Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Καρυά: Μια σιδηροδρομική παράκαμψη που έγινε με το αίμα έως και πεντακοσίων Εβραίων από τη Θεσσαλονίκη…

Γερ­μα­νι­κή κατο­χή, 1943. Στο σιδη­ρο­δρο­μι­κό σταθ­μό της Καρυάς Φθιώ­τι­δας, δημιουρ­γεί­ται το χει­ρό­τε­ρο κάτερ­γο της Ελλά­δας όπου έως και 500 Εβραί­οι από τη Θεσ­σα­λο­νί­κη δου­λεύ­ουν σε απάν­θρω­πες συν­θή­κες για να δημιουρ­γή­σουν έναν επί­πε­δο χώρο στάθ­μευ­σης για τους συρ­μούς. Με την ολο­κλή­ρω­ση του έργου, σκε­λε­τω­μέ­νοι πλέ­ον από τις απάν­θρω­πες συν­θή­κες και την πεί­να, όσοι έχουν επι­ζή­σει εκτε­λού­νται και θάβο­νται σε μαζι­κό τάφο…

Την ιστο­ρία με όλες τις λεπτο­μέ­ρειες, φέρ­νει στο φως ο Ανδρέ­ας Ασσα­έλ μετά από μια επί­πο­νη έρευ­να χρό­νων και με αφορ­μή ένα άλμπουμ φωτο­γρα­φιών που έπε­σε στα χέρια του σε ένα υπαί­θριο παζά­ρι στο Μόνα­χο το 2002. Λάτρης της ιστο­ρί­ας από μικρός λόγω και της οικο­γε­νεια­κής του ιστο­ρί­ας — η οικο­γέ­νεια Ασσα­έλ είναι μία από τις 3 που σώθη­καν στη Θεσ­σα­λο­νί­κη χάρη στον ηρω­ι­σμό Χρι­στια­νών φίλων — συλ­λέ­γει φωτο­γρα­φι­κά άλμπουμ και ανα­συν­θέ­τει γεγο­νό­τα χρη­σι­μο­ποιώ­ντας ως ψηφί­δες κομ­μά­τια από τις 25.000 ανέκ­δο­τες φωτο­γρα­φί­ες που έχει στο αρχείο του.

«Όταν πρω­το­εί­δα το άλμπουμ σε ένα παζά­ρι στο Μόνα­χο δεν έδει­ξα ενδια­φέ­ρον για­τί απέ­ξω είχε τα δια­κρι­τι­κά της Todt, της παρα­στρα­τιω­τι­κής οργά­νω­σης η οποία έπαιρ­νε μέσω πλει­στη­ρια­σμών της Βέρ­μαχτ, έργα για να υλο­ποι­ή­σει σε κατε­χό­με­νες χώρες. Ο επι­βλέ­πων μηχα­νι­κός που το είχε δημιουρ­γή­σει για να τεκ­μη­ριώ­σει με φωτο­γρα­φί­ες τις εργα­σί­ες που είχε κάνει, είχε συμπε­ρι­λά­βει πολ­λές χώρες, ανά­με­σά τους και την Ελλά­δα. Το αγό­ρα­σα όταν έπε­σε το μάτι μου σε μια φωτο­γρα­φία που δεί­χνει ανθρώ­πους να περ­πα­τούν κατά μήκος σιδη­ρο­δρο­μι­κών γραμ­μών και ένας απ΄αυτούς είχε στην καρ­διά του ένα αστέ­ρι. Στη σελί­δα εκεί­νη ο μηχα­νι­κός έγρα­φε «Καρυά. Εργα­σί­ες σιδηροδρομικές».

Γνω­ρί­ζο­ντας από τις μελέ­τες του ότι η Καρυά ήταν «ένα φρι­χτό εργο­τά­ξιο», ο κ. Ασσα­έλ, ξεκι­νά­ει να λύσει το γρί­φο που κρύ­βο­νταν πίσω από τις 80 φωτο­γρα­φί­ες του άλμπουμ ανα­ζη­τώ­ντας επι­ζώ­ντες των κατα­να­γκα­στι­κών έργων. Εντό­πι­σε 4 Εβραί­ους εκ των οποί­ων ο Σαμ Ναχ­μί­ας ο οποί­ος δεν είναι πλέ­ον στη ζωή, του εξι­στό­ρη­σε όσα φρι­χτά έζη­σε. Ανα­γνώ­ρι­σε μέσα από τις φωτο­γρα­φί­ες τις λεπτο­μέ­ρειες του μέρους όπου μετα­φέρ­θη­κε από το γκέ­το του Βαρώ­νου Χιρς, ενώ στις μαρ­τυ­ρί­ες, συγκα­τα­λέ­γο­νται και άνθρω­ποι από την περιο­χή της Καρυάς και γει­το­νι­κών χωριών.

«Η Καρυά Φθιώ­τι­δος ήταν ένας σταθ­μός στη γραμ­μή Αθή­να — Θεσ­σα­λο­νί­κη, κοντά στο Λια­νο­κλά­δι. Είναι ένα πολύ άγριο τοπίο στο όρος Οθρυς όπου τίπο­τα δεν έχει αλλά­ξει από τότε» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ασσαέλ.

Απάνθρωπη εργασία με μια λαχανόσουπα τη μέρα…

KARUA1

ΚΑΡΥΑ — ΜΙΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΜΕ ΤΟ ΑΙΜΑ ΕΩΣ ΚΑΙ 500 ΕΒΡΑΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Όπως περι­γρά­φει ο κ.Ασσαέλ, με το έργο της Καρυάς οι Γερ­μα­νοί ήθε­λαν να αυξή­σουν την κινη­τι­κό­τη­τα της γραμ­μής γι΄αυτό και έφτια­ξαν στη μέση ένα είδος πάρ­κινγκ, όπου θα μπο­ρού­σε να μπει το πρώ­το τρέ­νο που έφτα­νε, καθώς η γραμ­μή ήταν πολύ ανη­φο­ρι­κή και τα παλιά τρέ­να τότε δεν μπο­ρού­σαν να στα­μα­τή­σουν στην ανη­φό­ρα και να ξαναξεκινήσουν.

«Ηθε­λαν λοι­πόν να φτιά­ξουν μια «στρα­τσιέ­ρα» όπως το λένε οι σιδη­ρο­δρο­μι­κοί, ένα φαράγ­γι αλλά εκεί υπήρ­χε ένα τερά­στιο πετρώ­δες βου­νό. Με δυνα­μί­τη τότε, «έκο­βαν» το βου­νό και μετά την έκρη­ξη, οι εργά­τες Εβραί­οι έτρε­χαν με βαγο­νά­κια και τα γέμι­ζαν γρή­γο­ρα με μπά­ζα. Όλα αυτά γινό­ταν σε τρο­με­ρή πίε­ση, σε φρι­χτές συν­θή­κες. Δεν είχαν καν νερό και από φαγη­τό τους έδι­ναν μόνο λαχανόσουπα…».

Οι άνθρω­ποι αυτοί, σύμ­φω­να με τον κ.Ασσαέλ, ήρθαν πρώ­τα τον Μάρ­τιο του ΄43 από τη Θεσ­σα­λο­νί­κη, «από ένα μπλό­κο που έκα­ναν στο δρό­μο και έπια­σαν άνδρες να περ­πα­τούν» και μια δεύ­τε­ρη ομά­δα κατέ­φθα­σε τον Απρί­λιο. Όταν ολο­κλη­ρώ­θη­κε το έργο, τον Αύγου­στο του ΄43, όσοι απέ­μει­ναν, εκτε­λέ­στη­καν, καθώς ήταν τόσο απο­στε­ω­μέ­νοι που δεν θα άντε­χαν καν το ταξί­δι μέχρι το Αουσβιτς.

«Υπάρ­χει και μια μαρ­τυ­ρία του Βαφό­που­λου που λέει πώς αρχές Αυγού­στου μπή­κε στο τρέ­νο του και στο φαράγ­γι είδε όρθιους σκε­λε­τούς γυμνούς να κοι­τά­νε το τρέ­νο χωρίς να ντρέ­πο­νται, δηλα­δή είχαν χάσει την αίσθη­ση της ντρο­πής και δεν μπο­ρού­σαν να αντιδράσουν».

Ογδόντα φωτογραφίες απανθρωπιάς

Στις φωτο­γρα­φί­ες του κ.Ασσαέλ περι­γρά­φε­ται το κάτερ­γο της Καρυάς αφού φαί­νο­νται αρχι­κά, Εβραί­οι να κατε­βαί­νουν από το τρέ­νο, να προ­χω­ρούν στις γραμ­μές, να τους πηγαί­νουν στις παρά­γκες τους, είναι εμφα­νή όλα τα κτί­ρια και λιπό­σαρ­κοι άνθρω­ποι να δου­λεύ­ουν υπό την απει­λή όπλων.

«Εκεί, μέσα στο πλά­τω­μα που δημιούρ­γη­σαν, έχει και πεθα­μέ­νους, για­τί, όποιος πέθαι­νε, τον φόρ­τω­ναν στα βαγο­νά­κια με τα μπά­ζα και τον πετού­σαν μαζί μ΄αυτά».

Ελά­χι­στοι κατά­φε­ραν να δρα­πε­τεύ­σουν από το κολα­στή­ριο της Καρυάς όπου είχε παντού ναρ­κο­πέ­διο και συρ­μα­το­πλέγ­μα­τα, ενώ όπως δια­πί­στω­σε ο κ.Ασσαέλ, «στο χωριό Καρυά τώρα, όλοι οι φρά­χτες είναι φτιαγ­μέ­νοι με γερ­μα­νι­κά στρα­τιω­τι­κά παλού­κια που προ­έρ­χο­νται απ΄αυτά που στε­ρέ­ω­ναν τα συρματοπλέγματα».

Ο εντοπισμός του μαζικού τάφου

Στις επι­σκέ­ψεις του στην Καρυά, κατά τη διάρ­κεια της έρευ­νάς του, ο κ.Ασσαέλ, γνώ­ρι­σε έναν ντό­πιο ο οποί­ος του έδει­ξε το σημείο που πιθα­νό­τα­τα είναι ο μαζι­κός τάφος, «για­τί μου είπε ότι από κει, για πολ­λούς μήνες, έτρε­χε ένα υγρό από τα σώμα­τα των πεθα­μέ­νων». Μέλη­μά του άλλω­στε είναι η περιο­χή να ανα­δει­χθεί ως μαρ­τυ­ρι­κός τόπος και να τιμη­θεί η μνή­μη των Εβραί­ων που έχα­σαν τη ζωή τους. Ερευ­νώ­ντας επί χρό­νια το κάτερ­γο της Καρυάς, ο κ.Ασσαέλ έχει ήδη έτοι­μο ένα βιβλίο 300 σελί­δων το οποίο προ­λο­γί­ζει μάλι­στα ο Ντί­νος Χριστιανόπουλος.

«Το έδει­ξα στην Ελλά­δα αλλά κανείς δεν ενδια­φέρ­θη­κε να το εκδώ­σει. Πριν από 3 χρό­νια όμως ήρθα σε επα­φή με δύο ιδρύ­μα­τα ιστο­ρί­ας στη Γερ­μα­νία που εξει­δι­κεύ­ο­νται στα εγκλή­μα­τα των ναζί κατά την διάρ­κεια του Β’ ΠΠ και έδει­ξαν ενδια­φέ­ρον. Τους παρα­χώ­ρη­σα λοι­πόν τα δικαιώ­μα­τα της έρευ­νας και τις φωτο­γρα­φί­ες μου και όλο αυτό το υλι­κό θα γίνει μια περιο­δι­κή έκθε­ση που θα ξεκι­νή­σει από το Βερο­λί­νο και θα κατα­λή­ξει στην Ελλά­δα» λέει ο κ.Ασσαέλ προ­σθέ­το­ντας ότι δεν έχει βρει ακό­μη κάποια συνερ­γα­σία για την έκδο­ση του βιβλί­ου του και στην Ελλάδα.

Πρω­ταρ­χι­κός του στό­χος παρα­μέ­νει η ανά­δει­ξη του μαρ­τυ­ρι­κού τόπου της Καρυάς που είναι άγνω­στος για τους περισσότερους.

«Ξέρου­με ότι σε κάποια σημεία ότι είχαν κάνει κάτερ­γα οι Γερ­μα­νοί αλλά το χει­ρό­τε­ρο ήταν στην Καρυά και το γεγο­νός είναι ότι έχω 80 φωτο­γρα­φί­ες που το απο­δει­κνύ­ουν. Το φαράγ­γι στο σημείο είναι ακό­μη ανέ­πα­φο και είναι για μας σημα­ντι­κό να ανα­δεί­ξου­με την ιστο­ρία και να έχου­με έναν ακό­μη μαρ­τυ­ρι­κό τόπο, με τον εντο­πι­σμό και του μαζι­κού τάφου» κατα­λή­γει ο κ.Ασσαέλ ευχό­με­νος, όταν ξεκι­νή­σει η περιο­δι­κή έκθε­ση με τα ιστο­ρι­κά ευρή­μα­τα για την Καρυά, να έχει ολο­κλη­ρω­θεί το Μου­σείο Ολο­καυ­τώ­μα­τος στη Θεσ­σα­λο­νί­κη και η έκθε­ση να κατα­λή­ξει και να παρα­μεί­νει εκεί.

Πηγή: ΑΠΕ

Ακο­λου­θή­στε το Ατέ­χνως στο Google News, στο Facebook και στο Twitter

Φώτης Αγγου­λές, ο προ­λε­τά­ριος ποιητής

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο