Η ΕΠΟΝ και ο Προσκοπισμός

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας // 

Παρά τη διά­λυ­ση του Σώμα­τος Ελλή­νων Προ­σκό­πων (ΣΕΠ) και την ανα­γκα­στι­κή συγ­χώ­νευ­ση με την ΕΟΝ από τη δικτα­το­ρία του Μετα­ξά (με Νόμο του 1939) ήταν σημα­ντι­κή η πολύ­μορ­φη δρά­ση μελών του την περί­ο­δο της κατοχής.

Από συμ­με­το­χή σε επι­τρο­πές συσ­σι­τί­ων μέχρι συμ­με­το­χή στην Αντί­στα­ση. Η ΕΠΟΝ δεν μπο­ρού­σε ‘ αφή­σει το κομ­μά­τι αυτό της νέας γενιάς χωρίς να προ­σπα­θή­σει να επι­δρά­σει στον προ­σα­να­το­λι­σμό και τη δρά­ση του και μετα- κατο­χι­κά. Στο περιο­δι­κό της ΕΠΟΝ «Νέα γενιά» βρί­σκου­με αρκε­τές ανα­φο­ρές. Η σημα­ντι­κό­τε­ρη είναι αυτή- με υπο­γρα­φή της σύντα­ξης- στο τεύ­χος αριθ. 46 (15/3/1945) με τίτλο: «Η ΕΠΟΝ και ο Προ­σκο­πι­σμός». Στο άρθρο αυτό αφε­νός γίνε­ται ανα­φο­ρά στη δρά­ση προ­σκό­πων την περί­ο­δο του Μετα­ξά και της κατο­χής και αφε­τέ­ρου γίνε­ται προ­σπά­θεια παρέμ­βα­σης στη ανα­συ­γκρό­τη­ση του χώρου του ΣΕΠ σε προ­ο­δευ­τι­κή κατεύθυνση.

«Τελευ­ταία αρχί­ζει ν’ ανα­συ­γκρο­τεί­ται το Σώμα Ελλή­νων Προ­σκό­πων. Το γεγο­νός αυτό δε μπο­ρεί ν΄ αφή­σει αδιά­φο­ρο κάθε έναν που ενδια­φέ­ρε­ται για την δια­παι­δα­γώ­γη­ση και το μέλ­λον της Νεο­λαί­ας μας.

Ιδιαί­τε­ρα η ΕΠΟΝ που αγω­νί­ζε­ται δύο χρό­νια τώρα κάτω από τις πιο σκλη­ρές συν­θή­κες για μία εθνι­κή προ­ο­δευ­τι­κή δια­παι­δα­γώ­γη­ση της ελλη­νι­κής νεό­τη­τας, παρα­κο­λου­θεί με ζωη­ρό ενδια­φέ­ρον αυτές τις προ­σπά­θειες. Τις παρα­κο­λου­θεί χωρίς καμιά προ­κα­τά­λη­ψη και με την πιο πλα­τιά αντί­λη­ψη και με την πιο πλα­τιά αντί­λη­ψη για όλες τις ανά­γκες και τις τάσεις στον τομέα της Νεο­λαί­ας στις σημε­ρι­νές συν­θή­κες. Η από­φα­ση της είναι, να βοη­θή­σει μ’ όλες τις δυνά­μεις της, κάθε κίνη­ση που βρί­σκε­ται σε σωστό εθνι­κό δρό­μο και μπο­ρεί να βοη­θή­σει τα βασα­νι­σμέ­να παι­διά της Ελλά­δας να ζήσουν καλύ­τε­ρα, να χαρούν, ν’ ανα­σά­νουν καλύ­τε­ρα, να χαρούν, ν’ ανα­πτυ­χθούν και να γίνουν ελεύ­θε­ροι και καλοί πολί­τες του Έθνους.

«Ο προ­σκο­πι­σμός είναι ένα παι­χνί­δι- λέει ο ιδρυ­τής του Προ­σκο­πι­σμού λόρ­δος Μπά­ντεν Πάου­ελ- που μ’ αυτό μεγα­λύ­τε­ρα αδέλ­φια δημιουρ­γούν για τους μικρό­τε­ρους αδελ­φούς του ένα, ηθι­κά υγιει­νό περι­βάλ­λον και τους δίνουν ωφέ­λι­μες απα­σχο­λή­σεις, ικα­νές να τους βοη­θή­σουν να γίνουν καλοί πολίτες».

Ο αλη­θι­νός Προ­σκο­πι­σμός, προ­σπα­θεί να δημιουρ­γή­σει καλύ­τε­ρους χαρα­κτή­ρες, ανα­πτύσ­σο­ντας το αίστη­μα της τιμής, του καθή­κο­ντος, της αυτο­πει­θαρ­χί­ας, της ανά­λη­ψης ευθυ­νών, της εξυ­πη­ρέ­τη­σης του συνό­λου. Χτυ­πά­ει τον εγω­ϊ­σμό και τις σωβι­νι­στι­κές αντι­λή­ψεις. Το ζήτη­μα όμως είναι, για να παρα­κο­λου­θή­σου­με τον ορι­σμό του Μπά­ντεν Πάου­ελ πως εφαρ­μό­ζε­ται αυτό το «παι­δι­κό παι­χνί­δι» κάθε φορά. Ακρι­βώς για­τί πρό­κει­ται, για ένα σύστη­μα που αγκα­λιά­ζει το παι­δί στην πιο κρί­σι­μη ηλι­κία, έχει εξαι­ρε­τι­κή σημα­σία, το ποιοι θα στα­θούν κάθε φορά «οι μεγά­λοι αδελ­φοί» των παι­διών. Με ποια μέσα θα δημιουρ­γή­σουν αυτό το «ηθι­κά υγιει­νό περι­βάλ­λον». Ποιες απα­σχο­λή­σεις θα δοθούν στα παι­διά για να γίνουν καλοί πολίτες.

Στην αρχή της 4ης Αυγού­στου π.χ στη χώρα μας, ο Προ­σκο­πι­σμός δε χτυ­πή­θη­κε ανοι­χτά από το Μοναρ­χο­φα­σι­στι­κό καθε­στώς ο Μοναρ­χο­φα­σι­σμός, ήθε­λε βέβαια να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει τον προ­σκο­πι­σμό για τους αντε­θνι­κούς και αντι­λαί­κούς του σκο­πούς και όσο θα το πετύ­χαι­νε αυτό δε θα υπήρ­χε λόγος να τον χτυπήσει.

Αν π.χ έβρι­σκε πολ­λά στε­λέ­χη του Προ­σκο­πι­σμού που θ’ ανα­λά­βαι­ναν να παί­ζουν το ρόλο των «μεγά­λων αδελ­φών» των παι­διών, για να τους δημιουρ­γή­σουν ένα περι­βάλ­λο φασι­στι­κού εκφυ­λι­σμού και δια­φθο­ράς και με δια­στρε­βλω­τι­κές για τη Νεο­λαία απα­σχο­λή­σεις , μετά­βα­λε τα παι­διά σε γενί­τσα­ρους του λαού τους, σε φασί­στες πολί­τες του…»3ου Ελλη­νι­κού πολι­τι­σμού» τότε ο Βασι­λιάς κι ο Μετα­ξάς ίσως νάκα­ναν τη δου­λιά τους, αλλά αυτό ούτε ο προ­σκο­πι­σμός θα ήταν, κι ούτε οι πρό­σκο­ποι, οι παλιοί πρό­σκο­ποι, κι οι φίλοι του Προ­σκο­πι­σμού θα ήταν ευχα­ρι­στη­μέ­νοι από τέτοιου είδους αγω­γή των παι­διών. Βέβαια ο Ελλη­νι­κός Φασι­σμός και πολ­λά στε­λέ­χη του Προ­σκο­πι­σμού χρη­σι­μο­ποί­η­σε γι’αυτό το σκο­πό και σε πολ­λές περι­πτώ­σεις απο­πει­ρά­θη­κε να μετα­βά­λιε το Σώμα Ελλή­νων Προ­σκό­πων (ΣΕΠ) σε σώμα πραι­το­ρια­νών του Μοναρ­χο­φα­σι­σμού. Γι’αυτά ξέρουν περισ­σό­τε­ρο τα στε­λέ­χη του Ελλη­νι­κού προ­σκο­πι­σμού. Όμως ακρι­βώς για­τί πολ­λά στε­λέ­χη του Προ­σκο­πι­σμοί και οι ίδιο οι Πρό­σκο­ποι αντέ­δρα­σαν σ’αυτές τις προ­σπά­θειες, το ΣΕΠ τελι­κά δια­λύ­θη­κε­απ’ το Μοναρ­χο­φα­σι­σμό το 1939 μια που το έργο της φασι­στι­κο­ποί­η­σης και της δια­φθο­ράς της Ελλη­νι­κής Νεο­λαί­ας μπο­ρού­σε πιο σίγου­ρα να το πετύ­χει το δια­φθο­ρείο της φασι­στι­κής ΕΟΝ.

Στα χρό­νια της φασι­στι­κής Διχτα­το­ρί­ας και της εθνι­κής σκλα­βιάς, ο Προ­σκο­πι­σμός είχε ναρ­κω­θεί. Τα πιο συνει­δη­τά και τίμια στε­λέ­χη και μ έλη του, προ­σχώ­ρη­σαν στο απε­λευ­θε­ρω­τι­κό κίνη­μα και πύκνω­σαν τις γραμ­μές της ΕΠΟΝ και των άλλων εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κών οργα­νώ­σε­ων. Στην περί­ο­δο μάλι­στα πριν απ’ τη δημιουρ­γία της ΕΠΟΝ είχαν δημιουρ­γη­θεί στην Αθή­να και δού­λε­βαν παρά­νο­μα αρκε­τές προ­σκο­πι­κές ομά­δες που προ­σχώ­ρη­σαν στο ΕΑΜ Νέων και μαζύ μ’ αυτό στην ΕΠΟΝ. Δεν είναι λίγοι οι Πρό­σκο­ποι επο­νί­τες που πέσαν στον αγώ­να για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της πατρίδας.

Σήμε­ρα παρά το γεγο­νός, ότι ορι­σμέ­να πρό­σω­πα γύρω στο ΣΕΠ δεν δίνουν εγγυ­ή­σεις για την ανά­πτυ­ξη του Προ­σκο­πι­σμού στο σωστό εθνι­κό δρό­μο, η ΕΠΟΝ μ’ όλη την επιρ­ροή και το κύρος της στις πλα­τειές μάζες, της Ελλη­νι­κής Νεο­λαί­ας, είναι υπέρ της ανα­συ­γκρό­τη­σης του Προ­σκο­πι­σμού. Με μία βασι­κή προϋπόθεση:

Ο Ελλη­νι­κός Προ­σκο­πι­σμός ν’ ανα­πτύ­ξει τη δια­παι­δα­γω­γι­κή του δου­λειά, μακρυά από κάθε πολι­τι­κή εξυ­πη­ρέ­τη­σης του Μοναρ­χο­φα­σι­σμού πάνω σε πλα­τιές εθνι­κές δημο­κρα­τι­κές βάσεις. Για­τί κάτω απ’ την προ­γραμ­μα­τι­κή αρχή του Προ­σκο­πι­σμού, πως αυτός παρα­μέ­νει μακρυά απ’ την πολι­τι­κή, έχου­με υπό­ψη μας, ορι­σμέ­νες συγκε­κρι­μέ­νες περι­πτώ­σεις που κάτω απ’ αυτό το σύν­θη­μα, γίνε­ται πολι­τι­κή εξυ­πη­ρέ­τη­σης μοναρ­χι­κών και φασι­στι­κών αντιλήψεων.

Τα τίμια στε­λέ­χη του Προ­σκο­πι­σμού, που το δια­φύ­λα­ξαν από φασι­στι­κο­ποί­η­ση στην περί­ο­δο της 4ης Αυγού­στου, πρέ­πει και σήμε­ρα ν’ απο­τρέ­ψουν κάθε προ­σπά­θεια να μετα­βλη­θεί το ΣΕΠ σε Σώμα Πραι­τω­ρια­νών του Μοναρχοφασισμού.

Το ΣΕΠ πρέ­πει α γίνει μια ακό­μα δύνα­μη, που θα αγω­νί­ζε­ται να δώσει στη Νεο­λαία μας, τη χαρά, τη υγεία, την πλα­τειά πολι­τι­στι­κή ανά­πτυ­ξη- μια ηθι­κή και εθνι­κή αγωγή».

Ν. Μπε­λο­γιάν­νης Ν. Πλου­μπί­δης – Στο σπί­τι των ηρώων