Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Γιόζεφ Μένγκελε: Ο «Άγγελος του Θανάτου» στο Άουσβιτς

«Το πρό­σω­πό του δεν το θυμά­μαι πια, μόνο τις αστρα­φτε­ρές του μπό­τες. ‘Οταν άκου­γα το χτύ­πο τους, σερ­νό­μουν στο ξυλο­κρέ­βα­το, ζάρω­να σε μια γωνιά και έκλει­να τα μάτια. Σκε­φτό­μουν ότι θα χανό­μουν». Είναι η Λίντια Μαξί­μο­βιτς που διη­γεί­ται, ένα από τα θύμα­τα του Γιό­ζεφ Μέν­γκε­λε. Στο Άου­σβιτς ήρθε το 1943, τότε 3 χρο­νών. Οι Γερ­μα­νοί εκτό­πι­σαν την οικο­γέ­νειά της από τα περί­χω­ρα του Μινσκ στη Λευ­κο­ρω­σία στο στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης. Τις σκη­νές στη απο­βά­θρα άφι­ξης δεν πρό­κει­ται να τις ξεχά­σει ποτέ. Τα SS ούρ­λια­ζαν, τα σκυ­λιά γαύ­γι­ζαν. Η οικο­γέ­νειά της δια­σκορ­πί­στη­κε. Την απο­μά­κρυ­ναν από τη μητέ­ρα της και την έβα­λαν στην παρά­γκα όπου ήταν τα παι­διά. Μέσα στο παρά­πηγ­μα βρί­σκο­νταν σει­ρές από ξυλο­κρέ­βα­τα. Παντού ζωύ­φια. Οι κου­βέρ­τες μέσα στη βρώ­μα. Τα παι­διά υπέ­φε­ραν από πεί­να και κρύο. Περισ­σό­τε­ρο όμως από όλα φοβό­ντου­σαν τον «ντό­κτορ» Μέν­γκε­λε, τον «Άγγε­λο του Θανάτου».

Φρικιαστικά πειράματα

Ο Μέν­γκε­λε σπού­δα­σε ιατρι­κή και ανθρω­πο­λο­γία. Μετά από δύο διδα­κτο­ρι­κά έκα­νε έρευ­νες στο Ινστι­τού­το Κλη­ρο­νο­μι­κό­τη­τας και Φυλε­τι­κής Υγιει­νής στη Φραγ­κφούρ­τη. Το καλο­καί­ρι του 1940 παρου­σιά­ζε­ται εθε­λο­ντι­κά στα SS και 3 μήνες αργό­τε­ρα μετα­τί­θε­ται στο Άου­σβιτς ως για­τρός. Εκεί τον ενδια­φέ­ρουν πει­ρά­μα­τα με παι­διά, κυρί­ως δίδυ­μα και μικρό­σω­μους. Συχνά κάνει ενέ­σεις χρώ­μα­τος για να δει εάν θα αλλά­ξει το χρώ­μα των ματιών, εγχει­ρί­ζει παι­διά χωρίς νάρ­κω­ση και μολύ­νει δίδυ­μα με βάκι­λο του Κοχ για φυμα­τί­ω­ση και βακτη­ρί­δια τύφου. Η μικρή Λίντια δεν μπο­ρεί να περά­σει απα­ρα­τή­ρη­τη. Ο Μέγκε­λε δοκι­μά­ζει πάνω της ουσί­ες εμβο­λί­ων. Μετά από άπει­ρες ενέ­σεις είναι μια ζωντανή-νεκρή.

Κι όταν η μητέ­ρα της μπαί­νει κρυ­φά στη ποα­ρά­γκα της για να τη φέρει φαγη­τό, τη βρί­σκει αναί­σθη­τη, με υψη­λό πυρε­τό πάνω στο ξυλο­κρέ­βα­το. Τον Ιανουά­ριο του 1945, λίγο πριν μπει ο Κόκ­κι­νος Στρα­τός στο στρα­τό­πε­δο εξό­ντω­σης, ο Μέν­γκε­λε δρα­πε­τεύ­ει στη Δύση. Με ψεύ­τι­κο όνο­μα κρύ­βε­ται κοντά στην πόλη που γεν­νή­θη­κε, το Γκίνζ­μπουργκ, και το 1949 δια­φεύ­γει στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή. Η οικο­γέ­νειά του στη­ρί­ζει με χρή­μα­τα τον διε­θνώς κατα­ζη­τού­με­νο για να λογο­δο­τή­σει για τα εγκλή­μα­τά του. Το 1979 πεθαί­νει σε ατύ­χη­μα την ώρα που κολυ­μπού­σε στη Βρα­ζι­λία. Η οικο­γέ­νειά του κρά­τη­σε για χρό­νια μυστι­κό τον θάνα­τό του. Το 1985 όμως η αλή­θεια ήρθε στην επιφάνεια.

«Δεν μπόρεσα να αγαπήσω»

Η μικρή Λίντια έζη­σε την είσο­δο του Κόκ­κι­νου Στρα­τού στο στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης στις 27 Ιανουα­ρί­ου του 1945, πριν από 75 χρό­νια. «Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση στα παρα­πήγ­μα­τα βρί­σκο­νταν 160 παι­διά ηλι­κί­ας από 2 έως 16 χρο­νών», θυμά­ται. Μόνο στο Άου­σβιτς — Μπιρ­κε­νά­ου πέθα­ναν 200.000 παι­διά. Μετά τον πόλε­μο η Λίντια υιο­θε­τή­θη­κε από μια πολω­νι­κή οικο­γέ­νεια. Για χρό­νια θεω­ρού­σε τη βιο­λο­γι­κή της μητέ­ρα νεκρή. Ξανα­βρέ­θη­καν, μητέ­ρα και κόρη, μετά από χρό­νια. Ο φόβος για τον Μέν­γκε­λε δεν την εγκα­τέ­λει­ψε ποτέ. Όταν έπαι­ζε με τα άλλα παι­διά τους έλε­γε να μην φωνά­ζουν πολύ «για­τί θα έρθουν οι Γερ­μα­νοί». Μετά τον πόλε­μο εκπαι­δεύ­τη­κε ως χημι­κός, παντρεύ­τη­κε και σήμε­ρα δια­τη­ρεί επιχείρηση.

lindya

Ο Μέγκε­λε δοκι­μά­ζει πάνω στη Λίντια ουσί­ες εμβο­λί­ων. Μετά από άπει­ρες ενέ­σεις ήταν σαν ζωντανή-νεκρή

Τα βιώ­μα­τά της δεν την επι­τρέ­πουν να ζήσει μια κανο­νι­κή ζωή, «Δεν ήμουν σε θέση να αγα­πή­σω σωστά και ειλι­κρι­νά, ούτε ακό­μη και το ίδιο μου τα παι­δί, όπως μια μητέ­ρα αγα­πά τα παι­διά της», εξο­μο­λο­γεί­ται σήμε­ρα, 75 χρο­νών. Στην πόλη που ο Μέν­γκε­λε γεν­νή­θη­κε, το Γκίντσ­μπουργκ, το όνο­μα Μέν­γκε­λε ρίχνει ακό­μη μια «τερα­τώ­δη σκιά», λέει ο Ρού­ντολφ Κέπλερ, πρώ­ην δήμαρ­χος της πόλης. Εδώ και δεκα­ε­τί­ες η μικρή πόλη ζει στη σκιά του «Αγγέ­λου του θανά­του», που γεν­νή­θη­κε και έζη­σε εκεί μέχρι να τελειώ­σει το σχολείο.

Ο οικογενειακός τάφος των Μένγκελε στο χωριό Γκίντσμπουργκ

Η οικο­γέ­νεια των Μέν­γκε­λε ασκού­σε επιρ­ροή στην πόλη. Ο πατέ­ρας του Γιό­ζεφ Μέν­γκε­λε, Καρλ, δια­τη­ρού­σε με επι­τυ­χία πριν τον πόλε­μο εργο­στά­σιο παρα­γω­γής αγρο­τι­κών μηχα­νών. Μετά τον πόλε­μο οι δου­λειές πήγαι­ναν ακό­μη καλύ­τε­ρα . Όταν πέθα­νε ανέ­λα­βε ο γιος του Άλοις, νεώ­τε­ρος αδελ­φός του Γιό­ζεφ Μέν­γκε­λε. Σήμε­ρα η επι­χεί­ρη­ση δεν υπάρ­χει πια. Πριν από 34 χρό­νια το χωριό απα­σχό­λη­σε έντο­να τη δημο­σιό­τη­τα. Στο Γιαντ Βασέμ, το Μνη­μείο του Ολο­καυ­τώ­μα­τος στη Ιερου­σα­λήμ, στή­θη­κε συμ­βο­λι­κά δικα­στή­ριο με κατη­γο­ρού­με­νο τον Μέν­γκε­λε. Μπρο­στά στις τηλε­ο­πτι­κές κάμε­ρες οι επι­ζώ­ντες διη­γού­νταν όσα υπέ­στη­σαν από τον Μέν­γκε­λε. Ο αντί­κτυ­πος ήταν τόσο μεγά­λος που το ποσό με τον οποίο είχε επι­κη­ρυ­χθεί ο γερ­μα­νός για­τρός ανέ­βη­κε στα 5 εκ. δολά­ρια. Ρεπόρ­τερ από όλον τον κόσμο πολιόρ­κη­σαν την πόλη. «Το Γκίντσ­μπουργκ δεν ήταν προ­πύρ­γιο των ναζί, η πόλη δεν είναι ούτε καλύ­τε­ρη, ούτε χει­ρό­τε­ρη από άλλες» λέει ο Κέπλερ. «Ο Μέν­γκε­λε θα μπο­ρού­σε να είχε γεν­νη­θεί παντού».

Ο 83χρονος σοσιαλ­δη­μο­κρά­της είναι αντί­θε­τος με την αλλα­γή ονο­μα­σί­ας ενός δρό­μου στο χωριό που φέρει το όνο­μα Καρλ Μέν­γκε­λε. «Θα ισο­δυ­να­μού­σε με από­δο­ση ευθυ­νών σε ολό­κλη­ρη την οικο­γέ­νεια, όπως γίνο­νταν και στη ναζι­στι­κή περί­ο­δο», λέει. Δεν είναι όμως όλοι οι κάτοι­κοι ικα­νο­ποι­η­μέ­νοι με τον τρό­πο με τον οποίο η πόλη ανα­ψη­λα­φεί την ιστο­ρία της. Ένας εξ αυτών είναι ο καθη­γη­τής γυμνα­σί­ου Γιά­νουτς Κότσακ. Με την επι­μο­νή του κατά­φε­ρε να στη­θεί μνη­μείο για τον γερ­μα­νο­ε­βραίο Γιά­νους Κόρ­τσακ, ο οποί­ος δολο­φο­νή­θη­κε το 1942 στο στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης Τρεμπλίνκα.

Πηγή: Deutsche Welle

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο