Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Όταν η Μακεδονία «απηλλάγη από τρεις του φοβερώτερους ληστάρχους της»
Στις 20/9/1925 σκοτώνεται σε συμπλοκή με άνδρες της Χωροφυλακής στην περιοχή Κλεφτόβρυση του Ολύμπου ο θρυλικός λήσταρχος Φώτης Γιαγκούλας.
Στις 22/9 η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ πρωτοσέλιδα αναφέρει: «Η Μακεδονία απηλλάγη από τρεις του φοβερώτερους ληστάρχους της. Ο Γιαγκούλας, ο Μπαμπάνης και ο Τζαμίτας δεν υπάρχουν πλέον. Η χαρμόσυνος είδησις έφθασεν ενταύθα πρώτον διά τηλεγραφήματος του ανταποκριτού της «Μακεδονίας» εν Αικατερίνη κ. Ξ. Ζορμπα και δι’ αμέσως επισήμου τοιούτου της Ανωτέρας Διοικήσεως Χωροφυλακής. Η «Μακεδονία» έσπευσαν αμέσως να δημοσιεύση το τηλεγράφημα εκείνο εις ιδιαίτερον παράρτημα περί την 10 και 30’ πρωϊνλήν, είχον ως εξής: ΚΑΤΕΡΙΝΗ (επείγον)- Κατόπιν συμπλοκής μετά αποσπάσματος έχοντας επί κεφαλής τον Μοίραρχον κ. Πετράκην, εξωντώθη η συμμορία Γιαγκούλα και Μπαμπάνη. Ταύτην την στιγμήν μεταφέρθησαν ενταύθα αι κεφαλαί Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και Τζαμίτα εκτεθείσαι εις κοινήν θέαν. Ο λαός της Κατερίνης πανηγυρίζει εκθειάζων Μοίραρχον Πετράκην».
Στη συνέχεια με τίτλο «Ωκτάωρος μάχη» αναφέρει τις σχετικές λεπτομέρειες: «Συμπλοκή εγένετο εις θέσιν Κλεφτόβρυθσιν πλησίον την υψηλοτέρας κορυφής του Ολύμπου παρά τον Προφήτων Ηλίαν. Ο κ. Πετράκης λαβών πληροφορίας από το Σάββατον ανεχώρησε μετά 30 χωροφυλάκων εσπευσμένως να καταλάβη επικαίρους θέσεις δια νυκτός. Μόλις χθες εξημέρωσε ο Πετράκης δια διόπτρων αντελήφθη τον ληστήν Τζαμίταν κατερχόμενον του κρυσφυγέτου και μεταβαίνοντα να υδρευθή εις την κλεφτόβρυσιν.
Ο Πετράκης απέφυγε σκοπίμως να πυροβολήση τον ληστήν ίνα ανακαλύψη κατά την επιστροφήν το λημέρι όπερ και επέτυχεν. Αμέσως περί την 10ωραν εξώρμη διατάξας τρία τμήματα δυνάμεως να κυκλώσωσι το λημέρι. Οι λησταία αντιληφθέντες την κύκλωσιν ήρχισαν πυροβολούντες κατά του μοιράρχου και των 3 χωροφυλάκων ους εκράτησε περί εαυτόν και του ενωματάρχου Καζαντζή. Οι λησταί αντιπυροβοληθέντες παν πανταχόθεν εξετοπίσθησαν και η συμπλοκή εγενικεύθη διαρκέσασα από 10π.μ μέχρι 6μ.μ. Αποτέλεσμα της συμπλοκής υπήρξε ο φόνος του Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και Τζαμίτα. Εκ του αποσπάσματος εφονεύθη ο χωροφύλαξ Σαλιώρας και ο αιχμάλωτος Νικόλαος Ράπτης. Επίσης ετραυματίσθη ελαφρώς ο έτερος των αιχμαλώτων και ο οδηγός. Μικράν αμυχήν τραυματισμού υπέστη και ο ενωματάχρης Καλογήρου. Ο Πετράκης εκ θαύματος σωθής φέρει οπήν σφαίρας εις το αδιάβροχόν του».
Στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ (22/9/1925) δίνεται και η παρακάτω λεπτομέρειας της μάχης: «Οι αφιχθέντες χωροφύλακες, ους ο λαός περιέβαλε με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις, αφηγούνται ότι η συμπλοκή υπήρξεν αληθώς φοβερά. Ο Γιαγκούλας ημύνη απεγνωσμένως. Μίαν ώραν μετά την έναρξιν της συμπλοκής είχε κατοθώσει να εύρη το μονοπάτι του Κλεσιτού. Παρ’ ολίγον θα διέφευγε. Τον αντελήφθησαν όμως δύο χωροφύλακες και με προφανή κίνδυνον έσπευσαν και του απέκλεισαν την φυγήν. Ο Γιαγκούλας εθεάθη τότε κάμων κίνημα απογνώσεως, έτρεξε δε να επανέλθη πλησίον των συντρόφων του. Βεβαιούται ότι τον αιχμάλωτον Ράπτην εφόνευσεν ιδιοχείρως ο Γιαγκούλας. Οι λησταί ως έγινεν η πρώτη επαφή εδήλωσαν ότι θα εσκότωναν τους αιχμαλώτους. Εξαίρεται ο ηρωϊσμός του μοιράρχου κ. Πετράκη. Τας τελευταίας ημέρας ο Γιαγκούλας είχε διαμηνύσει εις τας αρχάς ότι εάν του επέτρεπον θα έφευγε διά παντός εις Αυστραλίαν.»
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργού Εσωτερικών «εις το απόσπασμα θα δοθή και η επικηρυχθείσα αμοιβή δια τους ληστάρχους ανερχομένη εις 1 εκατομμύριον 40 χιλιάδας ήτοι 600 χιλ. δια τον Γιαγκούλαν, 400 χιλ. δια τον Μπαμπάνη και 40 χιλ. δια τον Τζαμίταν».
Η δράση του
Στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» (22/9/1925) διαβάζουμε ορισμένα στοιχεία από τη δράση του: «… Ο Γιαγκούλας εμφανίζεται εις την σκηνήν και αρχίζει να προκαλή τον τρόμον προ εξαετίας. Από του 1919 ως όλοι οι εξελιχθέντες εις ληστάς ζωοκλόποι εν τη επαρχία Τυρνάβου καταγίνεται εις κλοπήν αιγοπροβάτων, ημιόνων, ίππων. Ακολούθως διαπράττει την πρώτην ληστείαν και την 20 Ιουλίου 1920 επικυρύσσεται εις ληστήν. Ένα ακριβώς μήνα μετά την επικήρυξιν του καταδιωκτικόν απόσπασμα υπό του ανθυπασπιστήν Μιχ. Αναγνωστάκην κατορθώνει να συναντηθή με τον Γιαγκούλαν. Εν συμπλοκή δε ήτις εγένετο την 19ην Αυγούστου του 1920 παρά την θέσιν Αγγελίαν μεταξύ του χωρίου Ραχόβου και Καλτάδες ο Γιαγκούλας ετραμαυτίζετο εις την δεξιάν ωμοπλάτην και συνελαμβάνεται. Δέσμιος μεταφέρθη τότε και παρεδόθη εις τη στρατιωτικήν διοίκησιν Κοζάνης η οποία υπό συνοδείας τον απέστειλεν εις Αθήνας. Ο Γιαγκούλας εφυλακίσθη εις τας φυλακάς Αιγίνης εκεί δε συνήψε σχέσεις μετά πολλών βαρυποινιτών καταδίκων. Εδέησεν όμως μετ’ ολίγον χρόνον να απεσταλή εις Θεσσαλονίκην, ένθα διεξήγοντο αι κατ’ αυτού ανακρίσεις. Του γεγονότος αυτου επωφελήθη ο λήστραρχος και απέδρασεν. ..Η απόδρασις του προκάλεσε πάταγον τότε, μολονότι ο Γιαγκούλας πολύ γνωστός. Εδωκε δε εις αυτόν την ευκαιρίαν να τραπή οριστικώς εις τον ληστρικόν βίον…
Μόνον μετά την παρέλευσιν 8 ημερών κατόρθωσε να απελευθερώθη των δεσμών του υπό τινός Κυριάκου καταγομένου εκ Σερβίων και μετερχόμενον τον πλανόδιο γύφτον…
Το πρώτον του έγκλημα είνε ο φόνος του Γ. Τριανταφύλλου έξωθι του χωρίου Δελίγου-Σερβίων, κατόπιν ο φόνος του Γ. Φακίτσα εντός του χωρίου Μόκρου, η κατακρεούργησις του Αθανασ.. Μακριώτου εντός του παρά το χωρίον Μεταξά δάσους Νομάρμπεη, ο φόνος του Ι. Σούλιου συγγενούς του μεταξύ των χωρίων Μεταξά-Ραχόβου, ο φόνος του ανθυπομοιράρχου Γρηγοράτου εις χωρίον Δρυανίστι Αικατερίνης την 22ην Φεβρουαρίου 1924, ο φόνος του ιατρού Οδυσσέως Νικολαϊδου εν Καταφυγίω-Σερβίων, ο φόνος του Παν. Αλβανού προέδρου της Κοινότητος Λούζιανης-Σερβίων, ο φόνος του προέδρου της Κοινότητος Τσαπουρνιάς Αθαν. Παϊκου την 1ην Φεβρουαρίου 1925 και την αυτήν ημέραν ο φόνος του ανθυπομοιράρχου Απόστολου Αποστόλου εν Τσαπουρνιά, το οποίον προεκάλει ιταμώτατα προς συνάντησίν του. Μετά τον φόνον τούτον του Αποστόλου η αμοιβή επικηρύξεως επηυξήθη εις 200.000 διά την κατάδοσιν και 400.000 διά τον φόνον. Εκτοτε ο Γιαγκούλας παρέμενεν εν αδρανεία οπότε εμφανίζεται ηνωμένος με τον Μπαμπάνη Πάντον ληστήν επικηρυγμένον και αυτόν αντί δρχ. 100.000 δια την κατάδοσιν και 200.000 δια τον φόνον του και αιχμαλωτίζει τους παίδας Δημ. Και Νικ. Ράπτην εκ χωρίου Ρούτα Μαναζέρου Λαρίσσης».
«Αι κεφαλαί των ληστών»
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η «τύχη» των κεφαλών των ληστών που είχαν μεταφερθεί σε κοινή θέα στην Κατερίνη. Γράφει η εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» (23/9): «Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου κ. Φωτεινός και ο επιμελητής του ιατροδικαστικού εργαστηρίου κ. Κάτσας παρουσιάσθησαν προ μεσημβρίας εις τον υπουργόν Εσωτερικών κ. Παναγιωτόπουλον και τον παρακάλεσαν όπως διατάξη και αποσταλούν ενταύθα αι κεφαλαί των φονευθέντων δι΄επιστημονικάς παρατηρήσεις. Ιδιαίτερως ενδιαφέρει τη ιατρική επιστήμην ο εγκέφαλος και τοπ κρανίον του Γιαγκούλα. Αι κεφαλαί θα φυλαχθούν εις το Μουσείον του Πανεπιστημίου όπου φυλάσσονται και τα κρανία άλλων διαβόητων κακούργων. Ο κ. υπουργός ετηλεγράφησεν αμέσως εις Αικατερίνη να αποσταλούν αι κεφαλαί».