Παρουσιάζει ο Ειρηναίος Μαράκης //
Ο δίσκος «Γράμματα από τη Γερμανία» σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και σε στίχους του Φώντα Λάδη, γράφτηκε το Μάρτη του 1966, μελοποιήθηκε το Απρίλη της ίδιας χρονιάς και παρουσιάστηκε αρχικά τον Ιούλιο του 1966 στη μπουάτ «Εσπερίδες» από τον Γιώργο Ζωγράφο και στις 1–2 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο του Λυκαβηττού, στην Α’ Εβδομάδα Ελληνικής Μουσικής με τον ίδιο τραγουδιστή. Όμως και λόγω του κλίματος που επικρατούσε εκείνα τα χρόνια τα οκτώ από τα δεκατρία τραγούδια λογοκρίθηκαν κι έτσι η κυκλοφορία του δίσκου ήταν αδύνατη. Αρχικά ο Μίκης Θεοδωράκης είχε δώσει στον δίσκο τον τίτλο «Ο μικρός Όμηρος».
Τα «Γράμματα από τη Γερμανία» κατάφεραν να κυκλοφορήσουν το Δεκέμβρη του 1975, σε δύο εκτελέσεις/εκδοχές. Στην πρώτη από τη Minos με τραγουδιστές το Γιώργο Ζωγράφο, την Άννα Βίσση και το Γιάννη Θωμόπουλο και διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη ενώ στη δεύτερη εκδοχή του έργου που κυκλοφόρησε από τη Lyra σε ενορχήστρωση και διεύθυνση του Θάνου Μικρούτσικου με την Αφροδίτη Μάνου, τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Γιάννη Συρρή. Στη δεύτερη έκδοση πέρα από τις προφανείς μουσικές και τραγουδιστικές διαφορές (η πρώτη εκτέλεση έχει ένα πιο αγωνιστικό κι επικό χαρακτήρα σε σχέση με την περισσσότερο υποτονική, σχεδόν αφηγηματική, δεύτερη) έχει αλλάξει κι η σειρά των τραγουδιών καθώς έχει προστεθεί το «Ήρθαν κάτι στρατηγοί» που δεν υπάρχει στην έκδοση της Minos.
Για τη φυσιογνωμία του δίσκου σημειώνει ο Φώντας Λάδης σχετικά στον πρόλογο της γ’ έκδοσης του βιβλίου «Γράμματα από τη Γερμανία — Μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη» (εκδόσεις Μετρονόμος, 2016):
«Υπάρχουν τραγούδια που σκιτσάρουν τύπους του ελληνικού ακροδεξιού παρακράτους, που καταπίεσαν στη δεκαετία του ’60 τους Έλληνες εργάτες στη Γερμανία, θα βρείτε τέτοιους τύπους και σήμερα να στρογγυλοκάθονται στα πίσω πίσω έδρανα της ελληνικής Βουλής. Επίσης υπάρχουν τραγούδια που προειδοποιούν από τα βάθη μισού αιώνα για τον εκκολαπτόμενο νεοναζισμό στη Γερμανία και άλλα που ειρωνεύονται τις αντιφάσεις αλλά και τις επεκτατικές τάσεις του ΝΑΤΟ σε βάρος της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Και εδώ οι αναγωγές με το σήμερα είναι εύκολες.
Κάποια τραγούδια, στη συνέχεια, παρακολουθούν τους μετανάστες στην καθημερινότητά τους, στη δουλειά και στη σχόλη. Τέλος, κάποια άλλα αναφέρονται στην έμφυτη τάση της εργατικής τάξης να βρίσκει τους συμμάχους της και να εντοπίζει τους εχθρούς της. Και, προς ενόχλησιν κάποιων, να δίνει τα χέρια και να συσπειρώνεται μαχητικά πάνω από εθνικές και θρησκευτικές διαφορές.
Μακάρι πάντως να φτάσει σύντομα η εποχή που το περιεχόμενο τραγουδιών, όπως τα «Γράμματα από τη Γερμανία», να γίνει ανεπίκαιρο».
Επειδή όμως ο δίσκος παραμένει και σήμερα τραγικά επίκαιρος, ίσως να είναι πιο επίκαιρος από ποτέ, και καθώς μόλις χτες χάσαμε από κοντά μας τον Μανώλη Γλέζο ‑ως φυσική παρουσία, όχι ως παράδειγμα που εμπνέει- έκρινα ως απαραίτητη μια σύντομη παρουσίαση του παραπάνω έργου παραθέτοντας κι ένα τραγούδι από αυτό, το αγαπημένο μου κι ένα από τα σημαντικότερα ενός κορυφαίου αλλά γενικά άγνωστου έργου, με τον τίτλο «Χτες στη Βίλλεμνστράσσε», σε ερμηνεία του αείμνηστου Γιώργου Ζωγράφου, όπου ένας Έλληνας μετανάστης στη Γερμανία παραδίδει μαθήματα ιστορίας και αγώνα απέναντι σ’ ένα Γερμανό νεοναζί, υπενθυμίζοντας τα εγκλήματα των Χιτλερικών σημειώνοντας ότι εκεί που το φασιστικό φίδι σηκώνει κεφάλι θα υπάρχει πάντα ‑επιβάλλεται να υπάρχει- ένας Γλέζος κι ένας Σάντας, ένα ολόκληρο κίνημα, που θα το κόβει από τη ρίζα του.
(Και οι δύο εκδοχές του δίσκου υπάρχουν ολόκληρες στην πλατφόρμα του YouTube. Αναζητήστε τις).
ΧΤΕΣ ΣΤΗΝ ΒΙΛΛΕΜΝΣΤΡΑΣΣΕ
Χτες στην Βιλλεμνστράσσε,
πέφτω σ’ ένα Γερμανό,
κάτω απ’ το πέτο
είχε αγκυλωτό σταυρό.
Και του λέω, αν είσαι άντρας,
φόρα τον στα φανερά,
σαν και τότε στην Ελλάδα,
που χτυπούσες τα μωρά.
Πήξαμ’ από δαύτους,
πάνε σ’ ειδικές σχολές,
φτιάχνουνε σημαίες,
σταχτοπράσινες στολές.
Και του λέω, πες αλεύρι
και τα βρίσκουμε μετά,
ο Μανώλης σε γυρεύει
και ο Σάντας σε ζητά.
(Πηγές: ogdoo.gr, fondasladis.com)
