Κάτω τα χέρια σας από το Bella Ciao!

Γρά­φει ο  Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

Δου­λεύ­τε τον ξανά τον κόσμο στη φωτιά,
και τα καλά του ξαναν­θί­στε και τα κρίματα,
χτυ­πώ­ντας τον, με το σφυ­ρί και με τ’ αμόνι.
Κ. Παλα­μάς

Το Bella Ciao είναι ένα ιτα­λι­κό αντι­στα­σια­κό τρα­γού­δι του Β΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου, όπου εξυ­μνεί­ται ο απε­λευ­θε­ρω­τι­κός αγώ­νας των παρ­τι­ζά­νων ενά­ντια στον φασι­στι­κό κίν­δυ­νο και τη ναζι­στι­κή απει­λή καθώς και ο ηρω­ι­κό τους θάνα­τος, που παρά­δειγ­μα απο­τε­λεί (και θα απο­τε­λεί) για όλες τις μετα­πο­λε­μι­κές γενιές μέχρι σήμερα.

Η μου­σι­κή του τρα­γου­διού φαί­νε­ται να είναι εμπνευ­σμέ­νη από κάποιο παλιό παρα­δο­σια­κό τρα­γού­δι, ενώ είναι άγνω­στο από ποιον έχουν γρα­φεί οι στί­χοι. Το τρα­γού­δι αυτό, όπως είναι φυσι­κό, έχει ανα­πα­ρα­χθεί και δια­σκευα­στεί από διά­φο­ρους καλ­λι­τέ­χνες στα ιτα­λι­κά, τα αγγλι­κά, τα ελλη­νι­κά, τα ρωσι­κά, τα βοσ­νια­κά, τα κρο­α­τι­κά, τα σερ­βι­κά, τα ουγ­γρι­κά, τα ισπα­νι­κά, τα φιν­λαν­δι­κά, τα γερ­μα­νι­κά, τα τουρ­κι­κά, τα ιαπω­νι­κά, τα κινε­ζι­κά και τα κουρ­δι­κά. Η μελω­δία του τρα­γου­διού ήταν ήδη γνω­στή και την τρα­γου­δού­σαν στις αρχές του 20ού αιώ­να οι γυναί­κες που μάζευαν ρύζι στις φυτεί­ες της ιτα­λι­κής επαρ­χί­ας Terre d’Acqua κοντά στην Μπο­λό­νια. Οι στί­χοι του τρα­γου­διού στη­λι­τεύ­ουν και ανα­δει­κνύ­ουν τις δύσκο­λες συν­θή­κες εργα­σί­ας μέσα στον καυ­τό ήλιο. Η πρώ­τη γνω­στή ερμη­νεία του 1906 έχει τη μορ­φή αντί­δρα­σης κατά του αφε­ντι­κού και φεου­δάρ­χη, που «μ’ ένα ραβδί στο χέρι» παρα­κο­λου­θεί τους εργά­τες, χαρα­μί­ζει τη ζωή των γυναι­κών και δεν πλη­ρώ­νει τους ελά­χι­στους μισθούς. Η μέρα όμως πλη­σιά­ζει που οι εργά­τριες θα απε­λευ­θε­ρω­θούν κι όπου θα βάλουν ένα ορι­στι­κό τέλος στην κατα­πί­ε­ση τους.

Το τρα­γού­δι έγι­νε παγκό­σμια γνω­στό όταν το τρα­γου­δού­σε η ιτα­λι­κή αντί­στα­ση ενά­ντια στο φασι­σμό κατά τη διάρ­κεια του Β΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου ενώ τις τελευ­ταί­ες μέρες γνω­ρί­ζει μια και­νούρ­για όσο και απρό­σμε­νη περί­ο­δο διε­θνούς διά­δο­σης του…

Αποδόμηση

Ναι, ω ναι, το Bella Ciao είναι το χιτ της επο­χής! Ποιός θα το περί­με­νε, σωστά; Αλλά τι κρί­μα, σύντρο­φε, το Bella Ciao δεν έγι­νε επι­τυ­χία εξ’ αιτί­ας όλων όσα εκφρά­ζει καθώς και για την επι­και­ρό­τη­τα του αλλά για­τί μια τηλε­ο­πτι­κή σει­ρά (La casa del papel), πολύ ενδια­φέ­ρου­σα απ’ ότι λένε – εγώ δεν έχω γνώ­μη, μόνο ται­νί­ες βλέ­πω, το έφε­ρε στη μόδα… Και εντά­ξει, μπο­ρού­με να πού­με πως αυτό δεν θα ήταν ανα­γκα­στι­κά κακό από την αρχή, εάν δεν δίνο­νταν αφορ­μή για να πάρει ο καθέ­νας αυτό το τρα­γού­δι και έχο­ντας άγνοια για την ιστο­ρία του ή μάλ­λον, και για να είμα­στε περισ­σό­τε­ρο ακρι­βείς στις δια­τυ­πώ­σεις μας, επει­δή ακρι­βώς η ιστο­ρία του τρα­γου­διού είναι γνω­στή, για να το δια­σκευά­σει ή για να το χρη­σι­μο­ποι­ή­σει σε θέμα­τα άσχε­τα με την ταυ­τό­τη­τα του και την ουσία του.

Στο Nammos, λοι­πόν, στη Μύκο­νο και στα τηλε­παι­χνί­δια μου­σι­κής ακού­στη­κε ενώ γνώ­ρι­σε και γνω­ρί­ζει, αλί­μο­νο μας, ποι­κί­λες δια­σκευ­ές και remix(!) όπου φυσι­κά καμία σχέ­ση δεν έχουν με το πολι­τι­κό και αντι­φα­σι­στι­κό του μήνυ­μα. Η χει­ρό­τε­ρη δια­σκευή μάλι­στα είναι ελλη­νι­κή – κι αν έχουν τρα­γου­δή­σει τόσοι και τόσοι Έλλη­νες αντι­φα­σί­στες το Bella Ciao – όπου μετα­τρέ­πει το τρα­γού­δι σ’ ένα σαχλό, δήθεν ποπ και δήθεν χορευ­τι­κό άσμα της σει­ράς, με σκυ­λά­δι­κο χαρα­κτή­ρα και ψευ­δο­ε­ρω­τι­κό νόη­μα, εφαρ­μό­ζο­ντας σε όλο της το μεγα­λείο την απο­δό­μη­ση της ιστο­ρι­κής μνή­μης και των πολι­τι­κών και πολι­τι­στι­κών αγώ­νων της εργα­τι­κής τάξης και της αγροτιάς.

Ναι, μην σας κάνει εντύ­πω­ση όλο αυτό. Υπάρ­χει σχέ­διο από πίσω και μέθο­δος: ότι δεν μπό­ρε­σαν να κάνουν οι ιστο­ρι­κοί ανα­θε­ω­ρη­τές σε Δύση και Ανα­το­λή για να σβή­σουν την ιστο­ρι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα καθώς και την ανα­γκαιό­τη­τα για μια άλλη, δια­φο­ρε­τι­κή, ελεύ­θε­ρη και δημο­κρα­τι­κή κοι­νω­νία, επι­χει­ρεί­ται μέσα από τις γραμ­μές της σύγ­χρο­νης, εμπο­ρι­κής και φτη­νής σε έκφρα­ση τέχνης. Ή όπως σχο­λιά­ζει, κάπως θυμω­μέ­να και οπωσ­δή­πο­τε ειρω­νι­κά, ένας χρή­στης σε γνω­στό μέσο κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης και κάτω από μια ανά­λο­γη δια­σκευή: «Αν ήξε­ραν οι Ιτα­λοί της Αντί­στα­σης πως το “Bella Ciao” θα έπαι­ζε σε club, γάμους και παι­δι­κά γενέ­θλια, θα αφή­ναν τους φασίστες…!»

Αχ, πολ­λά μπο­ρούν ασφα­λώς να γρα­φτούν για αυτό το σημείο των και­ρών, της καπι­τα­λι­στι­κής παρακ­μής που μέσα στην κρί­ση της επι­χει­ρεί να ισο­πε­δώ­σει ή και να αφο­μοιώ­σει κάθε καλό που δημιούρ­γη­σαν ή και κατέ­κτη­σαν με αίμα και αγώ­νες η διε­θνής εργα­τι­κή τάξη και οι λαοί. Δεν θα το κάνω σε αυτό το σημεί­ω­μα. Όμως, ναι σύντρο­φε, θα το γρά­ψω κι αυτό, είναι πολύ γελα­σμέ­νοι εάν νομί­ζουν πως με τέτοιες σαχλές προ­σπά­θειες, που μόνο την απελ­πι­σία τους δεί­χνουν για αυτά που εξε­λίσ­σο­νται και για αυτά που θα ‘ρθουν μέσα από τις γραμ­μές της ταξι­κής πάλης, θα κατα­φέ­ρουν να ανα­στρέ­ψουν το φρό­νη­μα και να δια­γρά­ψουν τη μνή­μη που εκφρά­ζει τού­το το τραγούδι!

Ας φωνά­ξου­με λοι­πόν: Κάτω τα χέρια σας από το Bella Ciao! Κι ελά­τε να το τρα­γου­δή­σου­με ξανά και ξανά, μέχρι την ορι­στι­κή νίκη.

 _______________________________________________________________________________________________________