Διαχρονική η επίθεση στην Κοινωνική Ασφάλιση από όλες τις κυβερνήσεις του κεφαλαίου

Τρεις δεκαετίες αντιασφαλιστικού οδοστρωτήρα
Μια ανασκόπηση στους βασικούς σταθμούς της…
«μεγάλης ασφαλιστικής μεταρρύθμισης ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ- ΝΔ»

Η ενιαία και σχε­δια­σμέ­νη επί­θε­ση, το «τελευ­ταίο βήμα» της οποί­ας φιλο­δο­ξεί να κάνει η σημε­ρι­νή κυβέρ­νη­ση, μετρά­ει ήδη 3 δεκα­ε­τί­ες, από τις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1990, λίγο μετά το Μάα­στριχτ, όταν η ΕΕ και όλα τα επι­τε­λεία του κεφα­λαί­ου ανέ­δει­ξαν το Ασφα­λι­στι­κό σε… πρώ­το «δημό­σιο κίν­δυ­νο», που έπρε­πε να αντι­με­τω­πι­στεί με κάθε τρόπο.

Πολύ πριν από την εκδή­λω­ση της τελευ­ταί­ας γενι­κευ­μέ­νης καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης, στις συν­θή­κες της οποί­ας το κεφά­λαιο και οι κυβερ­νή­σεις του βρή­καν την ευκαι­ρία να επι­τα­χύ­νουν την επί­θε­ση, ο πόλε­μος που είχαν κηρύ­ξει στα ασφα­λι­στι­κά δικαιώ­μα­τα εργα­ζο­μέ­νων, αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νων, αγρο­τών και συντα­ξιού­χων, ήταν σε πλή­ρη εξέ­λι­ξη. Ενας πόλε­μος με σαφή στό­χευ­ση: Την απαλ­λα­γή του κεφα­λαί­ου και του κρά­τους του από το «κόστος» της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης και το ταυ­τό­χρο­νο άνοιγ­μα ενός τερά­στιου πεδί­ου κερ­δο­φο­ρί­ας για τα μονοπώλια.

Αυτήν ακρι­βώς τη στό­χευ­ση του κεφα­λαί­ου υπη­ρέ­τη­σαν όλες οι κυβερ­νή­σεις του, σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες, κεντρο­α­ρι­στε­ροί, δεξιοί, νεο­φι­λε­λεύ­θε­ροι και φυσι­κά η «πρώ­τη φορά Αριστερά»…

Αρχί­ζο­ντας με τον νόμο 2084/1992 του Σιού­φα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, «ο ένας έκο­βε και ο άλλος έρα­βε» όλα αυτά τα χρό­νια, για να φτά­σου­με στην κυβέρ­νη­ση ΣΥΡΙΖΑ, που ενσω­μά­τω­σε όλες αυτές τις αντι­λαϊ­κές ανα­τρο­πές δεκα­ε­τιών και τις βάθυ­νε ακό­μα παρα­πέ­ρα με τον περι­βό­η­το νόμο Κατρούγκαλου.

Με τον νόμο Σιού­φα ήδη από το 1992, αυξή­θη­καν για τους νεοει­σερ­χό­με­νους στην εργα­σία τα όρια ηλι­κί­ας συντα­ξιο­δό­τη­σης στα 65 έτη για άνδρες και γυναί­κες, μειώ­θη­καν τα ποσο­στά ανα­πλή­ρω­σης με μέγι­στο ποσο­στό το 60% για τις κύριες συντά­ξεις (35 χρό­νια εργα­σί­ας) και το 20% για τις επι­κου­ρι­κές. Εφαρ­μό­στη­κε δηλα­δή η μέθο­δος «σαλα­μο­ποί­η­σης» των μέτρων, ώστε να καμ­φθούν οι αντι­δρά­σεις των ήδη ασφα­λι­σμέ­νων. Ταυ­τό­χρο­να, επι­βλή­θη­κε δρα­στι­κή μεί­ω­ση στα κατώ­τε­ρα όρια συντά­ξε­ων, τα οποία απο­συν­δέ­θη­καν από τα 20 ημε­ρο­μί­σθια του ανει­δί­κευ­του εργά­τη. Το μέτρο αυτό θα οδη­γή­σει σύντο­μα στην κατάρ­ρευ­ση των κατώ­τε­ρων συντά­ξε­ων και στην ανά­γκη θεσμο­θέ­τη­σης του ΕΚΑΣ, προ­κει­μέ­νου οι συντα­ξιού­χοι να μη λιμο­κτο­νούν, με δεδο­μέ­νο ότι ένα πολύ μεγά­λο ποσο­στό των τότε συντα­ξιού­χων λάμ­βα­ναν τα κατώ­τε­ρα όρια, καθώς παρό­τι είχαν δου­λέ­ψει και μάλι­στα για πολ­λές δεκα­ε­τί­ες, εξαι­τί­ας του μεγά­λου ποσο­στού ανα­σφά­λι­στης εργα­σί­ας στην πρά­ξη δεν διέ­θε­ταν αρκε­τά ένσημα.

Δύο εμβληματικές παρεμβάσεις για την αντιλαϊκή κλιμάκωση

Ακο­λού­θη­σαν δύο εμβλη­μα­τι­κές παρεμ­βά­σεις, οι οποί­ες αν και δεν εφαρ­μό­στη­καν άμε­σα, εντού­τοις έθε­σαν τις βάσεις για όλες τις ανα­τρο­πές που ακο­λού­θη­σαν. Πρό­κει­ται για το Πόρι­σμα της Επι­τρο­πής Σπρά­ου το 1997 υπό τον τίτλο «Οικο­νο­μία και Συντά­ξεις: Συνει­σφο­ρά στον Κοι­νω­νι­κό Διά­λο­γο» (!) και το νομο­σχέ­διο Γιαν­νί­τση το 2001.

Θα μπο­ρού­σε να πει κάποιος ότι το πρώ­το ήταν το «θεω­ρη­τι­κό μανι­φέ­στο» των εκκο­λα­πτό­με­νων ανα­τρο­πών και το δεύ­τε­ρο η πρα­κτι­κή απο­τύ­πω­σή τους.

«Κόκ­κι­νη γραμ­μή» που δια­τρέ­χει την Εκθε­ση Σπρά­ου, ως πάτη­μα για την αντια­σφα­λι­στι­κή κλι­μά­κω­ση, είναι ο «δημο­γρα­φι­κός» και «δημο­σιο­νο­μι­κός κίν­δυ­νος», η ανα­με­νό­με­νη αύξη­ση της συντα­ξιο­δο­τι­κής δαπά­νης ως ποσο­στό του ΑΕΠ, καθώς πλέ­ον το ασφα­λι­στι­κό σύστη­μα «ωρί­μα­ζε» και έπρε­πε να πλη­ρω­θούν ασφα­λι­στι­κά δικαιώ­μα­τα. Οι ίδιοι «κίν­δυ­νοι» αξιο­ποιού­νται μέχρι και σήμε­ρα ως «μπα­μπού­λες» για να διευ­κο­λυν­θεί η προ­ώ­θη­ση των αντια­σφα­λι­στι­κών χτυπημάτων.

Οσον αφο­ρά τα συγκε­κρι­μέ­να μέτρα, προ­τεί­νο­νταν: Η «ανά­γκη επα­νε­ξέ­τα­σης της λει­τουρ­γί­ας των κατω­τά­των ορί­ων» και για τους πριν το 1993 ασφα­λι­σμέ­νους η απο­σύν­δε­σή τους από έναν συγκε­κρι­μέ­νο αριθ­μό ημε­ρο­μι­σθί­ων, καθώς και η «εξέ­τα­ση της μη χορή­γη­σης κατώ­τε­ρων ορί­ων (ή χορή­γη­σης τμη­μα­τι­κά) αv η συντα­ξιο­δό­τη­ση επέρ­χε­ται οικειο­θε­λώς πριν την συμπλή­ρω­ση του κανο­νι­κού ορί­ου ηλι­κί­ας» και ακό­μα η «εξέ­τα­ση της στα­δια­κής μετε­ξέ­λι­ξης των κατώ­τα­των ορί­ων προς την κατεύ­θυν­ση της Εθνι­κής Σύντα­ξης».Η πρό­τα­ση για τη λεγό­με­νη «εθνι­κή σύντα­ξη» — δηλα­δή για μια πραγ­μα­τι­κή σύντα­ξη πεί­νας η οποία τελι­κά θα είναι η μόνη για την οποία θα υπάρ­χει κρα­τι­κή εγγύ­η­ση — αν και τότε ανα­βλή­θη­κε, θα απο­τυ­πω­θεί στη συνέ­χεια στον νόμο 3863/2010 του ΠΑΣΟΚ και θα εφαρ­μο­στεί, μαζί με την κατάρ­γη­ση των κατώ­τε­ρων ορί­ων, με τον νόμο Κατρού­γκα­λου το 2016!

Επι­πλέ­ον, η Εκθε­ση υπο­γράμ­μι­ζε την «ανά­γκη επι­μή­κυν­σης του εργα­σια­κού βίου», μέσα από: «Εξά­λει­ψη αντι­κι­νή­τρων παρα­μο­νής στην εργα­σία. Εξέ­τα­ση περι­πτώ­σε­ων συντα­ξιο­δό­τη­σης χωρίς όριο ηλι­κί­ας. Εξέ­τα­ση ειδι­κών περι­πτώ­σε­ων κλά­δων εργα­ζο­μέ­νων με χαμη­λά όρια ηλι­κί­ας. Εξέ­τα­ση περι­πτώ­σε­ων ειδι­κής μετα­χεί­ρι­σης μητέ­ρων. Εξέ­τα­ση εξί­σω­σης γενι­κών ορί­ων ανδρών — γυναι­κών. Εξέ­τα­ση αύξη­σης γενι­κών ορί­ων». Και ακό­μα προ­έ­βλε­πε: «Κατάρ­γη­ση του συστή­μα­τος Βαρέ­ων και Ανθυ­γιει­νών Επαγ­γελ­μά­των, μαζί με το επα­σφά­λι­στρo για τους εργα­ζό­με­νους με λίγα χρό­νια. Αυστη­ρoπoί­η­ση των συντά­ξε­ων ανα­πη­ρί­ας». Για την ιδιω­τι­κή ασφά­λι­ση σημεί­ω­νε χαρα­κτη­ρι­στι­κά: «Η επαγ­γελ­μα­τι­κή ιδιω­τι­κή ασφά­λι­ση θα μπο­ρού­σε να παί­ξει έναν ιδιαί­τε­ρα χρή­σι­μο ρόλο. Η θεσμο­θέ­τη­ση ενός τέτοιου πλαι­σί­ου πρέ­πει να θεω­ρεί­ται εξαι­ρε­τι­κά επείγουσα…».

Το νομο­σχέ­διο Γιαν­νί­τση, που θα ακο­λου­θή­σει τον Απρί­λη του 2001, θα συνα­ντή­σει σοβα­ρές κοι­νω­νι­κές αντι­στά­σεις. Υστε­ρα από μεγα­λειώ­δεις απερ­γί­ες και κινη­το­ποι­ή­σεις, στις οποί­ες έβα­λε απο­φα­σι­στι­κή σφρα­γί­δα το ΠΑΜΕ, το οποίο μέτρα­γε δύο χρό­νια ζωής, η κυβέρ­νη­ση του ΠΑΣΟΚ θα το αποσύρει.

Ομως, παρά την από­συρ­σή του, οι ανα­τρο­πές που προ­έ­βλε­πε, τελι­κά, θα εφαρ­μο­στούν τα επό­με­να χρό­νια: Αρχι­κά με τον νόμο 3029 το 2002 (νόμος Ρέπ­πα) που εκτός της αύξη­σης των ορί­ων ηλι­κί­ας, τη μεί­ω­ση των συντά­ξε­ων, θα θεσμο­θε­τή­σει για πρώ­τη φορά και τα Επαγ­γελ­μα­τι­κά Ταμεία. Παρα­πέ­ρα, με τον νόμο 3655 το 2008 (νόμος Πετρα­λιά), ο οποί­ος μετα­ξύ άλλων, με σαρω­τι­κές ενο­ποι­ή­σεις σε όλα τα Ταμεία, θα συρ­ρι­κνώ­σει παρο­χές και συντά­ξεις και θα καταρ­γή­σει στα­δια­κά το καθε­στώς συντα­ξιο­δό­τη­σης των εργα­ζό­με­νων μητέ­ρων, αυξά­νο­ντας μέχρι και 15 χρό­νια την ηλι­κία συντα­ξιο­δό­τη­σής τους.

Ο ένας έκοβε και ο άλλος έραβε…

Στη συνέ­χεια, με τους νόμους 3863 και 3865 το 2010 (νόμοι Λοβέρ­δου — Κου­τρου­μά­νη), τον νόμο 4093 το 2012 (νόμος Βρού­τση) και τελι­κά τους νόμους 4336 το 2015 του ΣΥΡΙΖΑ και τον νόμο 4387 το 2016 (νόμος Κατρού­γκα­λου), ο οποί­ος απο­τε­λεί τη συμπύ­κνω­ση και κορύ­φω­ση όλων των προη­γού­με­νων ανα­τρο­πών, τα όρια ηλι­κί­ας συντα­ξιο­δό­τη­σης θα απο­γειω­θούν στα 67 έτη, η κύρια σύντα­ξη θα δια­χω­ρι­στεί σε «εθνι­κή» και «αντα­πο­δο­τι­κή», το ύψος των συντά­ξε­ων θα μειω­θεί δρα­στι­κά, τα 40 χρό­νια εργα­σί­ας για το δικαί­ω­μα στην πλή­ρη σύντα­ξη θα μονι­μο­ποι­η­θούν, ενώ θα περι­κο­πεί παρα­πέ­ρα και η κρα­τι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση, η οποία πλέ­ον θα περιο­ρι­στεί μόνο στην «εθνι­κή σύνταξη».

Ολα αυτά τα μέτρα σε συν­δυα­σμό θα ανοί­ξουν το δρό­μο για την πλή­ρη ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης, που πλέ­ον ανα­λαμ­βά­νει να φέρει σε πέρας τώρα η ΝΔ.

Απ’ αυτή την άπο­ψη, το νομο­σχέ­διο Γιαν­νί­τση ήταν η πρώ­τη «δομι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση» (όπως τη χαρα­κτη­ρί­ζει και η πρό­σφα­τη μελέ­τη του ινστι­τού­του των βιο­μη­χά­νων, του ΙΟΒΕ), η οποία απο­τέ­λε­σε τον οδη­γό για την ενιαία κλι­μά­κω­ση της επί­θε­σης από όλες τις κυβερ­νή­σεις ΝΔ — ΣΥΡΙΖΑ — ΠΑΣΟΚ από το 2010 μέχρι σήμερα.

Ως τέτοια, έχει σημα­σία να υπεν­θυ­μί­σου­με τα βασι­κά μέτρα που προ­έ­βλε­πε, καθώς ακό­μα και σήμε­ρα οι αντί­πα­λοι της δημό­σιας Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης την εμφα­νί­ζουν ως… «χαμέ­νη ευκαι­ρία», που αν είχε εφαρ­μο­στεί δήθεν θα «έσω­ζε τις συντά­ξεις»! Εμφα­νί­ζουν δηλα­δή ως… «σωτη­ρία» της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης το γκρέ­μι­σμά της μια ώρα αρχύτερα!

Το νομοσχέδιο Γιαννίτση προωθούσε:

• Αύξη­ση στα όρια ηλι­κί­ας συντα­ξιο­δό­τη­σης στον ιδιω­τι­κό και δημό­σιο τομέα για άνδρες και γυναί­κες στα 65 χρό­νια, όπως εκεί­νη τη χρο­νι­κή στιγ­μή ίσχυε για τους πρω­το­α­σφα­λι­ζό­με­νους μετά την 1/1/1993.
• Αύξη­ση για όλους τους ασφα­λι­σμέ­νους των ελά­χι­στων αριθ­μών ενσή­μων από τα 4.050 στα 4.500 ένση­μα (15ετία) για την κατο­χύ­ρω­ση ασφα­λι­στι­κού δικαιώ­μα­τος, επε­κτεί­νο­ντας και εδώ όσα είχαν νομο­θε­τη­θεί το 1992 για τους «νέους» ασφαλισμένους.
• Την κατάρ­γη­ση της 35ετίας προ­κει­μέ­νου να εξα­σφα­λί­ζε­ται το δικαί­ω­μα σε πλή­ρη σύντα­ξη, θεσμο­θε­τώ­ντας τα 40 χρό­νια ασφά­λι­σης (12.000 ένσημα).
• Μεί­ω­ση των συντά­ξε­ων με τη μεί­ω­ση του ποσο­στού ανα­πλή­ρω­σης (στο 60% από το 80%), καθώς και του συντά­ξι­μου μισθού.
• Επα­νε­ξέ­τα­ση του καθε­στώ­τος των ΒΑΕ και απο­χα­ρα­κτη­ρι­σμός μιας σει­ράς ειδι­κο­τή­των και επαγγελμάτων.
• Μεί­ω­ση της κρα­τι­κής χρη­μα­το­δό­τη­σης.

Μόνη απάντηση ο ενιαίος εργατικός — λαϊκός αγώνας

Ειδι­κά για το τελευ­ταίο, το ΚΚΕ ήδη από τότε, το 2001, προει­δο­ποιού­σε έγκαι­ρα: «Από τη στιγ­μή που η επι­λο­γή της κυβέρ­νη­σης, της ΝΔ, της Ευρω­παϊ­κής Ενω­σης, είναι η δρα­στι­κή μεί­ω­ση των κρα­τι­κών και εργο­δο­τι­κών υπο­χρε­ώ­σε­ων, στο όνο­μα της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας των επι­χει­ρή­σε­ων και της ενί­σχυ­σης του μεγά­λου κεφα­λαί­ου, το βάρος θα μετα­το­πί­ζε­ται συνε­χώς προς την πλευ­ρά των εργα­ζο­μέ­νων, με περι­κο­πές δικαιω­μά­των και κοι­νω­νι­κών παρο­χών, με νέα αντι­λαϊ­κά “πακέ­τα”. Πάντα βεβαί­ως με το επι­χεί­ρη­μα της “βιω­σι­μό­τη­τας” των Ταμεί­ων που απο­τέ­λε­σε και το ψευ­το­ε­πι­χεί­ρη­μα της ΝΔ στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του ’90, αλλά δεν πέρα­σαν ούτε 10 χρό­νια και η επί­θε­ση κατά των εργα­ζο­μέ­νων κλι­μα­κώ­θη­κε…» («Ριζο­σπά­στης», 24/4/2001).

Οι εκτι­μή­σεις αυτές επι­βε­βαιώ­θη­καν με δρα­μα­τι­κό για τους εργα­ζό­με­νους τρό­πο τα επό­με­να χρό­νια. Τα αντι­λαϊ­κά «πακέ­τα» συνε­χί­στη­καν, οι προ­βλέ­ψεις του νόμου Γιαν­νί­τση μπή­καν σε εφαρ­μο­γή με κατα­στρο­φι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα για το λαό. Με το ξέσπα­σμα της καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης, η επί­θε­ση στην Κοι­νω­νι­κή Ασφά­λι­ση επιταχύνθηκε.

Απο­κο­ρύ­φω­μα αυτής της μακράς πορεί­ας απο­τέ­λε­σε ο νόμος — λαι­μη­τό­μος της κυβέρ­νη­σης ΣΥΡΙΖΑ, τον Μάη του 2016, γι’ αυτό και ο σημε­ρι­νός υπουρ­γός Εργα­σί­ας τόνι­σε ξανά στη Βου­λή ότι η ΝΔ όχι μόνο δεν πρό­κει­ται να τον καταρ­γή­σει, αλλά θα τον εφαρ­μό­σει, θα κρα­τή­σει τις «σωστές αντη­ρί­δες» του, όπως είπε, και θα «βελ­τιώ­σει» τα νομι­κά κενά του…

Απέ­να­ντι σε αυτήν την ενιαία επί­θε­ση του κεφα­λαί­ου, οι εργα­ζό­με­νοι, οι αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νοι, οι βιο­πα­λαι­στές αγρο­το­κτη­νο­τρό­φοι, οι συντα­ξιού­χοι μπο­ρούν και πρέ­πει να αντι­πα­ρα­θέ­σουν τον δικό τους ενιαίο αγώ­να για Κοι­νω­νι­κή Ασφά­λι­ση απο­κλει­στι­κά δημό­σια και υπο­χρε­ω­τι­κή για όλους, με δια­σφά­λι­ση των γηρα­τειών, της Υγεί­ας και της Πρόνοιας.