Φίλιππος Β’ ο Μακεδών: Ποιος ήταν και πώς το όνομά του έφτασε σε εμάς

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Σαν σήμε­ρα 30 Ιου­λί­ου δολο­φο­νή­θη­κε ο Φίλιπ­πος Β’ ο Μακε­δών, βασι­λιάς της Μακε­δο­νί­ας, από έναν από τους πιο έμπι­στους σωμα­το­φύ­λα­κές του, τον επι­κε­φα­λής της προ­σω­πι­κής του ασφά­λειας, Παυ­σα­νία, ο οποί­ος τον κάρ­φω­σε με το ξίφος του καθώς έμπαι­νε στο θέα­τρο της Πέλ­λας (Πιθα­νά για λόγους ερω­τι­κής αντι­ζη­λί­ας. Κάποιοι εμπλέ­κουν την Ολυ­μπιά­δα, τέταρ­τη από τις 7 συζύ­γους του Φίλιπ­που και μητέ­ρα το υΑλέξανδρου).

Τον Φίλιπ­πο τον περι­γρά­φουν επι­θε­τι­κό χαρα­κτή­ρα, από­το­μο, αστα­θή με ροπή προς το ποτό και τις γυναί­κες, εξαι­τί­ας και της βίας στο οικο­γε­νεια­κό του περι­βάλ­λον. Αυτό βέβαια δεν τον εμπό­δι­ζε να είναι ένας ψύχραι­μος, απο­φα­σι­στι­κός διπλω­μά­της και ικα­νός βασιλιάς.

Αναμ­φι­σβή­τη­τα είναι μια από τις σημα­ντι­κό­τε­ρες πολι­τι­κές και στρα­τιω­τι­κές φυσιο­γνω­μί­ες του αρχαί­ου κόσμου…

Αρχι­σε την πολι­τι­κή του στα­διο­δρο­μία ως διοι­κη­τής μιας «επαρ­χί­ας» του μακε­δο­νι­κού κρά­τους. Υστε­ρα από μια εκπλη­κτι­κή πολε­μι­κή, πολι­τι­κή και διπλω­μα­τι­κή δρά­ση κατά­φε­ρε να διπλα­σιά­σει την έκτα­ση του μακε­δο­νι­κού βασι­λεί­ου, μετέ­τρε­ψε το κρά­τος του σε μια μεγά­λη δύνα­μη, και κατόρ­θω­σε να συνε­νώ­σει τους μητρο­πο­λι­τι­κούς Ελλη­νες υπό μια ενιαία διοί­κη­ση, την ηγε­μο­νία του και έκα­νε την αρχή για την οργά­νω­ση μιας πανελ­λή­νιας εκστρα­τεί­ας ενα­ντί­ον των Περ­σών. Προ­χώ­ρη­σε στη στρα­τιω­τι­κή και οικο­νο­μι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση και τον οικο­νο­μι­κό εκσυγ­χρο­νι­σμό του κρά­τους του: δημιούρ­γη­σε στρα­τό με μακε­δό­νες χωρι­κούς ο οποί­ος συν τοις άλλοις
βοή­θη­σε στην ενό­τη­τα του βασι­λεί­ου, έκο­ψε το «φιλιπ­πι­κό στα­τή­ρα», ένα σκλη­ρό νόμι­σμα που γρή­γο­ρα εκτό­πι­σε τον περ­σι­κό δαρει­κό και κατέ­κτη­σε την Ελλά­δα και φρό­ντι­σε να δημιουρ­γή­σει μια καλ­λιερ­γη­μέ­νη ιθύ­νου­σα τάξη, μορ­φώ­νο­ντας τους «βασι­λι­κούς παί­δες» προ­πά­ντων με τις αξί­ες του κλα­σι­κού ελλη­νι­κού πολι­τι­σμού. Τελι­κά δολο­φο­νή­θη­κε από δυσα­ρε­στη­μέ­νο αξιω­μα­τι­κό του.

Ελλη­νι­κό συνη­θέ­στα­το όνο­μα των αρχαί­ων Ελλή­νων, κυρί­ως της Μακε­δο­νί­ας, αλλά και των νεω­τέ­ρων. Με το χρι­στια­νι­σμό συν­δέ­θη­κε με έναν εκ των μαθη­τών του Χρι­στού και ο λαός το μπό­λια­σε με τις δικές του παρα­δό­σεις. Ο χρι­στια­νι­κός συμ­βο­λι­σμός όμως δεν έσβη­σε την αίγλη του Μακε­δό­να Φίλιπ­που Β’ χάρη στον οποίο το όνο­μα ταξί­δε­ψε στους αιώνες.

«Ο,τι είναι για τους ορει­νούς κτη­νο­τρο­φι­κούς πλη­θυ­σμούς οι γιορ­τές του αϊ-Μηνά και του Αγια­ντρέα, είναι για τους γεωρ­γούς, στα χαμη­λά, οι γιορ­τές του αγί­ου Φιλίπ­που (14 Νοεμ­βρί­ου) και των Εισο­δί­ων της Θεο­τό­κου (21 Νοεμ­βρί­ου). Για τη γιορ­τή του αγί­ου Φιλίπ­που η εκκλη­σία ορί­ζει αργία. Επει­δή όμως η επο­χή για το όργω­μα είναι πιά προ­χω­ρη­μέ­νη και μια μέρα δου­λειάς είναι τώρα πολύ­τι­μη, γι’ αυτό η παρά­δο­ση φρό­ντι­σε να συμ­βι­βά­σει τα πράγ­μα­τα: Ο φτω­χός ο Φίλιπ­πας όλη μέρα δού­λευε και το βρά­δυ απόκρευε.

Η χρι­στια­νι­κή παρά­δο­ση λέει πως ο Φίλιπ­πας ήταν ένας φτω­χός ζευ­γο­λά­της. Το βρά­δυ που γύρι­ζε κου­ρα­σμέ­νος και πει­να­σμέ­νος από τη δου­λειά, δεν περί­με­νε να βρά­σουν τα φασό­λια που ετοί­μα­ζε η γυναί­κα του. Απο­κριά είναι, λέει (για­τί την επαύ­ριο αρχί­ζει η νηστεία των Χρι­στου­γέν­νων)· κατε­βαί­νει λοι­πόν στο αχού­ρι, σφά­ζει ένα βόδι και το μοι­ρά­ζει στους φτω­χούς. Έφα­γαν κι από­κρε­ψαν το βρά­δυ. Το πρωί την άλλη μέρα ο Φίλιπ­πας, όταν πήγε στο αχού­ρι βρή­κε το βόδι ζωντα­νό. Ο θεός τον αντά­μει­ψε για την καλο­σύ­νη του»

Αυτά τα δύο το έκα­ναν ένα κοι­νό  όνο­μα των χρι­στια­νι­κών λαών. Μην ξεχνά­με ότι το Φίλιπ­πος ήταν ένα από τα πλέ­ον δημο­φι­λή ονό­μα­τα Ευρω­παί­ων βασι­λέ­ων και ηγε­μό­νων το Μεσαί­ω­να. Ετυ­μο­λο­γι­κά ως όνο­μα σημαί­νει ο προ­σφέ­ρων στορ­γή στους ίππους — φιλώ (= αγα­πώ) + ίππος και είναι συνη­θι­σμέ­νο όνο­μα των Ελλή­νων. Εχει ποσο­στό 0,22% στο πανελ­λα­δι­κό δείγ­μα και είναι τέταρ­το στην κατη­γο­ρία των αρχαιο­ελ­λη­νι­κών ονο­μά­των.  Εχει και πέντε τύπους στο θηλυ­κό, Φιλιπ­πιάς, Φιλιπ­πί­σια, Φιλίπ­πα Φιλι­πία, Φιλιππίνα .