Κίτρινα γιλέκα χωρίς κόκκινη σημαία: Εξανθρωπίζεται ο καπιταλισμός;

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Το έργο το ‘χου­με ξανα­δεί στο παρελ­θόν. Ως απο­τέ­λε­σμα της παγκό­σμιας, συγ­χρο­νι­σμέ­νης καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης του 2008–2009 και των επι­πτώ­σε­ων της ανα­δεί­χθη­καν, τόσο στην Ευρώ­πη όσο και διε­θνώς, μια σει­ρά μαζι­κά «κινή­μα­τα». Από την Ισπα­νία (Indignados) μέχρι την Ελλά­δα (Αγα­να­κτι­σμέ­νοι- κίνη­μα των πλα­τειών) και από τις ΗΠΑ (Occupy Wall Street) μέχρι τη Γαλ­λία (Nuit Debout) τα κινή­μα­τα αυτά λει­τούρ­γη­σαν ως «βαλ­βί­δες» εκτό­νω­σης της συσ­σω­ρευ­μέ­νης λαϊ­κής οργής.

Σε περιό­δους κρί­σης, το κεφά­λαιο έχει απο­δεί­ξει επα­νει­λημ­μέ­να ότι μπο­ρεί να δια­μορ­φώ­νει τους κατάλ­λη­λους εκεί­νους μηχα­νι­σμούς ώστε αφε­νός να στρέ­φει τη γνή­σια λαϊ­κή αγα­νά­κτη­ση σε ακίν­δυ­να για το ίδιο μονο­πά­τια και αφε­τέ­ρου να βρί­σκει το κατάλ­λη­λο κάθε φορά πολι­τι­κό προ­σω­πι­κό που θα υπη­ρε­τή­σει τις ανά­γκες του.

Κοι­νό χαρα­κτη­ρι­στι­κό όλων αυτών των – υπο­τι­θέ­με­νων «αυθόρ­μη­των» - κινη­μά­των είναι η αντι­κα­τά­στα­ση της ταξι­κής αντι­πα­ρά­θε­σης με μια ατα­ξι­κή σού­πα ιδε­α­λι­στι­κών, ρεφορ­μι­στι­κών και εν τέλει ακίν­δυ­νων για το καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα συν­θη­μά­των. Έτσι, αντί στο επί­κε­ντρο της πολι­τι­κής μάχης να βρί­σκε­ται η επα­να­στα­τι­κή πάλη για την ανα­τρο­πή της εξου­σί­ας των μονο­πω­λί­ων και την προ­ο­πτι­κή του σοσια­λι­σμού-κομ­μου­νι­σμού, προ­ω­θού­νται και ανα­δει­κνύ­ο­νται νεφε­λώ­δη αιτή­μα­τα εντός του πλαι­σί­ου δια­χεί­ρι­σης του καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος (π.χ. «να φύγει η κυβέρ­νη­ση», «ανα­δια­νο­μή πλού­του», όχι στις αυξή­σεις τιμών στα καύ­σι­μα, «κοι­νω­νι­κή δικαιο­σύ­νη», «προ­στα­σία του περι­βάλ­λο­ντος», «όχι στο μνη­μό­νιο», κλπ).

Ωστό­σο, τα αιτή­μα­τα περί «κοι­νω­νι­κής δικαιο­σύ­νης» και «ανα­δια­νο­μής του πλού­του», όσο δίκαια κι’ αν είναι, παρα­μέ­νουν κού­φια λόγια όταν δε μπαί­νει στο στό­χα­στρο ο πραγ­μα­τι­κός αντί­πα­λος – δηλα­δή τα μονο­πώ­λια και η εξου­σία τους. Είναι, λόγου χάρη, απο­προ­σα­να­το­λι­σμός – αν όχι συνει­δη­τή απά­τη- να θέτεις αίτη­μα περί δίκαι­ης κατα­νο­μής του πλού­του όταν απο­σιω­πείς το θεμε­λιώ­δες ζήτη­μα της ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής, όταν δεν θίγεις τον ταξι­κό εκμε­ταλ­λευ­τι­κό χαρα­κτή­ρα του αστι­κού κράτους. 

Φασι­στι­κά σύμ­βο­λα έκα­ναν ήδη την εμφά­νι­ση τους στις δια­δη­λώ­σεις των “κίτρι­νων γιλέκων”.

Διό­λου τυχαία, η περί­πτω­ση των «κίτρι­νων γιλέ­κων» (gilets jaunes) — όπως άλλω­στε και οι παλαιό­τε­ρες περι­πτώ­σεις των «κινη­μά­των των πλα­τειών» — απο­τε­λεί ενα ομι­χλώ­δες συνον­θύ­λευ­μα δια­δη­λω­τών χωρίς ταξι­κό πρό­ση­μο, στο οποίο έχουν τη δυνα­τό­τη­τα παρέμ­βα­σης, για τα δικά τους συμ­φέ­ρο­ντα, μια σει­ρά αστι­κές δυνάμεις. 

Κανείς δεν θα πρέ­πει να εκπλα­γεί αν τα «κίτρι­να γιλέ­κα» απο­τε­λέ­σουν το όχη­μα για την άνο­δο ακρο­δε­ξιών δυνά­με­ων («Εθνι­κό Μέτω­πο», Les Identitaires) στο προ­σε­χές μέλλον. 

Είδα­με όλοι, άλλω­στε, που οδή­γη­σαν τέτοιου είδους- υπο­τί­θε­ται «αυθόρ­μη­τα»- ατα­ξι­κά και «ακομ­μά­τι­στα» κινή­μα­τα όπως αυτά των «αγα­να­κτι­σμέ­νων» και των «πλα­τειών»:

Στην Ελλά­δα ανα­δεί­χθη­καν στο προ­σκή­νιο του αστι­κού πολι­τι­κού συστή­μα­τος ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ ως νέοι δια­χει­ρι­στές της καπι­τα­λι­στι­κής βαρ­βα­ρό­τη­τας, ενώ στις ίδιες πλα­τεί­ες θρέ­φτη­κε το ναζι­στι­κό τερα­τούρ­γη­μα της εγκλη­μα­τι­κής Χρυ­σής Αυγής. (Όταν βέβαια το ΚΚΕ, με αίσθη­μα ευθύ­νης απέ­να­ντι στο λαό, προει­δο­ποιού­σε τότε για τους κιν­δύ­νους που ελο­χεύ­ουν από τέτοιου είδους απο­λι­τίκ, «ακομ­μά­τι­στα κινή­μα­τα», έρχο­νταν αντι­μέ­τω­πο με σωρεία ύβρε­ων και συκοφαντιών). 

Στην Ισπα­νία, οι συγκε­ντρώ­σεις των «indignados» γέν­νη­σαν τους πολυ­δια­φη­μι­σμέ­νους «Ποδέ­μος», ως κόμ­μα-τσό­ντα του σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού PSOE, έτοι­μο να συμ­βάλ­λει στην ανα­σύ­ντα­ξη του πολι­τι­κού συστή­μα­τος προς όφε­λος του κεφαλαίου. 

Στις ΗΠΑ- τηρου­μέ­νων όλων των ανα­λο­γιών – το κίνη­μα «Occupy», που ξεκί­νη­σε το 2011 στη Νέα Υόρ­κη και διεκ­δι­κού­σε «δικαιό­τε­ρη κατα­νο­μή του πλού­του στην κοι­νω­νία και τιμω­ρία των τρα­πε­ζι­τών της Wall Street», απο­δεί­χθη­κε άλλη μια επι­χεί­ρη­ση εκτό­νω­σης του θυμού μικρο­α­στι­κών στρω­μά­των εντός των πλαι­σί­ων του συστή­μα­τος. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι δυνά­μεις που συμ­με­τεί­χαν στο εν λόγω κίνη­μα στή­ρι­ξαν ενερ­γά το 2016 την υπο­ψη­φιό­τη­τα του σοσιαλ­δη­μο­κρά­τη Μπέρ­νι Σάντερς για το χρί­σμα των Δημο­κρα­τι­κών, απο­δει­κνύ­ο­ντας στην πρά­ξη το ρόλο του «Occupy» ως μηχα­νι­σμού χει­ρα­γώ­γη­σης και εγκλω­βι­σμού λαϊ­κών μαζών μέσα στα όρια της αστι­κής πολι­τι­κής σκηνής. 

“Μακρόν παραι­τή­σου” είναι ένα απ’ τα συν­θή­μα­τα που προ­βάλ­λο­νται. Είναι όμως το κύριο πρό­βλη­μα ο Μακρόν, ή το σύστη­μα που υπη­ρε­τούν όλοι οι “Μακρόν”;

Ανε­ξάρ­τη­τα προς τα που θα βαδί­σουν οι πολι­τι­κές εξε­λί­ξεις στη Γαλ­λία και πως θα κινη­θεί η κυβέρ­νη­ση Μακρόν, το κίνη­μα των «κίτρι­νων γιλέ­κων», με τη μορ­φή που έχει σήμε­ρα, δεν απο­τε­λεί πραγ­μα­τι­κό κίν­δυ­νο για την αστι­κή τάξη της χώρας. Η παρου­σία τμη­μά­των του λαού και της νεο­λαί­ας στο δρό­μο, να δια­δη­λώ­νουν την συσ­σω­ρευ­μέ­νη αγα­νά­κτη­ση τους, είναι ενθαρ­ρυ­ντι­κό στοι­χείο αλλά παρα­μέ­νει κού­φιο πυρο­τέ­χνη­μα στο βαθ­μό που δεν μετε­ξε­λίσ­σε­ται σε οργα­νω­μέ­νο λαϊ­κό κίνη­μα με ταξι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά και στό­χο την ανα­τρο­πή του σάπιου εκμε­ταλ­λευ­τι­κού συστήματος. 

Στο πλαί­σιο αυτό ανα­δει­κνύ­ε­ται στη Γαλ­λία η έλλει­ψη ενός Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος με επα­να­στα­τι­κή στρα­τη­γι­κή, ικα­νό να συσπει­ρώ­σει ευρύ­τε­ρες εργα­τι­κές μάζες που απο­γοη­τεύ­τη­καν και αφο­πλί­στη­καν πολι­τι­κά εξαι­τί­ας της πορεί­ας μετάλ­λα­ξης του γαλ­λι­κού ΚΚ (PCF) και των οπορ­του­νι­στι­κών επι­λο­γών της ηγε­σί­ας του. 

Η ιστο­ρι­κή εμπει­ρία δεί­χνει ότι, προ­κει­μέ­νου να έχουν απο­τέ­λε­σμα, οι αγώ­νες των εργα­ζό­με­νων και της νεο­λαί­ας πρέ­πει να στο­χεύ­ουν τους αλη­θι­νούς αντι­πά­λους, το κεφά­λαιο, την ΕΕ και τα κόμ­μα­τα που τους υπηρετούν. 

Το πεδίο της μάχης δεν είναι άλλο από αυτό της ταξι­κής πάλης. Και η μάχη πρέ­πει να δωθεί με υψω­μέ­νη την κόκ­κι­νη σημαία. Για­τί ο καπι­τα­λι­σμός- το λέμε και θα το επα­να­λαμ­βά­νου­με, δεν εξανθρωπίζεται.

Για ποιον … φωσφο­ρί­ζουν τα «κίτρι­να γιλέκα»;

____________________________________________________________________________

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.