Οι «κονκάρδες του Δημητρώφ»…(Ντοκουμέντο)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Είναι γνω­στή η συκο­φα­ντι­κή προ­σπά­θεια της αστι­κής προ­πα­γάν­δας να παρου­σιά­σει το ΚΚΕ ως «ξενο­κί­νη­το κόμ­μα» από τις πρώ­τες μέρες της δημιουρ­γί­ας του. Όπως και η ιδιαί­τε­ρη προ­σπά­θεια να παρου­σιά­σει τους κομ­μου­νι­στές και γενι­κό­τε­ρα τους αρι­στε­ρούς ως «Σλά­βους» ή «Βούλ­γα­ρους», , ΕΑΜο­βουλ­γα­ρους» κλπ προ­πα­γάν­δα που γνώ­ρι­σε ημέ­ρες δόξας την περί­ο­δο της δεκα­ε­τί­ας του ’40 και την μετεμ­φυ­λια­κή περίοδο.

Παρου­σιά­ζου­με σήμε­ρα ένα «στιγ­μιό­τυ­πο», όλων αυτών μέσα στη Βου­λή, στις 6 Απρί­λη 1960, κατά τη διάρ­κεια συζή­τη­σης της πρό­τα­σης δυσπι­στί­ας της ΕΔΑ κατά της κυβέρ­νη­σης του Κων­στα­ντί­νου Καραμανλή.

Η ΕΔΑ κατα­θέ­τει πρό­τα­ση μομ­φής κατά της κυβέρ­νη­σης για την εξω­τε­ρι­κή της πολι­τι­κή. Η συζή­τη­ση στη Βου­λή ξεκι­νά στις 4/4/1960.

Η όξυν­ση της αντι­πα­ρά­θε­σης στη Βου­λή είχε ξεκι­νή­σει με αλλε­πάλ­λη­λες προ­κλή­σεις από βου­λευ­τές τη ΕΡΕ, μέχρι απει­λές ξυλο­δαρ­μού, σε βάρος των βου­λευ­τών της ΕΔΑ. Χαρα­κτη­ρι­στι­κά –για την υπό­θε­ση ‑η εφη­με­ρί­δα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (7/4/1960) ανα­φέ­ρει πρω­το­σέ­λι­δα: «…Και η χθε­σι­νή συνε­δρί­α­σις διε­ξή­χθη εις ατμό­σφαι­ραν ηλε­κτρι­σμέ­νη και με επει­σό­δια , τα σοβα­ρώ­τε­ρα των οποί­ων συνέ­βη­σαν κατά τας αγο­ρεύ­σεις του υφυ­πουρ­γού των Εσω­τε­ρι­κών κ. Καλαν­τζή και του βου­λευ­τού της ΕΔΑ κ. Μπι­λά­κη. Ο κ. Καλαν­τζής απε­κά­λυ­ψεν ότι ο κομί­σας εκ Βουλ­γα­ρί­ας και δια­νεί­μας εις Αγρί­νιον τας κον­κάρ­δας του Δημη­τρώφ ήτο ο βου­λευ­τής της ΕΔΑ κ. Κακο­γιάν­νης. Η καταγ­γε­λία αυτή εξή­γει­ρε τους βου­λευ­τάς της πλειο­ψη­φί­ας και προς στιγ­μήν ηπει­λή­θη σύρ­ρα­ξις αυτών, μετά των βου­λευ­τών της ΕΔΑ πράγ­μα που ηνά­γκα­σε τον πρό­ε­δρον να δια­κό­ψη επ’ ολί­γον την συνε­δρί­α­σιν. Μετά την δια­κο­πήν ο κ. Κακο­γιάν­νης ανε­κοί­νω­σεν ότι εκό­μι­σε πράγ­μα­τι μικρόν αριθ­μόν κον­καρ­δών τας οποί­ας έδω­σεν εις δια­φό­ρους, ως είπεν, συλ­λέ­κτας. Ενώ εξάλ­λου ηγό­ρευ­εν ο κ. Μπρι­λά­κης, τον οποί­ον συνε­χώς άλλω­στε διε­κο­πτον οι κυβερ­νη­τι­κοί βου­λευ­ταί, επε­τέ­θη ενα­ντί­ον του και τον εκτύ­πη­σεν ο κ. Ιωάν­νου απο­κα­λών αυτόν «προ­δό­την». Τον κ. Ιωάν­νου συνε­κρά­τη­σεν ο αντι­πρό­ε­δρος Κανελ­λό­που­λος, ενώ διε­κό­πτε­το και πάλι η συνεδρίασις.Μετά την δια­κο­πήν συνέ­χι­σεν τη αγό­ρευ­σιν του ο κ. Μπριλάκης..».

Προ­φα­νώς και η εφη­με­ρί­δα μέσω του ρεπορ­τάζ δεν κρύ­βει τη συμπά­θεια προς συγκε­κρι­μέ­νο πολι­τι­κό χώρο, όμως το όλο ρεπορ­τάζ είναι ενδει­κτι­κό του κλί­μα­τος που κυριαρ­χού­σε τόσο στη πολι­τι­κή ζωή του τόπου όσο και στις συνε­δριά­σεις του «Ναού της Δημο­κρα­τί­ας», της Βουλής.

Στις εσω­τε­ρι­κές σελί­δες της εφη­με­ρί­δας δια­βά­ζου­με ανα­λυ­τι­κά-με βάση και τα πρα­κτι­κά της Βου­λής: «…Ο κ. Ε. ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ (Υφ. Εσωτ.) είπεν ότι την ΕΔΑ χαρα­κτη­ρί­ζει αναί­δεια και κυνι­σμός όταν ομι­λή περί αστυ­νο­μι­κού κρά­τους, ενώ τοιαύ­τα καθε­στώ­τα εγκα­θι­δρύ­θη­σαν εις τας κομ­μου­νι­στι­κά χώρας, όπου ούτε ατο­μι­κά, ούτε πολι­τι­κά δικαιώ­μα­τα υπάρ­χουν. Το ΚΚΕ, είπεν, ανα­διορ­γα­νού­ται τελευ­ταί­ως εντός της ΕΔΑ και προ­ε­τοι­μά­ζε­ται το έδα­φος δι’ανοικτήν κομου­νι­στι­κήν δρα­στη­ριό­τη­τα. Εις τα ανώ­τα­τα κλι­μά­κια της ΕΔΑ υπάρ­χουν γνω­στοί κομ­μου­νι­σταί. Εκ των 65 μελών της διοι­κού­σης επι­τρο­πής της ΕΔΑ οι 58 είναι κομ­μου­νι­σταί και εκ των μελών της εκτε­λε­στι­κής επι­τρο­πής τα 14. Εκ των 79 κοι­νο­βου­λευ­τι­κών της στε­λε­χών οι 62 είναι κομμουνισταί…Περαιτέρω ανέ­φε­ρεν ότι ως γνω­στόν ο Γ. Δημη­τρώφ Βούλ­γα­ρος κομ­μου­νι­στής και εκ των ηγε­τών της Κομι­ντερν, κατά το 1946 προ­έ­βη εις δηλώ­σεις διά των οποί­ων έλε­γεν ότι τα βουλ­γα­ρι­κά δικαιώ­μα­τα επί της Θρά­κης και της Μακε­δο­νί­ας είναι απα­ρά­γρα­πτα και ότι πρέ­πει να απο­δο­θούν εις αυτήν αι περιο­χαί αύται.Καταγγέλω είπε, τον βου­λευ­τήν της ΕΔΑ κ. Α. Κακο­γιάν­νην διά πρά­ξιν η οποία γεν­νά το ερώ­τη­μα αν η συνεί­δη­σίς του είναι Ελλη­νι­κή η Βουλγαρική.

Εις το σημεί­ον τού­το δημιουρ­γεί­ται μέγας θόρυ­βος και δια­μαρ­τυ­ρί­αι από μέρους βου­λευ­τών της ΕΔΑ, ενώ βου­λευ­ταί της ΕΡΕ όρθιοι, προ­χω­ρούν προς την αρι­στε­ράν. Βου­λευ­ταί της ΕΔΑ, εξ’ άλλου, κατευ­θύ­νο­νται και αυτοί προς την δεξιάν. Η απει­λου­μέ­νη προς στιγ­μήν ρήξις απο­σο­βεί­ται επεμ­βά­σει των ψυχραι­μο­τέ­ρων, κυρί­ως βου­λευ­τών του κέντρου. Οι κ.κ Π. Κανελ­λό­που­λος, Ε. Αβέ­ρωφ και Εμ. Κεφα­λο­γιάν­νης κατέρ­χο­νται των υπουρ­γι­κών εδω­λί­ων και καθη­συ­χά­ζουν του κυβερ­νη­τι­κούς βουλευτάς.

Εν μέσω ζωη­ρο­τά­του ανα­βρα­σμού ο κ. Π. Κανε­λό­που­λος είπεν ότι όντως ο χαρα­κτη­ρι­σμός του κ. Καλαν­τζη διά τον κ. Κακο­γιάν­νην είναι βαρύ­τα­τος, πρέ­πει δε να αφε­θή ο κ. υφυ­πουρ­γός να εξη­γή­ση δια­τί του απέ­δω­σε τον χαρα­κτη­ρι­σμόν αυτόν.

Συνε­χί­ζων ο κ. Καλαν­τζής είπεν ότι ο κ. Κακο­γιάν­νης, επα­νελ­θών εκ Βου­κου­ρε­στί­ου και Σόφιας, μετέ­βη εις τη εκλο­γι­κήν του περι­φέ­ρειαν Αγρι­νί­ου, όπου διέ­νει­με μυστι­κώς εις τα στε­λέ­χη του ΚΚΕ κον­κάρ­δας με φωτο­γρα­φί­ες του Δημη­τρώφ και κον­κάρ­δας της 9ης Σεπτεμ­βρί­ου 1944 ημέ­ρας εγκα­τα­στά­σε­ως του κομ­μου­νι­στι­κού κόμ­μα­τος εν Βουλ­γα­ρία. (Οκ. Καλαν­τζής επέ­δει­ξεν από του βήμα­τος τοιαύ­τας κονκάρδας).

Εις το σημεί­ον τού­το εξέ­σπα­σαν και νέαι ζωη­ρώ­τα­τοι δια­μαρ­τυ­ρί­αι των βου­λευ­τών της ΕΔΑ, με κραυ­γάς «ψέμ­μα­τα», «ψέμ­μα­τα» ενώ βου­λευ­ταί της ΕΡΕ όρθιοι φωνά­ζουν «Αίσχος, αίσχος, Βούλ­γα­ροι έξω». Και νέα σύρ­ρα­ξις, απει­λεί­ται προς στιγ­μήν όταν πολ­λοί βου­λευ­ταία της ΕΡΕ και της ΕΔΑ συγκε­ντρού­με­νοι με απει­λη­τι­κάς δια­θέ­σεις προ των εδρών του κέντρου, έρχο­νται σχε­δόν εις χεί­ρας, ενώ ο κυβερ­νη­τι­κός βου­λευ­τής κ. Μυρι­δά­κης απο­σπά ένα μικρό­φω­νον εκ των κυβερ­νη­τι­κών εδωλίων.

Η έκρυθ­μος κατά­στα­σις και ο επι­κρα­τή­σας ανα­βρα­σμός κατε­σι­γά­σθη­σαν κατό­πιν επεμ­βά­σε­ως υπουρ­γών ως και βου­λευ­τών του κέντρου, ο δε κ. Καλαν­τζής, κατα­λή­γων, είπεν ότι πάσα σχέ­σεις, επα­φή, συνερ­γα­σία και συνο­μι­λία με στε­λέ­χη της ΕΔΑ απο­τε­λεί έγκλη­μα και προ­δο­σί­ας εις βάρος του έθνους.

Εις το σημεί­ον τού­το και ενώ η ατμό­σφαι­ρα ήτο εις άκρον ηλε­κτρι­σμέ­νη ο Πρό­ε­δρος κ. Κ. Ροδό­που­λος διέ­κο­ψεν επ’ ολί­γον την συνε­δρί­α­σιν δια να ηρε­μή­σουν τα πνεύ­μα­τα. Επα­να­λη­φθεί­σης της συνε­δριά­σε­ως ο πρό­ε­δρος κ. Ροδό­που­λος παρε­κά­λε­σαν αμφο­τέ­ρας τας παρα­τά­ξεις να τηρή­σουν ψυχραι­μί­αν και έδω­σε τον λόγον εις τον κ. Κακο­γιάν­νην επί προ­σω­πι­κού ζητήματος.

Ο κ. Κακο­γιάνν­νης * είπεν ότι απο­κρού­ει τας κατη­γο­ρί­ας του κ. Καλαν­τζή, τονί­σας ότι ο κ. υφυ­πουρ­γός δεν είναι αρμό­διος διά να κρί­νη τη εθνι­κήν συνεί­δη­σιν του βου­λευ­τού. Συνε­χί­ζων είπεν ότι μετέ­σχε του συνε­δρί­ου Νεο­λαί­ων εις Βου­κου­ρέ­τσι και υπε­στή­ρι­ξεν εκεί μόνον την θέσιν της ειρη­νι­κής συνυ­πάρ­ξε­ως μετα­ξύ των Βαλ­κα­νι­κών λαών.

Μετά το Βου­κου­ρέ­στιον η ελλη­νι­κή αντι­προ­σω­πεία υπό ανε­πί­ση­μον ιδιό­τη­τα επί­σης επι­σκέ­φθη την Βουλ­γα­ρί­αν. Είθι­σται, είπεν, οι προ­σκα­λού­ντες να χαρί­ζουν εις τους φιλο­ξε­νου­μέ­νους των και αντι­στρό­φως κον­κάρ­δας και άλλα μικρο­πράγ­μα­τα ως ενθύ­μια. Όπως οι Έλλη­νες εχά­ρι­ζον ελλη­νι­κάς σημαί­ας, τσο­λιά­δες κτλ. Ούτω οι Βούλ­γα­ροι έδι­δον κον­κάρ­δας, γραμ­μα­τό­ση­μα κτλ. Τοιαύ­τας κον­κάρ­δας, συνί­χι­σεν, έδω­σα εις ολί­γους μανιώ­δεις συλ­λέ­κτας αντι­κει­μέ­νων. Το απλούν και ασή­μα­ντον αυτό γεγο­νός, είπεν, εμε­γα­λο­ποι­ή­θη κατά τρό­πον απα­ρά­δε­κτον . Τέλος εζή­τη­σεν από τον κ. Καλαν­τζήν ν’ ανα­κα­λέ­ση τη βαρεί­αν φρά­σιν την οποί­αν εξε­στό­μι­σεν ενα­ντί­ον του.

Ο κ. Ε. Καλαν­τζής (υφ. Εσω­τε­ρι­κών) είπεν ότι προ ολί­γου έλα­βεν ανα­φο­ράν της χψρο­φυ­λα­κής Αγρι­νί­ου, υπό της οποί­ας κατό­πιν ειδι­κής ερεύ­νης εις την πόλιν Αγρι­νί­ου, υπό της οποί­ας κατό­πιν ειδι­κής ερεύ­νης εις την πόλιν Αγρι­νί­ου και την ύπαι­θρον, συνε­λή­φθη­σαν 11 άτο­μα και διε­πι­στώ­θη η υπ’ αυτήν κατο­χή 20 κον­κάρ­δων, 6 του Δημη­τρώφ, τινές της κομ­μου­νι­στι­κής επα­να­στά­σε­ως της Βουλ­γα­ρί­ας και άλλαι με διά­φο­ρα άλλα κομ­μου­νι­στι­κά σύμ­βο­λα. Οι μάρ­τυ­ρες είπαν ότι αύται διε­νε­μή­θη­σαν υπό του κ. Κακο­γιάν­νη όχι εις «φιλο­τε­λι­στάς» αλλά κατά τρό­πον μυστι­κόν και δια προ­πα­γαν­δι­στι­κούς σκοπούς…

Ο κ. Ε. Αβέ­ρωφ (υπ. Εξω­τε­ρι­κών) είπεν ότι εις το κομ­μου­νι­στι­κόν συνέ­δριον της Νεο­λαί­ας δεν μετέ­σχεν «ελλη­νι­κή» αντι­προ­σω­πεία, αλλά μόνο ατο­μι­κώς ωρι­σμέ­νοι βου­λευ­ταί. Επί­σης είπεν ότι υπάρ­χουν στοι­χεία ότι βου­λευ­ταί της ΕΔΑ συνα­ντή­θη­καν μυστι­κώς με τη ηγε­σί­αν του ΚΚΕ εις το εξω­τε­ρι­κόν. Η πρά­ξις αύτη, ως και η κατο­χή των κον­καρ­δών, δεν απο­τε­λούν πρά­ξεις εθνικάς.

Ο κ. Μπριλ­λά­κης είπεν ότι το υπουρ­γεί­ον των εξω­τε­ρι­κών απο­στέλ­λει ταυ­το­σή­μου περιε­χο­μέ­νου σχό­λια εις δια­φό­ρους μη αντι­πο­λι­τευ­μέ­νας εφη­με­ρί­δας, αι οποί­αι τα δημο­σιεύ­ουν σχε­δόν αυτού­σια. Περαι­τέ­ρω υπε­στή­ρι­ξε διά μακρών ότι ορθώς η ΕΔΑ ήγει­ρε το πολι­τι­κόν θέμα. Συνε­χί­ζων, υπε­στή­ρι­ξεν επί­σης τας γνω­στάς από­ψεις της ΕΔΑ επί του θέμα­τος της διε­θνούς φέσε­ως, τονί­σας ότι, εις αντί­θε­σιν προς το παγκό­σμιον πνεύ­μα της υφέ­σε­ως, η κυβέρ­νη­σι­ςς πρω­το­στα­τεί εις ψυχρο­πο­λε­μι­κάς και αντι­σο­βιε­τι­κάς εκδη­λώ­σεις. Υπε­στή­ρι­ξεν ακο­λού­θως την ανά­γκην απο­κα­τα­στά­σε­ως φιλι­κών σχέ­σε­ων με την σημε­ρι­νήν Βουλ­γα­ρί­αν, εν μέσω ζωη­ρο­τά­των δια­μαρ­τυ­ριών και δια­κο­πών ενί­ων κυβερ­νη­τι­κών βου­λευ­τών. Εις το σημεί­ον τού­το αρκε­τοί κυβερ­νη­τι­κοί βου­λευ­ταί, προ­χω­ρή­σα­ντες προς τας βαθ­μί­δας που οδη­γούν προς το βήμα, εζή­τουν διά κραυ­γών από τον επί του βήμα­τος κ. Μπριλ­λά­κην να στα­μα­τή­ση υπο­στη­ρί­ζων την Βουλ­γα­ρί­αν. Ηπει­λή­θη προς στιγ­μήν συμπλο­κή, διό­τι, προς υπο­στή­ρι­ξιν του ρήτο­ρος αρκε­τοί βου­λευ­ταί της ΕΔΑ, έσπευ­σαν προς την δεξιάς πτέ­ρυ­γα, επε­νέ­βη­σαν όμως ψυχραι­μό­τε­ροι και η τάξις απο­κα­τε­στά­θη σχετικώς.

Ο κ. Μπριλ­λά­κης συνε­χί­ζων είπεν ότι ουδείς δύνα­ται να κατη­γο­ρή­ση την ΕΔΑ δι’ αντε­θνι­κήν δρά­σιν, διό­τι έπρα­ξε πάντο­τε το καθή­κον της ένα­ντι του έθνους. Είναι γεγο­νός είπεν ότι πολ­λοί εκ των οπα­δών της ΕΡΕ έπρα­ξαν κατά την διάρ­κειαν της Κατο­χής το εθνι­κόν των καθή­κον, διά τού­το δε τους τιμώ­μεν, είναι όμως επί­σης αλη­θές ότι πάντες οι μετε­σχό­ντες εις τας κατο­χι­κάς κυβερ­νή­σεις και οι τότε νομάρ­χαι προ­ήλ­θαν εκ των σημε­ρι­νών κυβερ­νη­τι­κών τάξεων.

Η φρά­σις αυτή ηγεί­ρε νέαν σφο­δρο­τέ­ραν θύελ­λαν δια­μαρ­τυ­ριών των κυβερ­νη­τι­κών βου­λευ­τών οι οποί­οι όρθιοι απε­δο­κί­μα­ζαν τον κ. Μπριλλάκη…Εις μίαν στιγ­μήν απρο­ό­πτως ο κ. Ιωάν­νου (ΕΡΕ) ορμά προς το βήμα και επι­χει­ρεί να κτυ­πή­σει τον κ. Μπριλ­λά­κην, τον οποί­ον προ­στα­τεύ­ουν σπεύ­σα­ντες ο φρού­ραρ­χος της Βου­λής και αξιω­μα­τι­κοί της φρου­ράς της Βου­λής. Εν τω μετα­ξύ βου­λευ­ταί της ΕΔΑ ανήλ­θον εις το βλή­μα από την πλευ­ράν της αρι­στε­ράς δια να προ­στα­τεύ­σουν τον κ. Μπριλ­λά­κην παρ’ ολί­γον δε να έλθουν εις ρήξιν με τους προ­σχω­ρή­σα­ντες επί­σης προς ενί­σχυ­σιν του κ. Ιωάν­νου. Ο φρού­ραρ­χος και αξιω­μα­τι­κοί της φρου­ράς σχη­μα­τί­ζουν τεί­χος μετα­ξύ των αντι­μα­χο­μέ­νων μερί­δων, ενώ ο κ. Π. Κανελ­λό­που­λος και βου­λευ­ταί του Κέντρου επεμ­βά­ντες, συνε­τέ­λε­σαν εις την σχε­τι­κή απο­κα­τά­στα­σιν της τάξεως…»

Πάντως στο βήμα της Βου­λής ο πρω­θυ­πουρ­γός Κ. Καρα­μαν­λής την τελευ­ταία ημέ­ρα της συζή­τη­σης τονί­ζει: «..Πλα­νά­ται η άκρα αρι­στε­ρά εάν πιστεύη ότι η ύφε­σις η διε­θνής σημαί­νει ασυ­δο­σί­αν των κατά χώρας κομ­μου­νι­στι­κών κομμάτων…Η μετριο­πά­θεια δεν δύνα­ται να υπερ­βή τα όρια, τα οποία, τα οποία προσ­διο­ρί­ζει το καθή­κον της κυβερ­νή­σε­ως έννα­τι του Εθνους…»

Ο Ι. Πασα­λί­δης (ΕΔΑ) τονί­ζει ότι «η ύφε­ση δεν σημαί­νει αλλα­γή των καθε­στώ­των αλλά ανά­πτυ­ξη οικο­νο­μι­κών και πολι­τι­στι­κών σχέ­σε­ων μετα­ξύ των κρα­τών, ασχέ­τως των κθε­τσώ­των που έχουν..»

Η πρό­τα­ση δυσπι­στί­ας της ΕΔΑ απορ­ρί­πτε­ται με ψήφους 169 έννα­τι 113.

* Ο Αθ. Κακο­γιά­νης ήταν πρό­ε­δρος της Νεο­λαί­ας της ΕΔΑ και είχε συμ­με­τά­σχει στη Συνά­ντη­ση Νεο­λαιών των βαλ­κα­νι­κών χωρών στο Βου­κου­ρέ­στι στις 30/1/1960. Μέλη της αντι­προ­σω­πεί­ας ήταν και οι βου­λευ­τές τη ΕΔΑ Μπριλ­λά­κης, Παπα­θα­να­σό­που­λος, Αντώ­νο­γλου, καθώς και βου­λευ­τές των κομ­μά­των Δ.Ε, ΝΑΚ, Φιλελευθέρων.Κατά τη επι­στρο­φή είχαν συνά­ντη­ση με τον Ζίφ­κωφ στη Σόφια.