Φτωχότερο κατά ένα αστέρι το πνευματικό μας στερέωμα

Ρεπορ­τάζ Μαρ­γα­ρί­τα Φρο­νι­μά­δη-Ματά­τση //
Αρχ/των-ποι­ή­τρια

Έφυ­γε χθες, από τη ζωή ο ποι­η­τής-Πανε­πι­στη­μια­κός καθη­γη­τής Ανδρέ­ας Ράδος, που τίμη­σε με το πνευ­μα­τι­κό του έργο στη Ρου­μα­νία, την Ελλάδα.

Αυτόν τον σπου­δαίο Έλλη­να, τον καθη­γη­τή Ανδρέα Ράδο, που το πλέ­ον περι­λη­πτι­κό εργο-βιο­γρα­φι­κό του σημεί­ω­μα, κατα­λαμ­βά­νει πάνω από 10 σελί­δες, η Εται­ρία Ελλή­νων Λογο­τε­χνών τίμη­σε προ διε­τί­ας, ομό­φω­να, με τον τίτλο του Επί­τι­μου μέλους της και με το μετάλ­λιο “Γρη­γό­ρη Ξενό­που­λου”. Είχε προη­γη­θεί η τιμή που του επι­φύ­λα­ξε ο Δημο­τι­κός οργα­νι­σμός Αθλη­τι­σμού-Πολι­τι­σμού & Περι­βάλ­λο­ντος “ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ” του Δήμου Λου­τρα­κί­ου-Αγ. Θεο­δώ­ρων και το Σωμα­τείο Λόγου & Τέχνης “Aλκυο­νί­δες” στο Λουτράκι. 

Ο Ανδρέ­ας Ράδος γεν­νή­θη­κε στο Νεστό­ριο Καστο­ριάς το 1938 και βίω­σε κατά τρό­πο δρα­μα­τι­κό τα γεγο­νό­τα του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, της Εθνι­κής Αντί­στα­σης και του Εμφύ­λιου Σπα­ραγ­μού. Μετά από φυλα­κί­σεις, τραυ­μα­τι­σμούς κι απώ­λειες μελών της οικο­γέ­νειάς του, παίρ­νει με τους γονείς του το δρό­μο της πολι­τι­κής προ­σφυ­γιάς, αρχι­κά στην Αλβα­νία (1947) και μετά στη Ρου­μα­νία (1948), όπου και εγκα­θί­στα­ται μόνι­μα. Είναι παντρε­μέ­νος και έχει δυο παι­διά (μια κόρη, τη Νίκη-Νικο­λέ­τα και έναν γιο το Λεωνίδα). 

Ασχο­λή­θη­κε με το δοκί­μιο, την Κρι­τι­κή της Λογο­τε­χνί­ας και τη Μετά­φρα­ση Ελλή­νων στα Ρου­μά­νι­κα και Ρου­μά­νων στην Ελλη­νι­κή γλώσ­σα. Έκα­νε Φιλο­λο­γι­κές-φιλο­σο­φι­κές Σπου­δές στα Πανε­πι­στή­μια του Βου­κου­ρε­στί­ου και του “AL. I. CUZA” Ιασίου/Ρουμανίας και στα­διο­δρό­μη­σε ως βοη­θός Καθη­γη­τού και αργό­τε­ρα Υφη­γη­τής, κατό­πιν δια­γω­νι­σμών. Είναι εκεί­νος που έβα­λε τα θεμέ­λια του Ιδρύ­μα­τος για τη διά­δο­ση του Βαλ­κα­νι­κού και Ευρω­παϊ­κού Πολι­τι­σμού «Ρήγας Φεραί­ος» Ρου­μα­νί­ας και διε­τέ­λε­σε πρό­ε­δρός του μέχρι πρότινος.

Ως μέλος της Ένω­σης Ρου­μά­νων συγ­γρα­φέ­ων ασχο­λή­θη­κε κυρί­ως με την προ­βο­λή και διά­δο­ση των Ελλη­νι­κών Γραμ­μά­των και του Ελλη­νι­κού Πολι­τι­σμού με έμφα­ση στη Νεο­ελ­λη­νι­κή Λογο­τε­χνία αλλά και με θέμα­τα που αφο­ρούν τη θεω­ρία της λογο­τε­χνί­ας, τη βαλ­κα­νι­κή, τη ρου­μα­νι­κή και τη ρωσι­κή λογο­τε­χνία. Από το 1960–1973 δημιουρ­γεί και διευ­θύ­νει (ως και το 1998) το Φρο­ντι­στή­ριο Νεο­ελ­λη­νι­κών Σπου­δών (το οποίο έγι­νε αργό­τε­ρα Λεκτο­ρά­το) του Παν/μίου “AL. I. CUZA” Ιασίου/Ρουμανίας, μονα­δι­κό τέτοιου είδους εκεί­νη την περί­ο­δο στη Ρου­μα­νία. Αυτό το κέντρο προ­βο­λής των ελλη­νι­κών γραμ­μά­των συνε­χί­ζει τη λει­τουρ­γία του και τώρα, μετά τη συντα­ξιο­δό­τη­ση του Ανδρέα Ράδου. Μετά το 1990, με πρω­το­βου­λία του αδελ­φο­ποιού­νται τα Πανε­πι­στή­μια Ιασί­ου και Α.Π.Θ. Το 1994 αρχί­ζει η έκδο­ση της μόνι­μης μηνιαί­ας τακτι­κής σελί­δας “Το ελλη­νι­κό πνεύ­μα – ευρω­παϊ­κές συν­θέ­σεις” του πολι­τι­στι­κού περιο­δι­κού “CRONICA” Ιασί­ου, την οποία επιμελείται. 

Ο Α.Ρ. έχει μετα­φρά­σει και ανθο­λο­γή­σει πολ­λούς σπου­δαί­ους Έλλη­νες ποι­η­τές και δρα­μα­τουρ­γούς: Δ. Σολω­μό, Κ. Παλα­μά, Α. Σικε­λια­νό, Ν. Καζαν­τζά­κη, Γ. Σεφέ­ρη, Κ. Βάρ­να­λη, Γ. Ρίτσο, Οδ. Ελύ­τη, Ι. Καμπα­νέλ­λη, Ρίτα Μπού­μη-Παπ­πά, Μ. Ανα­γνω­στά­κη, Γ. Βαφό­που­λο, Τ. Βαρ­βι­τσιώ­τη, Αν. Ευαγ­γέ­λου, Κ. Αση­μα­κό­που­λο, Ν. Βαγε­νά, Κ. Παπα­γε­ωρ­γί­ου, Γ. Κοντό, Γ. Στε­ριό­που­λο, Κ. Μόντη, Κ. Χρυ­σάν­θη, Κ. Χαρα­λα­μπί­δη αλλά κ.α. πολ­λούς νεό­τε­ρους και λιγό­τε­ρο σημα­ντι­κούς όπως η ταπει­νό­τη­τά μου (περί­που 130 Έλλη­νες και Κύπριους λογοτέχνες).

Επί­σης, έχει μετα­φρά­σει και σχο­λιά­σει στα ελλη­νι­κά 25 Ρου­μά­νους ποι­η­τές (N. Labiş, N. Stănescu, M. Sorescu, Ana Blandiana, I. Romanescu, Şt. Augustin-Doinaş, H. Zilieru, P. Stoica, C. Baltag κ.α.). Από την ξένη λογο­τε­χνία δημο­σί­ευ­σε μελέ­τες, άρθρα, κυρί­ως για τους Μ. Σόλο­χωφ, Π. Νερού­ντα, Ν. Βαπ­στσά­ρωφ, Ν. Χικ­μέτ, Μ. Λέρ­μο­ντωφ, Κ. Σίμο­νωφ, Ρ. Ροζ­ντε­στ­βένσ­σκυ, Α. Τσέ­χωφ κ.α.

Μιλού­σε εκτός της Ελλη­νι­κής, άλλες πέντε ξένες γλώσ­σες : Ρου­μα­νι­κά, Ρωσι­κά, Βουλ­γα­ρι­κά, Γερ­μα­νι­κά και Ισπανικά.

Από προ­χθες, 24.11.19 το Πνευ­μα­τι­κό στε­ρέ­ω­μα της Ελλά­δας είναι φτω­χό­τε­ρο κατά ένα αστέ­ρι. Θα τον θυμό­μα­στε πάντα με συγκί­νη­ση κι αγά­πη όσοι τον γνω­ρί­σα­με από κοντά και τύχα­με της μεγα­λό­ψυ­χης εύνοιας και έγνοιας του.

Θερ­μά συλ­λυ­πη­τή­ρια στους οικεί­ους του.

Αιω­νία του η μνήμη.