Ο Ιβαν Σαββίδης και ο Μαρξ

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας* //

Όταν κάποιος σας λέει ότι πλού­τι­σε με σκλη­ρή δου­λειά, ρωτή­στε τον: «τίνος;».
—  Ντον Μαρ­κί, αμε­ρι­κα­νός συγγραφέας.

Οι συνε­δριά­σεις των επι­τρο­πών της Βου­λής δεν φημί­ζο­νται ούτε για το ενδια­φέ­ρον των θεμά­των που πραγ­μα­τεύ­ο­νται, ούτε για τους λόγους που συχνά εκφω­νού­νται εκεί. Γι’ αυτό και σπά­νια απο­τε­λούν πηγή ειδή­σε­ων. Κακώς, βέβαια, καθώς πολ­λές φορές «ο διά­βο­λος κρύ­βε­ται στις λεπτο­μέ­ρειες» φαι­νο­με­νι­κά ασή­μα­ντων παρεμ­βά­σε­ων από τις οποί­ες βγαί­νουν πολύ­τι­μα συμπε­ρά­σμα­τα. Μια τέτοια παρέμ­βα­ση ήταν αυτή του Ιβάν Σαβ­βί­δη, υπό την ιδιό­τη­τα του Προ­έ­δρου Ελλή­νων Ρωσί­ας, στην ειδι­κή μόνι­μη επι­τρο­πή Ελλη­νι­σμού της Δια­σπο­ράς. Είπε, λοι­πόν, σε μια απο­στρο­φή του λόγου του ο ποντια­κής κατα­γω­γής μεγαλοεπιχειρηματίας:

«Αν ανα­φε­ρό­μα­στε στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα κατα­νο­ού­με ότι στην κοι­νω­νία υπάρ­χουν πλού­σιοι και φτω­χοί. Και αν είσα­στε κατά των επεν­δύ­σε­ων να στρα­φεί­τε στον Καρλ Μαρξ και όχι σε μας. Σε ότι αφο­ρά τα εργα­σια­κά δικαιώ­μα­τα μπο­ρώ να σας κάνω δια­λέ­ξεις ωρών για τα εργα­σια­κά δικαιώ­μα­τα επει­δή προ­έρ­χο­μαι από την Σοβιε­τι­κή Ένω­ση και σας συνι­στώ να επι­σκε­πτεί­τε τις επι­χει­ρή­σεις μας και να δια­πι­στώ­σε­τε πόσο προ­στα­τευ­μέ­νοι είναι οι εργα­ζό­με­νοι στις επι­χει­ρή­σεις μας. Πραγ­μα­τι­κά, δεν υπάρ­χει ασυ­δο­σία την οποία παρου­σιά­ζε­τε εδώ σαν προ­στα­σία των δικαιω­μά­των. […] Με καλέ­σα­τε να μιλή­σω για το επεν­δυ­τι­κό κλί­μα και ως επεν­δυ­τής μίλη­σα για τα προ­βλή­μα­τα που υπάρ­χουν σ’αυ­τή τη χώρα και που, κατα την άπο­ψη μου, πρέ­πει να επι­λυ­θούν αμέ­σως. Οι άνθρω­ποι πρέ­πει να εργα­στούν. Η Ελλά­δα χρειά­ζε­ται θέσεις εργα­σί­ας. Πρέ­πει να στα­μα­τή­σει η μετα­νά­στευ­ση. Πάνω από το 60% των νέων είναι άνερ­γοι. Πρέ­πει να παρα­κα­λά­τε τους επεν­δυ­τές να έρθουν κάθε μέρα και να δημιουρ­γή­σουν και­νούρ­γιες θέσεις εργα­σί­ας. Αυτός είναι ο βασι­κός στό­χος, να δου­λεύ­ει ο άνθρω­πος και να είναι κοι­νω­νι­κά προ­στα­τευ­μέ­νος».

Αυτά είπε ο κ.Ιβάν Σαβ­βί­δης στις 12/4.

Παρα­τή­ρη­ση 1η: Ο κ.Σαββίδης είναι, απ’ όσο φάνη­κε, πολύ ειλι­κρι­νής. Είναι, για την ακρί­βεια του λόγου, ένας ειλι­κρι­νής καπι­τα­λι­στής. Μέσα σε λίγες προ­τά­σεις εξέ­φρα­σε με σαφή­νεια το πνεύ­μα της τάξης που εκπρο­σω­πεί- πρό­κει­ται για την κυρί­αρ­χη λογι­κή της αστι­κής τάξης. Το έθε­σε από την πρώ­τη του κιό­λας πρό­τα­ση: η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα λέει ότι υπάρ­χουν πλού­σιοι και φτωχοί.

Πρό­κει­ται για τον αξιω­μα­τι­κό εκεί­νο λόγο- το λόγο της κυρί­αρ­χης αστι­κής ιδε­ο­λο­γί­ας- που θεω­ρεί δεδο­μέ­νο, σαν φυσι­κό νόμο, την ύπαρ­ξη πλού­σιων και φτω­χών. Ο ίδιος αυτός αξιω­μα­τι­κός λόγος δεν επι­δέ­χε­ται καμία αμφι­σβή­τη­ση: Οι πλού­σιοι είναι πλού­σιοι και οι φτω­χοί είναι φτω­χοί, δεν υπάρ­χει «για­τί» και «πως». Όποιος ψάχνει τα αίτια που γεν­νούν τη φτώ­χεια και τον τρό­πο που παρά­γε­ται ο πλού­τος είναι «εκτός πραγ­μα­τι­κό­τη­τας», είναι «ουτο­πι­στής» και «αιθε­ρο­βά­μων».

Στο πλαί­σιο αυτού του αντε­πι­στη­μο­νι­κού «αξιώ­μα­τος» βασί­ζει μεγά­λο μέρος της ιδε­ο­λο­γι­κής της κυριαρ­χί­ας η αστι­κή τάξη. Στο πλαί­σιο αυτό διε­ξά­γε­ται, με πλή­ρως άνι­σους όρους ασφα­λώς, ο πολι­τι­κός αγώ­νας των κομ­μου­νι­στών σήμερα.

Παρα­τή­ρη­ση 2η: Ο κ.Σαββίδης μας καλεί να δια­πι­στώ­σου­με ιδί­οις όμμα­σι «πόσο προ­στα­τευ­μέ­νοι είναι οι εργα­ζό­με­νοι στις επι­χει­ρή­σεις» του. Εδώ συνα­ντά­με άλλο ένα ατρά­ντα­χτο επι­χεί­ρη­μα που συχνά (ειδι­κά τα τελευ­ταία χρό­νια) εκστο­μί­ζε­ται από τους θια­σώ­τες και απο­λο­γη­τές του Καπι­τα­λι­σμού. Είναι το επι­χεί­ρη­μα που λέει «δεν είναι όλοι οι καπι­τα­λι­στές κακοί, υπάρ­χουν και καλοί καπι­τα­λι­στές». Όσο κι’ αν προ­σπα­θή­σα­με να… συγκι­νη­θού­με δεν μας βγήκε.

Το γεγο­νός ότι ο καπι­τα­λι­στής («καλός», «κακός» η όπως αλλιώς θέλε­τε πεί­τε τον) απο­μυ­ζά υπε­ρα­ξία από τη δου­λειά του εργα­ζό­με­νου είναι προ­φα­νώς μια μικρή λεπτο­μέ­ρεια. Όπως ασή­μα­ντη λεπτο­μέ­ρεια είναι το επί­σης γεγο­νός ότι το Κεφά­λαιο (είτε «καλό», είτε «κακό», κλπ) στή­νει επι­χει­ρή­σεις στους τομείς που βγά­ζει γρή­γο­ρο και εύκο­λο κέρ­δος, κάνει εξα­γω­γές κεφα­λαί­ου όπου βρει πάμ­φθη­νο εργα­τι­κό δυνα­μι­κό και εργα­σια­κές σχέ­σεις λάστιχο.

Το «πόσο προ­στα­τευ­μέ­νοι είναι οι εργα­ζό­με­νοι» στις καπι­τα­λι­στές επι­χει­ρή­σεις θυμί­ζει το παρα­μύ­θι της προ­στα­σί­ας των προ­βά­των από το λύκο. Όσο ένας λύκος θα προ­στα­τεύ­σει την στά­νη, άλλο τόσο ο καπι­τα­λι­στής θα προ­στα­τεύ­σει αυτούς την εργα­σία των οποί­ων εκμεταλλεύεται.

Παρα­τή­ρη­ση 3η: Ο κ.Ιβάν Σαβ­βί­δης, που «προ­έρ­χε­ται από την Σοβιε­τι­κή Ένω­ση» όπως τόνι­σε, γνω­ρί­ζει σίγου­ρα πολύ καλά τα απο­τε­λέ­σμα­τα της παλι­νόρ­θω­σης του καπι­τα­λι­σμού και όσα ακο­λού­θη­σαν των αντε­πα­να­στα­τι­κών ανα­τρο­πών του 1989–1991. Ο ίδιος, άλλω­στε, γιγα­ντώ­θη­κε ως επι­χει­ρη­μα­τί­ας στα χρό­νια μετά την ανα­τρο­πή του σοσια­λι­σμού, ενώ υπήρ­ξε για ένα διά­στη­μα και βου­λευ­τής του κόμ­μα­τος «Ενω­μέ­νη Ρωσία» του Βλ.Πούτιν.

Ως εκ τού­του- και μιάς και μπο­ρεί να κάνει «δια­λέ­ξεις ωρών για τα εργα­σια­κά δικαιώ­μα­τα»- είναι σε θέση να μας ενη­με­ρώ­σει για τη διά­λυ­ση εργα­σια­κών και κοι­νω­νι­κών κατα­κτή­σε­ων δεκα­ε­τιών, το πλιά­τσι­κο ενά­ντια στον κοι­νω­νι­κό πλού­το που η κυβέρ­νη­ση Γιέλ­τσιν παρέ­δω­σε σε ολι­γάρ­χες και επι­χει­ρη­μα­τι­κά κορά­κια, τη γιγά­ντω­ση των κοι­νω­νι­κών ανι­σο­τή­των, την ακραία φτω­χο­ποί­η­ση μεγά­λου μέρους του πλη­θυ­σμού, την κάθε­τη πτώ­ση του προσ­δό­κι­μου ζωής, την ανα­ζω­πύ­ρω­ση εθνι­κι­στι­κών εχθρο­πρα­ξιών κλπ.

Την πολι­τι­κή Γιέλ­τσιν ακο­λού­θη­σε- και ακο­λου­θεί- το πολι­τι­κό του «τέκνο» και προ­σω­πι­κός φίλος του κ.Σαββίδη, ο νυν πρό­ε­δρος Πού­τιν. «Το κυρί­αρ­χο καθε­στώς», ανα­φέ­ρει σε παλαιό­τε­ρη του ανα­κοί­νω­ση το Κομ­μου­νι­στι­κό Εργα­τι­κό Κόμ­μα Ρωσί­ας-Κόμ­μα των Κομ­μου­νι­στών της Ρωσί­ας (ΚΕΚΡ-ΚΚΡ), «συνε­χί­ζει τη γιελ­τσι­νι­κή πολι­τι­κή των αντι­κοι­νω­νι­κών, ριζο­σπα­στι­κο-φιλε­λεύ­θε­ρων μεταρ­ρυθ­μί­σε­ων σε πιο σκλη­ρή μορφή».

Είναι βέβαιο ότι ο Ιβάν Σαβ­βί­δης γνω­ρί­ζει πιο καλά απ’ τον καθέ­να ότι στην σημε­ρι­νή καπι­τα­λι­στι­κή Ρωσία, όπου το 2014 υπήρ­χαν 110 άνθρω­ποι με περιου­σία 320 δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ων δολα­ρί­ων, οι εργα­ζό­με­νες γυναί­κες αμεί­βο­νται κατά 30% λιγό­τε­ρο σε σχέ­ση με τους άνδρες συνα­δέλ­φους τους. Να θυμή­σου­με ότι στην σημε­ρι­νή Ρωσία, των 28 επι­χει­ρη­μα­τι­κών ομί­λων που φιγου­ρά­ρουν στη λίστα του Forbes με τα ισχυ­ρό­τε­ρα μονο­πώ­λια παγκο­σμί­ως, περισ­σό­τε­ρα από 22 εκα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι ζουν κάτω από το όριο της φτώ­χειας. Στην ίδια χώρα, της ελεύ­θε­ρης οικο­νο­μί­ας του κ.Πούτιν, περί­που 5 εκα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι (σύμ­φω­να με τα επί­ση­μα στοι­χεία) είναι άστε­γοι, κοι­μού­νται στους δρό­μους της Μόσχας και των άλλων πόλεων.

«Κι εγώ ρωτώ τους οικο­νο­μο­λό­γους, τους πολι­τι­κούς, τους ηθι­κο­λό­γους: υπο­λό­γι­σαν ποτέ τον αριθ­μό των ατό­μων που υπο­χρε­ω­τι­κά κατα­δι­κά­ζο­νται σε αθλιό­τη­τα, σε άνι­ση εργα­σία, σε εξα­χρεί­ω­ση, σε αφρο­σύ­νη, σε διε­φθαρ­μέ­νη άγνοια, σε ανί­κη­τη δυστυ­χία, σε από­λυ­τη ένδεια, για να παρα­χθεί ένας πλούσιος;».

- Αλμέϊ­ντα Γκα­ρέτ, πορ­το­γά­λος ποι­η­τής (1799–1854).

Παρα­τή­ρη­ση 4η: Ο κ.Σαββίδης είπε πως «πρέ­πει να παρα­κα­λά­με τους επεν­δυ­τές να έρθουν» και πως αν είμα­στε κατά των επεν­δύ­σε­ων να στρα­φού­με στο Μαρξ. Τα «παρα­κά­λια» προς τους επεν­δυ­τές τα αφή­νου­με για την «κυβέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» του κ.Τσίπρα η οποία, ούτως ή άλλως, ανα­ζη­τά επεν­δυ­τές και ιδιω­τι­κό κεφά­λαιο σε κάθε ευκαι­ρία. Πως αλλιώς θα ξεπου­λή­σει λιμά­νια, αερο­δρό­μια, δημό­σιες υπο­δο­μές και ότι άλλο έμει­νε όρθιο στους επιχειρηματίες;

Βέβαια, αυτό που ίσως δε γνω­ρί­ζει, ή δεν θυμά­ται, ο Ιβάν Σαβ­βί­δης είναι ότι τους (περι­ζή­τη­τους) «επεν­δυ­τές» η χώρα τους έζη­σε. Τους έζη­σε την δεκα­ε­τία του  ’90, πριν και μετά τους Ολυ­μπια­κούς Αγώ­νες του 2004, όταν σε διά­στη­μα 17 ετών (1990–2007) τα κέρ­δη των μεγά­λων ελλη­νι­κών επι­χει­ρή­σε­ων αυξή­θη­καν κατά 28 φορές. Την ίδια περί­ο­δο που η Ελλά­δα «άνθι­ζε» ως επεν­δυ­τι­κός παρά­δει­σος και οι επι­χει­ρη­μα­τι­κοί όμι­λοι κερ­δο­φο­ρού­σαν, η αύξη­ση του κατώ­τα­του μισθού του μέσου εργά­τη ήταν μόλις 1%.

Οι «επεν­δυ­τές», λοι­πόν – που κάποιοι αρέ­σκο­νται να τους παρου­σιά­ζουν ως σωτή­ρες- δεν είναι τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο από κεφα­λαιο­κρά­τες. Δηλα­δή αυτοί, που για να πλου­τί­σουν και να αυγα­τί­σουν τα κέρ­δη τους, πρέ­πει ένας αριθ­μός ανθρώ­πων να κατα­δι­κα­στεί σε αθλιό­τη­τα, σε άνι­ση και επι­σφα­λή εργα­σία, σε εξα­χρεί­ω­ση, σε σύγ­χρο­νη μισθω­τή σκλαβιά.

Επο­μέ­νως, για να τελειώ­νου­με, στον κ.Σαββίδη– και στον κάθε «κ.Σαββίδη», στον κάθε επί­δο­ξο επεν­δυ­τή και στην «ιδε­ο­λο­γία» του κέρ­δους που εκπρο­σω­πεί, απα­ντού­με με Μαρξ: «το κεφά­λαιο γεν­νιέ­ται βου­τηγ­μέ­νο από την κορυ­φή ως τα νύχια στο αίμα και στη βρω­μιά στά­ζο­ντας αίμα απ’ όλους τους πόρους» .

* υποψ. διδά­κτωρ πολι­τι­κών επι­στη­μών και ιστορίας.