Απ’ το φιλοτελισμό στη δημιουργία του κολάζ με γραμματόσημα

Ο Θοδω­ρής Νικο­λά­κης συζη­τά με το Γιώρ­γο Μου­σγά για το «παί­δε­μα» του κολάζ που μετα­μορ­φώ­νει ένα απλό σκου­πί­δι σε εικα­στι­κό έργο.

Απ’ τις 18–27 Γενά­ρη 2019 γίνε­ται η έκθε­ση του Θ. Νικο­λά­κη στο Πολι­τι­στι­κό Κέντρο Παναι­τώ­λιο του δήμου Νέας Ιωνί­ας.

Ήδη στα εγκαί­νια της έκθε­σης οι επι­σκέ­πτες έχουν μάθει πως ένας πίνα­κας χρειά­ζε­ται δου­λειά μέχρι και πέντε μήνες με καθη­με­ρι­νά οχτάωρα.

Ο Θοδω­ρής Νικο­λά­κης εξη­γεί στον δάσκα­λο Κώστα Κατι­μερ­τζό­γλου, υπο­ψή­φιο δήμαρ­χο της Λαϊ­κής Συσπεί­ρω­σης στη Νέα Ιωνία, τις λεπτο­μέ­ρειες απ’ τον Πίνα­κα «Απερ­γία», που είναι εμπνευ­σμέ­νος απ’ τους αγώ­νες των εργα­τών στο Πέρα­μα. «Αυτές οι δημιουρ­γί­ες και οι εκθέ­σεις με τα έργα τους μπο­ρούν να απο­τε­λέ­σουν σημα­ντι­κό κίνη­τρο δημιουρ­γι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού για τα παι­διά που πολ­λές φορές ασχο­λού­νται με το φιλο­τε­λι­σμό» σχο­λιά­ζει ο Κώστας Κατιμερτζόγλου.

Στην έκθε­ση δια­τί­θε­ται και το βιβλίο «Το Κολάζ με γραμ­μα­τό­ση­μα», που έγρα­ψε ο Θ. Νικο­λά­κης. Περιέ­χει τη συνο­πτι­κή ιστο­ρία του κολάζ με τεχνι­κές, παρα­δείγ­μα­τα και πρα­κτι­κές συμβουλές.

Επί­σης το βιβλίο περιέ­χει και εξαι­ρε­τι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες για τα γραμ­μα­τό­ση­μα. Ανά­με­σα στα άλλα σημειώ­νει: «Χιλιά­δες πράγ­μα­τα μπο­ρεί να απο­λαύ­σει κάποιος παρα­τη­ρώ­ντας μια συλ­λο­γή γραμ­μα­το­σή­μων. Μπο­ρείς να γνω­ρί­σεις ακό­μα και χώρες που δεν υπάρ­χουν πια. Και αυτό είναι πολύ σημα­ντι­κό, καθώς στον 20ό αιώ­να δημιουρ­γή­θη­καν ή χάθη­καν ή απλώς άλλα­ξαν μορ­φή πολ­λές χώρες. Για παρά­δειγ­μα, τα γραμ­μα­τό­ση­μα της ΕΣΣΔ και των λαϊ­κών δημο­κρα­τιών παρα­μέ­νουν αδιά­ψευ­στος μάρ­τυ­ρας του υπαρ­κτού σοσια­λι­σμού και της προ­σφο­ράς στην τέχνη, την επι­στή­μη σε όλη την ανθρωπότητα».

Ο Θ. Νικο­λά­κης, άλλω­στε, έχει στο ενερ­γη­τι­κό του τη συμ­με­το­χή στην έκθε­ση που οργά­νω­σε το ΚΚΕ για τα 100 χρό­νια απ’ την Οχτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση στον Πει­ραιά τον Οχτώ­βρη του 2017.

Μια σύντο­μη συζή­τη­ση μαζί του φωτί­ζει πλευ­ρές απ’ τη δου­λειά του

Θ.Ν.: Από πολύ μικρός ασχο­λή­θη­κα με τη ζωγρα­φι­κή, αλλά και με συλ­λο­γή γραμ­μα­το­σή­μων και άλλων μικρο­α­ντι­κει­μέ­νων. Πριν από 20 χρό­νια έτυ­χε να απο­κτή­σω μια πολύ μεγά­λη ποσό­τη­τα γραμ­μα­το­σή­μων. Αφού ξεχώ­ρι­σα τα καλά για τη συλ­λο­γή μου και για τις συλ­λο­γές φίλων, έμει­ναν πολ­λές χιλιά­δες που ήταν για πέτα­μα. Είχα, όμως, κοπιά­σει πάρα πολύ να τα πλύ­νω και λυπό­μουν να τα πετά­ξω. Γνω­ρί­ζο­ντας ήδη ότι ο ηθο­ποιός Μίμης Φωτό­που­λος τα χρη­σι­μο­ποιού­σε για ζωγρα­φι­κή, είπα να δοκι­μά­σω και εγώ, να φτιά­ξω κάτι. Το απο­τέ­λε­σμα μου άρε­σε και σιγά-σιγά το συστηματοποίησα.
-Πόσο μπε­λα­λί­δι­κη είναι αυτή η δουλειά;

Θ.Ν.: Η Τέχνη πάντα έχει και τις δυσκο­λί­ες της. Το κολάζ με γραμ­μα­τό­ση­μα σε παι­δεύ­ει λίγο παρα­πά­νω για­τί είναι πιο δύσκο­λο να βρεις την ανα­γκαία ποσό­τη­τα χρω­μά­των, να πλύ­νεις, να ταξι­νο­μή­σεις και να κόψεις τα γραμ­μα­τό­ση­μα. Έπει­τα έρχε­ται η άλλη ταξι­νό­μη­ση κατά χρώ­μα και η απο­θή­κευ­ση των πολύ μικρών κομ­μα­τιών. Και παρά τις ατε­λεί­ω­τες ώρες προ­ε­τοι­μα­σί­ας το υλι­κό που συγκε­ντρώ­νεις να είναι πάντα λίγο.

-Πόσες χιλιά­δες γραμ­μα­τό­ση­μα έχουν περά­σει απ’ τα χέρια σου;

Θ.Ν.:  Δεν μπο­ρείς να υπο­λο­γί­σεις εύκο­λα. Πολ­λές χιλιά­δες. Το βασι­κό ζήτη­μα που πρέ­πει να πάρεις υπό­ψιν είναι ότι πρό­κει­ται για ένα υλι­κό περί­ερ­γο και πολύ­τι­μο. Απο­τε­λεί αντι­κεί­με­νο του πιο δια­δε­δο­μέ­νου χόμπι στον κόσμο, του φιλο­τε­λι­σμού και παράλ­λη­λα είναι και ένα εκπλη­κτι­κό υλι­κό για εικα­στι­κή δημιουρ­γία. Και επει­δή αυτά που βρί­σκο­νται σε μια καλή κατά­στα­ση και μπο­ρούν να εμπλου­τί­σουν μια συλ­λο­γή, δίνο­ντας χαρά σε κάποιον ή κάποιους, είναι λίγα, είναι κρί­μα να τα χαλά­με για να φτιά­ξου­με ένα εικα­στι­κό έργο. Για κάποιον συλ­λέ­κτη αυτό θεω­ρεί­ται βανδαλισμός. 

Στην εικα­στι­κή δημιουρ­γία μπο­ρού­με να χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με φθαρ­μέ­να γραμ­μα­τό­ση­μα, που είναι και απεί­ρως περισ­σό­τε­ρα από τα «καλά».

-Τι προ­σφέ­ρει αυτή η δου­λειά στο δημιουργό;

Θ.Ν.:  Πριν απ’ όλα την ικα­νο­ποί­η­ση της δημιουρ­γι­κής δραστηριότητας.

Μετά, διδά­σκει την υπο­μο­νή και την οικο­νο­μία, δεδο­μέ­νου ότι το υλι­κό δεν είναι ποτέ αρκε­τό και το έργο «χτί­ζε­ται» αργά!

Παράλ­λη­λα, εξα­σκεί τη φαντα­σία. Και βέβαια δε συγκρί­νε­ται με τίπο­τα η αίσθη­ση της ικα­νο­ποί­η­σης, όταν με όλες τις δυσκο­λί­ες, ολο­κλη­ρώ­νε­ται μια φόρ­μα ή ένα έργο. Και ακό­μα η ικα­νο­ποί­η­ση από το ότι για τη δημιουρ­γία του έργου μετέ­τρε­ψες σε εκφρα­στι­κό μέσο, έδω­σες ζωή, σε ένα υλι­κό που ήταν απλώς σκου­πί­δι, για πέταμα.

-Ένα έργο με κολάζ, τι δίνει σ’ αυτόν που το βλέπει;

Θ.Ν.: Ο θεα­τής απο­λαμ­βά­νει ένα έργο με μια ξεχω­ρι­στή ζωντά­νια και μια ενέρ­γεια που δίνο­νται στο έργο από την δια­φο­ρε­τι­κή υφή του υλι­κού και την αίσθη­ση που δίνει η μεγά­λη συσ­σώ­ρευ­ση ανθρώ­πι­νης εργασίας.

Επι­πλέ­ον, ανά­λο­γα με τα ενδια­φέ­ρο­ντα και τη φαντα­σία του, ο θεα­τής μπο­ρεί να ερευ­νή­σει και απο­λαύ­σει τα δια­φο­ρε­τι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά που απο­κα­λύ­πτο­νται στο έργο, ανά­λο­γα και με την από­στα­ση που το παρα­τη­ρεί κάποιος.