«ΠΡΑΣΙΝΗ» ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ στις ΗΠΑ: Ανάπτυξη του κλάδου εν μέσω αντιφάσεων και ανταγωνισμών

Η παρου­σία των ΗΠΑ στο χώρο της «πρά­σι­νης οικο­νο­μί­ας» τα τελευ­ταία χρό­νια ανα­πτύσ­σε­ται συστη­μα­τι­κά τόσο στην παρα­γω­γή Ενέρ­γειας στο εσω­τε­ρι­κό της χώρας, όσο και στην ανά­πτυ­ξη νέων τεχνoλο­γιών και συστη­μά­των παρα­γω­γής «καθα­ρής» Ενέρ­γειας και στις εξα­γω­γές τους στον υπό­λοι­πο κόσμο. Το τελευ­ταίο διά­στη­μα, κι ενώ η κούρ­σα του αντα­γω­νι­σμού πάνω στο πεδίο της «πρά­σι­νης» οικο­νο­μί­ας εντεί­νε­ται σε παγκό­σμιο επί­πε­δο, στις ΗΠΑ ανα­πτύσ­σε­ται έντο­νη πολι­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση γύρω από το ζήτη­μα της «Νέας Πρά­σι­νης Συμ­φω­νί­ας», που υπο­στη­ρί­ζουν, κυρί­ως, πολι­τι­κά κέντρα εντός του κόμ­μα­τος των Δημο­κρα­τι­κών, αλλά όχι μόνο. Με πρό­σχη­μα τις δρά­σεις για τον έλεγ­χο και περιο­ρι­σμό των αρνη­τι­κών φαι­νο­μέ­νων της «κλι­μα­τι­κής αλλα­γής», οι υπο­στη­ρι­κτές της «Νέας Πρά­σι­νης Συμ­φω­νί­ας» προ­τεί­νουν μέτρα που, όπως ισχυ­ρί­ζο­νται, θα μετα­τρέ­ψουν τις ΗΠΑ σε μια οικο­νο­μία «μηδε­νι­κών εκπο­μπών ρύπων», ανοί­γο­ντας νέα μεγά­λα πεδία κερ­δο­φο­ρί­ας στους επι­χει­ρη­μα­τι­κούς ομίλους.

Αξί­ζει να ανα­φέ­ρου­με ορι­σμέ­να στοι­χεία γύρω από τον τομέα της «πρά­σι­νης» οικο­νο­μί­ας στις ΗΠΑ. Τα τελευ­ταία χρό­νια, η κατα­νά­λω­ση Ενέρ­γειας από Ανα­νε­ώ­σι­μες Πηγές παρου­σιά­ζει σημα­ντι­κή άνο­δο στην χώρα και αυξά­νει συστη­μα­τι­κά το μερί­διό της στο σύνο­λο της τελι­κής κατα­νά­λω­σης Ενέρ­γειας. Σύμ­φω­να με τα στοι­χεία της Αμε­ρι­κα­νι­κής Υπη­ρε­σί­ας Ενέρ­γειας (ΕΙΑ) το συνο­λι­κό μερί­διο των ΑΠΕ έφτα­σε στο 2018 το 11% της συνο­λι­κής τελι­κής κατα­νά­λω­σης, οπό­τε η παρα­γω­γή Ενέρ­γειας από βιο­μά­ζα, ανε­μο­γεν­νή­τριες, φωτο­βολ­ταϊ­κά και γεω­θερ­μία έφτα­σαν στο υψη­λό­τε­ρο ποσο­στό των τελευ­ταί­ων 50 χρό­νων. Μεγα­λύ­τε­ρο μερί­διο παρα­γω­γής Ενέρ­γειας από ΑΠΕ κατέ­χουν οι τεχνο­λο­γί­ες παρα­γω­γής από βιο­μά­ζα, με συνο­λι­κό ποσο­στό 45%.¹

Το υπό­λοι­πο 89% της τελι­κής κατα­νά­λω­σης προ­έρ­χε­ται από τα ορυ­κτά καύ­σι­μα και πιο συγκε­κρι­μέ­να το μερί­διο του άνθρα­κα ανήλ­θε στο 13%, του πετρε­λαί­ου στο 36%, των πυρη­νι­κών στο 8% και του φυσι­κού αερί­ου στο 31%. Το πετρέ­λαιο παρέ­χει σχε­δόν το 92% της τελι­κής κατα­νά­λω­σης Ενέρ­γειας στον τομέα των Mεταφορών.

Την ίδια χρο­νιά, το 95% της συνο­λι­κής κατα­νά­λω­σης Ενέρ­γειας στις ΗΠΑ προ­ήλ­θε από εγχώ­ριες πηγές, στοι­χείο που κάνει τα πράγ­μα­τα εξαι­ρε­τι­κά σύν­θε­τα σε ό,τι αφο­ρά το ζήτη­μα της μετά­βα­σης σε «πρά­σι­νες» μορ­φές Ενέρ­γειας και στην πλή­ρη υιο­θέ­τη­ση της λεγό­με­νης «νέας Πρά­σι­νης Συμφωνίας».

Ενδια­φέ­ρον παρου­σιά­ζουν και τα στοι­χεία ανα­φο­ρι­κά με τις συνο­λι­κές εκπο­μπές διο­ξει­δί­ου του άνθρα­κα εκφρα­σμέ­νες σε κατά κεφα­λήν μετρι­κούς τόνους (mtpc — υπο­λο­γι­σμός με βάση τη συσχέ­τι­ση του συνο­λι­κού πλη­θυ­σμού μιας χώρας με το σύνο­λο των εκπο­μπών ρύπων κατ’ έτος).

Σύμ­φω­να με τα πιο πρό­σφα­τα στοι­χεία της Παγκό­σμιας Τρά­πε­ζας, οι ΗΠΑ αν και στα­δια­κά από τη δεκα­ε­τία του 1970 μειώ­νουν το ποσο­στό τους σε σχέ­ση με τον υπό­λοι­πο κόσμο, το 2014 παρέ­με­ναν στα­θε­ρά η πρώ­τη χώρα σε επί­πε­δο εκπο­μπών παγκο­σμί­ως. Πιο συγκε­κρι­μέ­να, οι εκπο­μπές διο­ξει­δί­ου στις ΗΠΑ με όρους κατά κεφα­λήν μετρι­κών τόνων ανήλ­θε στις 16.503 mtpc ένα­ντι 4.981 mtpc στον υπό­λοι­πο κόσμο.

Η δια­φο­ρά είναι υπερ­τρι­πλά­σια, ωστό­σο από τις αρχές του 2000 οι ΗΠΑ μειώ­νουν κατ’ έτος το παρα­πά­νω μέγε­θος, αφού βρί­σκο­νταν στους 20.179 mtpc, ενώ οι εκπο­μπές στον υπό­λοι­πο κόσμο ανέρ­χο­νταν στους 4.038 mtpc.^2–3 Το παρα­πά­νω στοι­χείο προ­φα­νώς και σχε­τί­ζε­ται με το επί­πε­δο της βιο­μη­χα­νι­κής παρα­γω­γής την τελευ­ταία 20ετία και την εξα­γω­γή βιο­μη­χα­νι­κών δρα­στη­ριο­τή­των από τις ΗΠΑ σε άλλες χώρες, ωστό­σο είναι ζήτη­μα που χρή­ζει περαι­τέ­ρω διερεύνησης.

Υψηλότατο το κόστος μετάβασης

Στο μετα­ξύ, αντι­κεί­με­νο δια­πά­λης, αντα­γω­νι­σμών και «προ­βλη­μα­τι­σμών» απο­τε­λούν τα τερά­στια ποσά που απαι­τού­νται για τη μετά­βα­ση σε ένα σύστη­μα «μηδε­νι­κών εκπο­μπών διο­ξει­δί­ου του άνθρα­κα», όπως δια­τεί­νο­νται οι υπέρ­μα­χοι της «Νέας Πρά­σι­νης Συμ­φω­νί­ας», ποσά που οι επι­κρι­τές του έχουν υπο­λο­γί­σει ότι ξεπερ­νούν τα 23 τρισ. δολά­ρια, κάτι περισ­σό­τε­ρο δηλα­δή από ένα ετή­σιο αμε­ρι­κα­νι­κό ΑΕΠ.

Αλλά και το ποια είναι η κατάλ­λη­λη «ισορ­ρο­πία» ώστε από τη μια οι ΗΠΑ να μη χάσουν την κούρ­σα του διε­θνούς αντα­γω­νι­σμού σε ό,τι αφο­ρά την «πρά­σι­νη» Ενέρ­γεια, αλλά από την άλλη να μην απε­μπο­λή­σουν και τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα που τους δίνει στον παγκό­σμιο αντα­γω­νι­σμό η φτη­νή Ενέρ­γεια από ορυ­κτά καύ­σι­μα κ.τ.λ.

Ενδει­κτι­κή, για παρά­δειγ­μα, είναι μια σει­ρά άρθρων και ανα­φο­ρών που έχει δημο­σιεύ­σει τελευ­ταία το Κέντρο Φορο­λο­γι­κής Πολι­τι­κής των ΗΠΑ (Tax Policy Center, συνερ­γα­σία των ινστι­τού­των «Brookings» και «Urban Institute») σχε­τι­κά με το κατά πόσον μια «Νέα Πρά­σι­νη Συμ­φω­νία» μπο­ρεί να συνει­σφέ­ρει στις ΗΠΑ όλα όσα υπο­στη­ρί­ζουν οι υπέρ­μα­χοί της.

Σε πρό­σφα­το άρθρο που κυκλο­φό­ρη­σε ανα­λυ­τής του παρα­πά­νω ινστι­τού­του, επι­ση­μαί­νο­νται οι δυσκο­λί­ες και οι αρνη­τι­κές επι­πτώ­σεις που μπο­ρεί να προ­κλη­θούν στην οικο­νο­μία των ΗΠΑ από την υλο­ποί­η­ση του συνό­λου των πολι­τι­κών που προ­βλέ­πει η «Νέα Πρά­σι­νη Συμ­φω­νία», με έμμε­σες ανα­φο­ρές στην οικο­νο­μι­κή πρω­το­κα­θε­δρία των ΗΠΑ στον παγκό­σμιο καπι­τα­λι­στι­κό ανταγωνισμό.

Παρ’ όλα αυτά, το «πρά­σι­νο Νιου Ντιλ» δεν απορ­ρί­πτε­ται στο σύνο­λό του, καθώς ανα­γνω­ρί­ζο­νται μια σει­ρά θετι­κών συνε­πειών που θα προ­κύ­ψουν στις ΗΠΑ, με όρους κερ­δο­φο­ρί­ας των ομί­λων που εμπλέ­κο­νται σε αυτό, προ­τεί­νο­ντας έτσι την υιο­θέ­τη­ση ορι­σμέ­νων πλευ­ρών, δίχως βεβαί­ως να αμφι­σβη­τη­θεί η στα­θε­ρή οικο­νο­μι­κή «ανά­πτυ­ξη» που επι­τυγ­χά­νει ο αμε­ρι­κα­νι­κός καπι­τα­λι­σμός εξαι­τί­ας της χρή­σης ορυ­κτών καυ­σί­μων.⁴

«Παρών» στον παγκόσμιο ανταγωνισμό

Από αυτήν τη σκο­πιά, είναι δεδο­μέ­νο ότι οι επι­χει­ρη­μα­τι­κοί όμι­λοι των ΗΠΑ δεν μπο­ρούν να απου­σιά­σουν και από τη νέα «κούρ­σα» του διε­θνούς αντα­γω­νι­σμού που ακού­ει στο όνο­μα «πρά­σι­νη Ενέρ­γεια», όπως δεί­χνει και το «παρών» που δηλώ­νουν ήδη μερι­κά από τα μεγα­λύ­τε­ρα αμε­ρι­κα­νι­κά μονοπώλια.

Σημα­ντι­κό­τε­ρη εται­ρεία κατα­σκευ­ής ανε­μο­γεν­νη­τριών με τερά­στια διε­θνή παρου­σία είναι η πασί­γνω­στη «General Electric», που ανά­με­σα στις υπό­λοι­πες δρα­στη­ριό­τη­τες ανα­πτύσ­σει συστη­μα­τι­κά τον εται­ρι­κό κλά­δο των τεχνο­λο­γιών ΑΠΕ. Πρό­σφα­τα εξα­γό­ρα­σε τον τομέα παρα­γω­γής Ενέρ­γειας και τις δρα­στη­ριό­τη­τες ανά­πτυ­ξης δικτύ­ων ηλε­κτρι­σμού από τη γαλ­λι­κή «Alstom» ένα­ντι 13 δισ. δολα­ρί­ων και τον Απρί­λη του 2017 εξα­γό­ρα­σε ακό­μη μια μεγά­λη εται­ρεία παρα­γω­γής εξαρ­τη­μά­των ανε­μο­γεν­νη­τριών, τη δανέ­ζι­κη «LM Wind Power». Αξί­ζει δε να σημειω­θεί ότι η «GE» έχει προ­σφέ­ρει και την «τεχνο­γνω­σία» για τη νέα μονά­δα φυσι­κού αερί­ου του Ομί­λου Μυτι­λη­ναί­ου που εγκαι­νιά­στη­κε πρόσφατα.

Επι­πλέ­ον, η «GE» έχει ανα­κοι­νώ­σει ότι το κύριο βάρος των δρα­στη­ριο­τή­των της θα πέσει τα επό­με­να χρό­νια στις ΑΠΕ, στην ανά­πτυ­ξη συστη­μά­των παρα­γω­γής και απο­θή­κευ­σης ηλε­κτρι­κής Ενέρ­γειας, δια­τη­ρώ­ντας από τις παρα­δο­σια­κές της δρα­στη­ριό­τη­τες τον κλά­δο των αερο­με­τα­φο­ρών, ενώ στα­δια­κά θα εγκα­τα­λεί­ψει τις υπόλοιπες.

Στο Κολο­ρά­ντο των ΗΠΑ βρί­σκο­νται και οι μονά­δες παρα­γω­γής ανε­μο­γεν­νη­τριών της δανέ­ζι­κης «Vestas Wind Systems», εται­ρεία που είναι από τις μεγα­λύ­τε­ρες παρα­γω­γής ανε­μο­γεν­νη­τριών στον κόσμο — στην Ελλά­δα από τη συγκε­κρι­μέ­νη εται­ρεία προ­έρ­χε­ται το 50% των συνο­λι­κών εισα­γω­γών ανε­μο­γεν­νη­τριών — και έχει έδρα στη Δανία. Η χρη­μα­τι­στη­ρια­κή αξία της εται­ρεί­ας — όσα μπο­ρεί να σημαί­νει αυτό το μέγε­θος — ξεπερ­νά σήμε­ρα τα 13 δισ. ευρώ, ενώ πολύ πρό­σφα­τα η άλλη μεγά­λη αμε­ρι­κα­νι­κή εται­ρεία που ειδι­κεύ­ε­ται στην παρα­γω­γή μπα­τα­ριών και «καθα­ρών» οχη­μά­των η «Tesla» δημιούρ­γη­σε με τη «Vestas» κοι­νό εται­ρι­κό σχή­μα για την παρα­γω­γή τεχνο­λο­γιών ΑΠΕ και απο­θή­κευ­σης ηλε­κτρι­κής Ενέργειας.Στον τομέα των φωτο­βολ­ταϊ­κών, μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες εται­ρεί­ες παρα­γω­γής και ανά­πτυ­ξης τεχνο­λο­γιών με παρου­σία σε όλο τον κόσμο και η μεγα­λύ­τε­ρη στο δυτι­κό ημι­σφαί­ριο — σε ορι­σμέ­νες τεχνο­λο­γί­ες φωτο­βολ­ταϊ­κών υψη­λής από­δο­σης είναι πρώ­τη στον κόσμο — είναι η «First Solar» με εργο­στά­σια παρα­γω­γής σε ΗΠΑ, Μαλαι­σία, Βιετ­νάμ και πωλή­σεις τον προη­γού­με­νο χρό­νο που ξεπέ­ρα­σαν τα 3,5 δισ. δολά­ρια. Εξί­σου σημα­ντι­κή εται­ρεία ανά­πτυ­ξης τεχνο­λο­γιών και παρα­γω­γούς φωτο­βολ­ταϊ­κών συστη­μά­των στην αμε­ρι­κα­νι­κή αγο­ρά είναι η «Sunpower Corp.» με 6.600 άμε­σα απα­σχο­λού­με­νους και πωλή­σεις το 2018 που έφτα­σαν τα 1,8 δισ. δολά­ρια. Η εται­ρεία έχει εξα­γο­ρά­σει επί­σης την «Greenbotics Inc.» εται­ρεία παρα­γω­γής ρομπο­τι­κών συστη­μά­των καθα­ρι­σμού και συντή­ρη­σης φωτο­βολ­ταϊ­κών συστη­μά­των μεγά­λης κλί­μα­κας. Αξί­ζει να σημειώ­σου­με ότι ο γαλ­λι­κός ενερ­γεια­κός όμι­λος «Total» εξα­γό­ρα­σε το 60% της επι­χεί­ρη­σης το 2011 και επί­σης ήταν από τις εται­ρεί­ες του χώρου που εξαι­ρέ­θη­καν από τους δασμούς που επέ­βα­λε η προ­ε­δρία Τραμπ στις εισα­γω­γές φωτο­βολ­ταϊ­κών πάνελ στις ΗΠΑ, μέτρο που κυρί­ως στο­χεύ­ει στον κινε­ζι­κό ανταγωνισμό.Αξίζει εδώ να σημειώ­σου­με ότι τόσο η εξέ­λι­ξη της τεχνο­λο­γί­ας φωτο­βολ­ταϊ­κών πάνελ όσο και το σύστη­μα φορο­λο­γι­κών ελα­φρύν­σε­ων για τη στή­ρι­ξη των επεν­δύ­σε­ων στον τομέα που εφαρ­μό­ζουν οι ΗΠΑ, έχουν οδη­γή­σει σε μια μεγά­λη μεί­ω­ση του κόστους παρα­γω­γής ηλε­κτρι­σμού από φωτο­βολ­ταϊ­κά. Στις αρχές του 2000, το μέσο κόστος των φωτο­βολ­ταϊ­κών στις ΗΠΑ ανερ­χό­ταν στα 10 δολά­ρια ανά watt, ενώ το 2013, η τιμή είχε πέσει κάτω από τα 4 δολά­ρια. Μεγά­λοι επι­χει­ρη­μα­τι­κοί όμι­λοι από το χώρο των υπη­ρε­σιών και της βιο­μη­χα­νί­ας, όπως η «Walmart», η «Verizon» και η «Apple» τρο­φο­δο­τούν όλο και περισ­σό­τε­ρο τις εγκα­τα­στά­σεις τους με ηλε­κτρι­κή Ενέρ­γεια προ­ερ­χό­με­νη από φωτο­βολ­ταϊ­κά. Τον περα­σμέ­νο Φλε­βά­ρη κατα­γρά­φη­κε η μεγα­λύ­τε­ρη εμπο­ρι­κή συμ­φω­νία αγο­ράς ηλε­κτρι­σμού από φωτο­βολ­ταϊ­κά ύψους 850 εκατ. ευρώ, όταν η «Apple» αγό­ρα­σε 130 MW από την «First Solar».Σε ό,τι αφο­ρά τις μετα­φο­ρές, η «Tesla» είναι σήμε­ρα η μεγα­λύ­τε­ρη εται­ρεία στον κόσμο που ανα­πτύσ­σει τεχνο­λο­γί­ες «καθα­ρής» Ενέρ­γειας για τον κλά­δο — τα γνω­στά πλέ­ον ηλε­κτρι­κά οχή­μα­τα — παράλ­λη­λα με τεχνο­λο­γί­ες απο­θή­κευ­σης ηλε­κτρι­κής Ενέρ­γειας — συσ­σω­ρευ­τές — αλλά και παρα­γω­γής «πρά­σι­νης» Ενέρ­γειας. Πρό­κει­ται για εται­ρεία που απα­σχο­λεί αυτήν τη στιγ­μή στις ΗΠΑ 48.000 εργα­ζό­με­νους και η χρη­μα­τι­στη­ρια­κή της αξία απο­τι­μά­ται στα 58 δισ. δολάρια.

Χρυσωρυχείο κερδοφορίας με «παγοθραυστικό» το αστικό κράτος

Οι παρα­πά­νω είναι μερι­κές από τις πλέ­ον χαρα­κτη­ρι­στι­κές αμε­ρι­κα­νι­κές εται­ρεί­ες που δρα­στη­ριο­ποιού­νται στον τομέα. Τα τελευ­ταία χρό­νια δημιουρ­γεί­ται με ταχύ­τα­τους ρυθ­μούς τερά­στιος αριθ­μός επι­χει­ρή­σε­ων που ασχο­λεί­ται με τεχνο­λο­γί­ες παρα­γω­γής φίλ­τρων που μειώ­νουν τους βιο­μη­χα­νι­κούς ρύπους αλλά και τους ρύπους των οχη­μά­των, εται­ρεί­ες δια­χεί­ρι­σης απορ­ριμ­μά­των για την παρα­γω­γή Ενέρ­γειας αλλά και δια­χεί­ρι­σης υδά­των για την παρα­γω­γή ηλε­κτρι­σμού. Είναι δύσκο­λο να κατα­γρα­φεί το συνο­λι­κό μέγε­θος της «πρά­σι­νης» οικο­νο­μί­ας στις ΗΠΑ, ωστό­σο πρό­σφα­τη μελέ­τη του «London College» που δημο­σί­ευ­σαν αμε­ρι­κα­νι­κά μέσα πριν από λίγες μέρες, απο­τι­μά τη συνο­λι­κή αξία της στα 1,3 τρισ. δολά­ρια, ενώ οι εργα­ζό­με­νοι στον τομέα ξεπερ­νούν τα 9,5 εκα­τομ­μύ­ρια.⁵

Ολες οι προ­βλέ­ψεις ανα­φέ­ρουν ότι ο τομέ­ας αυτός στις ΗΠΑ θα συνε­χί­σει να ανα­πτύσ­σε­ται με ραγδαί­ους ρυθ­μούς όπως επί­σης και η δρα­στη­ριό­τη­τα των επι­χει­ρη­μα­τι­κών ομί­λων του χώρου, εκτός συνό­ρων. Τέλος, να σημειώ­σου­με ότι στο πλαί­σιο της πολι­τι­κής κρα­τι­κών επι­δο­τή­σε­ων στην «πρά­σι­νη» Ενέρ­γεια, που εφαρ­μό­ζε­ται και στις ΗΠΑ, το 2016 μόνο για τις ΑΠΕ χορη­γή­θη­καν άμε­σα 11 δισ. δολά­ρια και επι­πλέ­ον 3 δισ. χορη­γή­θη­καν για δρά­σεις ενερ­γεια­κής απο­δο­τι­κό­τη­τας. Τα παρα­πά­νω ποσά βέβαια είναι μικρά για το μέγε­θος της αμε­ρι­κα­νι­κής οικο­νο­μί­ας, ωστό­σο χρη­σι­μο­ποιού­νται ενδει­κτι­κά, αφού η γενι­κή υπο­στή­ρι­ξη που απο­λαμ­βά­νει ο χώρος, όπως οι φορο­α­παλ­λα­γές, τα υπερ­βαί­νει κατά πολύ σε μέγε­θος. Εννο­εί­ται, βέβαια, ότι αυτή η πολι­τι­κή υπο­στή­ρι­ξης των πρά­σι­νων επι­χει­ρή­σε­ων συνε­χί­στη­κε και κατά την περί­ο­δο της προ­ε­δρί­ας Τραμπ, ανε­ξάρ­τη­τα από το γεγο­νός των ανα­κοι­νώ­σε­ων περί απο­χώ­ρη­σης των ΗΠΑ από τη Συμ­φω­νία του Παρι­σιού για το Κλί­μα και τις δεσμεύ­σεις που αυτή προτάσσει.

 

Παρα­πο­μπές:

1. U.S. energy facts explained
2. CO2 emissions (metric tons per capita) — United States, World
3. CO2 emissions (metric tons per capita)
4. A Green New Deal Would Cost A Lot Of Green
5. US ‘green economy’ generates $1.3 trillion and employs millions, new study finds