Τμήμα Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ: Συγκίνηση και σεβασμός στην εκδήλωση για την Ιωάννα Καρατζαφέρη (VIDEO — ΦΩΤΟ)

«Ενα από τα κύρια χαρα­κτη­ρι­στι­κά της Ιωάν­νας Καρα­τζα­φέ­ρη είναι πως παρα­μέ­νει ένα παι­δί που διαρ­κώς απο­ρεί, θέλει να γνω­ρί­σει τον κόσμο στην ολό­τη­τά του, τις σχέ­σεις που τον διέ­πουν και ως “παι­δί” θέτει με απλό τρό­πο πολύ δύσκο­λα ερω­τή­μα­τα, βαθιά, πρώ­τα-πρώ­τα στον εαυ­τό της και στη συνέ­χεια στον ανα­γνώ­στη ο οποί­ος σαστί­ζει αλλά και κινη­το­ποιεί­ται να ψάξει βαθύ­τε­ρα αλλά ή μάλ­λον κυρί­ως να απο­φα­σί­σει», σημεί­ω­σε στην ομι­λία του ο Γιώρ­γος Μηλιώνης.

Για αυτά δε που χαρα­κτη­ρί­ζουν τη δημιουρ­γό Ι. Καρα­τζα­φέ­ρη ο Γ. Μηλιώ­νης ανά­φε­ρε: «Πρώ­τα-πρώ­τα στα γρα­πτά της βλέ­που­με έναν άνθρω­πο που αγα­πά τους ανθρώ­πους, γεγο­νός καθό­λου αυτο­νό­η­το, αγα­πά λοι­πόν τους ανθρώ­πους και νοιά­ζε­ται γι’ αυτούς (…).

Βλέ­που­με ένα χαρα­κτή­ρα ατί­θα­σο, απε­λευ­θε­ρω­μέ­νο ως γυναί­κα, μια επα­να­στά­τρια και στην προ­σω­πι­κή της ζωή, ανε­ξάρ­τη­τη και τολμηρή.

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα

Η Ιωάν­να Καρα­τζα­φέ­ρη πάνω απ’ όλα ανέ­δει­ξε γυναι­κεία θέμα­τα, σε μια επο­χή που το γυναι­κείο ζήτη­μα δεν συζη­τιό­ταν πλα­τιά. Σε όλα της τα βιβλία οι πρω­τα­γω­νι­στές είναι γυναί­κες που παλεύ­ουν με μύριες δυσκο­λί­ες να ανοί­ξουν ένα δρό­μο για να ανα­σά­νουν. Μαζί τους και η Ιωάν­να να τις κρα­τά από το χέρι, να τους δεί­χνει πως αυτό το “απλό” που κατα­φέρ­νουν κάθε μέρα είναι ένας πραγ­μα­τι­κά αξιο­θαύ­μα­στος άθλος, να τους δεί­χνει να έχουν εμπι­στο­σύ­νη στον εαυ­τό τους, να τους δεί­χνει πως έχουν τη δύνα­μη να βάλουν πρώ­τα-πρώ­τα εμπό­δια στην καθη­με­ρι­νή ταπεί­νω­ση, στην εκμε­τάλ­λευ­ση, στην κατα­πί­ε­ση που υφί­στα­νται. Να τους δεί­χνει πως έχουν τη δύνα­μη να ανοί­ξουν δρό­μους μέσα από την συμ­με­το­χή στους αγώ­νες. Ζωντα­νό παρά­δειγ­μα η ίδια που από μικρή συμ­με­τέ­χει δια­χρο­νι­κά σε μικρούς και μεγά­λους αγώνες (…).

Σιχαί­νε­ται τη γκρί­νια και την μεμ­ψι­μοι­ρία, την άγνοια ‑όχι με την έννοια ότι κάποιος δεν γνω­ρί­ζει κάτι, αλλά με την έννοια ότι δεν ενδια­φέ­ρε­ται να ανοί­ξει τους ορί­ζο­ντες της σκέ­ψης του, αγα­πά την ακρί­βεια και την σαφή­νεια στην έκφρα­ση. Γι αυτό προ­τι­μά, τον αφτια­σί­δω­το εσω­τε­ρι­κό κόσμο των ηρώ­ων των έργων της, ιδιαί­τε­ρα των λαϊ­κών, οι οποί­οι όταν απο­φα­σί­σουν να μιλή­σουν, και τις λέξεις βρί­σκουν και μπο­ρούν με απλό τρό­πο να εκφρά­σουν όλα όσα είναι κρυμ­μέ­να βαθιά μέσα τους (…).

Την ίδια στιγ­μή, που αφη­γεί­ται ιστο­ρί­ες απλών ανθρώ­πων που επη­ρε­ά­ζο­νται από τις σχέ­σεις του άμε­σου περι­βάλ­λο­ντός τους, όπως είναι φυσι­κό, η Ιωάν­να Καρα­τζα­φέ­ρη μας δεί­χνει και τη μεγά­λη εικό­να των ουσιω­δών ζητη­μά­των της επο­χής που έγρα­φε το κάθε βιβλίο της (…). Αν ο συγ­γρα­φέ­ας επι­λέ­ξει να μην έχει καμία ανα­φο­ρά σε αυτό, οι ήρω­ες του μυθι­στο­ρή­μα­τος μπο­ρεί να είναι “ζωντα­νοί”, όμως το μυθι­στό­ρη­μα μετα­τρέ­πε­ται σε ένα άθροι­σμα προ­σώ­πων που περι­φέ­ρο­νται κρα­τώ­ντας καθρέ­φτες στους οποί­ος ο καθέ­νας βλέ­πει τον αντι­κα­το­πτρι­σμό του εαυ­τού του.

Η Ιωάν­να Καρα­τζα­φέ­ρη το απο­φεύ­γει αυτό. Η “θέα” των μυθι­στο­ρη­μα­τι­κών “δωμα­τί­ων” της είναι καθο­λι­κή, — “Επι­πλω­μέ­να δωμά­τια” είναι ο τίτλος του πρώ­του βιβλί­ου της το 1962 που βρα­βεύ­θη­κε με το Β’ Κρα­τι­κό Βρα­βείο Μυθι­στο­ρή­μα­τος - στο “παρά­θυ­ρο” μπο­ρεί να είναι η Ιωάν­να ή οι χάρ­τι­νοι ήρω­ές της, όμως πίσω είναι ο απέ­ρα­ντος κόσμος με την πολυ­πλο­κό­τη­τά του και τις αντι­θέ­σεις του την οποία μπο­ρού­με να γνω­ρί­σου­με και να αλλάξουμε.

Στο έργο της βαθιά μέσα σε “καθη­με­ρι­νούς” φόβους, και ανη­συ­χί­ες, “μικρά” όνει­ρα, ή “συνη­θι­σμέ­νες” απο­γοη­τεύ­σεις, υπάρ­χει η αθέ­α­τη ρίζα μιας κραυ­γής για μια καλύ­τε­ρη ζωή, για την εξαν­θρώ­πι­ση του ανθρώπου».

Στη συνέ­χεια ο ομι­λη­τής στά­θη­κε ανα­λυ­τι­κά στο πλού­σιο συγ­γρα­φι­κό έργο της Ιωάν­νας Καρα­τζα­φέ­ρη διαν­θί­ζο­ντάς το και με στιγ­μές από τη ζωή της. Γεν­νή­θη­κε στην Καλα­μά­τα και μεγά­λω­σε στην Αθή­να. Τα παι­δι­κά της χρό­νια σημα­δεύ­ο­νται από τις μάχες του Δεκέμ­βρη του ’44. Στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ’50 φεύ­γει από την Ελλά­δα για τις ΗΠΑ. «Στην πρώ­τη περί­ο­δο της δημιουρ­γί­ας της, ως το 1967 βαθιά ριζω­μέ­νη μέσα της ήταν η εξέ­γερ­ση ενά­ντια στην αδι­κία, στην κατα­πί­ε­ση που μαζί με μια απέ­ρα­ντη αγά­πη για την ελευ­θε­ρία, εντι­μό­τη­τα και το ανυ­πό­τα­κτο του χαρα­κτή­ρα της, δημιουρ­γού­σαν ένα εκρη­κτι­κό μίγ­μα ανθρώ­που που “δεν τα δίπλω­νε” και δεν υπο­χω­ρού­σε», σημεί­ω­σε χαρα­κτη­ρι­στι­κά ο Γ. Μηλιώνης.

Στα χρό­νια της χού­ντας συμ­βάλ­λει ενερ­γά στον αντι­δι­κτα­το­ρι­κό αγώ­να, ως επι­φυλ­λι­δο­γρά­φος στον «Ελλη­νι­κό Ταχυ­δρό­μο» στο Μόντρε­αλ, ως μαχη­τι­κό μέλος αντι­δι­κτα­το­ρι­κών επι­τρο­πών Αμε­ρι­κής και Κανα­δά. Για τη δρά­ση της μπή­κε στο στό­χα­στρο και της χού­ντας και του FBI. Απο­λύ­θη­κε από την Ολυ­μπια­κή, ενώ οι παρα­κο­λου­θή­σεις ήταν καθη­με­ρι­νό γεγο­νός. Το 1971 εγκα­τα­στά­θη­κε στη Σου­η­δία, όπου έγι­νε δεκτή στην Πανε­πι­στη­μια­κή Σχο­λή Φιλο­λο­γί­ας, Θεα­τρο­λο­γί­ας και Κινη­μα­το­γρά­φου. Το 1974 επέ­στρε­ψε στην Ελλά­δα συνε­χί­ζο­ντας το δημιουρ­γι­κό της έργο. Επέ­λε­ξε με εντι­μό­τη­τα, θάρ­ρος και συνέ­πεια τον δρό­μο του αγώ­να. Πάντα, στα­θε­ρά στο πλευ­ρό του ΚΚΕ και του «Ριζο­σπά­στη» που αρθρο­γρα­φού­σε τακτικά.

Κατα­λή­γο­ντας ο Γ. Μηλιώ­νης σημεί­ω­σε ότι «το συγ­γρα­φι­κό της έργο, είναι δια­χρο­νι­κό και αξί­ζει να δια­βα­στεί και κυρί­ως να ανα­κα­λυ­φθεί, ιδιαί­τε­ρα από τη νέα γενιά. Τι πιο απο­λαυ­στι­κό και δημιουρ­γι­κό να ξαφ­νιά­ζε­σαι ευχά­ρι­στα και να μπαί­νεις στη δια­δι­κα­σία να σκε­φτείς διαφορετικά;».

Κάθε φυσικό και τεχνητό εμπόδιο στην πορεία της ζωής μπαίνει υπό αμφισβήτηση