Γιάννης Ρίτσος, ο οικοδόμος της ειρήνης

Επι­μέ­λεια: Οικο­δό­μος //

Σαν σήμε­ρα, στις 2 Μάη του 1977, ο Γιάν­νης Ρίτσος τιμά­ται στη Μόσχα με το Διε­θνές Βρα­βείο Λένιν για την Ειρή­νη. Το βρα­βείο Λένιν απο­νε­μό­ταν από το 1949 και κάθε χρό­νο στα πλαί­σια του γιορ­τα­σμού της επε­τεί­ου γέν­νη­σης του ηγέ­τη της μεγά­λης Οχτω­βρια­νής Σοσια­λι­στι­κής Επα­νά­στα­σης και του πρώ­του εργα­τι­κού κρά­τους στον κόσμο Β. Ι. Λένιν, σε προ­σω­πι­κό­τη­τες που είχαν δια­κρι­θεί για την προ­σφο­ρά τους στην υπό­θε­ση της ειρήνης.

Το σοβιε­τι­κό πρα­κτο­ρείο ΤΑΣΣ μετέ­δω­σε την είδη­ση με την εξής ανα­κοί­νω­ση: «Γιάν­νης Ρίτσος. Ποι­η­τής, πολί­της και κοι­νω­νι­κός παρά­γο­ντας, ολό­κλη­ρη η στα­διο­δρο­μία και το δημιουρ­γι­κό έργο του οποί­ου είναι αφιε­ρω­μέ­να σε ένα στό­χο: στην πάλη για την αλή­θεια, την ελευ­θε­ρία και την ευτυ­χία των ανθρώ­πων, στην πάλη για την ειρή­νη στον κόσμο. Σήμε­ρα ο Γ. Ρίτσος βρί­σκε­ται στις πρώ­τες γραμ­μές των οικο­δό­μων της ειρή­νης. Την είδη­ση για την απο­νο­μή στον Ρίτσο του Διε­θνούς Βρα­βεί­ου Λένιν για την εδραί­ω­ση της ειρή­νης μετα­ξύ των λαών, την δέχτη­κε η προ­ο­δευ­τι­κή ελλη­νι­κή κοι­νή γνώ­μη σαν ανα­γνώ­ρι­ση των τερά­στιων υπη­ρε­σιών του μεγά­λου γιου της Ελλά­δας στην υπό­θε­ση της δια­φύ­λα­ξης και της εδραί­ω­σης της ειρήνης».

Η απο­νο­μή του βρα­βεί­ου στον Έλλη­να ποι­η­τή είχε παγκό­σμια απή­χη­ση, όπως άλλω­στε είχε και το έργο του, αλλά και η αγω­νι­στι­κή του δια­δρο­μή και η προ­σφο­ρά του στην υπό­θε­ση της ειρήνης.

Το 1950, απ’ τον Αη Στρά­τη όπου βρι­σκό­ταν εξό­ρι­στος ο Γ. Ρίτσος θα γρά­ψει για τον αγω­νι­στή της ειρή­νης Ζολιό Κιου­ρί, που είχε τιμη­θεί με το Βρα­βείο Λένιν, το ποί­η­μα «Γράμ­μα στον Ζολιό Κιουρί»:

“(…) Έτσι από ξερο­νή­σι σε ξερονήσι
κου­βα­λώ­ντας από λύπη σε λύπη το μπό­γο μας
κου­βα­λώ­ντας την καρ­διά μας μέσα στο μπό­γο μας
κου­βα­λώ­ντας την πίστη μας μέσα στην καρ­διά μας
πολ­λές φορές δίχως ψωμί
πολ­λές φορές δίχως νερό
μ’ αλυ­σί­δες στα χέρια
μην προ­φταί­νο­ντας να πιά­σου­με φιλία μ’ ένα δέντρο ή μ’ ένα παράθυρο
πάντα μ’ αλυ­σί­δες στα χέρια
για­τί είμα­στε κάτι άνθρω­ποι έτσι απλοί
κάτι κεφά­λια αγύριστα
που ποτέ δεν ξεμά­θα­με ν’ αγαπάμε
όπως και συ, τη λευ­τε­ριά και την ειρήνη. (…)”

Για τον Ρίτσο που έκα­νε πρά­ξη το πιστεύω του ότι η ποί­η­ση «πρέ­πει να είναι ο οδη­γός στην πάλη για την ευτυ­χία, το όπλο στα χέρια του λαϊ­κού αγω­νι­στή και η σημαία στα χέρια της ελευ­θε­ρί­ας», είχαν εκφρα­στεί ήδη με εγκω­μια­στι­κά λόγια πολ­λές προ­σω­πι­κό­τη­τες των παγκό­σμιων γραμ­μά­των και της τέχνης. Μετα­ξύ αυτών, ο Λουίς Αρα­γκόν έλε­γε ότι ο Ρίτσος «είναι ο μεγα­λύ­τε­ρος ποι­η­τής της επο­χής μας», ενώ ο Πάμπλο Νερού­δα όταν ανα­κοι­νώ­θη­κε η υπο­ψη­φιό­τη­τά του για το βρα­βείο Νόμπελ είχε πει: «ξέρω κάποιον άλλον με περισ­σό­τε­ρα προ­σό­ντα γι’ αυτήν την τιμή: τον Γιάν­νη Ρίτσο».

Το Διε­θνές Βρα­βείο Λένιν για την Ειρήνη

Συγκι­νη­μέ­νος ο ποι­η­τής της ρωμιο­σύ­νης μετά την είδη­ση για την απο­νο­μή του βρα­βεί­ου, θα δηλώ­σει: «Θερ­μά και ειλι­κρι­νά ευχα­ρι­στώ για την από­φα­ση που πάρ­θη­κε. Σ’ όλη τη ζωή μου είμαι αφο­σιω­μέ­νος στα ιδα­νι­κά της ειρή­νης. Σήμε­ρα για μένα είναι μια μεγά­λη γιορ­τή και είμαι συγκι­νη­μέ­νος μέχρι το βάθος της ψυχής μου. Δεν μπο­ρώ να συγκρα­τή­σω τα δάκρυα της χαράς και της ευγνω­μο­σύ­νης για τη μεγά­λη ανα­γνώ­ρι­ση και την εκτί­μη­ση του δημιουρ­γι­κού μου έργου, Δεν κρύ­βω τα δάκρυα για­τί αυτό το γεγο­νός συνέ­πε­σε την παρα­μο­νή των γενε­θλί­ων μου». (Ο Ρίτσος είχε γεν­νη­θεί την Πρω­το­μα­γιά του 1909).

Λίγες μέρες μετά την από­δο­ση τιμής από το Σοβιε­τι­κό κρά­τος στον Γ. Ρίτσο, ο «Φιλι­κός» (Νίκος Παπα­πε­ρι­κλής) που είχε μοι­ρα­στεί με τον σύντρο­φο και φίλο του ποι­η­τή κελιά φυλα­κής και εξο­ρί­ες θα γρά­ψει στη στή­λη του στο Ριζο­σπά­στη (8/5/1977): «Σύντρο­φε Γιάν­νη, εμείς οι δικοί σου, εμείς της εξο­ρί­ας, της φυλα­κής και της συντρο­φιάς από τις «γει­το­νιές του κόσμου» (…) λέμε, σύντρο­φε Γιάν­νη, είσαι προ­πα­ντός ο ποι­η­τής μας. Ο δικός μας ποι­η­τής! Όσο κι αν σε διεκ­δι­κεί το μέγα πλή­θος όπου γης. Όσο κι αν σ’ αγκά­λια­σε το ανθρώ­πι­νο γένος. Είσαι κατά­δι­κός μας όπως κι ο μεγά­λος σου αδελ­φός της ίδιας μεγά­λης τιμής του βρα­βεί­ου Λένιν, ο Κώστας Βάρ­να­λης. Δυο εγκάρ­δια αδέρ­φια μας. Δυο δίδυ­μα αστέ­ρια ολό­φω­τα του λαού μας. Γι αυτό ερχό­μα­στε σήμε­ρα κοντά σου δια­κρι­τι­κά. Μ’ ένα γαρύ­φα­λο. Με την καρ­διά πασί­χα­ρη. Μ’ ένα χαμό­γε­λο συντρο­φι­κής γιορ­τι­νής ευφρο­σύ­νης. (…) Για και χαρά σύντρο­φε Γιάν­νη Ρίτσο! Να μας ζήσεις! (…) Να ο ποι­η­τής κι ο αδελ­φός μας! Μαζί σου πάντα στον αγώ­να. Και τού­το το θυμω­μέ­νο καλο­καί­ρι και τον άλλον βαρύ χει­μώ­να, στο πλευ­ρό σου, ώσπου να λάμ­ψει ο ήλιος του λυτρω­μού, σύντρο­φε Γιάν­νη Ρίτσο!».