Λέων Τολστόι, τα έργα του «ένα βήμα προς τα εμπρός στην καλλιτεχνική εξέλιξη της ανθρωπότητας» (Λένιν)

Στις 9 Σεπτεμ­βρί­ου 1828 γεν­νή­θη­κε ο Ρώσος συγ­γρα­φέ­ας Λέων Τολ­στόι . Εξή­ντα ολό­κλη­ρα χρό­νια, μέσα στις πιο περί­πλο­κες συν­θή­κες της δου­λο­πα­ροι­κί­ας, την επο­χή που μόλις άρχι­σε να προ­βάλ­λει ο καπι­τα­λι­σμό στη Ρωσία, την επο­χή που άρχι­σε να ετοι­μά­ζε­ται η πρώ­τη ρωσι­κή επα­νά­στα­ση, με τη δυνα­τή φωνή του, ο προι­κι­σμέ­νος συγ­γρα­φέ­ας, έρι­χνε το προ­σω­πείο από τους κάθε λογής εκμε­ταλ­λευ­τές και με το ακο­νι­σμέ­νο του νυστέ­ρι το έμπη­γε βαθιά στην πλη­γή της φεου­δαρ­χι­κής κοι­νω­νί­ας, ξεσκέ­πα­ζε τις βρο­μιές και τα αίσχη της.

Όπως είπε ο Λένιν, τα έργα του Τολ­στόι απο­τε­λούν «ένα βήμα προς τα εμπρός στην καλ­λι­τε­χνι­κή εξέ­λι­ξη της ανθρωπότητας».

Ο Λένιν έδω­σε ιδιαί­τε­ρη προ­σο­χή στα έργα του Τολ­στόι. Τα ανέ­λυ­σε και έκα­νε μια πολύ­τι­μη και ολο­κλη­ρω­μέ­νη εκτί­μη­ση των έργων και της διδα­σκα­λί­ας του:

«Ο Λ. Τολ­στόι εμφα­νί­ζε­ται στη σκη­νή σαν ένας μεγά­λος καλ­λι­τέ­χνης την επο­χή της οπι­σθο­δρο­μι­κής δου­λο­πα­ροι­κί­ας. Σε μια σει­ρά θαυ­μά­σια έργα που έγρα­ψε σε διά­στη­μα μεγα­λύ­τε­ρο από μισό αιώ­να λογο­τε­χνι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας, έδω­σε μια εικό­να της παμπά­λαιας, προ­ε­πα­να­στα­τι­κής Ρωσί­ας που και μετά το 1861 παρέ­με­νε μισο­φε­ου­δαρ­χι­κή, της αγρο­τι­κής Ρωσί­ας, του γαιο­κτή­μο­να και του αγρό­τη. Περι­γρά­φο­ντας τη φάση αυτή της ιστο­ρι­κής ζωής της Ρωσί­ας, ο Τολ­στόι κατόρ­θω­σε να θέσει τόσα ζωτι­κά ερω­τή­μα­τα, κατόρ­θω­σε να πετύ­χει μια τέτοια καλ­λι­τε­χνι­κή δύνα­μη, που τα έργα του παίρ­νουν θέση ανά­με­σα στα πρώ­τα της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας», έγρα­φε ο Λένιν για τον Τολ­στόι το 1910, μετά το θάνα­το του μεγά­λου συγγραφέα.

Το έργο του Τολ­στόι εξέ­φρα­σε ένα νέο στά­διο στην ανά­πτυ­ξη του ρώσι­κου και του παγκό­σμιου ρεα­λι­σμού, έρι­ξε γέφυ­ρα ανά­με­σα στις παρα­δό­σεις του κλα­σι­κού μυθι­στο­ρή­μα­τος του 19ου αιώ­να και στη λογο­τε­χνία του 20ού αιώ­να. Ο ρεα­λι­σμός του Τολ­στόι χαρα­κτη­ρί­ζε­ται από ιδιαί­τε­ρη ειλι­κρί­νεια τόνου και ευθύ­τη­τα και από εδώ απορ­ρέ­ει η συντρι­πτι­κή δύνα­μη και δρι­μύ­τη­τα στην απο­κά­λυ­ψη των κοι­νω­νι­κών αντιθέσεων.

Ανά­με­σα στα αρι­στουρ­γή­μα­τά του ξεχω­ρί­ζουν το «Πόλε­μος και Ειρή­νη», «Ανά­στα­ση», «Αννα Καρέ­νι­να», «Χατζη Μου­ράτ» και πολ­λά άλλα.