Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Ήταν 22 Οκτώβρη 1964 όταν ο Jean-Paul Sartre αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το έργο του που ήταν “πλούσιο σε ιδέες, με πνεύμα ελευθερίας και αναζήτηση της αλήθειας”.
Σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (23/10) διαβάζουμε: « Ο Σατρ επληροφορήθη την είδησιν της βραβεύσεως του ενώ εγευμάτιζε μετά της κ. Σιμόν ντε Μπωβουάρ εις μικρόν εστιατόριον των Παρισίων. Οι πελάται του εστιατορίου δεν αντελήφθησαν ότι είχον πλησίον των τον βραβευθέντα με το βραβείο Νόμπελ, ο οποίος δεν εξεδήλωσεν ούτε έκπληξιν ούτε συγκίνησιν. Ο Σατρ εδήλωσεν ότι προς το παρόν ουδέν έχει να είπη, συνέχισε την συνομιλίαν του μετά της κ. Σιμόν ντε Μπωβουάρ και ήναψε σιγαρρέτον αναμένων τον τυρόν.»
Σε πρωτοσέλιδο της «ΕΛΕΥΕΘΕΡΙΑΣ» (24/10) διαβάζουμε:
«Δεν θέλω να γίνω ένας «θεσμός». Δεν θέλω να γίνω…Νόμπελ. Θέλω να παραμείνω Jean-Paul Sartre». Μάλιστα σε δήλωση του στην εφημερίδα της Στοκχόλμης «Ντάγκενς Νίετερ» προσθέτει ότι «βεβαίως απορρίπτω τας 273.000 κορώνας (1.576.000 δρχ.) επειδή δεν επιθυμώ να καταστώ θεσμός τόσον εις την Ανατολήν όσον και εις την Δύσιν. Εις ουδένα δύναται να ζητηθή να απορίψη τας αρχάς του, αλλά τις διαμοιράζεται με τους άλλους συντρόφους του δια 273.000 κορώνας. Δια τον λόγον αυτόν κατέστη εις εμέ δύσκολον να λάβω το βραβείον και θα το αρνηθώ».
Και συνεχίζει το σχετικό ρεπορτάζ: Εξ’ άλλου εις Παρισίους ο κ. Σατρ εδήλωσε χθες προς Σουηδόν δημοσιογράφον ότι πάντοτε ηρνείτο τας επισήμους δικαρίσεις και ότι λυπείται πολύ διότι η όλη υπόθεσις έλαβε την μορφήν σκανδάλου, προσθέσας ότι τούτο εγένετο διότι δεν είχεν επαρκώς πληφορηθή περί του τι ακριβώς συνέβη. «Δεν είναι δι’ εμέ το ίδιον, είπεν ο κ. Σατρ, να υπογράφω τα έργα μου με το όνομά μ ου Ζαν Πωλ Σάτρ ή να υπογράφω αυτά με το Ζαν Πωλ Σάτρ, βραβευθείς διά του Βραβείου Νόμπελ».
Θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, σεναριογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και πολιτικός ακτιβιστής, ο Γάλλος Σαρτρ ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της γαλλικής φιλοσοφίας του 20ου αιώνα και η κινητήριος δύναμη πίσω από τον υπαρξισμό. Όταν οι φήμες άρχισαν να κυκλοφορούν ότι ήταν στην κούρσα για το βραβείο, ο Σαρτρ έγραψε αμέσως στην Σουηδική Ακαδημία για να τους ενημερώσει ότι ήθελε να αποσυρθεί το όνομά του από τις υποψηφιότητες.
Αγνοώντας ότι δε μπορούσε να γίνει καμία διαβούλευση μεταξύ της ακαδημίας και των υποψηφίων, ο Σαρτρ τιμήθηκε τελικά με το Νόμπελ Λογοτεχνίας στις 22 Οκτωβρίου, ο ίδιος αρνήθηκε να το παραλάβει, επικαλούμενος προσωπικούς και αντικειμενικούς λόγους σε μια δήλωση που έκανε στο σουηδικό Τύπο.
Να θυμίσουμε ακόμη ότι το 1939, ο Σαρτρ υπηρέτησε στο γαλλικό στρατό ως μετεωρολόγος, πριν συλληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα το 1940. Πέρασε εννέα μήνες, ως αιχμάλωτος πολέμου και το 1945, όταν του προσφέρθηκε το ύψιστο βραβείο, να γίνει δηλαδή μέλος της λεγεώνας της τιμής (Légion d’ honneur), αρνήθηκε.