Ο «αόρατος» πόλεμος για την εκμετάλλευση της ουκρανικής γης

Εδώ και 10 περί­που χρό­νια, εξε­λίσ­σε­ται στην Ουκρα­νία ένας «αόρα­τος» πόλε­μος για τον έλεγ­χο και την εκμε­τάλ­λευ­ση της εύφο­ρης γης. Στον σιτο­βο­λώ­να της Ευρώ­πης, με τις μεγα­λύ­τε­ρες καλ­λιερ­γή­σι­μες εκτά­σεις, τερά­στια πολυ­ε­θνι­κά μονο­πώ­λια και ντό­πιοι μεγα­λο­ε­πι­χει­ρη­μα­τί­ες, που ξεπή­δη­σαν από την καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση, κατα­κτούν ολο­έ­να και μεγα­λύ­τε­ρο μέρος αυτών των εδα­φών, στή­νο­ντας πάνω σ’ αυτά μπίζ­νες δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ων, που ούτε ο πόλε­μος των τελευ­ταί­ων δύο ετών δεν έχει δια­τα­ρά­ξει, πέρα από ορι­σμέ­νες «απώ­λειες» στα ανα­το­λι­κά, όπου εύφο­ρες εκτά­σεις αλλά­ζουν χέρια, από δυτι­κά σε ρωσι­κά μονοπώλια.

Σύμ­φω­να με μελέ­τη του αμε­ρι­κα­νι­κού Ινστι­τού­του Όκλαντ (Oakland Institute), η Ουκρα­νία δια­θέ­τει 33 εκα­τομ­μύ­ρια εκτά­ρια (1 εκτά­ριο = 10 στρέμ­μα­τα) καλ­λιερ­γή­σι­μης γης, το 1/3 της συνο­λι­κής καλ­λιερ­γή­σι­μης γης στην ΕΕ και από τις πιο εύφο­ρες στον κόσμο. Από αυτά, περί­που 4,3 εκα­τομ­μύ­ρια εκτά­ρια χρη­σι­μο­ποιού­νται για γεωρ­γία «μεγά­λης κλί­μα­κας», με τον κύριο όγκο (3 εκα­τομ­μύ­ρια εκτά­ρια) να βρί­σκε­ται στα χέρια μόλις 12 μεγά­λων ομί­λων του αγρο­το­δια­τρο­φι­κού τομέα. Άλλα 5 εκα­τομ­μύ­ρια εκτά­ρια — το διπλά­σιο της Κρι­μαί­ας! — έχουν περά­σει «λάθρα» και με αδια­φα­νείς δια­δι­κα­σί­ες από την ιδιο­κτη­σία του κρά­τους στην εκμε­τάλ­λευ­ση από ιδιω­τι­κά συμφέροντα.

Η συνο­λι­κή έκτα­ση της γης που ελέγ­χε­ται σήμε­ρα από τα μονο­πώ­λια, εγχώ­ρια και ξένα, είναι πάνω από 9 εκα­τομ­μύ­ρια εκτά­ρια, δηλα­δή πάνω από το 28% της καλ­λιερ­γή­σι­μης γης της χώρας! Το υπό­λοι­πο καλ­λιερ­γεί­ται από περί­που 8 εκα­τομ­μύ­ρια Ουκρα­νούς αγρό­τες που στην πλειο­ψη­φία τους παρα­παί­ουν, εξαι­τί­ας της ανύ­παρ­κτης στή­ρι­ξης από το κρά­τος, προς όφε­λος των μεγά­λων γεωρ­γι­κών εκμε­ταλ­λεύ­σε­ων, που κρα­τούν στα χέρια τους το κλει­δί του επι­σι­τι­στι­κού ανε­φο­δια­σμού ολό­κλη­ρων κρατών!

Οι μεγα­λύ­τε­ροι γαιο­κτή­μο­νες στην Ουκρα­νία — σύμ­φω­να με την αμε­ρι­κα­νι­κή έκθε­ση — είναι ένα «μείγ­μα» ντό­πιων μεγα­λο­ε­πι­χει­ρη­μα­τιών και ξένων συμ­φε­ρό­ντων, κυρί­ως της ΕΕ και των ΗΠΑ, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων ενός αμε­ρι­κα­νι­κού ιδιω­τι­κού επεν­δυ­τι­κού ταμεί­ου και του κρα­τι­κού ταμεί­ου της Σαου­δι­κής Αρα­βί­ας. Οι 9 στις 10 μεγα­λύ­τε­ρες εται­ρεί­ες που εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται τη γη, δηλώ­νουν έδρα στο εξω­τε­ρι­κό και κυρί­ως φορο­λο­γι­κούς παρα­δεί­σους, όπως η Κύπρος ή το Λουξεμβούργο.

Ανά­με­σα στους μεγα­λύ­τε­ρους επεν­δυ­τές είναι η «Vanguard Group», η «Kopernik Global Investors», η «BNP Asset Management Holding», η «NN Investment Partners Holdings» της Goldman Sachs και η Norges Bank Investment Management, η οποία δια­χει­ρί­ζε­ται το κρα­τι­κό επεν­δυ­τι­κό ταμείο της Νορ­βη­γί­ας. Μεγά­λα συντα­ξιο­δο­τι­κά ταμεία, ιδρύ­μα­τα και πανε­πι­στη­μια­κά κεφά­λαια των ΗΠΑ επεν­δύ­ουν επί­σης στην ουκρα­νι­κή γη, μέσω του NCH Capital, ενός ιδιω­τι­κού ταμεί­ου, που απο­τε­λεί τον πέμ­πτο μεγα­λύ­τε­ρο κάτο­χο γης στη χώρα.

Οι περισ­σό­τε­ρες από αυτές τις εται­ρεί­ες είναι άμε­σα συν­δε­δε­μέ­νες με αμε­ρι­κα­νι­κά και ευρω­παϊ­κά χρη­μα­το­πι­στω­τι­κά ιδρύ­μα­τα, όπως η Ευρω­παϊ­κή Τρά­πε­ζα Ανα­συ­γκρό­τη­σης και Ανά­πτυ­ξης (ΕΤΑΑ), η Ευρω­παϊ­κή Τρά­πε­ζα Επεν­δύ­σε­ων (ΕΤΕπ) και η Διε­θνής Χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κή Εται­ρεία (IFC) — απο­τε­λεί χρη­μα­το­δο­τι­κό και επεν­δυ­τι­κό παρα­κλά­δι της Παγκό­σμιας Τρά­πε­ζας. Πρό­κει­ται για τους σημα­ντι­κό­τε­ρους δανει­στές των αγρο­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων που επεν­δύ­ουν στην Ουκρα­νία, έχο­ντας δια­θέ­σει πάνω από 1,7 δισ. δολά­ρια σε 6 από τις μεγα­λύ­τε­ρες εται­ρεί­ες γαιο­κτη­σί­ας της Ουκρα­νί­ας τα τελευ­ταία χρόνια!

Στον αντί­πο­δα, οι Ουκρα­νοί αγρό­τες φυτο­ζω­ούν με μικρές καλ­λιέρ­γειες και ανύ­παρ­κτη κρα­τι­κή στή­ρι­ξη, με απο­τέ­λε­σμα πολ­λοί από αυτούς να βρί­σκο­νται στα όρια της φτώ­χειας. Σύμ­φω­να με τη μελέ­τη, το Ταμείο Μερι­κής Εγγύ­η­σης Πιστώ­σε­ων, που ιδρύ­θη­κε από την Παγκό­σμια Τρά­πε­ζα για να «στη­ρί­ξει» τους μικρούς αγρό­τες, έχει προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό μόλις 5,4 εκατ. δολα­ρί­ων ΗΠΑ (!) που είναι ψίχου­λα μπρο­στά στις πραγ­μα­τι­κές ανά­γκες, αλλά και σε σύγκρι­ση με τα δισε­κα­τομ­μύ­ρια που διο­χε­τεύ­ο­νται σε μεγά­λες αγρο­τι­κές επιχειρήσεις.

Απο­κα­λυ­πτι­κό είναι και το πώς έφτα­σε η εύφο­ρη ουκρα­νι­κή γη, από κρα­τι­κή — κοι­νω­νι­κή ιδιο­κτη­σία, να απο­τε­λεί σήμε­ρα πηγή ασύλ­λη­πτου πλού­του για μια χού­φτα μονο­πώ­λια και μάλι­στα του ευρω­α­τλα­ντι­κού μπλοκ. Αλλά και το πώς αξιο­ποιεί­ται η αμε­ρι­κα­νι­κή και ευρω­παϊ­κή στή­ρι­ξη στην Ουκρα­νία για την παρα­πέ­ρα διείσ­δυ­ση των μονο­πω­λί­ων τους στην οικο­νο­μία, όπου δεσπό­ζου­σα θέση κατέ­χει ο αγρο­το­δια­τρο­φι­κός τομέας.

Όπως δεί­χνει η έκθε­ση, η δημιουρ­γία μιας μεγά­λης αγο­ράς γης ήταν βασι­κή απαί­τη­ση των δυτι­κών — ευρω­α­τλα­ντι­κών χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών ιδρυ­μά­των αμέ­σως μετά τις ανα­τρο­πές και εντά­θη­κε από το 2014, όταν με την επι­κρά­τη­ση του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος η Παγκό­σμια Τρά­πε­ζα, το ΔΝΤ και η ΕΤΑΑ έβα­λαν τις βάσεις για ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις μεγά­λης κλί­μα­κας στην Ουκρα­νία, μέσω ενός τερά­στιου προ­γράμ­μα­τος «διαρ­θρω­τι­κής προ­σαρ­μο­γής», με αντάλ­λαγ­μα δάνεια, πολι­τι­κή στή­ρι­ξη στην αστι­κή τάξη και μελ­λο­ντι­κή έντα­ξη στις ευρω­α­τλα­ντι­κές δομές.

Πρό­κει­ται για μεταρ­ρυθ­μί­σεις και ανα­διαρ­θρώ­σεις στο σύνο­λο της ουκρα­νι­κής οικο­νο­μί­ας, που επι­τά­χυ­ναν την πτώ­ση του βιο­τι­κού επι­πέ­δου του λαού. Μετα­ξύ 2013 και 2019, ο μέσος μηνιαί­ος μισθός μειώ­θη­κε κατά 80 δολά­ρια ΗΠΑ και ο πλη­θω­ρι­σμός άγγι­ξε το 43% το 2015. Η τιμή του φυσι­κού αερί­ου — κύρια πηγή Ενέρ­γειας για τα ουκρα­νι­κά νοι­κο­κυ­ριά — 12πλασιάστηκε. Συντα­ξιο­δο­τι­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις που εντα­τι­κο­ποι­ή­θη­καν από το 2017 συντέ­λε­σαν επί­σης στη ραγδαία φτω­χο­ποί­η­ση του πλη­θυ­σμού, με απο­τέ­λε­σμα σήμε­ρα το 80% των συντα­ξιού­χων να ζουν κάτω από το επί­ση­μο όριο της φτώ­χειας, ενώ το 65% παίρ­νει σύντα­ξη κάτω από 82 δολά­ρια ΗΠΑ τον μήνα.

Το 2021, η Ουκρα­νία ήταν η φτω­χό­τε­ρη χώρα της Ευρώ­πης, με κατά κεφα­λήν ΑΕΠ 4.835 δολά­ρια ΗΠΑ. Το 2014, το ποσο­στό φτώ­χειας της χώρας ήταν 28,6% και μέχρι το 2016 είχε διπλα­σια­στεί, φτά­νο­ντας το 58,6%, για να «στα­θε­ρο­ποι­η­θεί» στο 41,3% το 2019. Η Ουκρα­νία είναι πλέ­ον ο τρί­τος μεγα­λύ­τε­ρος οφει­λέ­της στον κόσμο στο ΔΝΤ, μετά την Αργε­ντι­νή και την Αίγυπτο.

Σε ό,τι αφο­ρά ειδι­κό­τε­ρα τη γεωρ­γι­κή γη, το 2020 η κυβέρ­νη­ση της Ουκρα­νί­ας ψήφι­σε νόμο που νομι­μο­ποιεί την πώλη­σή της, αίρο­ντας τους περιο­ρι­σμούς που υπήρ­χαν για 19 χρό­νια, με αντάλ­λαγ­μα την απο­δέ­σμευ­ση δανεί­ων από το ΔΝΤ. Από τον Ιού­λη του 2021, ο νόμος δίνει πλέ­ον τη δυνα­τό­τη­τα σε μεμο­νω­μέ­νους Ουκρα­νούς πολί­τες να αγο­ρά­σουν έως και 100 εκτά­ρια, ενώ από τον περα­σμέ­νο Γενά­ρη το όριο αυτό αυξή­θη­κε στα 10.000 εκτά­ρια και επι­τρέ­πο­νται πλέ­ον οι πωλή­σεις σε νομι­κά πρόσωπα.

Αμέ­σως μετά την ψήφι­ση του νόμου, είχαν υπο­γρα­φεί 111.307 συμ­φω­νί­ες για την αγο­ρα­πω­λη­σία γης, που αντι­στοι­χούν σε 262.679 εκτά­ρια, ενώ οι όποιοι περιο­ρι­σμοί συνε­χί­ζουν να υφί­στα­νται για την αγο­ρά γης από ξένους ιδιο­κτή­τες, παρα­κάμ­πτο­νται εύκο­λα με συμ­βό­λαια μίσθω­σης ή με συμπρά­ξεις πολυ­ε­θνι­κών ομί­λων με Ουκρα­νούς επιχειρηματίες.

Κάνο­ντας χρή­ση του νόμου, τον Οκτώ­βρη του 2021, η «Kernel», ο μεγα­λύ­τε­ρος κάτο­χος γης και επί­σης ο μεγα­λύ­τε­ρος παρα­γω­γός και εξα­γω­γέ­ας ηλιε­λαί­ου, ανα­κοί­νω­σε τα σχέ­διά της να αυξή­σει την ιδιο­κτη­σία γης στα 700.000 εκτά­ρια, από 506.000 εκτά­ρια εκεί­νη την επο­χή. Ομοί­ως, η ΜΗΡ, ο μεγα­λύ­τε­ρος παρα­γω­γός και εξα­γω­γέ­ας κοτό­που­λου στην Ουκρα­νία, ελέγ­χει 360.000 εκτά­ρια γης και σκο­πεύ­ει να τα αυξή­σει στα 550.000 εκτά­ρια. Παρα­κάμ­πτει μάλι­στα τους περιο­ρι­σμούς στην αγο­ρά γης, ζητώ­ντας από τους υπαλ­λή­λους της να αγο­ρά­σουν γη και να τη μισθώ­σουν στην εταιρεία!

Να ποιοι κερ­δί­ζουν, λοι­πόν, από την εκμε­τάλ­λευ­ση της ουκρα­νι­κής γης και του λαού της, σε πόλε­μο και σε ιμπε­ρια­λι­στι­κή ειρή­νη. Αυτά τα «καλά» έφε­ρε η καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση στην πρώ­ην ΕΣΣΔ, όπου οι λαοί ζού­σαν αρμο­νι­κά για 70 χρό­νια και απο­λάμ­βα­ναν τους καρ­πούς της δου­λειάς τους στη γη, στα εργο­στά­σια, στην εργα­τι­κή — λαϊ­κή περιου­σία. Αυτά που σήμε­ρα απο­τε­λούν ατο­μι­κή — καπι­τα­λι­στι­κή ιδιο­κτη­σία και οι πλου­το­κρά­τες, μαζί με τους διε­θνείς συμ­μά­χους τους, δεν διστά­ζουν να πνί­ξουν τους λαούς στο αίμα του πολέ­μου, για να θωρα­κί­σουν τα συμ­φέ­ρο­ντά τους και να δια­σφα­λί­σουν ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρα κέρδη.

Πηγή: Ριζο­σπά­στης