Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Πώς σκοτώθηκε ο καπετάν Διαμαντής — Μαχητής της Μεραρχίας του αφηγείται

Ο μαχη­τής του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού Ελλά­δας Κώστας Δ. Πεντε­δέ­κας, μέσα από μαρ­τυ­ρί­ες συμ­μα­χη­τών του διε­ρευ­νά το πώς σκο­τώ­θη­κε ο καπε­τά­νιος του, Δια­μα­ντής (Γιάν­νης Αλεξάνδρου)

(Από το βιβλίο «88 Μονά­δα Χώρου Διλο­χία Γκού­ρα της ΙΙ Μεραρ­χί­ας του θρυ­λι­κού Δια­μα­ντή» εκδό­σεις ΕΝΤΟΣ, 2008)

***

ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗ

Στο τρί­το δεκα­ή­με­ρο του Ιού­νη έφτα­σε ως εμάς η είδη­ση ότι σκο­τώ­θη­κε ο Δια­μα­ντής. Στην αρχή δεν την πιστεύ­α­με. Τη θεω­ρού­σα­με προ­πα­γαν­δι­στι­κό κόλ­πο. Πόσες φορές δεν κυκλο­φο­ρού­σαν ψεύ­τι­κες ειδή­σεις για θανά­τους Αγω­νι­στών! Δεν μπο­ρού­σα­με να το πιστέ­ψου­με. Δεν θέλα­με κιό­λας να το πιστέ­ψου­με. Μεί­να­με όμως άφω­νοι όταν έπε­σε στα χέρια μας μια εφη­με­ρί­δα «Ακρό­πο­λις» που είχε το Δια­μα­ντή νεκρό. Όσο κι αν φρό­ντι­σε ο Γκού­ρας να την εξα­φα­νί­σει για να μην την δουν όλοι οι μαχη­τές που ήταν κοντά μας κι επη­ρε­α­στούν, το κακό είχε γίνει. Ο Δια­μα­ντής είχε σκο­τω­θεί, ο Κυβερ­νη­τι­κός στρα­τός κατά­φε­ρε να δώσει το μεγα­λύ­τε­ρο πλήγ­μα στο Δ.Σ. Ρού­με­λης, στο Κίνη­μα της περιο­χής μας. Γι’ αυτό και πανη­γύ­ρι­ζε. Το «Βήμα» χαρα­κτή­ρι­ζε το θάνα­το του Δια­μα­ντή σαν μεγά­λη Εθνι­κή Νίκη.

Ο θάνα­τος του Δια­μα­ντή, του Πρω­το­πό­ρου Αγω­νι­στή της Εθνι­κής Αντί­στα­σης, του Ελα­σί­τη που μαζί με τον Πρω­το­κα­πε­τά­νιο του ΕΑ.Α.Σ. Αρη Βελου­χιώ­τη και τ’ άλλα παλι­κά­ρια του ανα­τί­να­ξαν τη γέφυ­ρα του Γορ­γο­πο­τά­μου στις 25 Νοέμ­βρη 1942 έφθα­σε σε σημείο ώστε να θεω­ρεί­ται «Εθνι­κή Νίκη»(!). Αν είχαν δια­βά­σει λίγο Μακρυ­γιάν­νη θα έπρε­πε ν’ ανα­τρι­χιά­ζουν με το έγκλη­μα τους. Τότε τους Αγω­νι­στές τους κατα­δί­ω­καν και τους δολο­φο­νού­σαν οι ξένοι με τους Μαυ­ρο­κορ­δά­το, Κωλέτ­τη κ.ά. «Τα Προ­ζύ­μια των Τούρ­κων» όπως τους απο­κα­λού­σε ο Μακρυ­γιάν­νης. Αν ζού­σε αυτή την επο­χή σίγου­ρα θ’ απο­κα­λού­σε Προ­ζύ­μια των Αμε­ρι­κα­νών Ιμπε­ρια­λι­στών τους δολο­φό­νους του Διαμαντή.

Μα όπως εκεί­νους τους Αγω­νι­στές (Ανδρού­τσο, Καραϊ­σκά­κη κ.ά.), τους δικαί­ω­σε η Ιστο­ρία και τους κατέ­γρα­ψε στους ήρω­ες της, όπως πράγ­μα­τι ήταν, έτσι θα δικαιώ­σει και το Δια­μα­ντή και τον Άρη και όσους έπε­σαν στο δίκαιο Αγώ­να για τη Λευ­τε­ριά του Λαού μας από τους κάθε είδους κι εθνι­κό­τη­τας κατα­κτη­τές, είτε Γερ­μα­νοί φασί­στες λέγο­νται είτε Αγγλο-Αμε­ρι­κά­νοι, Ιμπε­ρια­λι­στές. Ο Δια­μα­ντής θα ζει για πάντα στις συνει­δή­σεις του Λαού της Ρού­με­λης που τόσο αγά­πη­σε κι αγω­νί­στη­κε για μια καλύ­τε­ρη ζωή του. Και η Μνή­μη του θάναι αιώ­νια για­τί έπε­σε για τα ανώ­τε­ρα ιδα­νι­κά του ανθρώ­που, για Ειρή­νη, Ελευ­θε­ρία, Ανε­ξαρ­τη­σία, για Σοσιαλισμό.

Ο θάνα­τος του Δια­μα­ντή ήταν ξαφ­νι­κός κι ανα­πά­ντε­χος. Οι πλη­ρο­φο­ρί­ες που έφτα­σαν ως τον Παρ­νασ­σό ήταν πολύ συγκε­χυ­μέ­νες. Έλε­γαν ότι σκο­τώ­θη­κε στο αντέ­ρει­σμα ανα­το­λι­κά του χωριού Μάρ­μα­ρα κι ότι άλλοι αντάρ­τες αιχ­μα­λω­τί­στη­καν και άλλοι ξέφυ­γαν. Άλλο τίποτα…

Για πρώ­τη φορά στη Φυλα­κή της Λαμί­ας με πλη­σί­α­σε ο Σπύ­ρος Τσι­τού­ρης από την Ευρυ­τα­νία και μου είπε με πολ­λή στε­νο­χώ­ρια, ότι «όταν τον πήγαν για δίκη στο Στρα­το­δι­κείο Λαμί­ας παρα­κο­λού­θη­σε τη δίκη τον Θ. Κατο­ό­γιαν­νου που γινό­ταν πριν από τη δική του και άκου­σε να λέει ότι αυτός σκό­τω­σε το Δια­μα­ντή. Είπε ότι τον πυρο­βό­λη­σε όταν τους πλη­σί­α­σε ένα Τμή­μα στρα­τού και μετά παρα­δό­θη­κε. Ο Πρό­ε­δρος του Στρα­το­δι­κεί­ου είπε όχι υπάρ­χει σχε­τι­κή έκθε­ση Τμή­μα­τος στρα­τού που βεβαιώ­νει ότι εκεί­νος τον σκό­τω­σε. Μετά, το δικα­στή­ριο διέ­κο­ψε κι η δική μας δίκη ανα­βλή­θη­κε». Κι ο Σπύ­ρος πρό­σθε­σε: «σκό­τω­σε τον Αρχη­γό μας για να γλι­τώ­σει το τομά­ρι του. Ήταν κάτι το απίστευτο!».

Μετά το 1980 ζήτη­σα την εφη­με­ρί­δα «Ακρό­πο­λις» από τους υπαλ­λή­λους της Εθνι­κής Βιβλιο­θή­κης. Μου είπαν ότι μπο­ρώ να πάρω κάποια άλλη της επο­χής εκεί­νης για­τί έχει φθα­ρεί και δεν τη δια­θέ­τουν. Πήρα το «Βήμα» και τη «Βρα­δυ­νή». Το «Βήμα» της 22 Ιου­νί­ου 1949 έγρα­φε: «Εφο­νεύ­θη ο Δια­μα­ντής, Διοι­κη­τής της συμ. Μεραρ­χί­ας Στε­ρε­άς Ελλά­δος. Η εξό­ντω­σις του περι­βό­η­του αρχι­συμ­μο­ρί­του θεω­ρεί­ται μεγά­λη Εθνι­κή Νίκη»… και συνέ­χι­ζε: «Το Γ.Ε.Σ. εξέ­δω­σε χθες την εσπέ­ραν το κάτω­θι έκτα­κτο ανα­κοι­νω­θέν: “Ο αιμο­βό­ρος αρχιουμ­μο­ρί­της Δια­μα­ντής, ο Δ /της της II Κ/Σ Μεραρ­χί­ας όστις επί τριε­τί­αν κατε­δυ­νά­στευε την ορει­νήν Στε­ρε­άν Ελλά­δα και εβύ­θι­σε ταύ­την εις το πέν­θος κατα­διω­κό­με­νος κατά πόδας υπό των Εθνι­κών Δυνά­με­ων, εφο­νεύ­θη σήμε­ρον πλη­σί­ον της περιο­χής ΒΛ. Μαρ­μά­ρων Στε­ρε­άς Ελλά­δος. Συνε­λή­φθη ο αδελ­φός του”»… Στη συνέ­χεια η εφη­με­ρί­δα γρά­φει ότι οι λεπτο­μέ­ρειες του φόνου ανα­μέ­νο­νται σήμε­ρον εις το Γ.Ε.Σ., παρα­θέ­τει πλη­ρο­φο­ρί­ες από άλλες πηγές για το ίδιο ζήτη­μα και λίγα για το βιο­γρα­φι­κό του Διαμαντή.

Το «Βήμα» της 23 Ιου­νί­ου 1949 γρά­φει: «Υπό του Γ.Ε.Σ. εξε­δό­θη χθες το κάτω­θι ανα­κοι­νω­θέν… “Στε­ρεά Ελλάς: Μετά διή­με­ρον συνε­χή κατα­δί­ω­ξιν εφο­νεύ­θη χθες την 14.30′ ώραν ο αρχι­συμ. Δια­μα­ντής ΒΑ. Μαρ­μά­ρων Οίτης. Μετ’ αυτού εφο­νεύ­θη­σαν έτε­ροι 4 Κ/Σ και συνε­λή­φθη ο αδελ­φός του Δια­μα­ντή, άπα­ντες κομ­μα­τι­κά στε­λέ­χη”»… Και συνε­χί­ζει η εφη­με­ρί­δα την περι­γρα­φή των συν­θη­κών του φόνου, δίνει λεπτο­μέ­ρειες για τα λάφυ­ρα. Γρά­φει ακό­μα ότι «σκο­τώ­θη­κε ο αρχισ/της Μπα­μπά­νης… και συνε­λή­φθη­σαν ο αδελ­φός του Ευθύ­μιος Αλε­ξάν­δρου, όστις ήτο Ταμί­ας της Μεραρ­χί­ας, ο Στά­θης του 3ου γρα­φεί­ου επι­χει­ρή­σε­ων της Μεραρ­χί­ας και ο Καλαν­τζής διοι­κη­τής τον Ιου λόχου της 144 συμ. Ταξιαρ­χί­ας Μπα­ντέ­κου και άλλοι Κ/Σ. Ήτοι εν συνό­λω 21. Οι φονευ­θέ­ντες ανέρ­χο­νται μετά του Δια­μα­ντή εις 6…».

Στην εφη­με­ρί­δα «Βρα­δυ­νή», της 22 Ιου­νί­ου 1949, υπήρ­χε ο παρα­κά­τω τίτλος στην τελευ­ταία σελί­δα με μεγά­λα γράμματα:

«Πώς εξω­ντώ­θη υπό τον Εθνι­κού Στρα­τού το “Τέρας” της Ρού­με­λης Ο Κόκ­κι­νος Λύκος”. Επε­χεί­ρη­σε να δια­φυ­γή εγκα­τα­λεί­ψας τους άλλους. Γενό­με­νος αντι­λη­πτός υπό των στρα­τιω­τών επυ­ρο­βο­λή­θη και εφο­νεύ­θη. Ο αδελ­φός του, οι επι­τε­λείς και οι σωμα­το­φύ­λα­κες του συλ­λη­φθέ­ντες μετα­φέ­ρο­νται εις Λάρι­σαν δια να ανα­κρι­θούν υπό των Στρα­τιω­τι­κών Αρχών».

Ανα­φέ­ρει κι αυτή σαν νεκρούς εκτός από το Δια­μα­ντή, το λοχα­γό Καλαν­τζή και τρεις σωμα­το­φύ­λα­κες. Και στους συλ­λη­φθέ­ντες τον αδελ­φό του, το Στά­θη (σ.σ. Παπα­ευ­στα­θί­ου) και προ­σθέ­τει και «τον Επι­με­λη­τή τον Δια­μα­ντή Κατσόγιαννο».

Για το θάνα­το του Δια­μα­ντή δημο­σιεύ­τη­κε Νεκρο­λο­γία στις 27–6‑49 στο Μηνιά­τι­κο Περιο­δι­κό του Γενι­κού Αρχη­γεί­ου του Δ.Σ.Ε. «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ» του μήνα Ιού­λη, του «Γού­σια» — Γ. Βοντί­τσιου: Από την τετρα­σέ­λι­δη νεκρο­λο­γία, παρα­θέ­τω εδώ μόνο την πρώ­τη παρά­γρα­φο: «Στις 21 τον Ιού­νη δολο­φο­νή­θη­κε άτι­μα, ύστε­ρα από προ­δο­σία, ο υπο­στρά­τη­γος Γιάν­νης Αλε­ξά­ντρου (Δια­μα­ντής)».

Ο Πανα­γιώ­της Υφα­ντής (Ηρα­κλής), Πολι­τι­κός Επί­τρο­πος της IIΜε­ραρ­χί­ας Δια­μα­ντή, που ήταν εκεί­νην στιγ­μή του θανά­του του Δια­μα­ντή και ξέφυ­γε, είπε σε ομι­λία τον σε εκδή­λω­ση για την 38η επέ­τειο του θανά­του στο χωριό Μάρ­μα­ρα στις 21 Ιού­νη 1987: «Στη Σελια­νι­τό­ρα­χη Μαρ­μά­ρων στις 21 Ιού­νη τον 1949 κόπη­κε το νήμα της ζωής του Δια­μα­ντή από εχθρι­κό προ­δο­τι­κό βόλι».

Ο Γ. Χου­λιά­ρας (Περι­κλής) είπε σε ομι­λία του για «Δολο­φο­νία». Ο Β. Απο­ο­το­λό­που­λος στο εξαι­ρε­τι­κό βιβλίο του: «ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΕΠΟΠΟΙΙΑΣ. Ο Δ Σ. ΣΤΗ ΡΟΥΜΕΛΗ» γρά­φει: «Κοντά στο χωριό Μάρ­μα­ρα, σε ύψω­μα 1.103 μ. στις 21 Ιού­νη 1949, σκο­τώ­νε­ται ο Δια­μα­ντής από σφαί­ρα στρα­τιω­τι­κού Τμή­μα­τος».

Από συζη­τή­σεις μου με το Γιώρ­γο Ραφτό­που­λο, Διευ­θυ­ντή του 2ου γρα­φεί­ου Πλη­ρο­φο­ριών του Επι­τε­λεί­ου της Π Μεραρ­χί­ας και με τον Παν. Υφα­ντή (Ηρα­κλή), Πολι­τι­κό Επί­τρο­πο της II Μ. όταν επέ­στρε­ψαν από τις Λαϊ­κές Δημο­κρα­τί­ες, έβγα­λα το συμπέ­ρα­σμα ότι και οι δυο αν και ήταν κοντά στο Δια­μα­ντή τη στιγ­μή που σκο­τώ­θη­κε, δεν μπο­ρού­σαν να προσ­διο­ρί­σουν πώς έγι­νε το φονι­κό. Και οι δυο μου είπαν πως μόλις φάνη­καν κοντά τους στρα­τιώ­τες του ΕΣ άκου­σαν ένα πυρο­βο­λι­σμό κι είδαν το Δια­μα­ντή να πέφτει νεκρός. Μετά, οι ίδιοι, έτρε­ξαν αμέ­σως προς διά­φο­ρη ο καθέ­νας κατεύ­θυν­ση και ξέφυ­γαν, χωρίς να ιδούν τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο. Για όσα λέει ο Κατσό­γιαν­νος δεν είχαν γνώ­μη. Τίπο­τε δεν μπο­ρού­σαν ν’ απο­κλεί­σουν. Ούτε θυμού­νταν πόσοι ακο­λου­θού­σαν και ποιοι το Δια­μα­ντή αυτή την ημέρα.

Κανέ­νας από τους παρα­πά­νω δεν ζει πια. Ζουν όμως δυο από τις τέσ­σε­ρις μαχή­τριες που ήταν εκεί τη στιγ­μή του θανά­του. Η μία, η Τασία Σφή­κα, που υπη­ρε­τού­σε τότε στο κρυ­πτο­γρα­φι­κό Τμή­μα του Επι­τε­λεί­ου της Μεραρ­χί­ας θυμά­ται: «Την ημέ­ρα εκεί­νη έστει­λε ο Δια­μα­ντής δυο Αξιω­μα­τι­κούς στο Παρα­τη­ρη­τή­ριο, τους Παύ­λο Μπέι­κο και θύμιο Κατσό­γιαν­νο. Για μια στιγ­μή βλέ­πει τον Κατσό­γιαν­νο να έρχε­ται προς το Δια­μα­ντή και του λέει ο Δια­μα­ντής: “Για­τί άφη­σες το παρα­τη­ρη­τή­ριο;” — “Ήρθα να πάρω τη χλαί­νη μου”, τον απα­ντά­ει». Αυτά, τα άκου­σε η Τασία που ήταν δίπλα στο Δια­μα­ντή και είδε ότι ο Κατσό­γιαν­νος είχε τη χλαί­νη του. Δεν απο­κλεί­ει τίπο­τα. Είδε τον αδελ­φό του Δια­μα­ντή να μένει εκεί κοντά του. Η ίδια έφυ­γε προς τα κάτω κοντά στο Γ. Ραφτό­που­λο και το Νίκο Μανιά. Το Ραφτό­που­λο τον είχε πιά­σει το άσθμα (μόνι­μη πάθη­ση του) και της είπε ν’ ακο­λου­θή­σει το Μανιά. Επέ­ζη­σαν και οι τρεις, πήγαν στις Λαϊ­κές Δημοκρατίες.

Δε θυμά­ται κι αυτή πόσοι και ποιοι ήταν μαζί τους εκεί­νη τη ημέ­ρα εκτός από τους: Ηρα­κλή (Π.Ε.), Ραφτό­που­λο (2ου Γρ.), Νίκο Μανιά (ασυρ­μα­τι­στή), Κατσό­γιαν­νο (επι­με­λη­τή), Στά­θη Παπα­ευ­στα­θί­ου (γεω­πό­νο), τον αδελ­φό του Δια­μα­ντή Θύμιο Αλε­ξάν­δρου, τις 4 μαχή­τριες, Μαρού­λα Καΐ­λα, Νίκη Δάλ­λα, Συρο­γιάν­νε­να (μαγεί­ρισ­σα) και την ίδια.

Για τη μαχή­τρια που γρά­φει ο Μανιάς ότι μπο­ρεί να πρό­δω­σε τις κινή­σεις τους και το λημέ­ρι τους, λέει ότι μία-δύο μέρες πριν ακο­λού­θη­σε μια ξεκομ­μέ­νη της 55 Μονά­δας, που την ημέ­ρα εκεί­νη δεν ήταν μαζί τους. Δεν γνω­ρί­ζει όμως αν ήταν αυτή που πρόδωσε.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο