Ερωτήσεις και απαντήσεις του ΕΦΕΤ για τον κορονοϊό

Στο πλαί­σιο των προ­λη­πτι­κών μέτρων που έχει λάβει η κυβέρ­νη­ση για τη απο­φυ­γή της διά­δο­σης του νέου κορο­νοϊ­ού SARS-CoV‑2 στη χώρα, ο ΕΦΕΤ ενη­με­ρώ­νει τους κατα­να­λω­τές και τις επι­χει­ρή­σεις τρο­φί­μων για τα ακόλουθα:

- Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για τη νόσο COVID-19 του αναπνευστικού συστήματος που σχετίζεται με τον νέο ιό SARS-CoV‑2;

Σύμ­φω­να με όσα γνω­ρί­ζου­με μέχρι στιγ­μής, η νέα νόσος του ανα­πνευ­στι­κού συστή­μα­τος COVID-19 οφεί­λε­ται σε μόλυν­ση από ένα νέο τύπο κορο­νοϊ­ού, του SARS-CoV‑2. Οι τρό­ποι μετά­δο­σης της COVID-19 σχε­τί­ζο­νται στε­νά με αυτόν άλλων γνω­στών κορο­νοϊ­ών. Οι δια­φο­ρε­τι­κοί τύποι κορο­νοϊ­ών συνή­θως προ­κα­λούν συμ­βα­τι­κά κρυο­λο­γή­μα­τα στους ανθρώ­πους. Επι­πλέ­ον άλλοι κορο­νοϊ­οί, όπως οι κορο­νοϊ­οί SARS και MERS έχουν εμφα­νι­στεί στο παρελ­θόν και έχουν οδη­γή­σει σε σοβα­ρά ανα­πνευ­στι­κά προ­βλή­μα­τα. Τα κύρια όργα­να στό­χοι του κορο­νοϊ­ού στον άνθρω­πο είναι τα όργα­να του ανα­πνευ­στι­κού συστή­μα­τος. Η πιο σημα­ντι­κή μέθο­δος μετά­δο­σης είναι η “μόλυν­ση με στα­γο­νί­δια”, με την οποία οι κορο­νοϊ­οί μετα­φέ­ρο­νται από ανθρώ­πους ή ζώα στον αέρα μέσω στα­γο­νι­δί­ων και στη συνέ­χεια εισπνέ­ο­νται. Επί­σης, παθο­γό­να που βρί­σκο­νται στα χέρια μπο­ρούν να εισέλ­θουν μέσω του βλε­νο­γό­νου της μύτης, του στό­μα­τος ή των ματιών, και να οδη­γή­σουν σε μόλυνση.

- Υπάρχουν άλλοι πιθανοί τρόποι μετάδοσης;

Επί του παρό­ντος δεν υπάρ­χουν περι­πτώ­σεις οι οποί­ες να έχουν δεί­ξει ότι άνθρω­ποι έχουν μολυν­θεί με τον νέο τύπο κορο­νοϊ­ού με άλλο τρό­πο, όπως μέσω της κατα­νά­λω­σης μολυ­σμέ­νων τρο­φί­μων ή μέσω επα­φής με μολυ­σμέ­να αντι­κεί­με­να. Δεν υπάρ­χουν επί­σης γνω­στές ανα­φο­ρές για άλλους κορο­νοϊ­ούς σχε­τι­κά με λοι­μώ­ξεις που να οφεί­λο­νται σε τρό­φι­μα ή σε επα­φή με στε­γνές επι­φά­νειες. Η μετά­δο­ση μέσω επι­φα­νειών που πρό­σφα­τα μολύν­θη­καν με ιούς είναι παρό­λα αυτά δυνα­τή, μέσω μολύν­σε­ων με την αφή. Ωστό­σο, αυτό είναι πιθα­νό να συμ­βεί μόνο σε σύντο­μο χρο­νι­κό διά­στη­μα μετά τη μόλυν­ση από άτο­μο που νοσεί, λόγω της σχε­τι­κά χαμη­λής στα­θε­ρό­τη­τας των κορο­νοϊ­ών στο περιβάλλον.

- Πως μπορώ να προστατευθώ από τη μόλυνση με τον ιό μέσω των τροφίμων;

Mε τα έως τώρα δεδο­μέ­να ο ιός δεν μετα­δί­δε­ται στον άνθρω­πο μέσω μολυ­σμέ­νων τρο­φί­μων, όμως πρέ­πει να τηρού­νται οι γενι­κοί κανό­νες καθη­με­ρι­νής υγιει­νής, όπως το συχνό πλύ­σι­μο των χεριών με σαπού­νι, καθώς και κανό­νες υγιει­νής κατά το χει­ρι­σμό των τρο­φί­μων. Δεδο­μέ­νου ότι οι ιοί είναι ευαί­σθη­τοι στη θερ­μό­τη­τα, ο κίν­δυ­νος μόλυν­σης μπο­ρεί επί­σης να μειω­θεί περαι­τέ­ρω με τη θέρ­μαν­ση των τροφίμων.

- Μπορεί ο νέος τύπος SARS-CoV‑2 να μεταδοθεί μέσω πιάτων και μαχαιροπήρουνων σε κυλικεία ή άλλα μέρη μαζικής εστίασης;

Οι κορο­νοϊ­οί μπο­ρούν γενι­κά να επι­μο­λύ­νουν τα μαχαι­ρο­πή­ρου­να ή τα πιά­τα, όπως προ­φα­νώς και άλλες επι­φά­νειες, μέσω  φταρ­νί­σμα­τος ή βήχα από προ­σβε­βλη­μέ­νο άτο­μο άμε­σα πάνω τους, και μπο­ρούν να επι­βιώ­σουν σε αυτές τις στέ­ρε­ες επι­φά­νειες για κάποιο χρο­νι­κό διά­στη­μα. Μία επι­δερ­μι­κή μόλυν­ση θεω­ρη­τι­κά θα μπο­ρού­σε να είναι δυνα­τή εάν ο ιός μετα­δο­θεί μέσω μαχαι­ρο­πή­ρου­νων ή των χεριών στο βλεν­νο­γό­νο του στό­μα­τος, του λαι­μού ή των ματιών. Ωστό­σο, δεν έχει γίνει γνω­στή καμία μόλυν­ση με SARS-CoV‑2 μέσω αυτής της οδού μετά­δο­σης και επο­μέ­νως μετά­δο­ση μέσω αυτής της οδού θεω­ρεί­ται έως τώρα αδύνατη.

- Γίνεται ο ιός ανενεργός με το πλύσιμο στο χέρι ή με το πλυντήριο πιάτων;

Όπως όλοι οι εγκα­ψι­διω­μέ­νοι ιοί στους οποί­ους το γενε­τι­κό υλι­κό επι­κα­λύ­πτε­ται από ένα στρώ­μα λίπους, έτσι και οι κορο­νοϊ­οί είναι ευαί­σθη­τοι σε ουσί­ες που δια­λύ­ουν το λίπος, όπως οι αλκο­ό­λες ή οι επι­φα­νειο­δρα­στι­κοί παρά­γο­ντες, που περιέ­χο­νται σε σαπού­νια και απορ­ρυ­πα­ντι­κά πιά­των. Οι ουσί­ες αυτές θεω­ρεί­ται ότι μπο­ρούν να βλά­ψουν την επι­φά­νεια του ιού και να κατα­στή­σουν τον ιό ανε­νερ­γό. Αυτό ισχύ­ει ιδιαί­τε­ρα εάν τα πιά­τα πλέ­νο­νται και στε­γνώ­νουν σε πλυ­ντή­ριο πιά­των σε θερ­μο­κρα­σία 60 βαθ­μών Κελ­σί­ου ή υψηλότερη.

- Απαιτούνται ειδικά προληπτικά μέτρα όσον αφορά στα πιάτα ή στα μαχαιροπήρουνα στις εγκαταστάσεις φροντίδας των ηλικιωμένων;

Όλα τα συνή­θη μέτρα και οι κανό­νες συμπε­ρι­φο­ράς για την προ­στα­σία από νοροιούς ή ιούς της γρί­πης στις εγκα­τα­στά­σεις φρο­ντί­δας ηλι­κιω­μέ­νων, βοη­θούν κατά της μετά­δο­σης της COVID-19.

- Μπορώ να μολυνθώ από τον SARS-CoV‑2 μέσω μολυσμένων κατεψυγμένων τροφίμων;

Μέχρι στιγ­μής δεν υπάρ­χουν ενδεί­ξεις μόλυν­σης μέσω της κατα­νά­λω­σης τρο­φί­μων, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των κατε­ψυγ­μέ­νων τρο­φί­μων. Σε κάθε περί­πτω­ση πρέ­πει να  συμ­μορ­φώ­νε­στε απο­λύ­τως με τους γενι­κούς κανό­νες υγιει­νής κατά την προ­ε­τοι­μα­σία των τροφίμων.

- Πως  μπορώ να προστατευθώ όταν πηγαίνω στο σουπερμάρκετ;

Ένας βασι­κός τρό­πος για να απο­φευ­χθεί η εξά­πλω­ση του ιού είναι να τηρη­θεί από­στα­ση των 2 μέτρων μακριά από άλλους ανθρώ­πους. Γενι­κά ο κορο­νοιός μετα­δί­δε­ται από άνθρω­πο σε άνθρω­πο μέσω στα­γο­νι­δί­ων από μολυ­σμέ­να άτο­μα που φτερ­νί­ζο­νται, βήχουν ή εκπνέ­ουν. Μια τέτοια “κοι­νω­νι­κή απο­στα­σιο­ποί­η­ση” απο­τε­λεί την κύρια στρα­τη­γι­κή σε οποια­δή­πο­τε κατά­στα­ση εκτός του σπιτιού.

‘Αλλες ιδέ­ες:

Πηγαί­νε­τε για ψώνια όταν δεν υπάρ­χει πολύ κίνηση.

Πάρ­τε αντι­ση­πτι­κό μαζί σας. Χρη­σι­μο­ποι­ή­στε το για να σκου­πί­σε­τε τα χέρια σας και το καλά­θι πριν και μετά το κατάστημα.

Χρη­σι­μο­ποι­ή­στε μια πιστω­τι­κή ή χρε­ω­στι­κή κάρ­τα. Επί­σης, χρη­σι­μο­ποι­ή­στε το δικό σας στυ­λό για να υπο­γρά­ψε­τε τις αποδείξεις.

Μόλις γυρί­σε­τε σπί­τι πλύ­νε­τε σχο­λα­στι­κά τα χέρια σας και τις επι­φά­νειες της κου­ζί­νας που χρησιμοποιήσατε.

- Τα προϊόντα με βάση το κρέας επιμολύνονται από τον κορονοιό;

Δεν υπάρ­χουν ανα­φο­ρές για ανθρώ­πι­νες ασθέ­νειες που υπο­δη­λώ­νουν ότι η COVID-19 μπο­ρεί να μετα­δο­θεί από τρό­φι­μα ή συσκευα­σί­ες τρο­φί­μων. Ωστό­σο, είναι πάντα σημα­ντι­κό να ακο­λου­θεί­τε καλές πρα­κτι­κές υγιει­νής (δηλα­δή να πλέ­νε­τε συχνά τα χέρια και τις επι­φά­νειες, να ξεχω­ρί­ζε­τε το νωπό κρέ­ας από άλλα τρό­φι­μα, να μαγει­ρεύ­ε­τε στη σωστή θερ­μο­κρα­σία και να ψύχε­τε γρή­γο­ρα τα τρό­φι­μα) κατά το χει­ρι­σμό ή την προ­ε­τοι­μα­σία των τροφίμων.

- Πρέπει να καταναλώνω φρούτα και λαχανικά;

Η απλή απά­ντη­ση είναι ΝΑΙ. Δεν υπάρ­χουν μέχρι τώρα στοι­χεία που να υπο­δη­λώ­νουν ότι ο άνθρω­πος μπο­ρεί να νοσή­σει από την κατα­νά­λω­ση φρού­των και λαχα­νι­κών, παρό­λο που ο ιός μπο­ρεί να βρε­θεί σε αυτά αν έχει επι­μο­λυν­θεί από άτο­μο που νοσεί. Επο­μέ­νως, αυτό που προ­τεί­νε­ται να κάνε­τε είναι να τηρεί­τε τους στοι­χειώ­δεις κανό­νες υγιει­νής. Αν κάποιος θέλει να είναι πιο σχολαστικός:
Επει­δή ο SARS-CoV‑2 προ­έρ­χε­ται από μια οικο­γέ­νεια ιών που πιθα­νό­τα­τα απε­νερ­γο­ποιεί­ται με το σαπού­νι και χλια­ρό νερό, το πλύ­σι­μο των φρού­των και των λαχα­νι­κών σας με σαπού­νι και νερό πρέ­πει να εξα­λεί­ψει κάθε ζωντα­νό ιό. Όπως όμως έχει ήδη επι­ση­μαν­θεί, δεν έχει παρα­τη­ρη­θεί μετά­δο­ση της νόσου μέσω της κατα­νά­λω­σης τρο­φί­μων, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των φρού­των και των λαχανικών.

- Πλένω και τις συσκευασίες;

Θα μπο­ρού­σα­τε να χρη­σι­μο­ποι­ή­σε­τε σαπού­νι πιά­των σε πλα­στι­κό, γυα­λί και μέταλ­λο. Μετά­δο­ση του ιού μέσω αυτής της οδού δεν έχει παρα­τη­ρη­θεί. Αν αυτό δεν είναι πρα­κτι­κό, πλύ­νε­τε καλά τα χέρια σας αφού βγά­λε­τε όλη τη συσκευα­σία, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των χαρ­το­κι­βω­τί­ων και των περιε­κτών. Τέλος, πλύ­νε­τε τα χέρια σας, τον πάγκο και άλλες επι­φά­νειες που έχε­τε αγγί­ξει. Κάνε­τε αυτό αφού έχε­τε απο­θη­κεύ­σει κατάλ­λη­λα τα τρόφιμα.

- Μπορώ να ενισχύσω το ανοσοποιητικό μου σύστημα μέσω της διατροφής μου;

Με απλά λόγια, δεν μπο­ρεί­τε να «ενι­σχύ­σε­τε» το ανο­σο­ποι­η­τι­κό σας σύστη­μα μέσω της δια­τρο­φής και κανέ­να συγκε­κρι­μέ­νο τρό­φι­μο ή συμπλή­ρω­μα δια­τρο­φής δεν θα σας εμπο­δί­σει να μολυν­θεί­τε από τον SARS-CoV‑2 ή να αντι­με­τω­πί­σε­τε τον ιό εάν νοσεί­τε. Η καλή πρα­κτι­κή υγιει­νής παρα­μέ­νει το καλύ­τε­ρο μέσο απο­φυ­γής μόλυνσης.

Μέχρι σήμε­ρα, η Ευρω­παϊ­κή Αρχή για την Ασφά­λεια των Τρο­φί­μων δεν έχει εγκρί­νει κανέ­να ισχυ­ρι­σμό υγεί­ας για τρό­φι­μο ή συστα­τι­κό τρο­φί­μου που να φέρει την επι­σή­μαν­ση ότι προ­στα­τεύ­ει από τη μόλυνση.
Υπάρ­χουν πολ­λά θρε­πτι­κά συστα­τι­κά που εμπλέ­κο­νται στην κανο­νι­κή λει­τουρ­γία του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος, έτσι ώστε να ενθαρ­ρύ­νου­με τη δια­τή­ρη­ση μιας ισορ­ρο­πη­μέ­νης δια­τρο­φής για να υπο­στη­ρί­ξου­με την ανο­σο­ποι­η­τι­κή λει­τουρ­γία (περι­λαμ­βά­νουν χαλ­κό, φυλ­λι­κό οξύ, σίδη­ρο, σελή­νιο, ψευ­δάρ­γυ­ρο και βιτα­μί­νες Α, Β6, Β12, C και D). Δεν συνι­στού­με κανέ­να τρό­φι­μο σε σχέ­ση με το άλλο, αλλά ενθαρ­ρύ­νου­με την κατα­νά­λω­ση ποι­κι­λί­ας τρο­φί­μων για να δια­τη­ρή­σου­με μια ισορ­ρο­πη­μέ­νη διατροφή.

- Ένας εργαζόμενος στη μονάδα επεξεργασίας τροφίμων/αγρόκτημα είναι θετικός στον SARS-CoV‑2. Ποια μέτρα πρέπει να λάβω για να διασφαλίσω ότι τα τρόφιμα που παράγω είναι ασφαλή;

Οι κορο­νοϊ­οί θεω­ρεί­ται γενι­κά ότι μετα­δί­δο­νται από άτο­μο σε άτο­μο μέσω στα­γο­νι­δί­ων του ανα­πνευ­στι­κού συστή­μα­τος. Επί του παρό­ντος, δεν υπάρ­χουν στοι­χεία που να υπο­στη­ρί­ζουν τη μετά­δο­ση του SARS-CoV‑2 από τα τρό­φι­μα. Σε αντί­θε­ση με τους λοι­μο­γό­νους γαστρε­ντε­ρι­κούς ιούς, όπως ο νορο­ϊ­ός και η ηπα­τί­τι­δα Α που συχνά προ­κα­λούν λοί­μω­ξη στον άνθρω­πο από τα μολυ­σμέ­να τρό­φι­μα, ο SARS-CoV‑2, είναι ένας ιός που προ­κα­λεί κυρί­ως ανα­πνευ­στι­κά προ­βλή­μα­τα. Η έκθε­ση σε τρό­φι­μα σε αυτόν τον ιό δεν είναι γνω­στή ως οδός μετάδοσης.

Ενώ η πρω­ταρ­χι­κή ευθύ­νη σε αυτή την περί­πτω­ση είναι να ληφθούν τα κατάλ­λη­λα μέτρα για την προ­στα­σία άλλων εργα­ζο­μέ­νων και ατό­μων που ενδέ­χε­ται να έρχο­νται σε επα­φή με τον άρρω­στο εργα­ζό­με­νο, οι εγκα­τα­στά­σεις θα πρέ­πει να διπλα­σιά­σουν τις προ­σπά­θειές τους καθα­ρι­σμού και απο­χέ­τευ­σης για τον έλεγ­χο τυχόν κιν­δύ­νων που ενδε­χο­μέ­νως σχε­τί­ζο­νται με τους εργαζόμενους

- Πρέπει να ανακληθούν τα τρόφιμα που παρήχθησαν στην εγκατάσταση κατά τη διάρκεια που ο εργαζόμενος ενδεχομένως μετέδωσε τον ιό ενώ εργαζόταν;

Δεν ανα­μέ­νε­ται ότι τα τρό­φι­μα χρειά­ζε­ται να ανα­κλη­θούν ή να απο­συρ­θούν από την αγο­ρά λόγω του SARS-CoV‑2, καθώς επί του παρό­ντος, δεν υπάρ­χουν στοι­χεία που να υπο­στη­ρί­ζουν ότι η μετά­δο­ση του SARS-CoV‑2 σχε­τί­ζε­ται με τα τρό­φι­μα ή τη συσκευα­σία των τροφίμων.

- Εάν ένας εργαζόμενος στην εγκατάσταση επεξεργασίας τροφίμων έχει βρεθεί θετικός στον SARS-CoV‑2 πρέπει να κλείσει η εγκατάσταση; Εάν ναι, για πόσο χρονικό διάστημα;

Αυτές οι απο­φά­σεις δεν βασί­ζο­νται στην ασφά­λεια των τρο­φί­μων αλλά στον κίν­δυ­νο για τη δημό­σια υγεία, λόγω μετά­δο­σης του ιού από άτο­μο σε άτομο.

- Σε σχέση με τον SARS-CoV‑2, πως μπορεί να γίνει η διαχείριση μπουφέ αυτοεξυπηρέτησης (self-service) όπως π.χ. salad bars στη λιανική πώληση;

Δεν υπάρ­χουν στοι­χεία που να υπο­στη­ρί­ζουν ότι η μετά­δο­ση του SARS-CoV‑2 σχε­τί­ζε­ται με τα τρό­φι­μα ή τη συσκευα­σία των τροφίμων.

Υπάρ­χει η πιθα­νό­τη­τα κάποιος να μπο­ρεί να μολυν­θεί από τον SARS-CoV‑2 αγγί­ζο­ντας μια επι­φά­νεια ή ένα αντι­κεί­με­νο που έχει τον ιό πάνω του και στη συνέ­χεια αγγί­ζο­ντας το στό­μα, τη μύτη ή τα μάτια του, αλλά αυτό δεν θεω­ρεί­ται ο κύριος τρό­πος μετά­δο­σης του ιού. Ο κορο­νο­ϊ­ός μετα­δί­δε­ται κυρί­ως από το ένα άτο­μο στο άλλο μέσω στα­γο­νι­δί­ων που εισπνέ­ο­νται. Ωστό­σο, είναι πάντα σημα­ντι­κό να ακο­λου­θού­νται τα 4 βασι­κά βήμα­τα για την ασφά­λεια των τρο­φί­μων — καθα­ρι­σμός, δια­χω­ρι­σμός, μαγεί­ρε­μα και ψύξη — για να απο­τρα­πούν τρο­φι­κές δηλητηριάσεις.

Ως πρό­σθε­τη προ­φύ­λα­ξη για την απο­φυ­γή της μετά­δο­σης του SARS-CoV‑2 μέσω επα­φής με μολυ­σμέ­νη επι­φά­νεια, συνι­στά­ται η συχνή πλύ­ση και απο­λύ­μαν­ση όλων των επι­φα­νειών και σκευών που έρχο­νται σε επα­φή με τρό­φι­μα. Οι εργα­ζό­με­νοι στην εστί­α­ση πρέ­πει επί­σης να πλέ­νουν συχνά τα χέρια τους και να αλλά­ζουν γάντια πριν και μετά την προ­ε­τοι­μα­σία των τρο­φί­μων, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων του συχνού καθα­ρι­σμού και απο­λύ­μαν­σης των πάγκων προ­ε­τοι­μα­σί­ας και των περιε­κτών. Οι κατα­να­λω­τές πρέ­πει να πλέ­νουν τα χέρια τους μετά τη χρή­ση των σκευών σερ­βι­ρί­σμα­τος και να μην πιά­νουν το πρό­σω­πό τους με τα χέρια τους.