17 Αυγούστου 1916: Το κίνημα της «Εθνικής Αμυνας»

Στις 17 Αυγού­στου 1916 εκδη­λώ­νε­ται στη Θεσ­σα­λο­νί­κη το κίνη­μα της «Εθνι­κής Αμυ­νας», με ιθύ­νο­ντα νου τον Ελευ­θέ­ριο Βενι­ζέ­λο. Απο­τέ­λε­σμα του κινή­μα­τος που στρε­φό­ταν κατά των επι­λο­γών της μοναρ­χί­ας ήταν η διαί­ρε­ση της χώρας για ένα διά­στη­μα στο «κρά­τος των Αθη­νών» και το «κρά­τος της Θεσ­σα­λο­νί­κης». Το κίνη­μα της Εθνι­κής Αμυ­νας ήταν το απο­τέ­λε­σμα της λυσ­σώ­δους μάχης των μεγά­λων δυνά­με­ων της επο­χής που η καθε­μιά προ­σπα­θού­σε να τρα­βή­ξει την Ελλά­δα στο πλευ­ρό της στον Α‘ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Οι Γερ­μα­νοί έχουν το βασι­λιά Κων­στα­ντί­νο, ο οποί­ος υπο­στη­ρί­ζει την «ουδε­τε­ρό­τη­τα» της Ελλά­δας», αφή­νει ουσια­στι­κά το οχυ­ρό Ρού­πελ στα χέρια των Γερ­μα­νο­βουλ­γά­ρων, εγκα­τα­λεί­πει αβο­ή­θη­τη τη σύμ­μα­χο Σερ­βία, παρα­δί­δει ολό­κλη­ρο Σώμα ελλη­νι­κού στρα­τού στους Γερ­μα­νούς. Απ’ την άλλη οι Αγγλο­γάλ­λοι έχουν τον Βενι­ζέ­λο που υπο­στη­ρί­ζει τη συμ­με­το­χή της Ελλά­δας στον πόλε­μο, στο πλευ­ρό της Αντάντ.
Αυτή την ωμή αγγλο­γαλ­λι­κή επέμ­βα­ση στην Ελλά­δα κατα­δί­κα­σε απε­ρί­φρα­στα ο Λένιν. «Πεθαί­νουν με την πεί­να, έγρα­φε ο ηγέ­της των μπολ­σε­βί­κων, ολό­κλη­ρη χώρα, ολό­κλη­ρο λαό, για να τον ανα­γκά­σουν ν’ αλλά­ξει πολιτική».