H οικονομία “πετάει”, αλλά εργοστάσια κλείνουν. Ποιος φταίει;

Το τελευ­ταίο διά­στη­μα και με αφορ­μή το κλεί­σι­μο του εργο­στα­σί­ου υαλουρ­γί­ας «Γιού­λα» στο Αιγά­λεω, υπάρ­χουν ορι­σμέ­να δημο­σιεύ­μα­τα που ανα­πα­ρά­γουν έναν προ­βλη­μα­τι­σμό σχε­τι­κά με μια εντο­πι­σμέ­νη, και από αυτούς, φαι­νο­με­νι­κή αντί­φα­ση. Πώς γίνε­ται μια σει­ρά από οικο­νο­μι­κοί δεί­κτες να δεί­χνουν ότι η Ελλά­δα είναι σε φάση καπι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης και την ίδια στιγ­μή μεγά­λα εργο­στά­σια να κλείνουν;

Στα σχε­τι­κά ρεπορ­τάζ γίνε­ται και μια σύντο­μη ιστο­ρι­κή ανα­δρο­μή των τελευ­ταί­ων χρό­νων για αρκε­τά μεγά­λα εργο­στά­σια που έχουν δια­κό­ψει τη λει­τουρ­γία τους, οδη­γώ­ντας εκα­το­ντά­δες εργα­ζό­με­νους στην ανερ­γία και ολό­κλη­ρες περιο­χές στον μαρασμό.

Η εικό­να όσον αφο­ρά μαζι­κές απο­λύ­σεις εργα­ζο­μέ­νων, αλλά και τις ανα­πτυ­ξια­κές δυνα­τό­τη­τες που υπο­νο­μεύ­ο­νται σήμε­ρα, είναι πολύ χει­ρό­τε­ρη αν συνυ­πο­λο­γί­σου­με πώς επη­ρε­ά­ζει π.χ. η αστι­κή στρα­τη­γι­κή της «πρά­σι­νης μετά­βα­σης» τη Δυτι­κή Μακε­δο­νία ή το κλεί­σι­μο της ΛΑΡΚΟ την περιο­χή της Στε­ρε­άς και όχι μόνο.

Ας επα­νέλ­θου­με σε όσα ανα­φέ­ρο­νται στην πρό­σφα­τη ειδη­σε­ο­γρα­φία*. Θα θυμί­σου­με ορι­σμέ­να στοι­χεία, που μπο­ρούν να θεω­ρη­θούν και «απλά μαθή­μα­τα πολι­τι­κής οικο­νο­μί­ας» σε στε­λέ­χη της κυβέρ­νη­σης της ΝΔ, που συχνά πυκνά ανα­μα­σούν — χωρίς να κατα­λα­βαί­νουν — ότι «είμαι καπι­τα­λι­στής» (δεν είναι, απλά έτσι αυτο­α­πο­κα­λού­νται επει­δή υπη­ρε­τούν — υπε­ρα­σπί­ζο­νται το συγκε­κρι­μέ­νο σύστη­μα), άλλο­τε παί­ζουν την κασέ­τα ότι τα εργο­στά­σια τα κλεί­νουν «οι απερ­γί­ες, το ΠΑΜΕ και οι αγώ­νες» ή σε ορι­σμέ­νες στιγ­μές κυνι­κής ειλι­κρί­νειας από μέρους τους λένε «έτσι είναι το σύστη­μα της ελεύ­θε­ρης αγοράς».

Ξεκι­νά­με ανα­φέ­ρο­ντας ορι­σμέ­νες μεγά­λες παρα­γω­γι­κές μονά­δες που έχουν κλεί­σει τα τελευ­ταία χρό­νια. Το εργο­στά­σιο παρα­γω­γής γάλα­κτος της «ΔΕΛΤΑ» στο Πλα­τύ Ημα­θί­ας, το εργο­στά­σιο παρα­γω­γής μετα­σχη­μα­τι­στών «Schneider Electric» στα Οινό­φυ­τα, το εργο­στά­σιο «Πίτσος» στην Αττι­κή, της «Frigoglass» στην Αχα­ΐα, της «Crown HELLAS Can» στην Πάτρα και ορι­σμέ­να ακόμη.

Λου­κέ­τα χωρίς τελειω­μό _εκατοντάδες εργα­ζό­με­νοι στο δρόμο

Για το …καλό του τόπου;

Πρώ­τη και μεγα­λύ­τε­ρη αλή­θεια: Οι καπι­τα­λι­στές, οι επι­χει­ρη­μα­τι­κοί κολοσ­σοί δεν επεν­δύ­ουν για το «καλό του τόπου», για να δώσουν δου­λειά σε εργα­ζό­με­νους και να φρο­ντί­σουν τις οικο­γέ­νειές τους, επει­δή έχουν καλή ψυχή. Αυτό που τους νοιά­ζει και κρί­νει τους επεν­δυ­τι­κούς σχε­δια­σμούς τους είναι το κυνή­γι του μέγι­στου κέρ­δους. Ας δού­με ορι­σμέ­να σχε­τι­κά παραδείγματα:

• Το εργο­στά­σιο της «ΔΕΛΤΑ» στο Πλα­τύ Ημα­θί­ας έκλει­σε και η παρα­γω­γή του γνω­στού «Γάλα Εβα­πο­ρέ» μετα­φέρ­θη­κε στο εξωτερικό.
• Το εργο­στά­σιο της «Πίτσος» έκλει­σε και αντί­στοι­χη παρα­γω­γι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα της πολυ­ε­θνι­κής «Bosch» μετα­φέρ­θη­κε στην Τουρκία.
• Η εται­ρεία της «Frigoglass», όταν έκλει­νε τη μονά­δα στην Ελλά­δα απα­σχο­λού­σε 5.000 εργα­ζό­με­νους στο εξω­τε­ρι­κό. Τα προη­γού­με­να χρό­νια είχε πραγ­μα­το­ποι­ή­σει επεν­δύ­σεις άνω των 20 εκα­τομ­μυ­ρί­ων ευρώ στη Νιγηρία.

Η πλειο­ψη­φία αυτών των μονά­δων ανή­κε σε επι­χει­ρη­μα­τι­κούς κολοσ­σούς με δρα­στη­ριό­τη­τα σε περισ­σό­τε­ρους από έναν κλά­δους. Δεν έκλει­ναν τα εργο­στά­σια απλά επει­δή «δεν έβγαι­ναν». Είχαν τζί­ρους δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ων και δίκτυα παρα­γω­γής — δια­νο­μής σε δεκά­δες χώρες του κόσμου.

Για παρά­δειγ­μα η «Crown Hellas Can», που έκλει­σε τη μονά­δα στην Πάτρα το 2023 είχε τζί­ρο το 2021 177 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ, παρου­σιά­ζο­ντας αύξη­ση 12,3% σε σχέ­ση με το 2020, ενώ τα καθα­ρά της κέρ­δη έφτα­σαν τα 3,5 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ, με αύξη­ση 563% σε σχέ­ση με το 2020.

Αντί­στοι­χα, η μητρι­κή εται­ρεία της «Schneider Electric» στα Οινό­φυ­τα (έκλει­σε το 2020) απο­τε­λεί έναν πραγ­μα­τι­κό βιο­μη­χα­νι­κό κολοσ­σό, με μονά­δες και δίκτυο σε πάνω από 115 χώρες. Σε παγκό­σμιο επί­πε­δο, ο όμι­λος εμφά­νι­σε το 2019 τζί­ρο 27,2 δισ. ευρώ, όσο δηλα­δή και το ΑΕΠ ενός μικρού κράτους.

Στυμμένες λεμονόκουπες οι εργαζόμενοι

Αλή­θεια δεύ­τε­ρη: Αυτές οι μονά­δες, αρκε­τές από αυτές για ολό­κλη­ρες δεκα­ε­τί­ες, έβγα­λαν τερά­στια κέρ­δη από τον ιδρώ­τα των εργα­ζο­μέ­νων τους. Για αρκε­τά χρό­νια, και ειδι­κά κατά τη διάρ­κεια της οικο­νο­μι­κής καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης, εκμε­ταλ­λεύ­τη­καν το αντι­λαϊ­κό νομο­θε­τι­κό πλαί­σιο που δια­μόρ­φω­σαν οι αστι­κές κυβερ­νή­σεις, επέ­βα­λαν ελα­στι­κές σχέ­σεις απα­σχό­λη­σης, εντα­τι­κο­ποί­η­ση της εργα­σί­ας, προ­χώ­ρη­σαν σε απο­λύ­σεις κ.λπ.

Στη­ρί­χθη­καν από το αστι­κό κρά­τος και τις κυβερ­νή­σεις πολύ­μορ­φα. Σε άλλες περι­πτώ­σεις, τους «κου­ρεύ­τη­καν» δάνεια, άλλοι πήραν επι­χο­ρη­γή­σεις, άλλοι εντά­χθη­καν σε ανα­πτυ­ξια­κούς νόμους, άλλοι όλα μαζί κ.λπ.

Όταν, λοι­πόν, απο­φά­σι­ζαν ότι μια άλλη παρα­γω­γι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, ή μετα­φο­ρά της παρα­γω­γής σε μια άλλη χώρα θα ήταν πιο συμ­φέ­ρου­σα για αυτούς, ενώ είχαν μπου­κω­θεί με εκα­τομ­μύ­ρια, πετού­σαν τους εργα­ζό­με­νους στον δρό­μο. Κυβερ­νή­σεις και υπουρ­γοί έλε­γαν: «Είμα­στε στε­να­χω­ρη­μέ­νοι, αλλά έτσι είναι η ελεύ­θε­ρη αγο­ρά», ενώ σε συνέ­χεια υπο­στή­ρι­ζαν ότι πρέ­πει να νομο­θε­τη­θούν κι άλλα μέτρα, προ­κει­μέ­νου να γίνει πιο ελκυ­στι­κό το επεν­δυ­τι­κό περιβάλλον.

Αλή­θεια τρί­τη: Σε πολ­λά από αυτά τα εργο­στά­σια, για πολ­λά χρό­νια ή ακό­μα και την περί­ο­δο που είχαν ξεκι­νή­σει οι συζη­τή­σεις για το κλεί­σι­μό τους, με τερά­στια ευθύ­νη ορι­σμέ­νων εργο­δο­τι­κών συν­δι­κα­λι­στών δεν γινό­ταν καμία αγω­νι­στι­κή κινη­το­ποί­η­ση. Καλ­λιερ­γού­σαν πότε πως «θα έχου­με και εμείς μερ­τι­κό από την κερ­δο­φο­ρία», πότε ότι «με τους αγώ­νες δεν γίνε­ται τίπο­τα, ας δού­με τι μπο­ρού­με να πάρου­με κάνο­ντας διάλογο».

🕷️   Τελικά, ποιος ανοιγοκλείνει τα εργοστάσια;

Συμπε­ρα­σμα­τι­κά, η οικο­νο­μία όταν «πετά­ει»… το κάνει ακρι­βώς επει­δή οι εργα­ζό­με­νοι στε­νά­ζουν για­τί η οικο­νο­μία είναι καπι­τα­λι­στι­κή. Το τι θα παρα­χθεί, σε τι ποσό­τη­τες, πού θα παρα­χθεί, με τι μέσα θα παρα­χθεί καθο­ρί­ζε­ται από τον άγρα­φο αλλά σιδε­ρέ­νιο νόμο του καπι­τα­λι­στι­κού κέρδους.

Αυτό καθο­ρί­ζει το άνοιγ­μα και το κλεί­σι­μο επι­χει­ρή­σε­ων. Αυτή, η καπι­τα­λι­στι­κή οικο­νο­μία ευθύ­νε­ται για το γεγο­νός ότι συνε­χώς διευ­ρύ­νε­ται το χάσμα ανά­με­σα στο πώς θα μπο­ρού­σαν να ζουν με βάση τις δυνα­τό­τη­τες της επο­χής και πώς τελι­κά ζουν. Ακρι­βώς για­τί η αύξη­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας των ομί­λων έχει ως προ­ϋ­πό­θε­ση την έντα­ση της εκμε­τάλ­λευ­σης των εργα­ζο­μέ­νων ακό­μα και όταν ο εφε­δρι­κός στρα­τός των ανέρ­γων στα­θε­ρά είναι στο 1 εκα­τομ­μύ­ριο στην Ελλάδα.

Τα εργο­στά­σια δεν τα κλεί­νουν οι αγώ­νες των εργα­ζο­μέ­νων. Το ακρι­βώς αντί­θε­το συμ­βαί­νει, βλέ­πο­ντας κανείς τη θετι­κή και αρνη­τι­κή πεί­ρα του τελευ­ταί­ου δια­στή­μα­τος. Για να κερ­δί­σουν και τα ελά­χι­στα οι εργα­ζό­με­νοι πρέ­πει να «χάσει» ο μονο­πω­λια­κός όμι­λος. Η μονα­δι­κή νικη­φό­ρα γραμ­μή πάλης είναι αυτή που ανα­δει­κνύ­ει ότι οι εργα­ζό­με­νοι δεν έχουν κοι­νά συμ­φέ­ρο­ντα με τους καπι­τα­λι­στές. Άλλω­στε, το παρά­δειγ­μα της ΛΑΡΚΟ απο­δει­κνύ­ει ότι ο αγώ­νας των εργα­ζο­μέ­νων είναι που κρα­τά­ει ανοι­χτό το εργο­στά­σιο και την ελπί­δα επα­να­λει­τουρ­γί­ας του.

Όπως σε περιό­δους καπι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης δεν «μοι­ρά­ζο­νται τα κέρ­δη», αλλά την αύξη­ση του χρό­νου εργα­σί­ας, την έντα­ση της εκμε­τάλ­λευ­σης και με σύγ­χρο­να πλέ­ον μέσα και μισθούς που δεν φτά­νουν ούτε μέχρι τα μέσα του μήνα. Ετσι και σε περιό­δους που πυκνώ­νουν τα σύν­νε­φα μιας καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης πετά­γο­νται στο δρό­μο, τους μειώ­νο­νται οι μισθοί κ.λπ.

Μόνο με την ενί­σχυ­ση αυτής της γραμ­μής, οι εργα­ζό­με­νοι μπο­ρούν χτί­ζουν «ασπί­δες» στο σήμε­ρα. Να απο­σπούν ορι­σμέ­νες κατα­κτή­σεις, να εμπο­δί­ζουν ή να καθυ­στε­ρούν την εφαρ­μο­γή αντερ­γα­τι­κών μέτρων. Μόνο με αυτήν τη γραμ­μή μπο­ρεί να δυνα­μώ­νει η ενό­τη­τα των εργα­ζο­μέ­νων, η συμ­με­το­χή στην οργά­νω­ση της ταξι­κής πάλης, στις συλ­λο­γι­κές λει­τουρ­γί­ες των φορέ­ων του εργα­τι­κού κινήματος.

Μόνο με αυτήν τη γραμ­μή οι εργα­ζό­με­νοι απο­κτούν ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρη εμπι­στο­σύ­νη στις δυνά­μεις τους και δυνα­μώ­νει η πεποί­θη­ση ότι υπάρ­χει διέ­ξο­δος από τη σημε­ρι­νή βαρ­βα­ρό­τη­τα. Πως σήμε­ρα, υπάρ­χουν όλες οι δυνα­τό­τη­τες οι εργα­ζό­με­νοι, που παρά­γουν τα πάντα, να πάρουν οι ίδιοι την κατά­στα­ση στα χέρια τους κάνο­ντας πέρα τους μετό­χους — παρά­σι­τα που δεν προ­σφέ­ρουν τίπο­τα στην κοι­νω­νία, πέρα από το να τσε­πώ­νουν τον τερά­στιο πλού­το που δεν παράγουν…

Παρα­πο­μπή: * «Τα 10 εργο­στά­σια που έκλει­σαν τα τελευ­ταία 5 χρό­νια», Ξ. Γού­να­ρη, tovima.gr

Σ. Μ.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης του Σαββατοκύριακου

Το “έπος” του Γου­έ­μπλεϊ, αφη­γεί­ται ο Αρι­στεί­δης Καμάρας