Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο Άη Στράτης ανήκει στους αλύγιστους της ταξικής πάλης…

Κατά την παρου­σία στον Άη Στρά­τη ο Κ. Μητσο­τά­κης με δήλω­σή του, ανά­με­σα σε άλλα, προσ­διό­ρι­σε το νησί ως «έναν τόπο με βαριά ιστο­ρία, ένα τοπό­ση­μο διχα­σμού και δοκι­μα­σί­ας». Προς απο­κα­τά­στα­ση της αλή­θειας θυμίζουμε:

“Εγώ Αη Στράτη δεν φοβάμαι, είναι κι αυτή μια ελληνική γωνιά…”

Οι πρώ­τοι πολι­τι­κοί εξό­ρι­στοι στάλ­θη­καν στον Αη Στρά­τη τη δεκα­ε­τία του 1920, σχε­δόν ταυ­τό­χρο­να με την ίδρυ­ση του ΚΚΕ (ΣΕΚΕ) και ήταν κατά κύριο λόγο εργά­τες και συν­δι­κα­λι­στι­κά στε­λέ­χη, μέλη και στε­λέ­χη του ΚKE. Η δικτα­το­ρία του Πάγκα­λου αυξά­νει τον αριθ­μό των εξο­ρί­στων, ενώ ο Βενι­ζέ­λος με το «Ιδιώ­νυ­μο» θεσμο­θε­τεί τις εξο­ρί­ες. Στη δικτα­το­ρία του Μετα­ξά (1936), οι πολι­τι­κοί εξό­ρι­στοι στον Αη Στρά­τη ξεπερ­νούν τους 250. Παρα­δί­δο­νται στους ναζί από τις ελλη­νι­κές αρχές και παρά την προ­σπά­θεια εξό­ντω­σής τους με «όπλο» την πεί­να, στις 17 Ιού­νη του 1943, με καΐ­κι του ΕΛΑΝ (Ελλη­νι­κό Λαϊ­κό Απε­λευ­θε­ρω­τι­κό Ναυ­τι­κό) οι εξό­ρι­στοι περ­νούν στην Ελεύ­θε­ρη Ελλάδα.

Ο Αη Στρά­της πλημ­μυ­ρί­ζει και πάλι από εξό­ρι­στους από το 1946 έως και το 1949 (5.000 άντρες και 500 γυναίκες).

Από το 1950 έως και το 1962 είναι η τρί­τη περί­ο­δος ενερ­γο­ποί­η­σης του στρα­το­πέ­δου. Αρχι­κά μετα­φέρ­θη­καν εκεί 1.800 «αμε­τα­νό­η­τοι» από τη Μακρό­νη­σο. Αριθ­μός που αυξά­νε­ται ραγδαία για να φτά­σει στους 4.500 πολι­τι­κούς εξόριστους.

Το στρα­τό­πε­δο κλεί­νει ορι­στι­κά το 1962. Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι στην Ιστο­ρία του στρα­το­πέ­δου πάνω από 10.000 άντρες, γυναί­κες και μικρά παι­διά εξο­ρί­στη­καν εκεί.

Η Ιστορία του Αη Στράτη έγινε βαριά χάρη στην αλύγιστη στάση των εξόριστων, γιατί χαρακτηρίζει όπως εκατοντάδες άλλοι τόποι εξορίας, φυλακίσεων το απύθμενο μίσος της αστικής τάξης και των ξένων συμμάχων της απέναντι στο εργατικό λαϊκό κίνημα και το ΚΚΕ, γιατί αντικατοπτρίζουν την σκληρότητα της ταξικής πάλης.

Οι εξό­ρι­στοι ακό­μα και εκεί οργα­νώ­θη­καν δημιούρ­γη­σαν ομά­δα συμ­βί­ω­σης, οργά­νω­σαν σχο­λή δημο­σιο­γρα­φί­ας (1950–1951), εξέ­δι­δαν χει­ρό­γρα­φες εφη­με­ρί­δες, ανέ­βα­ζαν θεα­τρι­κές παραστάσεις…

Η Ιστορία του Αη Στράτη έγινε βαριά γιατί (και) εκεί γεννήθηκαν αγωνιστικά πρότυπα, αναδείχτηκε το μεγαλείο των κομμουνιστικών αξιών και ιδανικών.

Στον Αη Στρά­τη εξο­ρί­στη­καν, βασα­νί­στη­καν και πέρα­σαν τα πάν­δει­να από την άρχου­σα τάξη κομ­μου­νι­στές και βγή­καν νικη­τές αφού με τη στά­ση τους έκα­ναν πρά­ξη τους στί­χους που ο κομ­μου­νι­στής ποι­η­τής Κώστας Βάρ­να­λης έγρα­ψε ως εξό­ρι­στος στον Άη Στρά­τη: «Απ’ τα μου­ντρού­μια και απ’ την εξο­ρία / νέα του κόσμου ξεκι­νά η Ιστορία”…

Τελευ­ταίο αφή­νου­με ένα από­σπα­σμα από το ποί­η­μα «Γράμ­μα στον Ζολιό-Κιου­ρί» που έγρα­ψε, τον Νοέμ­βρη του 1950, ο εξό­ρι­στος επί­σης στον Αη Στρά­τη κομ­μου­νι­στής ποι­η­τής Γιάν­νης Ρίτσος:

«Βρι­σκό­μα­στε δω πέρα, κάπου τρεις χιλιάδες
άνθρω­ποι απλοί, δου­λευ­τά­δες, γραμματιζούμενοι
με μια τρύ­πια κου­βέρ­τα στον ώμο μας
μ’ ένα κρεμ­μύ­δι, πέντε ελιές κ’ ένα ξερο­κόμ­μα­το φως στο ταγά­ρι μας
άνθρω­ποι απλοί σαν τα δέντρα μπρο­στά στον ήλιο
άνθρω­ποι που δεν έχου­με άλλο κρί­μα στο λαι­μό μας
εξόν μονά­χα που αγα­πά­με όπως και συ
τη λευ­τε­ριά και την ειρήνη».

Μαλ­λιά σγου­ρά, μαλ­λιά κορά­κου χρώμα
που ανέ­μι­ζε ο αγέ­ρας στα ζερβά
σας αγα­πού­σα πάντο­τε και τώρα
η δόλια μου καρ­διά στε­νά­ζει και πονά.

Πάει και­ρός που έβγαι­νες στους δρόμους
τη σκού­φια φόρα­γες λεβέ­ντι­κα στραβά
και τα μαλ­λιά χυτά πάνω στους ώμους
τ’ ανέ­μι­ζε ο αγέ­ρας στα ζερβά.

Θά ‘ρθουν και­ροί, και­ροί ευτυχισμένοι
σκλά­βοι δε θα ‘ναι τότε οι λαοί
θα ζού­με τότε πια αδελφωμένοι
σε μια ελεύ­θε­ρη ειρη­νι­κή ζωή.

Εγώ Άη Στρά­τη δε φοβάμαι
είναι κι αυτή μια Ελλη­νι­κή γωνιά
τα μαύ­ρα τα μαλ­λιά μας κι αν ασπρίσαν
δε μας τρο­μά­ζει η βαρυχειμωνιά.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο