Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών η 8η Ιουνίου: Οι ωκεανοί, πνεύμονες του πλανήτη

Άνο­δος της θερ­μο­κρα­σί­ας, οξί­νι­ση, νεκρές ζώνες… Ο ωκε­α­νός είναι ένα από τα πρώ­τα θύμα­τα των εκπο­μπών διο­ξει­δί­ου του άνθρα­κα (CO2), όμως μας προ­στα­τεύ­ει επί­σης από το αέριο αυτό απορ­ρο­φώ­ντας το — ένας ζωτι­κής σημα­σί­ας ρόλος που οι υπε­ρα­σπι­στές των ωκε­α­νών ελπί­ζουν πως θα ληφθεί επι­τέ­λους υπό­ψη στις πολι­τι­κές για το κλίμα.

«Έχου­με μια αλη­θι­νή ευκαι­ρία μέσα τους 18 ερχό­με­νους μήνες να κάνου­με κάτι για τους ωκε­α­νούς», εκτι­μά ο Νταν Λαφό­λεϊ της Διε­θνούς Ένω­σης Προ­στα­σί­ας της Φύσης (IUCN). Και όχι μόνο ενα­ντί­ον της ρύπαν­σης από τα πλα­στι­κά ή της υπε­ρα­λί­ευ­σης, των συνη­θι­σμέ­νων στό­χων των εκστρα­τειών για την προ­στα­σία των θαλασσών.

Το έτος 2019 θα σημα­το­δο­τη­θεί από τη δημο­σί­ευ­ση, τον Σεπτέμ­βριο, μιας ειδι­κής έκθε­σης της δια­κυ­βερ­νη­τι­κής ομά­δας εμπει­ρο­γνω­μό­νων του ΟΗΕ για το κλί­μα (GIEC) αφιε­ρω­μέ­νη στους ωκε­α­νούς. Μια έκθε­ση «που ανα­μέ­νε­ται ότι θα είναι μάλ­λον ζοφε­ρή», λέει η Λάι­ζα Σπιρ της αμε­ρι­κα­νι­κής μκο Natural Resources Defense Council (Συμ­βού­λιο Υπε­ρά­σπι­σης των Φυσι­κών Πόρων) την παρα­μο­νή της Παγκό­σμιας Ημέ­ρας Ωκε­α­νών, που γιορ­τά­ζε­ται στις 8 Ιουνίου.

Η άνο­δος της στάθ­μης της θάλασ­σας, η οποία ποι­κίλ­λει ανά­λο­γα με την περιο­χή, ήταν ήδη κατά μέσο όρο 20 εκα­το­στά τον 20ό αιώ­να και συνε­χί­ζε­ται με περί­που 3,3 χιλιο­στά τον χρό­νο, ρυθ­μός που μοιά­ζει να επι­τα­χύ­νε­ται. Σύμ­φω­να με την έκθε­ση της GIEC του 2014, το χει­ρό­τε­ρο σενά­ριο θα ήταν μια άνο­δος ενός μέτρου μέχρι το τέλος του αιώ­να σε σχέ­ση με την περί­ο­δο 1986–2005. Όμως μια πρό­σφα­τη επι­στη­μο­νι­κή μελέ­τη κάνει λόγο για άνο­δο της στάθ­μης μεγα­λύ­τε­ρη του ενός μέτρου και αυτό ακό­μη κι αν η ανθρω­πό­τη­τα κατα­φέ­ρει να περιο­ρί­σει την άνο­δο της θερ­μο­κρα­σί­ας στους +2 βαθ­μούς Κελ­σί­ου, που είναι ο ελά­χι­στος στό­χος της συμ­φω­νί­ας του Παρισιού.

Οι δια­πι­στώ­σεις είναι εξί­σου ανη­συ­χη­τι­κές και για άλλους δεί­κτες, τους οποί­ους ο Νταν Λαφό­λεϊ περι­γρά­φει ως τους «τέσ­σε­ρις καβα­λά­ρη­δες της Απο­κά­λυ­ψης»: η άνο­δος της θερ­μο­κρα­σί­ας στην επι­φά­νεια, η άνο­δος της θερ­μο­κρα­σί­ας στο σύνο­λο του ωκε­α­νού, η επι­τά­χυν­ση της οξί­νι­σης, που βλά­πτει ιδιαί­τε­ρα τα κορά­λια και οι «νεκρές ζώνες», όπου το υπερ­βο­λι­κά χαμη­λό ποσο­στό οξυ­γό­νου εμπο­δί­ζει τη θαλάσ­σια ζωή.

«Εμείς οι επι­στή­μο­νες έχου­με ξαφ­νια­στεί με την έκτα­ση, την έντα­ση και την ταχύ­τη­τα της αλλα­γής», επιμένει.

Όλα αυτά επει­δή ο ωκε­α­νός απορ­ρο­φά περί­που το 30% των εκπο­μπών CO2 που προ­κα­λού­νται από τον άνθρω­πο και περισ­σό­τε­ρο από το 90% της επι­πλέ­ον ζέστης που δημιουρ­γεί­ται από τις εκπο­μπές αυτές, περιο­ρί­ζο­ντας τις συνέ­πειες για την ανθρωπότητα.

«Όμως υπάρ­χει ένα όριο σ’ αυτό», προει­δο­ποιού­σε πρό­σφα­τα ο Πίτερ Τόμ­σον, ειδι­κός απε­σταλ­μέ­νος του γενι­κού γραμ­μα­τέα του ΟΗΕ για το κλί­μα, επι­μέ­νο­ντας στον ρόλο του πνεύ­μο­να που δια­δρα­μα­τί­ζει ο ωκε­α­νός, μαζί με τα δάση.

«Μια ανα­πνοή στις δύο οφεί­λε­ται στο οξυ­γό­νο που παρά­γε­ται από τον ωκε­α­νό. Είναι λοι­πόν και­ρός για μας να κάνου­με ριζι­κές αλλα­γές», προσέθετε.

Οι υπε­ρα­σπι­στές των ωκε­α­νών ελπί­ζουν πως ο συνα­γερ­μός, που θα κηρύ­ξει πιθα­νόν η GIEC τον Σεπτέμ­βριο, θα κατα­στή­σει δυνα­τό να συνει­δη­το­ποι­η­θεί ο άρρη­κτος δεσμός ανά­με­σα στη θάλασ­σα και το κλίμα.

«Όλοι κερδίζουν»

Και στην ίδια οπτι­κή, ο Πρό­ε­δρος της Χιλής Σεμπα­στιάν Πινιέ­ρα θα ήθε­λε η 25η διά­σκε­ψη του ΟΗΕ για το κλί­μα (COP25), της οποί­ας θα προ­ε­δρεύ­σει η χώρα του τον Δεκέμ­βριο στο Σαντιά­γο, «να μεί­νει στη μνή­μη ως η μπλε COP».

Πώς όμως αυτή η πολι­τι­κή βού­λη­ση μπο­ρεί να μετα­φρα­σθεί σε πράξεις;

Πρέ­πει οι χώρες «να εισα­γά­γουν στις εθνι­κές δεσμεύ­σεις τους μέτρα σχε­τι­κά με τους ωκε­α­νούς», τονί­ζει ο Ραφα­έλ Κιβε­λιέ του Ιδρύ­μα­τος Πρί­γκι­πας Αλβέρ­τος 2ος του Μονα­κό, ανα­φε­ρό­με­νος στο γεγο­νός ότι οι υπο­γρά­φο­ντες τη συμ­φω­νία του Παρι­σιού οφεί­λουν να ετοι­μά­σουν για το 2020 μια ανα­θε­ώ­ρη­ση των δεσμεύ­σε­ών τους για μεί­ω­ση των εκπο­μπών των αερί­ων που προ­κα­λούν το φαι­νό­με­νο του θερμοκηπίου.

«Η εργα­σία για τη δια­φύ­λα­ξη των θαλάσ­σιων οικο­συ­στη­μά­των είναι εργα­σία για το κλί­μα», επιμένει.

Συγκε­κρι­μέ­να, οι μκο και οι επι­στή­μο­νες ζητούν την ταχεία επέ­κτα­ση του παγκό­σμιου δικτύ­ου προ­στα­τευό­με­νων θαλάσ­σιων περιο­χών. «Μπο­ρού­με να ξανα­δώ­σου­με ζωή σε ορι­σμέ­να τμή­μα­τα της θάλασ­σας μέσα σε μερι­κές δεκα­ε­τί­ες (…) και να αντι­στρέ­ψου­με την τάση. Μπο­ρού­με να αντι­με­τω­πί­σου­με τις αλλα­γές που προ­κα­λού­νται από την άνο­δο της θερ­μο­κρα­σί­ας του κλί­μα­τος», δια­βε­βαιώ­νει ο Κάλουμ Ρόμπερτς, ωκε­α­νο­γρά­φος στο πανε­πι­στή­μιο του Γιόρκ.

Μερι­κοί προ­βάλ­λουν επί­σης τη σημα­σία του «μπλε άνθρα­κα», δηλα­δή της ικα­νό­τη­τας ορι­σμέ­νων παρά­κτιων οικο­συ­στη­μά­των, όπως τα μαγκρό­βια δάση, να απορ­ρο­φούν το CO2 .

«Βρί­σκου­με εκεί σημα­ντι­κές συνέρ­γειες ανά­με­σα στην άμβλυ­ση της κλι­μα­τι­κής αλλα­γής –με την απο­θή­κευ­ση άνθρα­κα– και την προ­σαρ­μο­γή, με δεδο­μέ­νη τη σημα­σία των μαγκρό­βιων για την προ­στα­σία από τις καται­γί­δες και την άνο­δο της στάθ­μης των θαλασ­σών και για τη βιο­ποι­κι­λό­τη­τα», υπο­γραμ­μί­ζει μια διπλω­μα­τι­κή πηγή.

«Εν δυνά­μει όλοι κερ­δί­ζουν», συνε­χί­ζει, εκτι­μώ­ντας πως αυτό μπο­ρεί να είναι ένας «ενδια­φέ­ρων άξο­νας» στην προ­ο­πτι­κή της ανα­θε­ώ­ρη­σης των δεσμεύ­σε­ων των κρατών.