«Ήρεμη Δύναμη: Ένα νέο μοντέλο εξουσίας για την οικογένεια, το σχολείο, την κοινότητα»

Παρου­σί­α­ση Ανα­στα­σία Ζήση //

Omer, H. (2018). Ήρε­μη Δύνα­μη: Ένα νέο μοντέ­λο εξου­σί­ας για την οικο­γέ­νεια, το σχο­λείο, την κοινότητα. 
Αθή­να: Γλάρος.
Επι­μέ­λεια: Δημή­τρης Φιλοκώστας
Μετά­φρα­ση: Σπυ­ρι­δού­λα Κώτση, Δημή­τρης Φιλοκώστας

Η παι­δα­γω­γι­κή πρό­τα­ση του Haim Omer προ­σφέ­ρει ένα σκε­πτι­κό και μια μέθο­δο για την σχέ­ση των παι­διών με τους ενή­λι­κες αλλά και των ενη­λί­κων μετα­ξύ τους. Είναι μια πρό­τα­ση που μετα­τρέ­πει το κυρί­αρ­χο μοντέ­λο της δια­προ­σω­πι­κής δια­παι­δα­γώ­γη­σης σε μια μορ­φή συλ­λο­γι­κής εμπει­ρί­ας που εμπλέ­κει γονείς, λει­τουρ­γούς και θερα­πευ­τές με αντί­κτυ­πο στην κοι­νό­τη­τα, αλλά και δια­μέ­σου της κοι­νό­τη­τας. Η παι­δα­γω­γι­κή πρό­τα­ση του Haim Omer αναι­ρεί την παρα­δο­σια­κή μορ­φή μιας γονεϊ­κής εξου­σί­ας του παρελ­θό­ντος η οποία αντλού­σε το κύρος της απο­κλει­στι­κά και μόνο από την θέση της στην κοι­νω­νι­κή δομή, αλλά και αμφι­σβη­τεί τις σύγ­χρο­νες παι­δα­γω­γι­κές αντι­λή­ψεις που πρι­μο­δο­τούν την ιδιω­τι­κό­τη­τα και την ελευ­θε­ρία ως υπέρ­τα­τες αξί­ες για την ανά­πτυ­ξη του παι­διού. Το παι­δα­γω­γι­κό του μοντέ­λο επε­ξερ­γά­ζε­ται ένα νέο ύφος δια-παι­δα­γώ­γη­σης το οποίο μετα­δί­δει στα παι­διά απαι­τή­σεις υπευ­θυ­νό­τη­τας αλλά και δημιουρ­γεί εποι­κο­δο­μη­τι­κές εμπει­ρί­ες αυτο­νο­μί­ας και προ­σω­πι­κής ανά­πτυ­ξης. Το σκε­πτι­κό που ανα­πτύσ­σει στο­χεύ­ει σε μια χει­ρα­φε­τη­τι­κή σύλ­λη­ψη της εξου­σί­ας που απο­τι­νά­ζει τον παρεμ­βα­τι­κό, ελεγ­κτι­κό, από­μα­κρο χαρα­κτή­ρα της, όπως αυτός είχε επι­κρα­τή­σει ως μορ­φή γονεϊ­κής εξου­σί­ας στο παρελ­θόν, και ταυ­τό­χρο­να ανα­πλη­ρώ­νει την κατάρ­ρευ­ση του γονεϊ­κού και παι­δα­γω­γι­κού κύρους που χαρα­κτη­ρί­ζει τα σύγ­χρο­να μοντέ­λα ανα­τρο­φής. Η έννοια της «δομι­κής απο­μό­νω­σης» η οποία περι­γρά­φει το κοι­νω­νι­κό κενό που σήμε­ρα βιώ­νου­με, είτε ως γονείς ή ως παι­δα­γω­γοί, ενερ­γο­ποιεί την ανα­ζή­τη­ση ενός «τρί­του δρό­μου» στην ανα­τρο­φή των παι­διών. Είναι ο δρό­μος ο οποί­ος μετα­βαί­νει γονείς, παι­δα­γω­γούς και θερα­πευ­τές σε ένα νέο μοντέ­λο άσκη­σης των αρμο­διο­τή­των μέσω της ένω­σης των δυνά­με­ων και της συλ­λο­γι­κής ικα­νό­τη­τας, μέσω της λογο­δο­σί­ας και της δρά­σης, στραμ­μέ­νης στους ίδιους τους δρώ­ντες (γονείς, λει­τουρ­γοί και θερα­πευ­τές). Αυτή η μετά­βα­ση σε ένα νέο συλ­λο­γι­κό πρό­τυ­πο σχέ­σε­ων που στη­ρί­ζε­ται στις αξί­ες της συμπα­ρά­στα­σης, της δια­φά­νειας και της λογο­δο­σί­ας δια­μορ­φώ­νει μια νέα παρά­στα­ση για το τι σημαί­νει παι­δί και τι σημαί­νει κυρί­ως ενή­λι­κας, οικο­δο­μεί μια νέα ηθι­κή και απο­κα­θι­στά την θεσμι­κή διά­στα­ση της οικο­γε­νεια­κής ζωής. Η αλλη­λέγ­γυα γονεϊ­κό­τη­τα νοιά­ζε­ται για την υπό­λη­ψη και τη θέση των μελών της, αλλά όχι με τρό­πο αντα­γω­νι­στι­κό όπως μέχρι τώρα το έχουν θρέ­ψει οι φιλε­λεύ­θε­ρες προ­σεγ­γί­σεις, αλλά με τη δημιουρ­γία μιας οιω­νεί δημό­σιας σφαί­ρας, ενός νέου δημό­σιου χώρου που θα ανα­πλη­ρώ­σει το κενό μιας καταρ­ρα­κω­μέ­νης από το χρή­μα και την οικο­νο­μι­κή τυραν­νία κοι­νω­νί­ας. Το βιβλίο του Haim Omer είναι μια συμ­βο­λή για ένα όρα­μα ανθρω­πί­νων σχέ­σε­ων που μαθαί­νουν μέσα από τη δρά­ση να φαντά­ζο­νται την οπτι­κή του άλλου και να παρέ­χουν έμπρα­κτη στή­ρι­ξη χωρίς επι­κρί­σεις και επι­βο­λές. Είναι ένα όρα­μα που έχει αντί­κτυ­πο στην ευρύ­τε­ρη κοι­νω­νία και την ποιό­τη­τα της δημοκρατίας.

Στη­ρί­ζε­ται σε συγκε­κρι­μέ­νες αρχές: α) στη διαρ­κή φυσι­κή παρου­σία των γονέ­ων, β) τη δια­φά­νεια και γ) την έμπρα­κτη υπο­στή­ρι­ξη. Η συνε­χής φυσι­κή παρου­σία του γονέα στη ζωή του παι­διού ως ενερ­γός συμ­με­το­χή, εκφρά­ζει την ανά­λη­ψη της κύριας αρμο­διό­τη­τας και ευθύ­νης που φέρει για την άσκη­ση επο­πτεί­ας που δεν στο­χεύ­ει στον ψυχο­λο­γι­κό έλεγ­χο και την εισχώ­ρη­ση στη ζωή του παι­διού. Η διαρ­κής φυσι­κή παρου­σία ως έμπρα­κτη εκδή­λω­ση του πραγ­μα­τι­κού ενδια­φέ­ρο­ντος του γονιού και του παι­δα­γω­γού είναι δρά­ση προς όφε­λος του παι­διού όταν επι­τρέ­πει την έγκαι­ρη ανα­γνώ­ρι­ση των ανα­γκών, την ευαί­σθη­τη αντα­πό­κρι­ση σ’ αυτές, στοι­χεία ζωτι­κής σημα­σί­ας για την προ­στα­σία του παι­διού από κιν­δύ­νους αλλά και την μετά­δο­ση ενός αισθή­μα­τος ασφα­λεί­ας προς αυτά. Αυτού του είδους, η ενερ­γός συμ­με­το­χή και φυσι­κή παρου­σία του γονιού / παι­δα­γω­γού είναι η δρά­ση που προσ­δί­δει κύρος και εμπνέ­ει τον σεβα­σμό. Πλη­θώ­ρα ερευ­νών έχουν δεί­ξει ότι η γονεϊ­κή επο­πτεία με την έννοια της επα­γρύ­πνη­σης και του εστια­σμέ­νου ενδια­φέ­ρο­ντος είναι το πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κό μέτρο, χωρίς ακό­μη και άλλα επι­πρό­σθε­τα μέτρα, το οποίο μπο­ρεί να απο­τρέ­ψει την εμφά­νι­ση και διαιώ­νι­ση των αρνη­τι­κών συμπε­ρι­φο­ρών (Omer, 2018, σελ. 69). Η διαρ­κής και στα­θε­ρή φυσι­κή παρου­σία του γονιού, παρά το μετα­βαλ­λό­με­νο περιε­χό­με­νο και τη δια­βάθ­μι­ση της ανά­λο­γα με τη φάση ανά­πτυ­ξης του παι­διού και τις συν­θή­κες που συντρέ­χουν, δημιουρ­γεί μια ατμό­σφαι­ρα και ένα κατάλ­λη­λο συναι­σθη­μα­τι­κό πλαί­σιο ασφά­λειας και εγγύ­τη­τας, πεδίο και χώρο για να στε­ριώ­σει το παι­δί την προ­σω­πι­κή και ανε­ξάρ­τη­τη του ανάπτυξη.

Η φυσι­κή παρου­σία των γονέ­ων δεν είναι κλει­σμέ­νη εντός των τει­χών, επε­κτεί­νε­ται και διευ­ρύ­νε­ται μέσα από την οικο­δό­μη­ση δικτύ­ων, σχέ­σε­ων με φίλους, συγ­γε­νείς, γεί­το­νες, άλλους γονείς, συνα­δέλ­φους. Είναι αυτό το δίκτυο το οποίο δημιουρ­γεί όχι μόνο μια κοι­νή γνώ­μη, αλλά ένα πρό­τυ­πο αλλη­λέγ­γυας συνύ­παρ­ξης που μέσα από την ίδια την συμπε­ρι­φο­ρά και την δρά­ση μετα­ξύ των ενη­λί­κων μετα­δί­δε­ται στα παι­διά το πνεύ­μα της κοι­νό­τη­τας. Όταν οι γονείς και οι παι­δα­γω­γοί είτε μέσω των δικών τους ενερ­γειών ή πρω­το­βου­λιών είτε μέσω της διευκόλυνσης/μεσολάβησης από τους θερα­πευ­τές επε­κτεί­νουν με άλλα πρό­σω­πα την άγρυ­πνη φρο­ντί­δα, τότε τα παι­διά δεσμεύ­ο­νται καθώς τα ίδια και οι ενή­λι­κες λογο­δο­τούν όχι ο ένας τον άλλο, αλλά στην κοι­νό­τη­τα και την κοι­νω­νία ευρύ­τε­ρα. Ένα δίκτυο σχέ­σε­ων που χαρα­κτη­ρί­ζε­ται από συνο­χή, δια­φά­νεια και ξεκά­θα­ρα μηνύ­μα­τα έχει τη δύνα­μη να απο­τρέ­ψει την εμφά­νι­ση της βίας ή άλλων αρνη­τι­κών συμπε­ρι­φο­ρών καθώς τα μέλη του δέχο­νται τη δημο­σιο­ποί­η­ση αυτών, ενέρ­γεια η οποία απω­θεί στην πρά­ξη μια νοο­τρο­πία από τα παλιά που είχε την τάση να τις απο­κρύ­πτει. Οι ενέρ­γειες δημό­σιας κοι­νο­ποί­η­σης των αρνη­τι­κών γεγο­νό­των και των μη απο­δε­κτών συμπε­ρι­φο­ρών μέσα σε ένα πνεύ­μα επα­νόρ­θω­σης δημιουρ­γεί μια νέα δημό­σια σφαί­ρα η οποία παρά­γει στα μέλη της όχι μόνο κοι­νω­νι­κή επιρ­ροή αλλά και στή­ρι­ξη, πρα­κτι­κή και συναι­σθη­μα­τι­κή. Μέσα από αυτή την συλ­λο­γι­κή εμπει­ρία, η επο­πτεία ως μορ­φή άγρυ­πνης φρο­ντί­δας διευ­ρύ­νε­ται, επαυ­ξά­νει και άρα γίνε­ται πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κή στον έλεγ­χο των ταπει­νω­τι­κών συμπε­ρι­φο­ρών και στην απο­τρο­πή των κιν­δύ­νων για τα παι­διά. Οι γονείς όπως και οι εκπαι­δευ­τι­κοί παίρ­νουν κου­ρά­γιο ο ένας από τον άλλον, στοι­χείο που ενδυ­να­μώ­νει, και βελ­τιώ­νει τον αυτο­έ­λεγ­χο και την παρορ­μη­τι­κή αντί­δρα­ση από την πλευ­ρά των γονέ­ων η οποία συχνά οδη­γεί στην κλι­μά­κω­ση των συγκρού­σε­ων και των διε­νέ­ξε­ων. Η τήρη­ση μιας στά­σης υπευ­θυ­νό­τη­τας εντός ενός ενδυ­να­μω­μέ­νου δικτύ­ου μετα­βά­λει βαθιά την εμπει­ρία των γονέ­ων που στο παρελ­θόν αισθά­νο­νταν αβο­ή­θη­τοι, απο­γοη­τευ­μέ­νοι και αδύ­να­μοι. Το ίδιο ισχύ­ει και για τους παι­δα­γω­γούς, οι οποί­οι μαθαί­νουν με την ειδι­κή καθο­δή­γη­ση και την θετι­κή μεσο­λά­βη­ση των διευ­θυ­ντών να ανα­πτύσ­σουν ομά­δα αντα­πό­κρι­σης, ομά­δα επα­φής, ομά­δα καθο­δή­γη­σης που αντι­με­τω­πί­ζουν τις μη απο­δε­κτές συμπε­ρι­φο­ρές με ένα πνεύ­μα συνερ­γα­σί­ας και αλλη­λέγ­γυας υπο­στή­ρι­ξης που δεν έχει στό­χο την τιμω­ρία και την παρα­δο­σια­κή ποι­νή αλλά τη δημιουρ­γία μιας προ­ο­πτι­κής και μιας δυνα­τό­τη­τας για επα­νόρ­θω­ση και απο­κα­τά­στα­ση της υπό­λη­ψης όλων εμπλε­κό­με­νων μερών. Όπως πολύ εύστο­χα, επι­ση­μαί­νει ο συγ­γρα­φέ­ας ο οποί­ος ενστερ­νί­ζε­ται τις από­ψεις και άλλων παι­δα­γω­γών που τεκ­μη­ριω­μέ­να εκφρά­ζουν την άπο­ψη ότι «η τιμω­ρία και η επι­βρά­βευ­ση ανα­πα­ρι­στούν τη βού­λη­ση του άλλου να ελέγ­ξει το παι­δί και να έχει ένα γρή­γο­ρο απο­τέ­λε­σμα ενώ η αντί­στα­ση επι­κοι­νω­νεί μια ξεκά­θα­ρη και ανυ­πο­χώ­ρη­τη στά­ση (σελ. 43)». Μια νέα συναι­σθη­μα­τι­κή κουλ­τού­ρα ανα­δύ­ε­ται μέσω της στο­χα­στι­κής σχέ­σης την οποία ενθαρ­ρύ­νει ο Haim Omer να ανα­πτύ­ξουν οι γονείς και οι παι­δα­γω­γοί με τον χρό­νο (απο­φυ­γή μιας παρορ­μη­τι­κής αντί­δρα­σης) και την παύ­ση αλλά και την απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα στο ύφος της δια­παι­δα­γώ­γη­σης μετα­δί­δο­ντας στα παι­διά το μήνυ­μα της τήρη­σης αρχών και καθη­κό­ντων αλλά εντός της κοι­νό­τη­τας και του ομα­δι­κού πνεύ­μα­τος. Το γνή­σιο ενδια­φέ­ρον του παι­δα­γω­γού και του γονέα εκφρά­ζε­ται μέσα από δρά­σεις ανα­γνώ­ρι­σης της αξί­ας που ο καθέ­νας έχει και της εκτί­μη­σης που αυτή συνε­πά­γε­ται. Αυτή η ανα­γνώ­ρι­ση δημιουρ­γεί το πλαί­σιο για την επα­νόρ­θω­ση η οποία απο­κα­θι­στά την πλη­γω­μέ­νη υπό­λη­ψη και απο­δί­δει στην τιμω­ρία ένα νέο περιε­χό­με­νο. Στοι­χεία της νέας συναι­σθη­μα­τι­κής κουλ­τού­ρας είναι τόσο τα νέα πρό­τυ­πα διά­δρα­σης και επι­κοι­νω­νί­ας μετα­ξύ ενη­λί­κων κατ’ αρχήν όσο και η επε­ξερ­γα­σία του εσω­τε­ρι­κού εαυ­τού μέσω της ανα­βο­λής και της δημιουρ­γί­ας νέων ευκαι­ριών αυτο­προσ­διο­ρι­σμού που προ­στα­τεύ­ουν την εξου­θέ­νω­ση από τις μετω­πι­κές αντι­πα­ρα­θέ­σεις. Η στο­χα­στι­κή σχέ­ση με τον χρό­νο, όπως γρά­φει ο Haim Omer, «δίνει τα περι­θώ­ρια για ανα­διορ­γά­νω­ση, ανα­ζή­τη­ση υπο­στή­ρι­ξης, ελέγ­χου της παρόρ­μη­σης στο­χεύ­ο­ντας σε μια βαθ­μιαία αλλα­γή» (σελ. 52). Η επι­μο­νή, όπως την περι­γρά­φει ο Omer, εκφρά­ζει μια στά­ση συνέ­πειας, και όχι μια στά­ση δογ­μα­τι­σμού και ακαμ­ψί­ας. Πρό­κει­ται για ποιό­τη­τες στις οποί­ες οι ενή­λι­κες καλού­νται να εξα­σκη­θούν ώστε να απο­φευ­χθεί η παρορ­μη­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση και να καλ­λιερ­γη­θεί η ιδέα και η πρα­κτι­κή της ανά­λη­ψης της ευθύ­νης για παρα­δο­χή του λάθους, και της διά­θε­σης για έμπρα­κτη συμ­φι­λί­ω­ση. Η σχέ­ση επο­μέ­νως με τον χρό­νο συνι­στά ένα από τα βασι­κά εφό­δια ώστε εκ νέου και συλ­λο­γι­κά να προσ­διο­ρι­στεί το σφάλ­μα, να γίνει κατα­νοη­τό στα μέρη που εμπλέ­κο­νται. Για τον Omer, συμ­με­τέ­χω στη ζωή του παι­διού σημαί­νει ότι ανα­γνω­ρί­ζω και απο­δέ­χο­μαι ότι είμαι υπεύ­θυ­νος για τις πρά­ξεις του παι­διού και ανα­λαμ­βά­νω ενέρ­γειες επα­νόρ­θω­σης απέ­να­ντι στα θιγό­με­να πρό­σω­πα, ενερ­γούς και έμπρα­κτης συμπα­ρά­στα­σης προς το δικό μου παι­δί. Πρό­κει­ται για μικρές ενέρ­γειες οι οποί­ες στα­δια­κά και βαθ­μιαία επι­φέ­ρουν αντί­κτυ­πο στην μελ­λο­ντι­κή συμπε­ρι­φο­ρά συνολικά.

Όπως ανα­φέ­ρει ο Omer, ο ρόλος των υπο­στη­ρι­κτών δεν στο­χεύ­ει να υπο­κα­τα­στή­σει το ρόλο των γονέ­ων αλλά να ενδυ­να­μώ­σει την απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα τους ώστε να λάβουν μέτρα εστια­σμέ­νης επί­βλε­ψης, και να τους μετα­δώ­σουν ένα αίσθη­μα συντρο­φι­κό­τη­τας. Οι υπο­στη­ρι­κτές μπο­ρούν να δρά­σουν μέσα από την αλλη­λο­γρα­φία τους με το παι­δί, με κλή­σεις, μηνύ­μα­τα αλλά και επι­σκέ­ψεις στο σπί­τι τηρώ­ντας απέ­να­ντι του μια στά­ση θετι­κή και ανοι­χτή χωρίς να το επι­κρί­νουν. Έχει απο­δει­χθεί ότι οι υπο­στη­ρι­κτές μπο­ρούν να περιο­ρί­σουν τις συγκρού­σεις. Μέσα σ’ αυτό το πλαί­σιο της κοι­νο­τι­κής στή­ρι­ξης, το παι­δί μαθαί­νει να ανα­πτύσ­σει σχέ­σεις και οι γονείς απε­λευ­θε­ρώ­νο­νται από την απρα­ξία. Η τελε­τουρ­γία των ανα­κοι­νώ­σε­ων και των γρα­πτών επι­στο­λών από-δίδουν μια τυπι­κό­τη­τα αλλά την ίδια στιγ­μή καθι­στούν διαυ­γές το μήνυ­μα της ευθύ­νης και των αρχών που χαρα­κτη­ρί­ζει την οικο­γέ­νεια. Αυτή η προ­σέγ­γι­ση προσ­διο­ρί­ζει εκ νέου την έννοια της ιδιω­τι­κό­τη­τας καθώς ευθύ­νη και δικαί­ω­μα συλ­λαμ­βά­νο­νται ως μέρη μιας δοκού στην οποία παι­διά και ενή­λι­κες μαθαί­νουν να ισορ­ρο­πούν. Η ίδια οπτι­κή εφαρ­μό­ζει και στους λει­τουρ­γούς της εκπαί­δευ­σης όπως και τους θερα­πευ­τές τους οποί­ους προ­σκα­λεί να διευ­κο­λύ­νουν την στή­ρι­ξη των γονέ­ων μέσα στο φυσι­κό περι­βάλ­λον την οικο­γε­νεια­κής εστί­ας δημιουρ­γώ­ντας επα­φές και συν­δέ­σεις, δίκτυα και μια νέα κουλ­τού­ρα συμπα­ρά­στα­σης που θα μετριά­σει το χάσμα ανά­με­σα σε δρά­στες και θύμα­τα. Σε μια επο­χή όπου επι­κρα­τούν οι ατο­μι­κι­στι­κές αξί­ες και ο δημό­σιος βίος εξα­λεί­φε­ται, η παι­δα­γω­γι­κή πρό­τα­ση του Omer αντλώ­ντας από τη φιλο­σο­φία του Γκά­ντι είναι μια πρώ­τη σπο­ρά για να θρέ­ψει το έδα­φος της αλλη­λέγ­γυας γονεϊκότητας.

Αναστασία Ζήση

Καθη­γή­τρια στο Τμή­μα Κοι­νω­νιο­λο­γί­ας, Πανε­πι­στή­μιο Αιγαί­ου με γνω­στι­κό αντι­κεί­με­νο Κοι­νό­τη­τα & Ψυχι­κή Υγεία και Διευ­θύ­ντρια του Εργα­στη­ρί­ου Κοι­νω­νι­κής, Πολι­τι­σμι­κής & Ψηφια­κής Τεκ­μη­ρί­ω­σης. Εκπό­νη­σε τη διδα­κτο­ρι­κή της δια­τρι­βή ως υπό­τρο­φος του Κοι­νω­φε­λούς Ιδρύ­μα­τος Αλέ­ξαν­δρος Ωνά­σης στη Σχο­λή Ψυχο­λο­γί­ας του Πανε­πι­στή­μιου Birmingham, Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο. Έχει την επι­στη­μο­νι­κή ευθύ­νη μιας σει­ράς ερευ­νη­τι­κών προ­γραμ­μά­των σε αντι­κεί­με­να που αφο­ρούν στην κοι­νό­τη­τα και την ψυχι­κή υγεία, τον σχε­δια­σμό και την οργά­νω­ση ψυχο­κοι­νω­νι­κών παρεμ­βά­σε­ων, το κοι­νω­νι­κό στίγ­μα και εναλ­λα­κτι­κές προ­σεγ­γί­σεις στην αντι­με­τώ­πι­ση του ψυχι­κού πόνου. Έχει δημο­σιεύ­σει σε διε­θνή επι­στη­μο­νι­κά περιο­δι­κά, συλ­λο­γι­κούς τόμους και είναι συγ­γρα­φέ­ας επι­στη­μο­νι­κών μονο­γρα­φιών. Διδά­σκει στο Δι-ιδρυ­μα­τι­κό Πρό­γραμ­μα Μετα­πτυ­χια­κών Σπου­δών: Εφαρ­μο­σμέ­νη-Κλι­νι­κή Κοι­νω­νιο­λο­γία και Τέχνη, έχει οργα­νώ­σει θερι­νά σχο­λεία στη μεθο­δο­λο­γία της ποιο­τι­κής έρευ­νας και έχει ενερ­γό κοι­νω­νι­κή δρά­ση συνη­γο­ρί­ας και ενδυ­νά­μω­σης κοι­νο­τή­των και κοι­νω­νι­κών ομά­δων που δια­χρο­νι­κά κατα­πιέ­ζο­νται σε συν­θή­κες κοι­νω­νι­κού αποκλεισμού.