Αύριο τα Φώτα και οι φωτισμοί …με φωτοκόλλυβα παπούδια ή φωτοπάπουδα

Ήθη κι έθι­μα _διαφορετικά από τόπο σε τόπο, σβή­νουν, μαζί και οι γιορ­τι­νές παρα­δό­σεις του δωδε­κα­ή­με­ρου. Όπως ακρι­βώς αρχές του 19^ου αιώ­να είχα­με επέ­λα­ση της γαλο­πού­λας (αντι­κα­τέ­στη­σε τη χήνα, την πάπια αλλά και τον κύκνο!!, που απο­τε­λού­σαν αγα­πη­μέ­νες γαστρι­μαρ­γι­κές επι­λο­γές των Ισπα­νών, των Άγγλων και των Γάλ­λων για την ημέ­ρα των Χρι­στου­γέν­νων), όπως τα μελο­μα­κά­ρο­να έγι­ναν “σοκο­λα­τέ­νια”, οι κου­ρα­μπιέ­δες δε μυρί­ζουν φρέ­σκο βού­τυ­ρο και οι δίπλες από λεπτή _“χαρτί” ζύμη, έγι­να ένα σορο­πια­στό “μού­λια” 3πλάσιου πάχους.

Η Κρή­τη _βασίλισσα της ορμό­νης ως γνω­στό, κατα­φέρ­νει _τουλάχιστο σε κάποια μέρη, να δια­τη­ρεί το λιτό παρα­δο­σια­κό, τώρα πλέ­ον μόνο σε κάποια ορει­νά χωριά της, όπου κρα­τούν μία ξεχα­σμέ­νη παρά­δο­ση που λίγοι θυμού­νται ή γνωρίζουν.

Περί “φωτο­κόλ­λυ­βων” ο λόγος ενός εξαί­σιου φαγη­τού που γίνε­ται με διά­φο­ρα όσπρια (φασό­λια, ρεβί­θια, φακές, κου­κιά, φάβα) και στά­ρι _όλα ανα­κα­τε­μέ­να και βρα­σμέ­να μαζί, με τα απα­ραί­τη­τα μυρω­δι­κά. Κάποιοι τα κάνουν “νερό­βρα­στα”, χωρίς ίχνος λαδιού: τα λένε και “ψαρο­κόλ­λυ­βα”, “παλι­κά­ρια”, “παπού­δια”, “μαγε­ριά” ή “φωτο­πά­που­δα”. Μάλι­στα και τα ζώα είχαν τη μερί­δα τους, για­τί πιστεύ­αν ότι _σαν σήμε­ρα, τη νύχτα της παρα­μο­νής των Φώτων οι ουρα­νοί είναι ανοι­χτοί και τα ζώα απο­κτούν ικα­νό­τη­τα να μιλή­σουν και δεν θα είχαν παρά­πο­να από το Θεό για τη μη φρο­ντί­δα τους. Αυτό το πιά­το έχει ρίζες στα αρχαία χρό­νια όταν με το έθι­μο της παν­σπερ­μί­ας ήθε­λαν να ευχα­ρι­στή­σουν τους θεούς για την καλή σοδειά και να τους εξευ­με­νί­σουν για την προ­στα­σία και της επό­με­νης χρο­νιάς των χωρα­φιών και των σπό­ρων τους.

Η παρα­μο­νή των Φώτων _για όσους δεν το γνω­ρί­ζουν, είναι μεγά­λη νηστεία για την Ορθό­δο­ξη Εκκλη­σία (οι πιστοί δεν πρέ­πει να τρώ­νε ούτε λάδι, προ­κει­μέ­νου να μπο­ρούν την επό­με­νη μέρα να πιουν αγιασμό…)

Έβα­ζαν, λοι­πόν, σε μια μεγά­λη κατσα­ρό­λα, ότι τους βρι­σκό­ταν σε σπο­ρι­κά (δηλα­δή ότι έσπερ­ναν οι άνθρω­ποι παλιά): τα υλι­κά για να γίνουν τα «Φωτο­κό­λυ­βα », είναι σπό­ροι (ή μαγε­ρέ­μα­τα) το στά­ρι είναι το βασι­κό υλι­κό αυτού του φαγη­τό, ρεβί­θια. Για το σερ­βί­ρι­σμα, άνη­θο, ξερό κρεμ­μύ­δι σε φέτες, προ­αι­ρε­τι­κά λάδι και λεμό­νι. Αν κάποιος σπό­ρος δεν μας αρέ­σει ή δεν τον έχου­με πρό­χει­ρο τον παρα­λεί­που­με, αλλά όσοι περισ­σό­τε­ροι τόσο πιο πλού­σια γεύση.

Από το προη­γού­με­νο βρά­δυ βάζου­με τα όσπρια που πρέ­πει να φου­σκώ­σουν στο νερό. Καλύ­τε­ρα θα ήταν να βάλε­τε σε χωρι­στά μπολ τα όσπρια που αργούν να βρά­σουν από εκεί­να που βρά­ζουν λίγο πιο γρή­γο­ρα… κάποια, ας πού­με η φακή δεν θέλουν μού­λια­σμα. Την άλλη μέρα σε μεγά­λη κατσα­ρό­λα ρίχνου­με πρώ­τα τα ρεβί­θια, μετά προ­σθέ­του­με το στά­ρι και τα μπί­ζα, τα βρά­ζου­με μισή ώρα περί­που και μετά προ­σθέ­του­με τα υπό­λοι­πα, αφού πρώ­τα τα έχου­με καθα­ρί­σει και πλύ­νει καλά. Συνε­χί­ζου­με μέχρι να χυλώ­σουν σε πολύ χαμη­λή φωτιά, προ­σθέ­του­με και το αλά­τι στο τέλος. Τα όσπρια αν είναι βρα­στε­ρά θέλουν περί­που μια ώρα. Σερ­βί­ρου­με είτε σαν σού­πα με το ζου­μί τους είτε στε­γνά σαν σαλά­τα και προ­σθέ­του­με ελαιό­λα­δο, ψιλο­κομ­μέ­νο φρέ­σκο κρεμ­μύ­δι, μαϊ­ντα­νό, και χυμό από λεμόνι.
Την επό­με­νη βάζου­με στην κατσα­ρό­λα με νερό τους γίγα­ντες και τα φασό­λια τα μέτρια να βρά­σουν αρχι­κά. Αφή­νου­με να περά­σουν τα πρώ­τα 40′-50′ και βάζου­με μέσα τα κόκ­κι­να φασό­λια. Μετά από 15′–25′ ρίχνου­με τη φάβα. Τέλος τις φακές και αλά­τι και τα τελευ­ταία 10′ προ­σθέ­του­με το πλι­γού­ρι. Αν θέλε­τε να είναι σου­πω­τό με αρκε­τό ζου­μί στο πιά­το φρο­ντί­στε να βάλε­τε αρκε­τό νερό στην κατσα­ρό­λα ώστε να μεί­νει μια ποσό­τη­τα στο τέλος του μαγει­ρέ­μα­τος. Αν όμως θέλε­τε να μην έχει πολύ νερό το φαγη­τό για να γίνει σαν σαλά­τα αφή­στε το προς το τέλος να το πιει και να μεί­νει μόνο λίγο μέσα.  Το σερ­βί­ρι­σμα μπο­ρεί να γίνει σύμ­φω­να με την προ­τί­μη­σή σας. Μη παρα­λεί­ψε­τε το κρεμ­μύ­δι ξερό ή φρέ­σκο… και αν δεν είσα­στε σε αυστη­ρή νηστεία (όπως εμείς, που δε νηστεύ­ου­με ποτέ) λαδά­κι …μπό­λι­κο!! Και μη μπεί­τε στον πει­ρα­σμό να το συν­δυά­σε­τε με κοψί­δια _δεν του πάνε καθό­λου μα καθόλου!!