28η Οκτωβρίου: Τα ΟΧΙ δεν θέλουν Μεταξάδες – Γράφει ο Σωτήρης Ζιώμας

«Ευρι­σκό­με­θα σε φιλι­κό­τα­τες σχέ­σεις με το Γερ­μα­νι­κό ναζι­στι­κό καθε­στώς… πλην δεν δυνά­με­θα να παρα­βλέ­ψω­μεν την μεσο­γεια­κήν μας θέση και την ζωτι­κή ανά­γκην να μην ευρε­θώ­μεν ποτέ αντι­μέ­τω­ποι των Άγγλων».
Ιωάν­νης Μεταξάς

Κάθε χρό­νο στην Ελλά­δα, ανή­με­ρα της Επε­τεί­ου της 28ης Οκτω­βρί­ου, συμ­βαί­νει μία ιστο­ρι­κή παρα­δο­ξό­τη­τα: αντί να γιορ­τά­ζου­με ως έθνος την Απε­λευ­θέ­ρω­ση της χώρας από το ζυγό του κατα­κτη­τή (12 Οκτω­βρί­ου 1944), γιορ­τά­ζου­με την είσο­δό μας στον πόλε­μο του ’40 και το μύθο του «ΟΧΙ» του Μεταξά.

Για ποιο λόγο όμως θα πρέ­πει να τιμού­με ως εθνι­κό ευερ­γέ­τη ένα φασί­στα δικτά­το­ρα που υιο­θέ­τη­σε όλες τις τελε­τουρ­γί­ες, τις έννοιες και τις πρα­κτι­κές του εθνικοσοσιαλισμού;

Η «Επέ­τειος του Όχι» δίνει την αφορ­μή σε μία διό­λου ευκα­τα­φρό­νη­τη μερί­δα πολι­τι­κών από το ευρύ­τε­ρο φάσμα της ελλη­νι­κής Δεξιάς να υπο­στη­ρί­ζει ότι το ηρω­ι­κό «ΟΧΙ» ειπώ­θη­κε από τον Μετα­ξά, κι ως εκ τού­του «τα ΟΧΙ θέλουν Μετα­ξά­δες». Δεν είναι λίγες οι φορές μάλι­στα όπου κορυ­φαία στε­λέ­χη της Νέας Δημο­κρα­τί­ας έχουν υπε­ρα­σπι­στεί από το βήμα της Βου­λής με θέρ­μη το δικτά­το­ρα, τονί­ζο­ντας πως «ο Μετα­ξάς δεν πρέ­πει να χαρί­ζε­ται στη Χρυ­σή Αυγή, επει­δή είπε το ΟΧΙ στους Ιτα­λούς».

Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι πως το «ΟΧΙ» δεν ειπώ­θη­κε ποτέ από τον Μετα­ξά αλλά γεν­νή­θη­κε ως όρος εκεί­νη την επο­χή και χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε κατά κόρον από τον ελλη­νι­κό και ξένο Τύπο, ιδί­ως τον γαλ­λι­κό. Άλλω­στε, όπως είχε ανα­ρω­τη­θεί και ο κεντρώ­ος πρώ­ην υπουρ­γός και πρω­θυ­πουρ­γός, Γεώρ­γιος Καφα­ντά­ρης: «Είπε το ΟΧΙ ο μόνος Έλλη­νας που θα μπο­ρού­σε να πει το ΝΑΙ;».

Η φρά­ση με την οποία ο Μετα­ξάς απέρ­ρι­ψε το ιτα­λι­κό τελε­σί­γρα­φο δόθη­κε στη γλώσ­σα της διπλω­μα­τί­ας, τα γαλ­λι­κά: «Alors, c’ est la guerre» (ελλ. «Λοι­πόν, αυτό σημαί­νει πόλεμος»).

Ο Μετα­ξάς υπήρ­ξε δια­πρύ­σιος οπα­δός του φασισμού/ναζισμού. Από το φασι­στι­κό χαι­ρε­τι­σμό, το διπλό μινω­ι­κό πέλε­κυν και τα Τάγ­μα­τα Εργα­σί­ας της ΕΟΝ μέχρι τη συνή­χη­ση του «Τρί­του Ελλη­νι­κού Πολι­τι­σμού» με το Γ’ Ράιχ και το χιτλε­ρι­κής έμπνευ­σης σύν­θη­μα της ΕΟΝ «Ένα Έθνος, ένας Βασι­λεύς, ένας Αρχη­γός, μια Νεο­λαία» («Ein Volk, ein Reich, ein Führer»), οι φασι­στι­κές και ναζι­στι­κές κατα­βο­λές του Μετα­ξι­κού καθε­στώ­τος ήταν εξόφθαλμες.

Ενδει­κτι­κό επί­σης είναι και το γεγο­νός ότι ένα μήνα μετά την κήρυ­ξη της δικτα­το­ρί­ας της 4ης Αυγού­στου, η πρώ­τη επί­σκε­ψη ανώ­τα­του ξένου αξιω­μα­τού­χου στην Αθή­να ήταν αυτή του υπουρ­γού Προ­πα­γάν­δας των Ναζί, Γιό­ζεφ Γκαί­μπελς, μετά της συζύ­γου του, Μάγδας, όπου ο Μετα­ξάς τους υπο­δέ­χθη­κε μετά βαΐ­ων και κλά­δων. Ήταν τόσο… «πατριω­τι­κό» το Μετα­ξι­κό καθε­στώς που, στο πλαί­σιο της υπο­δο­χής τους, δε δίστα­σε να υψώ­σει στη γέφυ­ρα της λίμνης του Μαρα­θώ­να ακό­μα και τη ναζι­στι­κή σβάστικα.

(Πάνω) Ο Ι. Μετα­ξάς μαζί με τον Γ. Γκαί­μπελς στην Καστέ­λα (Κάτω αρι­στε­ρά) Η ύψω­ση της ναζι­στι­κής σβά­στι­κας πάνω στη γέφυ­ρα της λίμνης του Μαρα­θώ­να (Κάτω δεξιά) Ο Ι. Μετα­ξάς μαζί με τον Γ. Γκαί­μπελς, την σύζυ­γό του, Μάγδα, και τον στρα­τη­γό Στρί­μπεργκ στην έναρ­ξη της παρέ­λα­σης στο Πανα­θη­ναϊ­κό Στάδιο

Το εύλο­γο ερώ­τη­μα που τίθε­ται λοι­πόν είναι για­τί ο Μετα­ξάς είπε το «ΟΧΙ» στους Ιτα­λούς φασί­στες, εφό­σον βρι­σκό­ταν στην ίδια ιδε­ο­λο­γι­κή όχθη με τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι;

Η απά­ντη­ση είναι ότι μία χώρα σε κρί­σι­μες στιγ­μές της πολι­τι­κής διπλω­μα­τί­ας, πόσο μάλ­λον στην περί­πτω­ση ενός Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, δεν επι­λέ­γει de facto συμ­μά­χους όσους έχουν την ίδια ιδε­ο­λο­γία με εκεί­νη, αλλά τα συμ­φέ­ρο­ντα που εξυ­πη­ρε­τεί. Και τα συμ­φέ­ρο­ντα της Ελλά­δας εκεί­νη την επο­χή ήταν άρρη­κτα συν­δε­δε­μέ­να με εκεί­να των Άγγλων. Ειδι­κά σε και­ρούς πολέ­μου, η «παρα­δο­σια­κή» σύμ­μα­χος της Ελλά­δας, Αγγλία, ασκού­σε ένα είδος «συγκυ­βέρ­νη­σης» και είχε υπό την άμε­ση επιρ­ροή της τον βασι­λιά Γεώρ­γιο Β’ και το μηχα­νι­σμό του παλατιού.

Όπως έγρα­φε και ο ίδιος ο Μετα­ξάς στο «Ημε­ρο­λό­γιό» του:

«Αν και είναι βεβαί­ως παρά­τολ­μον εις την πολι­τι­κή να δημιουρ­γή κανείς δόγ­μα­τα, η Ελλάς δύνα­ται να θέση ως δόγ­μα πολι­τι­κόν ότι εν ουδε­μία περι­πτώ­σει δύνα­ται να ευρε­θή εις στρα­τό­πε­δον αντί­θε­τον εκεί­νου εις το οποί­ον θα ευρί­σκε­το η Αγγλία. Δυνά­με­θα τού­το να το θεω­ρή­σω­μεν ως δόγ­μα. Εγώ του­λά­χι­στον το ασπάζομαι».
(«Ημε­ρο­λό­γιο», Τόμος Δ’, σελ. 77)

Η Ελλά­δα όμως ήταν προσ­δε­δε­μέ­νη στο άρμα των Άγγλων και για έναν ακό­μη λόγο. Βασι­κοί δανει­στές της χώρας και κάτο­χοι των ελλη­νι­κών χρε­ο­γρά­φων ήταν ο οίκος «Hambro» του Λον­δί­νου, το συγκρό­τη­μα «Speyer and Co» της Νέας Υόρ­κης και η Εθνι­κή Τρά­πε­ζα Αθη­νών, ενώ αντί­στοι­χη ήταν η κατά­στα­ση στο εμπό­ριο και τις εισα­γω­γές. Το 67,42% του εξω­τε­ρι­κού χρέ­ους της Ελλά­δας ήταν αγγλι­κά κεφά­λαια. Το 9,88% ήταν κεφά­λαια των ΗΠΑ, το 7,52% γαλ­λι­κά κεφά­λαια, το 5,40% σου­η­δι­κά, το 3,44% βελ­γι­κά, ενώ μόλις το 1,7% και το 1,65% ήταν γερ­μα­νι­κά και ιταλικά.

Επο­μέ­νως, είπε τελι­κά ο Μετα­ξάς το «ΟΧΙ» στους Ιτα­λούς; Κάθε άλλο. Το «ΟΧΙ» του ήταν περισ­σό­τε­ρο συμ­φε­ρο­ντο­λο­γι­κό παρά πατριω­τι­κό, μιας κι εκεί­νοι που είπαν το πραγ­μα­τι­κό «ΟΧΙ» ήταν οι έφε­δροι που έσπευ­σαν στα βου­νά της Αλβα­νί­ας για να προ­α­σπί­σουν την εδα­φι­κή ακε­ραιό­τη­τα της Ελλά­δας από τον κίν­δυ­νο του ιτα­λι­κού φασι­στι­κού επεκτατισμού.