέ­νει κάποιος ανυ­πο­ψί­α­στος ότι… βρε αδερ­φέ, δεν μπο­ρεί, κάτι θα του είπε, κάπως θα τον πίε­σε. Δεί­τε τις επί­ση­μες ανα­κοι­νώ­σεις των Βρυ­ξελ­λών: Η απο­θέ­ω­ση της υπο­κρι­σί­ας, του ψέμα­τος και των ίσων απο­στά­σε­ων… Ένα εκκω­φα­ντι­κό “ναι μεν, αλλά”, που απο­δει­κνύ­ει το ρόλο της ΕΕ, η οποία κατά τα άλλα τάχα κόπτε­ται για τα ελλη­νι­κά σύνο­ρα, τα οποία είναι και… ευρω­παϊ­κά! Όσο οι ελλη­νι­κές κυβερ­νή­σεις είναι κυριο­λε­κτι­κά υπάλ­λη­λοι των Βρυ­ξελ­λών, της Μέρ­κελ, του Τραμπ και του Στόλ­τε­μπεργκ, απο­κλεί­ε­ται να λυθεί το θέμα. Πόσες Σύνο­δοι Κορυ­φής έγι­ναν από το 2015 μέχρι σήμε­ρα; Πήγε ο Τσί­πρας, ή ο Μητσο­τά­κης σήμε­ρα να βάλει βέτο σε μια κρί­σι­μη από­φα­ση που καί­ει τη Γερ­μα­νία, ζητώ­ντας να λυθεί εδώ και τώρα το Προ­σφυ­γι­κό; Όχι. Και είναι πρό­κλη­ση σήμε­ρα ο ΣΥΡΙΖΑ να κρα­δαί­νει το βέτο ως απά­ντη­ση και πίε­ση, όταν επί 4,5 χρό­νια δεν τόλ­μη­σε καν να ψελ­λί­σει μια λέξη. Κυριο­λε­κτι­κά στα κρυ­φά, η κυβέρ­νη­ση πήγε να μιλή­σει για βέτο στο ΝΑΤΟ και ακό­μα ‑δυστυ­χώς για την Ελλά­δα- γελά­νε στις Βρυξέλλες.

To τι θα μπο­ρού­σε να γίνει; Να καταρ­γη­θούν οι Κανο­νι­σμοί του Δου­βλί­νου και της Κοι­νής Δήλω­σης ΕΕ — Τουρ­κί­ας, η οποία έτσι και αλλιώς είναι ατε­λέ­σφο­ρη και έχει κατα­στεί ανε­νερ­γή. Τώρα, η ΕΕ και ο ΟΗΕ να οργα­νώ­σουν δια­δι­κα­σί­ες υπο­βο­λής αιτή­σε­ων ασύ­λου μέσα στην Τουρ­κία, στα σύνο­ρα με την Ελλά­δα και στα σύνο­ρα με τη Συρία και απευ­θεί­ας μετα­κί­νη­ση των προ­σφύ­γων στις χώρες προ­ο­ρι­σμού τους, όχι στοί­βαγ­μα στις ήδη υπάρ­χου­σες, απάν­θρω­πες και άθλιες δομές, όχι δημιουρ­γία και άλλων… Αυτό το μέτρο μπο­ρεί να στη­ρί­ξει το δικαί­ω­μα των προ­σφύ­γων σε προ­στα­σία, με βάση τις διε­θνείς συμβάσεις.

Με ποιον τρό­πο πρέ­πει να παρέμ­βει στην κοι­νω­νία η Αρι­στε­ρά ώστε να μη μετα­κι­νη­θεί ο κόσμος στην ακρο­δε­ξιά; Πώς απα­ντάς στο ρατσι­στι­κό λόγο;

Τα τελευ­ταία χρό­νια, ο πολι­τι­κός προσ­διο­ρι­σμός “Αρι­στε­ρά”, επι­τρέψ­τε μου να πω ότι έχει “ξεχει­λώ­σει” πολύ. Το κρί­σι­μο είναι να στέ­κε­σαι και απέ­να­ντι στο Προ­σφυ­γι­κό με πολι­τι­κούς όρους. 

Το ΚΚΕ απέ­να­ντι στο θέμα στέ­κε­ται με ουσια­στι­κό τρό­πο, ανα­δει­κνύ­ο­ντας τις αιτί­ες και τους πρω­τα­γω­νι­στές του προ­βλή­μα­τος, προ­τεί­νο­ντας λύσεις και προ­σα­να­το­λί­ζο­ντας το λαό για το ποιοι είναι οι πραγ­μα­τι­κοί υπεύ­θυ­νοι, τους οποί­ους πρέ­πει να αντι­πα­λέ­ψει.

Αυτός είναι ο ρόλος και η ουσια­στι­κή παρέμ­βα­ση της Αρι­στε­ράς. Δυστυ­χώς, πολ­λά τμή­μα­τα της Αρι­στε­ράς ή “Αρι­στε­ράς”, επί πολ­λά χρό­νια, έχουν ανα­γά­γει το δικαιω­μα­τι­σμό σε κεντρι­κή πολι­τι­κή, λει­τουρ­γώ­ντας τελι­κά απο­προ­σα­να­το­λι­στι­κά. Ο ρατσι­στι­κός λόγος απα­ντιέ­ται με ουσια­στι­κή πολι­τι­κή, η οποία ορί­ζει πολι­τι­κά περιε­χό­με­να και κατεύ­θυν­ση αγώ­να και όχι με αντι-συν­θή­μα­τα ή υπε­ρα­πλου­στεύ­σεις, που, εν τέλει, γίνο­νται “βού­τυ­ρο στο ψωμί” της ακρο­δε­ξιάς ή των κυρί­αρ­χων πολιτικών.

Ποιοι είναι οι μεγα­λύ­τε­ροι κίν­δυ­νοι και τα προ­βλή­μα­τα που προ­κύ­πτουν αν δεν δοθεί άμε­σα λύση;

Δυστυ­χώς, σε μια τετα­μέ­νη κατά­στα­ση, όταν τα δεδο­μέ­να δια­μορ­φώ­νουν ένα εύφλε­κτο υπό­βα­θρο, μια μικρή αφορ­μή μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει αλυ­σι­δω­τές και κυρί­ως ανε­ξέ­λεγ­κτες αντι­δρά­σεις και μετατοπίσεις.

Συμ­φω­νεί­τε με την άπο­ψη που ακού­γε­ται τελευ­ταία από βου­λευ­τές του Μέρα25, ότι θα μπο­ρού­σε να αντι­με­τω­πι­στεί το ζήτη­μα, αν οι πρό­σφυ­γες μετα­φέ­ρο­νταν σε χωριά λίγων κατοί­κων ανά την Ελλά­δα και τους έδι­ναν πάλι ζωή, δου­λεύ­ο­ντας και μένο­ντας εκεί;

Θα έλε­γα να σοβα­ρευ­τού­με.…».