“Εργατικές Ιστορίες” Β’ μέρος _μόλις κυκλοφόρησε

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Στον κόσμο του βιβλί­ου προ­στέ­θη­κε το βιβλίο «Εργα­τι­κές Ιστο­ρί­ες» Β’ μέρος (συγ­γρα­φέ­ας ο δημο­σιο­γρά­φος Νάσος Μπράτσος).

Πρό­κει­ται για προ­ϊ­όν πολύ­χρο­νης έρευ­νας και στην ύλη του βιβλί­ου περι­λαμ­βά­νο­νται συνε­ντεύ­ξεις με παλαί­μα­χους συν­δι­κα­λι­στές που είχαν ληφθεί πριν από πολ­λά χρό­νια και οι περισ­σό­τε­ροι εξ αυτών σήμε­ρα δεν βρί­σκο­νται στη ζωή. Κεντρι­κή περί­ο­δος είναι οι δεκα­ε­τί­ες 1950 και 1960, καθώς και τα χρό­νια της δικτα­το­ρί­ας. Πριν τον κύριο όγκο των συνε­ντεύ­ξε­ων υπάρ­χουν κάποιες συνε­ντεύ­ξεις που είναι οι «γέφυ­ρες» με τις περιό­δους που προη­γή­θη­καν, την κατο­χή και τα χρό­νια πριν από αυτήν.

Οι συνε­ντευ­ξια­ζό­με­νοι περι­γρά­φουν τις δυσκο­λί­ες στον εργα­σια­κό στί­βο, τις συν­θή­κες εργα­σί­ας και τους σκλη­ρούς εργα­τι­κούς αγώ­νες των χρό­νων τους, που ήταν σε περιό­δους γεμά­τες διώ­ξεις, φυλα­κί­σεις, απο­λύ­σεις, εξο­ρί­ες, κλπ παράλ­λη­λα όμως και περί­ο­δος γεμά­τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα και αλλη­λεγ­γύη, καθώς ολό­κλη­ρες πόλεις στή­ρι­ζαν τις κινη­το­ποι­ή­σεις των εργα­ζο­μέ­νων σε βασι­κές παρα­γω­γι­κές μονά­δες που λει­τουρ­γού­σαν στην περιο­χή τους.

• Ταυ­τό­χρο­να δεί­χνουν πώς μέσα σε ζοφε­ρές συν­θή­κες κατορ­θώ­νει να βρί­σκει «χαρα­μά­δες» η ελπί­δα και να ανα­γεν­νά­ται το εργα­τι­κό κίνη­μα από τις στά­χτες του.
• Ιδιαί­τε­ρα απο­κα­λυ­πτι­κές είναι οι συνε­ντεύ­ξεις που δεί­χνουν πώς μέσα στην περί­ο­δο της δικτα­το­ρί­ας 1967–1974 επι­νο­ή­θη­καν τρό­ποι αντί­στα­σης στους πρα­ξι­κο­πη­μα­τί­ες, που σήμε­ρα φαντά­ζουν «κινη­μα­το­γρα­φι­κό» σενά­ριο ται­νιών δράσης.
• Εκτός από πεδίο των εργα­σια­κών χώρων στις σελί­δες του βιβλί­ου βρί­σκου­με και την ανταρ­σία στο αντι­τορ­πι­λι­κό «Βέλος» που ήταν ηχη­ρό ράπι­σμα στους δικτάτορες.
• Επί­σης περιέ­χο­νται στοι­χεία από τις εφη­με­ρί­δες «Η ΑΥΓΗ» της προ­δι­κτα­το­ρι­κής περιό­δου, «Ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα» (παρά­νο­μος Τύπος επί δικτα­το­ρί­ας), «Ελεύ­θε­ρα Συν­δι­κά­τα» της προ­δι­κτα­το­ρι­κής περιόδου.
• Ιδιαί­τε­ρη ανα­φο­ρά γίνε­ται και στους τόπους εξο­ρί­ας όπου αρκε­τοί από τους συνε­ντευ­ξια­ζό­με­νους οδη­γή­θη­καν μετά το πραξικόπημα.

Τρία χρο­νι­κά ορό­ση­μα «σημα­δεύ­ουν» το βιβλίο, το πρα­ξι­κό­πη­μα, η εξέ­γερ­ση του Πολυ­τε­χνεί­ου και η πτώ­ση της δικτα­το­ρί­ας, καθώς η πλειο­ψη­φία των συνε­ντευ­ξια­ζό­με­νων είχε σημα­ντι­κή δρά­ση μέσα σε αυτά τα χρο­νι­κά πλαίσια.

Τον πρό­λο­γο έχει γρά­ψει το 2016 (το βιβλίο ανέ­βαλ­λε την τότε σχε­δια­ζό­με­νη κυκλο­φο­ρία του καθώς έγι­ναν άλλες εκδο­τι­κές επι­λο­γές του συγ­γρα­φέα) και στα χρό­νια που ακο­λού­θη­σαν προ­στέ­θη­κε μεγά­λο μέρος νέου υλι­κού) ο Δημή­τρης Λιβιε­ρά­τος που δεν είναι πια μαζί μας και υπήρ­ξε ιστο­ρι­κός, συγ­γρα­φέ­ας και συνερ­γά­της του αρχεί­ου ιστο­ρί­ας συν­δι­κά­των της ΓΣΕΕ.
Η εκδή­λω­ση της βιλιο­πα­ρου­σί­α­σης θα γίνει μέσα στον Απρί­λιο και θα ανα­κοι­νω­θεί έγκαιρα.
Τις επό­με­νες ημέ­ρες το βιβλίο θα είναι δια­θέ­σι­μο σε κεντρι­κά βιβλιο­πω­λεία, ενώ επ’ αυτού θα γίνει νέα ανα­κοί­νω­ση, καθώς και για τρό­πους ηλε­κτρο­νι­κής παραγγελίας.

Είναι το πέμ­πτο βιβλίο του συγ­γρα­φέα – ερευ­νη­τή, αφού προηγήθηκαν:
1) Εργα­τι­κές Ιστο­ρί­ες Α’ μέρος (1998)
2) Αθλη­τι­σμός και Κοι­νω­νι­κά Κινή­μα­τα (2015)
3) Αιγαιο­πε­λα­γί­τες πρό­σφυ­γες στο Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο (2017)
4) Σπορ και Κοι­νω­νι­κές Αντι­στά­σεις (2020)

Εργα­τι­κές Ιστο­ρί­ες Β’ μέρος
συγ­γρα­φέ­ας: Νάσος Μπράτσος
σελ. 284 / ISBN: 978–618-87027–1‑4
εκδο­τι­κός οίκος: εκδό­σεις Μαρ­ξι­στι­κή Φωνή

Επι­συ­νά­πτου­με τον πρό­λο­γο του Δημή­τρη Λιβιε­ρά­του και τις ιδιό­τη­τες των συνεντευξιαζομένων.

Ο Νάσος Μπρά­τσος γνω­ρί­ζει πώς γρά­φε­ται η Ιστο­ρία από τα κάτω, από τις πρώ­τες μαρ­τυ­ρί­ες. Συγκε­ντρώ­νει τις πρώ­τες πηγές που τρο­φο­δο­τούν την Ιστο­ρία. Πρω­το­γε­νές υλι­κό και όχι μόνο ιδέ­ες, σχό­λια. Η Ιστο­ρία είναι αυστη­ρή στη συγ­γρα­φή της και χρειά­ζε­ται αυτό το πρω­ταρ­χι­κό υλι­κό, το οποίο στην επο­χή του δεν θεω­ρεί­ται άξιο συλ­λο­γής, δια­τή­ρη­σης και κατα­γρα­φής. Όμως, ο Νάσος Μπρά­τσος το συλ­λέ­γει, το αξιο­λο­γεί και δημιουρ­γεί ένα βασι­κό βιβλίο Ιστο­ρί­ας, όπως αυτό που παρου­σιά­ζει τώρα.

Άλλη μία φορά μετά την επι­τυ­χία του βιβλί­ου του «Αθλη­τι­σμός και Κοι­νω­νι­κά Κινή­μα­τα» και μετά και τις «Εργα­τι­κές Ιστο­ρί­ες». Στο βιβλίο που παρου­σιά­ζει τώρα, μιλά­νε, αφη­γού­νται συν­δι­κα­λι­στές πολ­λών περιό­δων και κλά­δων, για το εργα­τι­κό κίνη­μα. Με τις δικές τους ανα­μνή­σεις, της δικής τους δρά­σης, τον αυθορ­μη­τι­σμό των εκδη­λώ­σε­ών τους. Αυτοί οι συν­δι­κα­λι­στές στην επο­χή τους οργά­νω­σαν, αγω­νί­στη­καν, με τα σωμα­τεία τους για τα ζητή­μα­τα του κλά­δου τους. Σε μια δύσκο­λη επο­χή μετά τον Εμφύ­λιο, καθώς είχαν να αντι­με­τω­πί­σουν την εργο­δο­τι­κή επί­θε­ση, την αστυ­νο­μι­κή βία, αλλά και την εκ των έσω υπο­νό­μευ­ση των εργα­τι­κών αγώνων.

Σε πολ­λά σωμα­τεία, με τη βία της κρα­τι­κής επέμ­βα­σης, άσχε­τοι, παρου­σια­ζό­με­νοι σαν συν­δι­κα­λι­στές, κρα­τού­σαν τις σφρα­γί­δες, τις έδρες, τα γρα­φεία των σωμα­τεί­ων. Οι ανα­μνή­σεις αρχί­ζουν από τις πρώ­τες ώρες του οργα­νω­μέ­νου συν­δι­κα­λι­στι­κού κινή­μα­τος. Αρχές του 20ού αιώ­να, όταν αρχί­ζει να εμφα­νί­ζε­ται μια συμπα­γής εργα­τι­κή τάξη, αλλά και με αυτο­γνω­σία του ρόλου της στην κοι­νω­νία. Αυτοί οι πρω­το­πό­ροι στις αρχές του περα­σμέ­νου αιώ­να πετυ­χαί­νουν να ψηφι­στούν οι πρώ­τοι εργα­τι­κοί νόμοι. Αρχί­ζει τότε η εργα­τι­κή τάξη να ξεπερ­νά­ει την επο­χή της βάρ­βα­ρης ανε­ξέ­λεγ­κτης εκμετάλλευσης.

Οι δύσκο­λοι αγώ­νες συνε­χί­ζο­νται στον Μεσο­πό­λε­μο με πολ­λούς νεκρούς, τραυ­μα­τί­ες, φυλα­κι­σμέ­νους, εξό­ρι­στους συν­δι­κα­λι­στές, αγω­νι­στές της μαχό­με­νης εργα­τι­κής τάξης. Να σημειώ­σου­με ιδιαι­τέ­ρως τις ιστο­ρί­ες που διη­γού­νται από τη συν­δι­κα­λι­στι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα στην Κατο­χή. Πολ­λοί συν­δι­κα­λι­στές θυσιά­στη­καν εκεί­νη την περί­ο­δο, υπε­ρα­σπί­ζο­ντας το δικαί­ω­μα της ύπαρ­ξης των εργα­ζο­μέ­νων: της ζωής τους.

Το συν­δι­κα­λι­στι­κό κίνη­μα, σε σύγκρου­ση με τις δυνά­μεις Κατο­χής, με αυτο­θυ­σία, μαχη­τι­κό­τη­τα, αλλη­λεγ­γύη, αντι­με­τώ­πι­ζε την τρο­μο­κρα­τία. Και ενώ νομί­ζα­με ότι είχα­με απε­λευ­θε­ρω­θεί, αρχί­ζει η νέα τρο­μο­κρα­τία της εμφυ­λια­κής και μετεμ­φυ­λια­κής τρο­μο­κρα­τί­ας: συλ­λή­ψεις, εκτε­λέ­σεις, φυλα­κές, εξο­ρί­ες. Οι συν­δι­κα­λι­στές στην πρώ­τη γραμ­μή του λαϊ­κού κινή­μα­τος. Έτσι, οι ανα­μνή­σεις επε­κτεί­νο­νται και πέραν του συν­δι­κα­λι­σμού. Θυμί­ζουν το πολι­τι­κό κίνη­μα του λαού που τόσο κατα­διώ­χτη­κε, κατα­πιέ­στη­κε. Τόσα βασα­νι­στή­ρια και άλλες κοι­νω­νι­κές πιέ­σεις. Οι ανα­μνή­σεις των συν­δι­κα­λι­στών επε­κτεί­νο­νται και στους τόπους εξο­ρί­ας, όπου οδη­γή­θη­καν πολ­λοί απ’ αυτούς, Ικα­ρία, Μακρό­νη­σος, Γυά­ρος και άλλοι τόποι μαρτυρίου.

Πονε­μέ­νες ιστο­ρί­ες της χώρας μας, τις οποί­ες όμως πρέ­πει να θυμό­μα­στε. Ποτέ δεν πέρα­σε ο κίν­δυ­νος να υπο­στού­με πάλι τέτοιες βαρ­βα­ρό­τη­τες. Τότε που επι­πλέ­ει ο βούρ­κος της κοι­νω­νί­ας. Η εργα­σία του Νάσου Μπρά­τσου δύσκο­λη, αλλά τη βγά­ζει πέρα άρι­στα. Δεν είναι εύκο­λο να κάνεις τις κατάλ­λη­λες ερω­τή­σεις και μάλι­στα σε αγω­νι­στές που έχουν κάποια ηλι­κία. Αυτοί που έχουν υπο­φέ­ρει για τις δρα­στη­ριό­τη­τές τους. Ο Νάσος Μπρά­τσος τα κατα­φέρ­νει πολύ καλά. Γνω­ρί­ζει τη δου­λειά του και ελπί­ζου­με να συνε­χί­σει, επει­δή είναι πολ­λές οι ιστο­ρί­ες της χώρας μας. Η Ιστο­ρία του τόπου μας, οι διά­φο­ρες περί­ο­δοι και εμφα­νί­σεις χρειά­ζο­νται πολ­λή δου­λειά ακόμα.

Η βασι­κή Ιστο­ρία του Εργα­τι­κού Κινή­μα­τος της χώρας μας έχει μεγά­λη παρά­δο­ση αγώ­νων αλλά και ιδε­ών. Η εργα­τι­κή τάξη ταλαι­πω­ρεί­ται πολ­λές φορές από τα καθε­στώ­τα και τις κυβερ­νή­σεις, αλλά δεν πεθαί­νει. Όχι μόνο εξα­κο­λου­θεί να υπάρ­χει, αλλά και κάθε φορά εμφα­νί­ζε­ται με νέα δύνα­μη, νέα πρό­σω­πα, νέες εκφρά­σεις αυτών των οργα­νώ­σε­ων της εργα­τι­κής τάξης.

Ο Νάσος Μπρά­τσος μπο­ρεί και γρά­φει, συν­δέ­ει τις περιό­δους και συνε­χί­ζει να βρί­σκε­ται δίπλα στο μεγά­λο εργα­τι­κό κίνη­μα. Και αυτή η πρά­ξη του είναι ένας αγώ­νας για όλη την εργα­τι­κή τάξη. Καλό κου­ρά­γιο και καλή συνέ­χεια στο έργο του.

Δημή­τρης Λιβιεράτος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΥ — ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

• Θοδω­ρής Γ. Λιβά­νιος, γιος Μεταλ­λω­ρύ­χου από τη Σέρι­φο, λαογράφος
• Δημή­τρης Μακρής, γιος λιγνι­τω­ρύ­χου στη Ραφή­να, πρώ­ην στέ­λε­χος της Τοπι­κής Αυτο­διοί­κη­σης στην περιο­χή, πρό­ε­δρος σε πολι­τι­στι­κό σύλλογο
• Λευ­τέ­ρης Χατζηαν­δρέ­ου ‑τομε­α­κός γραμ­μα­τέ­ας του ΕΑΜ των εργα­ζο­μέ­νων στο εργο­τά­ξιο της ΑΕΤΕ της οδού Κωλέτ­τη το 1942 ‑γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας του σωμα­τεί­ου εργα­το­τε­χνι­τών της Ανώ­νυ­μης Εται­ρεί­ας Τηλε­πι­κοι­νω­νιών Ελλά­δος –ΑΕΤΕ (πρό­γο­νος του ΟΤΕ) το 1943-μέλος της επι­τρο­πής πόλης (Αθή­να) του Εργα­τι­κού ΕΑΜ εκ μέρους του Σοσια­λι­στι­κού Κόμ­μα­τος Ελλά­δας το 1943 ‑γραμ­μα­τέ­ας του ΕΑΠ, όλου του προ­σω­πι­κού της ΑΕΤΕ το 1944-δρα­πέ­της από το γερ­μα­νι­κό στρα­τό­πε­δο κατα­να­γκα­στι­κής εργα­σί­ας στο Δομο­κό, το 1944, όπου είχε οδη­γη­θεί μετά τη σύλ­λη­ψή του-συνερ­γά­της της Προ­σω­ρι­νής Επι­τρο­πής Εθνι­κής Απε­λευ­θέ­ρω­σης μετά τη δρα­πέ­τευ­σή του-απο­λυ­θείς το 1947 από την ΑΕΤΕ και εξό­ρι­στος στην Ικα­ρία και τη Μακρόνησο
• Γιάν­νης Αγγέ­λου ‑μέλος του ΕΑΜ λογο­τε­χνών στην κατο­χή –συνερ­γά­της της ΕΠΟΝ, γραμ­μα­τέ­ας αχτί­δας του ΚΚΕ-γραμ­μα­τέ­ας της εθνι­κής αλλη­λεγ­γύ­ης, περιο­χής Εξαρ­χεί­ων, Νεά­πο­λης, Κολω­να­κί­ου-εκδό­της της εφη­με­ρί­δας «ο Δημο­κρα­τι­κός» Εκδό­της και διευ­θυ­ντής της εφη­με­ρί­δας «η Δημο­κρα­τι­κή» που την έκλει­σε η κυβέρ­νη­ση Πλα­στή­ρα ‑διευ­θυ­ντής του περιο­δι­κού ¨Ελεύ­θε­ρα Γράμ­μα­τα» ‑εκδό­της και διευ­θυ­ντής του αντι­χου­ντι­κού περιο­δι­κού «Τώρα» ‑εξό­ρι­στος στη Γυά­ρο και το Παρ­θέ­νι Λέρου (1967 – 1970) ‑μέλος Δ.Σ. της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Λογο­τε­χνών (1949 – 1967 και 1974 – 1975) ‑ιδρυ­τής της «Εται­ρεί­ας Συγ­γρα­φέ­ων» ‑αντι­πρό­ε­δρος της «Στέ­γης Καλών Τεχνών και Γραμμάτων»
• Περι­κλής Ροδά­κης ‑αντι­στα­σια­κός επί κατο­χής, μετεμ­φυ­λια­κής περιό­δου και δικτα­το­ρί­ας 1967 – 1974 ‑δρα­πέ­της από τις φυλα­κές των Βούρ­λων το 1955 με ομά­δα 27 πολι­τι­κών κρατουμένων
• Θανά­σης Τσου­κνί­δας ‑πρό­ε­δρος Συντο­νι­στι­κής Επι­τρο­πής Εργα­ζό­με­νης Νεο­λαί­ας Ελλά­δας (ΣΕΕΝΕ)
• Γιάν­νης Παπα­δη­μη­τρί­ου …από προ­σφώ­νη­ση σε εκδή­λω­ση εργα­ζο­μέ­νων στους ΗΣΑΠ… Γεν­νή­θη­κε το 1912 στο Ψηλό Χωριό Δωρί­δας, εργά­στη­κε στους ηλε­κτρι­κούς σιδη­ρο­δρό­μους από το 1936 έως το 1948,στην ταραγ­μέ­νη αυτή περί­ο­δο δια­τέ­λε­σε για πολ­λά χρό­νια πρό­ε­δρος του ενιαί­ου τότε σωμα­τεί­ου εργα­ζο­μέ­νων και συντα­ξιού­χων ΕΗΣ και αγω­νί­στη­κε για την επί­λυ­ση εργα­τι­κών και συν­δι­κα­λι­στι­κών προ­βλη­μά­των και την εθνι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση. Το 1948 απο­λύ­θη­κε από την υπη­ρε­σία, λόγω των διώ­ξε­ων και της κατα­δί­κης του σε θάνα­το, από έκτα­κτο στρα­το­δι­κείο. Απο­φυ­λα­κί­στη­κε το 1954 ύστε­ρα από ανα­θε­ώ­ρη­ση της δίκης του. Σπού­δα­σε εργα­ζό­με­νος, νομι­κά και εργά­στη­κε σαν δικη­γό­ρος. Το 1956 εκλέ­χτη­κε με τη Δημο­κρα­τι­κή Ένω­ση του Γεωρ­γί­ου Παπαν­δρέ­ου και εν συνε­χεία εκλέ­χτη­κε άλλες τέσ­σε­ρις φορές βου­λευ­τής με το κόμ­μα της ΕΔΑ. Ως βου­λευ­τής πρω­το­στά­τη­σε στην ανά­δει­ξη και επί­λυ­ση εργα­τι­κών προ­βλη­μά­των και ιδιαί­τε­ρα στην καθιέ­ρω­ση της δια­δο­χι­κής ασφά­λι­σης, που έδω­σε συντά­ξεις σε χιλιά­δες ασφα­λι­σμέ­νους. Κατά τη δικτα­το­ρία των συνταγ­μα­ταρ­χών κρα­τή­θη­κε εξό­ρι­στος στη Γυά­ρο, στη Λέρο και στη Σαμοθράκη.Το 1987 απο­κα­τα­στά­θη­κε στους ΗΣΑΠ και συντα­ξιο­δο­τή­θη­κε. Για τους εθνι­κούς και δημο­κρα­τι­κούς αγώ­νες του απο­νε­μή­θη­κε σχε­τι­κό παρά­ση­μο από το Υπουρ­γείο Εθνι­κής Άμυνας.
• Πέτρος Ψαρό­γιαν­νης …από προ­σφώ­νη­ση σε εκδή­λω­ση εργα­ζο­μέ­νων στους ΗΣΑΠ_ Έπια­σε δου­λειά στους ΕΗΣ το 1941, συμ­με­τεί­χε αμέ­σως στο συν­δι­κα­λι­στι­κό κίνη­μα και υπήρ­ξε ιδρυ­τι­κό μέλος του συνε­ται­ρι­σμού, διε­τέ­λε­σε γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας της Ομο­σπον­δί­ας Ηλε­κτρι­σμού και Επι­χει­ρή­σε­ων Κοι­νής Ωφέ­λειας, από το 1947 έως το 1950, από το 1951 έως το 1967 διε­τέ­λε­σε πρό­ε­δρος της Ένω­σης Προ­σω­πι­κού ΕΗΣ, διε­τέ­λε­σε σύμ­βου­λος του εργα­τι­κού κέντρου Αθή­νας, απο­λύ­θη­κε από την εται­ρεία το 1947 για τη συμ­με­το­χή του στην Εθνι­κή Αντί­στα­ση, απο­λύ­θη­κε και για δεύ­τε­ρη φορά από τη δικτα­το­ρία των συνταγ­μα­ταρ­χών, γνώ­ρι­σε τη φυλα­κή και την εξο­ρία το 1947, υπήρ­ξε μέλος της συντο­νι­στι­κής επι­τρο­πής των 115 συνερ­γα­ζό­με­νων συν­δι­κα­λι­στι­κών οργα­νώ­σε­ων, με πρό­ε­δρο τον αξέ­χα­στο Γιάν­νη Αλευρά.
• Κώστας Γαζής, σωμα­τείο συντα­ξιού­χων ΗΣΑΠ
• Ηλί­ας Στά­βε­ρης — στέ­λε­χος ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ
• Κώστας Πόγκας-μέλος του διοι­κη­τι­κού συμ­βου­λί­ου του συλ­λό­γου εργα­τών – τεχνι­τών μεταλ­λω­ρύ­χων Λαυ­ρί­ου ‑οργα­νω­τι­κός γραμ­μα­τέ­ας της Ομο­σπον­δί­ας Μεταλ­λω­ρύ­χων-γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας του Εργα­τι­κού Κέντρου Λαυ­ρί­ου- εξό­ρι­στος επί δικτα­το­ρί­ας-Δήμαρ­χος Λαυ­ρί­ου επί σει­ρά ετών
• Κων­στα­ντί­νος Βασι­λεί­ου-πρό­ε­δρος συντα­ξιού­χων Πάτρας ‑συν­δι­κα­λι­στής στον οικο­δο­μι­κό χώρο (1956 έως και την μετα­πο­λί­τευ­ση) ‑γραμ­μα­τέ­ας της νεο­λαί­ας ΕΔΑ
• Βασί­λης Δού­ρος ‑μέλος Δ.Σ. του Συν­δέ­σμου Φυλα­κι­σθέ­ντων & Εξο­ρι­σθέ­ντων 1967 – 1974
• Κώστας Για­μπά­νης ‑συν­δι­κα­λι­στής ναυ­τερ­γά­της της ΕΑΣΚΕΝ (ενιαία αντι­δι­κτα­το­ρι­κή συν­δι­κα­λι­στι­κή κίνη­ση Ελλή­νων ναυτεργατών)
• Κώστας Ζαχα­ρά­κης ‑εργα­ζό­με­νος στα τρό­λεϊ επί δικτα­το­ρί­ας ‑γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας της ένω­σης εργα­ζο­μέ­νων ΗΛΠΑΠ, που το 1973 ανέ­τρε­ψε σε συν­θή­κες δικτα­το­ρί­ας την φιλο­χου­ντι­κή διοί­κη­ση του σωμα­τεί­ου και προ­χώ­ρη­σε σε νικη­φό­ρα απερ­για­κή κινητοποίηση
• Kώστας Μυρο­γιάν­νης: Εργα­ζό­με­νος στα τρό­λεϊ επί δικτα­το­ρί­ας-μέλος της κίνη­σης αντι­στα­σια­κών συν­δι­κα­λι­στών που ανέ­τρε­ψαν τη φιλο­χου­ντι­κή διοί­κη­ση του σωμα­τεί­ου, πήραν την πλειο­ψη­φία, οδή­γη­σαν τον κλά­δο σε απερ­γία και πήραν από τη δικτα­το­ρία, αυξή­σεις 31%.
• Νική­τας Γκί­κας: ‑εργα­ζό­με­νος στη ΔΕΗ επί δικτα­το­ρί­ας ‑ιδρυ­τι­κό μέλος της Ένω­σης Τεχνι­κών ΔΕΗ (ΕΤΕ – ΔΕΗ) ‑πρό­ε­δρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ ‑γενι­κός γραμ­μα­τέ­ας και πρό­ε­δρος της Πανελ­λή­νιας Ομο­σπον­δί­ας Συντα­ξιού­χων ΔΕΗ ‑πρώ­τος πρό­ε­δρος της Ανώ­τα­της Γενι­κής Συνο­μο­σπον­δί­ας Συντα­ξιού­χων Ελλάδας.

• Η εξέ­γερ­ση στην Ανθού­πο­λη για το λιγνιτωρυχείο
• Η απερ­γία στα Μεταλ­λεία Ελευσίνας
• Οι μεταλ­λω­ρύ­χοι της Μυκόνου

Επί­σης αρχεια­κό υλι­κό από τις εφημερίδες
Η ΑΥΓΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ και ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ

Αφιέ­ρω­μα στους τόπους εξορίας