Ο φιλόσοφος — γιατρός του ποδοσφαίρου

Γρά­φει ο Βασί­λης Κρί­τσας //

Την περα­σμέ­νη βδο­μά­δα συμπλη­ρώ­θη­καν τέσ­σε­ρα χρό­νια από το θάνα­το του Βρα­ζι­λιά­νου άσου Σόκρα­τες, του φιλό­σο­φου-για­τρού του ποδο­σφαί­ρου, που έφυ­γε πρό­ω­ρα, στα 57 του χρό­νια, νικη­μέ­νος από το μεγά­λο του πάθος για τον καπνό και το αλκο­όλ, που εξα­σθέ­νη­σε δρα­μα­τι­κά τον οργα­νι­σμό του. Και που έμει­νε στην ιστο­ρία, όχι μόνο για τα κατορ­θώ­μα­τά του εντός γηπέ­δου, αλλά και για όσα έλε­γε ή έκα­νε εκτός αυτού.

Ο Σόκρα­τες πρω­τα­γω­νί­στη­σε στο περί­φη­μο πεί­ρα­μα της «Κοριν­θια­νής Δημο­κρα­τί­ας», στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 80’, στην Κορίν­θιανς, που  κέρ­δι­σε τρία τοπι­κά πρω­τα­θλή­μα­τα. Το πιο σημα­ντι­κό όμως είναι το ιδιαί­τε­ρο μοντέ­λο λει­τουρ­γί­ας του συλ­λό­γου, όπου κου­μά­ντο έκα­ναν οι παί­κτες κι όλες σχε­δόν οι απο­φά­σεις παίρ­νο­νταν κατό­πιν καθο­λι­κής ψηφο­φο­ρί­ας. Παράλ­λη­λα έπαιρ­ναν κάποιες θαρ­ρα­λέ­ες πολι­τι­κές πρω­το­βου­λί­ες ενά­ντια στη βρα­ζι­λιά­νι­κη δικτα­το­ρία, φορώ­ντας φανέ­λες με ανα­πο­δο­γυ­ρι­σμέ­να νού­με­ρα ή με συν­θή­μα­τα του τύπου «δημο­κρα­τία», «θέλω να ψηφί­σω για πρό­ε­δρο», κτλ.

Ο Σόκρα­τες πίστευε πως το θέα­μα κι η δημιουρ­γία ήταν πιο σημα­ντι­κά για το παι­χνί­δι από το απο­τέ­λε­σμα και τη νίκη με κάθε θυσία. «Πρέ­πει να απο­λαμ­βά­νεις, όταν κάνεις τέχνη, και όχι να σκέ­φτε­σαι ‘θα νική­σω’», έλε­γε. Και δεν ήταν τυχαία βασι­κό στέ­λε­χος σε μία από τις πιο θεα­μα­τι­κές Σελε­σάο όλων των επο­χών, της Βρα­ζι­λί­ας του 82’, που έμει­νε όμως έξω από τα ημι­τε­λι­κά του Μου­ντιάλ, και προ­στέ­θη­κε στην αλυ­σί­δα με τις βασί­λισ­σες χωρίς στέμ­μα, δίπλα στην Ουγ­γα­ρία του 54’ και την Ολλαν­δία της δεκα­ε­τί­ας του 70’.

Είχε υπο­σχε­θεί στο κοι­νό πως θα παρέ­με­νε στην πατρί­δα του και δε θα υπέ­κυ­πτε στις Σει­ρή­νες των ευρω­παϊ­κών συλ­λό­γων, εφό­σον περ­νού­σε από τη βου­λή της χώρας του μια συνταγ­μα­τι­κή ρύθ­μι­ση για ελεύ­θε­ρες εκλο­γές. Η ανα­θε­ώ­ρη­ση δεν έγι­νε ποτέ, ο Σόκρα­τες πήγε για ένα χρό­νο στην ιτα­λι­κή Φιο­ρε­ντί­να, αλλά δεν κατά­φε­ρε ποτέ να προ­σαρ­μο­στεί στις απαι­τή­σεις και τους ρυθ­μούς του σύγ­χρο­νου ποδο­σφαί­ρου κι επέ­στρε­ψε πολύ γρή­γο­ρα στα πάτρια εδάφη.

Θεω­ρού­σε πως υπάρ­χουν πιο σημα­ντι­κά πράγ­μα­τα από το ποδό­σφαι­ρο, και ξεκί­νη­σε να ασχο­λεί­ται (περί­που) επαγ­γελ­μα­τι­κά με το τελευ­ταίο, μόνο αφού τελεί­ω­σε τις σπου­δές του στην Ιατρι­κή. Ενώ στα­μά­τη­σε να παί­ζει κάπου κοντά στα 50 του, όταν έκα­νε μια τελευ­ταία, γκεστ εμφά­νι­ση σε μία ομά­δα της 10ης κατη­γο­ρί­ας της Σκωτίας.

Ξεκί­νη­σε αγώ­να ενά­ντια στο διε­φθαρ­μέ­νο πρό­ε­δρο της βρα­ζι­λιά­νι­κης ποδο­σφαι­ρι­κής ομο­σπον­δί­ας, ενώ είχε ζητή­σει να ψηφί­ζει αμε­σο­δη­μο­κρα­τι­κά ο λαός για την εκλο­γή του ομο­σπον­δια­κού προ­πο­νη­τή. Ονό­μα­σε το μικρό­τε­ρο από τα έξι παι­διά του Φιντέλ, προς τιμήν του Κάστρο. Ενώ είχε δηλώ­σει πως οι άνθρω­ποι είναι που του δίνουν δύνα­μη ως δημο­φι­λή ποδο­σφαι­ρι­στή: «Εάν ο κόσμος δεν έχει δύνα­μη να μιλή­σει, τότε μπο­ρώ να μιλή­σω εγώ εκ μέρους του. Εάν ήμουν στην άλλη πλευ­ρά, όχι με το μέρος του κόσμου, δε θα υπήρ­χε κανείς να ακού­σει τις από­ψεις μου». Γι’ αυτό κι ο κόσμος θα το θυμά­ται πάντο­τε με αγάπη.

Ο «για­τρός» (όπως ήταν το παρα­τσού­κλι του, λόγω των σπου­δών του) δεν κατά­φε­ρε ποτέ να για­τρέ­ψει τον εαυ­τό του από τα μεγά­λα του πάθη (ποτό και τσι­γά­ρο, που τα έκο­βε χίλιες φορές, για να τα ξαναρ­χί­σει μετά από λίγες ώρες), ούτε το σύγ­χρο­νο ποδό­σφαι­ρο από τις πλη­γές του: τον επαγ­γελ­μα­τι­σμό, τη σκο­πι­μό­τη­τα και τα συμ­φέ­ρο­ντα. Κατά­φε­ρε όμως με τις πρά­ξεις του και το «αυτο­δια­χει­ρι­στι­κό» εγχεί­ρη­μα της Κορίν­θιανς, να ανοί­ξει εκ νέου το ζήτη­μα για το «αρι­στε­ρό­στρο­φο» και το «δεξιό­στρο­φο» ποδό­σφαι­ρο, το ρόλο του παί­κτη μες στην ομά­δα και την ευχα­ρί­στη­ση ως αυτο­σκο­πό, ενά­ντια στην πάση θυσία επι­δί­ω­ξη του κέρ­δους και του αποτελέσματος.