José Martí — La Rosa Blanca

Cultivo una rosa blanca
En julio como en enero,
Para el amigo sincere
Que me da su mano franca.

Y para el cruel que me arranca
El corazón con que vivo,
Cardo ni oruga cultivo;
Cultivo la rosa blanca.

Coltivo una rosa Bianca
In luglio come in gennaio
Per l’amico sincere
Che mi dà la sua mano franca
Per chi mi vuol male e mi stanca

Questo cuore con cui vivo
Cardi nè ortiche coltivo
Coltivo una rosa Bianca
Cultivo la rosa blanca
En julio como en enero
…

O José [Julián] Martí [Pérez] (Αβά­να, 28- Ιαν-1853 | Dos Ríos, 19-Μάη-1895) απο­τε­λεί τον εθνι­κό ποι­η­τή και Ήρωα της Κού­βας.
Προ­σω­πι­κό­τη­τα με υψη­λές αρχές, μορ­φή  λατι­νο­α­με­ρι­κά­νι­κη και διε­θνής με ανθρώ­πι­νες ιδιό­τη­τες που μερι­κές φορές φαί­νο­νται ανυ­πέρ­βλη­τες.
Ένας Κου­βα­νός καθο­λι­κής προ­βο­λής που πέρα­σε τα σύνο­ρα της επο­χής για να γίνει ο μεγα­λύ­τε­ρος ισπα­νό­φω­νος αμε­ρι­κα­νός πολι­τι­κός στο­χα­στής του 19ου αιώ­να.

Συγ­γρα­φέ­ας ουσια­στι­κού έργου ως πηγή γνώ­σης, κρι­τι­κής σκέ­ψης και δια­βού­λευ­σης για όλες τις γενιές των Κου­βα­νών με μονα­δι­κή ομορ­φιά ποι­η­μά­των, επι­στο­λών, χρο­νο­γρα­φη­μά­των σε εφη­με­ρί­δες, με ιστο­ρι­κά γρα­πτά και ομι­λί­ες που τον τοπο­θε­τούν στους μεγα­λύ­τε­ρους δια­νοη­τές του κόσμου.

Ασφα­λώς το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος του στο­χα­σμού τού Μαρ­τί ανα­φέ­ρε­ται σε θέμα­τα της Κούβας.
Η «κου­βα­νι­κό­τη­τα» και ο «αμε­ρι­κα­νι­σμός» του Μαρ­τί σχη­μα­τί­ζουν μια μόνο φόρ­μα. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, η Κού­βα και η Αμε­ρι­κή απο­τε­λούν το μέρος και το όλον, και τα κου­βα­νέ­ζι­κα προ­βλή­μα­τα αντα­να­κλώ­νται στο ευρύ­τε­ρο πλά­νο της αμε­ρι­κα­νι­κής ηπείρου.
Θεω­ρού­σε πως ο πόλε­μος της Κού­βας για την ελευ­θε­ρία της ήταν το τελευ­ταίο στά­διο και η κορύ­φω­ση της απο­σχι­στι­κής καμπά­νιας που άρχι­σε από τους Ισπα­νο­α­με­ρι­κα­νούς πατριώ­τες το 1810.

«Γιος» αυτής της Αμε­ρι­κής δήλω­νε πως είναι. Και ότι αυτή η «γέν­να» του, είναι που του έθε­σε καθήκοντα.
«Το να γεν­νη­θείς στην Αμε­ρι­κή είναι σαν να έχεις γεν­νη­θεί σε χώρα όπου στην καρ­διά λάμπουν νέα άστρα, αστρά­φτουν παρ­θε­νι­κές φωτιές, κυλά­νε ποτά­μια ωκε­ά­νια».

Οι λαοί της «Δικής μας Αμε­ρι­κής», έλε­γε ο Χοσέ Μαρ­τί, απο­τε­λούν μια μόνο οικο­γέ­νεια, προ­έρ­χο­νται από τον ίδιο κορ­μό, έχουν έναν όμοιο σχη­μα­τι­σμό και ανάπτυξη.
Οι χώρες της γεν­νή­θη­καν από τα ίδια «πονε­μέ­να σπλά­χνα».
Γι’ αυτό κηρύσ­σει ως ανα­γκαία και επεί­γου­σα την ενό­τη­τα. Οι Δημο­κρα­τί­ες θα σωθούν όταν στη­ρι­χτούν στη συντο­νι­σμέ­νη δρά­ση των λαϊ­κών δυνά­με­ων τότε θα είναι πραγ­μα­τι­κά ελεύ­θε­ρες. Το 1894 γρά­φει: «Λέμε λαό και όχι λαούς που κατοι­κεί από το Μπρά­βο μέχρι την Πατα­γο­νία».

Ο Μαρ­τί έκα­νε πολ­λά ταξί­δια (Μεξι­κό, Γουα­τε­μά­λα, Βενεζουέλα).
Το 1881 θα πάει στο Καρά­κας. Μιλώ­ντας για τον Μπο­λί­βαρ στο έργο «Η ηλι­κία του χρυ­σού», λέει: «Διη­γού­νται πως ένας ταξι­διώ­της έφτα­σε μια μέρα στο Καρά­κας καθώς βρά­δια­ζε και χωρίς να σκου­πί­σει τη σκό­νη από τα πόδια του δε ρώτη­σε πού θα έτρω­γε και πού θα μπο­ρού­σε να κοι­μη­θεί, αλλά πώς θα πήγαι­νε εκεί που βρι­σκό­ταν το άγαλ­μα του Μπο­λί­βαρ».
Στο Καρά­κας θα δηλώ­σει: «Στο ποί­η­μα του 1810 λεί­πει μια στρο­φή και εγώ θέλω να την γρά­ψω». Το 1890 θα θυμη­θεί πάλι τον Μπο­λί­βαρ: «Αν δεν υπήρ­χαν οι γεί­το­νες του Βορ­ρά, στην Κού­βα θα είχε τελειώ­σει τον καλ­πα­σμό του ο ελευθερωτής».

Οι βασι­κές του ποι­η­τι­κές συλ­λο­γές (Ismaelillo «Ισμαϊ­λί­γιο» — Versos libres ‑ελεύ­θε­ροι στί­χοι [1880 –εκδό­θη­καν το 1913], Versos Sencillos ‑απλοί στί­χοι [1891]) του αγω­νι­στή ολό­κλη­ρης της Αμε­ρι­κής, βάζουν τα θεμέ­λια της νέας ποίησης.
Αφο­μοιώ­νει όλα τα αισθη­τι­κά ρεύ­μα­τα, ταυ­τί­ζο­ντας την κου­βα­νι­κό­τη­τα με το παγκό­σμιο πνεύμα.
Για τον Μαρ­τί, η φύση είναι ο μεγά­λος δάσκα­λος του ανθρώ­που.
Ποί­η­ση δεν υπάρ­χει, εάν δε βάλου­με τα χέρια μας στα σπλά­χνα μας και εάν δεν την ανα­ζη­τή­σου­με στα συνερ­γεία και τους δρό­μους (κάθε μέρα είναι ένα ποίημα).
Ο ίδιος απέ­δει­ξε τη στε­νή σχέ­ση της τέχνης με τη ζωή.
Το λογο­τε­χνι­κό του έργο είναι συν­δε­δε­μέ­νο με την επα­να­στα­τι­κή δρά­ση.
Εδω­σε τη ζωή του, πολε­μώ­ντας ενα­ντί­ον των Ισπα­νών, αφού προη­γου­μέ­νως αφο­σιώ­θη­κε στην προ­ε­τοι­μα­σία του απε­λευ­θε­ρω­τι­κού αγώνα.

Προ­σφέ­ρω
Τον Ιού­λη όπως και το Γενάρη
Για το φίλο τον αληθινό
Που μου απλώ­νει το ζεστό του χέρι

Αλλά και για κεί­νον που δε με θέλει
και με κουράζει -
με χτυ­πο­κάρ­δι προσφέρω
όχι τσου­κνί­δες κι αγκάθια
Αλλά πάλι ένα άσπρο τριαντάφυλλο

Χαρί­ζω, το Ιού­λη — Γενάρη
Για το φίλο τον αληθινό …

ℹ️  Στη χώρα μας, του­λά­χι­στον στους παλιό­τε­ρους έγι­νε γνω­στό μετά την μου­σι­κή ερμη­νεία από το μεγά­λο ιτα­λό τρα­γου­δι­στή  Sergio Endrigo (γνω­στό σε μας –δυστυ­χώς, μόνο από τις λεγό­με­νες «καν­τσο­νέ­τες», ενώ απο­τε­λεί μεγά­λο κεφά­λαιο μουσικοσυνθέτη)

Το τρα­γού­δη­σε το 1967 στην Κού­βα στο Festival Internacional de la Canción Popular (Varadero) με απί­στευ­τη επιτυχία
«Όταν πήγα στην Κού­βα για πρώ­τη φορά –γρά­φει ο Endrigo, τότε ανα­κά­λυ­ψα ότι ο José Martí θεω­ρεί­το ο μεγα­λύ­τε­ρος κου­βα­νός ποι­η­τής, σχε­δόν ο πατέ­ρας της πατρίδας.
Στην Αβά­να υπάρ­χει ένα τερά­στιο μνημείο.
Με προ­σκά­λε­σαν πολ­λές φορές στην Κού­βα, χωρίς να πάρω ούτε ένα δολά­ριο, αλλά με φιλο­ξε­νία προ­ξέ­νου. Για την “revolucion” θα έκα­να αυτό και πολ­λά ακό­μη» …

ΣΣ |> Το διε­θνές Φεστι­βάλ λαϊ­κής μου­σι­κής απο­τέ­λε­σε «θεμό» για το νησί της επανάστασης.
Στο 1^ο που έγι­νε σε Varadero και Αβά­να εκτός από τον Sergio Endrigo (και την Jenny Luna) από την Ιτα­λία συμ­με­τεί­χαν οι Jaromir Mayer & Eva Pilarova (Τσε­χο­σλο­βα­κία), Ewa Demarczyk , Cuarteto Novi , Jerzy Polamski (Πολω­νία), Iulia Ciogheli (ΕΣΣΔ), Pauline Julien (Κανα­δάς), Margarita Dimitrova, Yordanka Hristova, Biser Kirov, Orquesta Balkanton & Margarita Radinska (Βουλ­γα­ρία), Margareta Paslaru (Ρου­μα­νία), Massiel  (Ισπα­νία), Roy Harper (Αγγλία), Isabelle Aubert, Jose Bartel, Francesca Soleville (Γαλ­λία), Less Carton (Barbados), Vermon Harcourt (Βερ­μού­δες), Susana Koncz , Laszlo Arazki (Ουγ­γα­ρία), Hilario y Micky +  Margarita Bauche (Μεξι­κό), Teresa Paula, Lidia Ribeiro, Luis Gilberme  (Πορ­το­γαλ­λία), Dahd Sfeir (Ουρου­γουάη), Zafir Hadzimanov (Γιου­γκο­σλα­βία) , Emilherco (Monaco) κά

ℹ️ Με πλη­ρο­φο­ρί­ες και από το Ριζοσπάστη
Δεί­τε και |> José Martí (Χοσέ Μαρ­τί): 10 μου­σι­κά θέματα