Έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών Στοκχόλμης για την Ειρήνη (SIPRI): Μεγαλώνει η πυρηνική απειλή για τους λαούς

Η πυρη­νι­κή απει­λή για τους λαούς όλου του κόσμου ανα­μέ­νε­ται να μεγα­λώ­σει και το παγκό­σμιο πυρη­νι­κό οπλο­στά­σιο να μεγε­θυν­θεί μέσα στην επό­με­νη δεκα­ε­τία, προ­βλέ­πει η έκθε­ση του Διε­θνούς Ινστι­τού­του Ερευ­νών Στοκ­χόλ­μης για την Ειρή­νη (SIPRI).

Μπο­ρεί η συζή­τη­ση για έναν πυρη­νι­κό πόλε­μο να εξε­λίσ­σε­ται προς το παρόν σε επί­πε­δο απει­λών και προει­δο­ποι­ή­σε­ων, ωστό­σο είναι ενδει­κτι­κό ότι ο πόλε­μος στην Ουκρα­νία έθε­σε το ζήτη­μα στην «ημε­ρή­σια διάταξη».

Όπως σημειώ­νουν άλλω­στε όλες οι κυβερ­νή­σεις, στρα­τιω­τι­κοί ανα­λυ­τές και «δεξα­με­νές σκέ­ψης», η ένο­πλη ιμπε­ρια­λι­στι­κή σύγκρου­ση στην Ουκρα­νία μετα­ξύ ΗΠΑ — ΝΑΤΟ — ΕΕ και Ρωσί­ας «εγκαι­νιά­ζει» μια νέα φάση παγκό­σμιου γεω­πο­λι­τι­κού αντα­γω­νι­σμού «μεγά­λων δυνά­με­ων» και ανα­μέ­νο­νται σει­σμι­κές ανα­κα­τα­τά­ξεις. Προ­φα­νώς όχι μέσω «συμ­φω­νιών» και «διπλω­μα­τί­ας», αλλά και με ένο­πλα, στρα­τιω­τι­κά μέσα.

Σε αυτό το πλαί­σιο και το SIPRI δια­πι­στώ­νει ότι ο κίν­δυ­νος πυρη­νι­κής κλι­μά­κω­σης βρί­σκε­ται σήμε­ρα στο υψη­λό­τε­ρο επί­πε­δο από οποια­δή­πο­τε άλλη περί­ο­δο εδώ και 35 χρό­νια, μετά τον «ψυχρό πόλε­μο». Περί­ο­δος που σημα­το­δο­τεί την ισχυ­ρο­ποί­η­ση της καπι­τα­λι­στι­κής Ρωσί­ας, η οποία διεκ­δι­κεί τη «θέση» της και θέτει τους όρους της στο παγκό­σμιο ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύστη­μα, αλλά και την άνο­δο της καπι­τα­λι­στι­κής Κίνας, που απει­λεί ευθέ­ως την πρω­το­κα­θε­δρία των ΗΠΑ. Αμφι­σβη­τεί­ται η κυριαρ­χία του ΝΑΤΟ και της «Δύσης», προ­τάσ­σε­ται το αφή­γη­μα του λεγό­με­νου «πολυ­πο­λι­κού κόσμου», που τάχα θα φέρει «ισορ­ρο­πία» δυνά­με­ων και συμφερόντων.

Μειώνονται μόνο τα πυρηνικά που έχουν αποσυρθεί

Σύμ­φω­να με τα στοι­χεία του SIPRI, στις αρχές του 2022 τα 9 κρά­τη με πυρη­νι­κά οπλο­στά­σια (Ρωσία, ΗΠΑ, Βρε­τα­νία, Γαλ­λία, Κίνα, Ινδία, Πακι­στάν, Ισρα­ήλ, Βόρεια Κορέα) διέ­θε­ταν 12.705 πυρη­νι­κές κεφα­λές, 375 λιγό­τε­ρες απ’ ό,τι στις αρχές του 2021. Σε αυτό το σύνο­λο περι­λαμ­βά­νο­νται και απο­συρ­θεί­σες κεφα­λές που ανα­μέ­νουν αποσυναρμολόγηση.

Αυτή η ελα­φρά μεί­ω­ση είναι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα «εικο­νι­κή» ή δευ­τε­ρεύ­ου­σας σημα­σί­ας. Η μεί­ω­ση του συνο­λι­κού αριθ­μού των πυρη­νι­κών όπλων οφεί­λε­ται στην απο­συ­ναρ­μο­λό­γη­ση ρωσι­κών και αμε­ρι­κα­νι­κών πυρη­νι­κών κεφα­λών «που είχαν απο­συρ­θεί από τη στρα­τιω­τι­κή υπη­ρε­σία πολ­λά χρό­νια πριν», ενώ ο αριθ­μός των πυρη­νι­κών όπλων που θεω­ρού­νται επι­χει­ρη­σια­κά παρα­μέ­νει «συγκρι­τι­κά σταθερός».

Συνο­λι­κά, το 2022, τα απο­θέ­μα­τα των 9 χωρών σε πυρη­νι­κές κεφα­λές που προ­ο­ρί­ζο­νται για χρή­ση από τις Ενο­πλες Δυνά­μεις ανήλ­θαν σε 9.440, στοι­χείο που δεν δεί­χνει τάση μείωσης.

Αντί­θε­τα, «όλα τα κρά­τη με πυρη­νι­κά όπλα αυξά­νουν ή ανα­βαθ­μί­ζουν τα οπλο­στά­σιά τους και τα περισ­σό­τε­ρα οξύ­νουν την πυρη­νι­κή ρητο­ρι­κή και τον ρόλο που παί­ζουν τα πυρη­νι­κά όπλα στις στρα­τιω­τι­κές στρα­τη­γι­κές», δηλώ­νει ο Γ. Γουάν, διευ­θυ­ντής του Προ­γράμ­μα­τος Οπλων Μαζι­κής Κατα­στρο­φής του SIPRI.

Από το ρεκόρ του 1986, με πάνω από 70.000 κεφα­λές, ο αριθ­μός τους μειώ­θη­κε κατά πέντε φορές εξαι­τί­ας της στα­θε­ρής μεί­ω­σης των πυρη­νι­κών οπλο­στα­σί­ων της Σοβιε­τι­κής Ενω­σης και των ΗΠΑ.

Ομως, η επο­χή του «πυρη­νι­κού αφο­πλι­σμού» οδεύ­ει στο τέλος της και σύντο­μα θα φθά­σου­με σ’ ένα σημείο όπου «ο αριθ­μός των πυρη­νι­κών όπλων στον κόσμο μπο­ρεί να αρχί­σει να αυξά­νε­ται, φαι­νό­με­νο αλη­θι­νά επι­κίν­δυ­νο», τονί­ζει ο Μ. Κόρ­ντα, ένας από τους συντά­κτες της έκθεσης.

Μια νέα …«κανονικότητα»

Ο πόλε­μος στην Ουκρα­νία έχει οξύ­νει τις απει­λές και τις προει­δο­ποι­ή­σεις για τις συνέ­πειες ενός πυρη­νι­κού πολέ­μου, με ανα­λυ­τές κι αξιω­μα­τού­χους να κάνουν λόγο για μια …νέα «κανο­νι­κό­τη­τα».

Στις αρχές Μάρ­τη, λίγες μέρες μετά τη ρωσι­κή εισβο­λή στην Ουκρα­νία, ο Ρώσος Πρό­ε­δρος, Βλ. Πού­τιν, έδω­σε δια­τα­γή στη διοί­κη­ση των Ενό­πλων Δυνά­με­ων να θέσει σε ετοι­μό­τη­τα το πυρη­νι­κό οπλο­στά­σιο της χώρας. Στο διάγ­γελ­μά του πριν από την εισβο­λή είχε προει­δο­ποι­ή­σει τη Δύση πως όποιος επι­χει­ρή­σει να στα­θεί εμπό­διο στην ολο­κλή­ρω­ση της στρα­τιω­τι­κής επι­χεί­ρη­σης, θα αντι­με­τω­πί­σει «πρω­τό­γνω­ρες συνέπειες».

Επί­σης, στις αρχές του Ιού­νη, οι πυρη­νι­κές δυνά­μεις της Ρωσί­ας πραγ­μα­το­ποί­η­σαν στρα­τιω­τι­κές ασκή­σεις, ενώ η Λευ­κο­ρω­σία ανα­θε­ώ­ρη­σε το Σύνταγ­μα και επι­τρέ­πε­ται να φιλο­ξε­νή­σει πυρηνικά.

Η Μόσχα πρό­κει­ται να προ­μη­θεύ­σει «τους επό­με­νους μήνες» το Μινσκ με πυραύ­λους ικα­νούς να φέρουν πυρη­νι­κή γόμω­ση, και συγκε­κρι­μέ­να με πυραυ­λι­κά συστή­μα­τα Iskander‑M, που έχουν τη δυνα­τό­τη­τα χρή­σης βαλ­λι­στι­κών πυραύ­λων ή πυραύ­λων Cruise, συμ­βα­τι­κούς ή πυρη­νι­κούς. Επί­σης, μεγά­λος αριθ­μός αερο­σκα­φών «Su-25» ενδέ­χε­ται να «εκσυγ­χρο­νι­στούν» και να προ­σαρ­μο­στούν ώστε να μπο­ρούν να φέρουν πυρη­νι­κά όπλα.

Πάντως, σύμ­φω­να με στρα­τιω­τι­κούς αξιω­μα­τού­χους της Δύσης, αν και οι κυβερ­νή­σεις του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και συνο­λι­κά του ευρω­α­τλα­ντι­κού μπλοκ αξιο­λο­γούν σοβα­ρά τις απει­λές του Ρώσου Προ­έ­δρου, παρα­τη­ρεί­ται πως η Ρωσία δεν αύξη­σε το επί­πε­δο συνα­γερ­μού των πυρη­νι­κών της δυνά­με­ων στο υψη­λό­τε­ρο επίπεδο.

«Δεν απει­λού­με κανέ­ναν. Αλλά όλοι θα πρέ­πει να γνω­ρί­ζουν τι δια­θέ­του­με και τι θα χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με, εάν χρεια­στεί, για να υπε­ρα­σπι­στού­με την κυριαρ­χία μας», ισχυ­ρί­στη­κε ο Βλ. Πού­τιν.

Η Μόσχα έχει επα­νει­λημ­μέ­νως δια­ψεύ­σει ότι σχε­διά­ζει να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει πυρη­νι­κά, υπο­γραμ­μί­ζο­ντας ότι, σε αντί­θε­ση με τις ΗΠΑ, δεν έχει υιο­θε­τή­σει στο στρα­τιω­τι­κό της δόγ­μα το «πρώ­το πλήγ­μα» (first strike).

Η επιτάχυνση του πυρηνικού εξοπλισμού και η περίπτωση της Κίνας

Η ιμπε­ρια­λι­στι­κή σύγκρου­ση στην Ουκρα­νία θεω­ρεί­ται «σημείο καμπής» στην αύξη­ση της πιθα­νό­τη­τας ενός πυρη­νι­κού πολέ­μου και είναι ενδει­κτι­κές οι εκα­τέ­ρω­θεν προει­δο­ποι­ή­σεις πως μια απευ­θεί­ας στρα­τιω­τι­κή σύγκρου­ση της Ρωσί­ας με δυνά­μεις του ΝΑΤΟ θα σημά­νει τον Γ’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο, που θα είναι πυρηνικός.

Ωστό­σο ο πυρη­νι­κός εξο­πλι­σμός των ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυνά­με­ων έχει επι­τα­χυν­θεί πολύ πριν από τη ρωσι­κή εισβολή.

«Στην Κίνα, βρί­σκε­ται σε εξέ­λι­ξη μεγά­λη αύξη­ση του πυρη­νι­κού οπλο­στα­σί­ου, με δορυ­φο­ρι­κές εικό­νες να υπο­δει­κνύ­ουν την κατα­σκευή 300 και πλέ­ον νέων σιλό πυραύ­λων», σημειώ­νει το ινστι­τού­το. Σύμ­φω­να με το αμε­ρι­κα­νι­κό Πεντά­γω­νο, το Πεκί­νο ενδέ­χε­ται να δια­θέ­τει 700 πυρη­νι­κές κεφα­λές μέχρι το 2027.

Οι στρα­τη­γι­κές πυρη­νι­κές δυνά­μεις της Κίνας ανα­πτύσ­σο­νται ταχύ­τα­τα τα τελευ­ταία δέκα χρό­νια, σημειώ­νουν Ρώσοι ανα­λυ­τές. Η Κίνα δια­θέ­τει επί του παρό­ντος τρεις τύπους διη­πει­ρω­τι­κών βαλ­λι­στι­κών πυραύ­λων. Η Κίνα προη­γεί­ται όλων, ακό­μη και της Ρωσί­ας, όσον αφο­ρά το εύρος των μέσων χρή­σης και μετα­φο­ράς των πυρη­νι­κών όπλων και επί του παρό­ντος εργά­ζε­ται για την ανά­πτυ­ξη υπε­ρη­χη­τι­κών μονά­δων για διη­πει­ρω­τι­κούς βαλ­λι­στι­κούς πυραύ­λους, ανα­φέ­ρει ρεπορ­τάζ της ρωσι­κής εφη­με­ρί­δας «Nezavisimaya Gazeta».

Η Βρε­τα­νία ανα­κοί­νω­σε το 2021 ότι θα αυξή­σει την ορο­φή του πυρη­νι­κού της οπλο­στα­σί­ου και ότι δεν θα δημο­σιο­ποιεί πλέ­ον τον αριθ­μό των πυρη­νι­κών όπλων της που είναι επιχειρησιακά.

Η Γαλ­λία άρχι­σε το 2021 νέο πρό­γραμ­μα πυρη­νι­κών υπο­βρυ­χί­ων, ενώ Ινδία, Πακι­στάν και Ισρα­ήλ μοιά­ζουν επί­σης να ανα­πτύσ­σουν το οπλο­στά­σιό τους, κατά το SIPRI.

Χιλιάδες αναπτυγμένες πυρηνικές κεφαλές

Ρωσία και ΗΠΑ κατέ­χουν το 90% του παγκό­σμιου πυρη­νι­κού οπλο­στα­σί­ου. Σύμ­φω­να με τις νεό­τε­ρες εκτι­μή­σεις του SIPRI, η Ρωσία παρα­μέ­νει η χώρα με το μεγα­λύ­τε­ρο πυρη­νι­κό οπλο­στά­σιο στον κόσμο. Στις αρχές του 2022 διέ­θε­τε 5.997 κεφα­λές (-280 σε έναν χρό­νο), ανε­πτυγ­μέ­νες, απο­θη­κευ­μέ­νες ή προς κατα­στρο­φή. Σύμ­φω­να με μελέ­τη που έχει δημο­σιευ­τεί στο Bulletin of the Atomic Scientists, δια­θέ­τει 2.889 κεφα­λές σε εφε­δρεία, ενώ 1.500 κεφα­λές έχουν απο­συρ­θεί και βρί­σκο­νται σε δια­δι­κα­σία διά­λυ­σης. Σχε­δόν 1.600 είναι ανα­πτυγ­μέ­νες, εκτι­μά το SIPRI.

Η Μόσχα έχει επεν­δύ­σει σε διά­φο­ρους τρό­πους για χρή­ση των πυρη­νι­κών κεφα­λών, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων χερ­σαί­ων βαλ­λι­στι­κών πυραύ­λων, πυραύ­λων σε υπο­βρύ­χια, βόμ­βες και πυραύ­λους, που μπο­ρούν να εκτο­ξευ­τούν από αερο­σκά­φη. Η μεγα­λύ­τε­ρη δύνα­μη είναι σε σιλό, ενώ ακο­λου­θεί το Πολε­μι­κό Ναυ­τι­κό με αιχ­μή του δόρα­τος τα 10 πυρη­νι­κά υποβρύχια.

Οι ΗΠΑ δια­θέ­τουν 5.428 κεφα­λές (-120), αλλά περισ­σό­τε­ρα ανε­πτυγ­μέ­να πυρη­νι­κά όπλα (1.750). Σύμ­φω­να με ανά­λυ­ση της «Wall Street Journal», οι ΗΠΑ έχουν επεν­δύ­σει σημα­ντι­κά, εκτός των άλλων, στην ικα­νό­τη­τα κατάρ­ρι­ψης βαλ­λι­στι­κών πυραύ­λων που θα μπο­ρού­σαν να φέρουν πυρη­νι­κές κεφα­λές. Τα συστή­μα­τα είχαν μει­κτό ποσο­στό επι­τυ­χί­ας στις δοκι­μές. Το οπλο­στά­σιο πυρη­νι­κών πυραύ­λων της Ρωσί­ας θα μπο­ρού­σε εύκο­λα να συντρί­ψει τέτοια συστή­μα­τα, κατα­λή­γει η ανά­λυ­ση της WSJ.

Ακο­λου­θούν η Κίνα (350), η Γαλ­λία (290), η Βρε­τα­νία (225), το Πακι­στάν (165), η Ινδία (160) και το Ισρα­ήλ (90), η μονα­δι­κή χώρα από τις εννέα που δεν παρα­δέ­χε­ται επί­ση­μα πως δια­θέ­τει πυρη­νι­κά όπλα.

Για τη Βόρεια Κορέα, το SIPRI υπο­λο­γί­ζει για πρώ­τη φορά ότι δια­θέ­τει 20 πυρη­νι­κές κεφα­λές με δυνα­τό­τη­τα να κατα­σκευά­σει άλλες περί­που 50.

Ασύλληπτα ποσά για διατήρηση και εκσυγχρονισμό των πυρηνικών

Οι δαπά­νες των πυρη­νι­κών δυνά­με­ων για εκσυγ­χρο­νι­σμό των οπλο­στα­σί­ων τους αυξή­θη­καν κατά 9% το 2021 (6,5 δισ. δολά­ρια επι­πλέ­ον), φτά­νο­ντας τα 82,4 δισ. δολά­ρια, σύμ­φω­να με έκθε­ση της Διε­θνούς Εκστρα­τεί­ας για την Κατάρ­γη­ση των Πυρη­νι­κών Οπλων (ICAN).

Μόνο οι ΗΠΑ δαπά­νη­σαν 44,2 δισ. δολά­ρια στο πλαί­σιο του προ­γράμ­μα­τος για εκσυγ­χρο­νι­σμό του οπλο­στα­σί­ου τους την περα­σμέ­νη χρο­νιά, αυξη­μέ­νο κατά 12,7% σε σύγκρι­ση με το 2020, ενώ η Κίνα 11,7 δισ. (+10,4%).

Οι προ­ϋ­πο­λο­γι­σμοί στη Ρωσία (8,6 δισ. δολά­ρια), στη Γαλ­λία (5,9 δισ.), στη Βρε­τα­νία (6,8 δισ.) και στο Πακι­στάν (1,1 δισ.) για τα πυρη­νι­κά όπλα ήταν ελα­φρά αυξη­μέ­νοι, ενώ η Ινδία μεί­ω­σε τις δαπά­νες στα 2,3 δισ. (ένα­ντι 2,5 το 2020).

Το Ισρα­ήλ δαπά­νη­σε 1,2 δισ., όσα και την προη­γού­με­νη χρο­νιά. Η ICAN υπο­λο­γί­ζει τις δαπά­νες της Βόρειας Κορέ­ας για το εξο­πλι­στι­κό της πρό­γραμ­μα στα 642 εκατ. δολά­ρια (από 700 εκατ. το 2020).

Τέλος, η εν λόγω ΜΚΟ ανα­φέ­ρει πως τα κρά­τη πλή­ρω­σαν για νέες συμ­βά­σεις με ιδιω­τι­κές εται­ρεί­ες 30,2 δισ. δολά­ρια για να εκσυγ­χρο­νί­σουν τα πυρη­νι­κά οπλο­στά­σια και αυτές οι εται­ρεί­ες αγό­ρα­σαν τις υπη­ρε­σί­ες κέντρων μελε­τών και ομά­δων πίε­σης για να υπε­ρα­σπι­στούν τη χρη­σι­μό­τη­τα των πυρη­νι­κών όπλων.

Το άρθρο ανα­δη­μο­σιεύ­ε­ται από τον «Ριζο­σπά­στη»