Σινεμά Καραντίνας: Κλασικά Γουέστερν από Άντονι Μαν και Ραούλ Γουόλς

Το γου­έ­στερν απο­τε­λεί από μόνο του ένα τερά­στιο κεφά­λαιο στον κινη­μα­το­γρά­φο και έχει ακό­μη και σήμε­ρα φανα­τι­κούς θαυ­μα­στές σε όλο τον κόσμο, ειδι­κά το κλα­σι­κό γου­έ­στερν του Χόλι­γουντ (’30-’50) με πλή­θος ται­νιών, καλών παρα­γω­γών. Αν και στον πυρή­να τους δια­θέ­τουν ρατσι­στι­κή θέση ένα­ντι των Ινδιά­νων, ενός έθνους που γνώ­ρι­σε ίσως τη μεγα­λύ­τε­ρη γενο­κτο­νία στην παγκό­σμια ιστο­ρία, αυτό δεν στε­ρεί απ’ αυτές μία δια­χρο­νι­κή γοη­τεία. Άλλω­στε, το κοι­νό κατα­λα­βαί­νο­ντας σε μεγά­λο βαθ­μό τα ρατσι­στι­κά μηνύ­μα­τα του σενα­ρί­ου τα πετά και κρα­τά­ει όλα τα άλλα στοι­χεία του φιλμ.

Δεν υπάρ­χει, όμως, μόνο η θεμα­το­λο­γία με τους “άγριους, τους αιμο­βό­ρους Ινδιά­νους”, αλλά και η σύγκρου­ση των καου­μπό­η­δων με τους μεγα­λο­κτη­μα­τί­ες, των ταπει­νών αγρο­τών με αυτούς που θέλουν να αρπά­ξουν την περιου­σία τους, τους παρά­νο­μους, την ανδρι­κή φιλία, τη δια­φθο­ρά που ακου­μπά­ει την ανερ­χό­με­νη τάξη των επι­χει­ρη­μα­τιών και των αξιω­μα­τού­χων, τον αμε­ρι­κά­νι­κο εμφύ­λιο και φυσι­κά το ρομάν­τζο, το οποίο κατέ­χει ένα μεγά­λο κομ­μά­τι στα γουέστερν.

Το γου­έ­στερν το υπη­ρέ­τη­σαν μεγά­λοι σκη­νο­θέ­τες, με πρώ­το τον κορυ­φαίο Τζον Φορντ, αλλά και άλλοι σημα­ντι­κό­τα­τοι δημιουρ­γοί που γύρι­σαν κάποια αρι­στουρ­γή­μα­τα του είδους, όπως οι Χάουαρντ Χοκς (“Ρίο Μπρά­βο”, “Το Κόκ­κι­νο Ποτά­μι”), Φρεντ Τσί­νε­μαν (“Το Τρέ­νο θα Σφυ­ρί­ξει Τρεις Φορές”), Τζον Στάρ­τζες (“Και οι 7 ήταν υπέ­ρο­χοι”). Και πολ­λοί ακό­μη που διέ­πρε­ψαν σε άλλα είδη, αλλά έκα­ναν και τρία- τέσ­σε­ρα γου­έ­στερν. Οι περι­πτώ­σεις πάμπολ­λες που δύσκο­λα θα μπο­ρού­σαν να χωρέ­σουν σε ένα σύντο­μο σημείωμα.

Ωστό­σο, υπήρ­ξαν και σκη­νο­θέ­τες που θριάμ­βευ­σαν στο γου­έ­στερν αλλά έμει­ναν σχε­τι­κά στην αφά­νεια. Δεν χαρα­κτη­ρί­στη­καν ποτέ δημιουρ­γοί, δεν είχαν την ανα­γνώ­ρι­ση που τους άξι­ζε, δεν ανέ­βη­καν ποτέ στο κορυ­φαίο σκα­λο­πά­τι, δεν έμει­ναν ως “εξαι­ρε­τι­κοί επαγ­γελ­μα­τί­ες” ή “μάστο­ρες” του είδους. Δύο από τις χαρα­κτη­ρι­στι­κό­τε­ρες περι­πτώ­σεις ήταν ο Άντο­νι Μαν και ο Ραούλ Γουόλς, δύο σπου­δαί­οι σκη­νο­θέ­τες, που σήμε­ρα ανα­γνω­ρί­ζο­νται όλο και περισ­σό­τε­ρο, αν και οι ται­νί­ες τους είναι γνω­στές ως οι ται­νί­ες του Τζέιμς Στιού­αρτ, του Χέν­ρι Φόντα, του Γκρέ­κο­ρι Πεκ και άλλων πρω­τα­γω­νι­στών. Στην παρέα τους θα ήταν και ο Μάικλ Κέρ­τιζ, αν δεν γύρι­ζε την περί­φη­μη “Καζα­μπλάν­κα”, που είχαν σνο­μπά­ρει αρχι­κά στο Χόλιγουντ…

Έτσι, παρα­κά­τω θα δού­με πέντε υπέ­ρο­χα γου­έ­στερν που γύρι­σαν οι Μαν και Γουόλς, όχι και τόσο γνω­στά ή προ­βε­βλη­μέ­να αλλά ό,τι πρέ­πει για την επο­χή που δια­νύ­ου­με, λόγω του κορο­νοϊ­ού. Ο Άντο­νι Μαν θεω­ρεί­ται από τους κορυ­φαί­ους εκπρο­σώ­πους του γου­έ­στερν (“Η Καρα­μπί­να Φάντα­σμα”), ενώ ο Ραούλ Γουόλς ήταν κυρί­ως γνω­στός για τις γκαν­γκ­στε­ρι­κές του ται­νί­ες (“Η Πόλη του Αίμα­τος”) και τα φιλμ νουάρ (“Ο Δρα­πέ­της της Σιέ­ρα”) και δευ­τε­ρευό­ντως για τα γου­έ­στερν του.

Ο Τελευ­ταί­ος Ζωντα­νός (“The Naked Spur” ‑1953)

Ο Άντο­νι Μαν, εδώ μεγα­λουρ­γεί έχο­ντας ένα δυνα­τό σενά­ριο πάνω στην απλη­στία και υπέ­ρο­χα δου­λε­μέ­νους χαρα­κτή­ρες, αλλά και έναν Τζέιμς Στιού­αρτ στα καλύ­τε­ρά του. Ο Μαν που κινεί μελω­δι­κά την κάμε­ρά του, γυρί­ζει απο­κλει­στι­κά σε φυσι­κούς χώρους, με ανοι­κτά πλά­να και υπέ­ρο­χη φωτο­γρα­φία, που ανα­δει­κνύ­ουν τοπία, χρώ­μα­τα και τις ρομα­ντι­κές στιγ­μές της ται­νί­ας. Δίπλα στον Στιού­αρτ πρω­τα­γω­νι­στούν και οι Τζά­νετ Λι, Ρόμπερτ Ράιαν.

Ένας Άνδρας με Καρ­διά (“The Tin Star” ‑1957)

Και μόνο με την αρχι­κή σκη­νή ‑που μοιά­ζει με μονο­πλά­νο- κατα­λα­βαί­νεις εύκο­λα ότι δεν έχεις να κάνεις με έναν συνη­θι­σμέ­νο, απλώς καλό σκη­νο­θέ­τη. Ο Άντο­νι Μαν κάνει μαγι­κά ακό­μα και μ’ ένα συμ­βα­τι­κό σχε­τι­κά σενά­ριο ‑που θα μπο­ρού­σε να χαρα­κτη­ρι­στεί και η άλλη όψη του νομί­σμα­τος του “Τρέ­νου θα Σφυ­ρί­ξει Τρεις Φορές”- αφού το αστέ­ρι, το σύμ­βο­λο της νομι­μό­τη­τας στο φαρ ουέστ δεν αφή­νε­ται να πέσει στη λάσπη, αλλά τοπο­θε­τεί­ται σε έναν άνθρω­πο με αρχές, αξί­ες και ψυχι­κό σθέ­νος, κόντρα στην τοπι­κή αρι­στο­κρα­τία και τους τρα­μπού­κους. Εξαι­ρε­τι­κή ασπρό­μαυ­ρη φωτο­γρα­φία, χαρα­κτή­ρες με βάθος και ένας Άντο­νι Χόπ­κινς να στέ­κε­ται επά­ξια δίπλα στον θρυ­λι­κό Χέν­ρι Φόντα.

Η Κατα­ρα­μέ­νη Κοι­λά­δα (“The Man from Laramie” ‑1955)

Χορ­τα­στι­κό γου­έ­στερν, με τον Τζέιμς Στιού­αρτ να κερ­δί­ζει τις εντυ­πώ­σεις και τον Άντο­νι Μαν (οι δυο τους γύρι­σαν έξι γου­έ­στερν) να κάνει απλώς τη δου­λειά του. Και την κάνει πολύ καλά για ακό­μη μία φορά. Ωραία χρώ­μα­τα, πιστο­λί­δι, Ινδιά­νοι, διε­φθαρ­μέ­νοι κτη­μα­τί­ες και ρομάν­τζο. Ενδει­κτι­κό δείγ­μα ψυχα­γω­γι­κού γου­έ­στερν, που όμως όταν τελειώ­σει, διε­ρω­τά­σαι για­τί να μην έχει κι άλλο. Εκτός από τον Στιού­αρτ παί­ζουν και οι Άρθουρ Κένε­ντι, Κάθι Ο’ντό­νελ και Ντό­ναλντ Κρισπ.

Ο Κατα­τρεγ­μέ­νος (“Pursued” ‑1947)

Ο Ραούλ Γουόλς φτιά­χνει ένα νουάρ γου­έ­στερν, όπου φαντά­σμα­τα του παρελ­θό­ντος κατα­διώ­κουν τους ήρω­ες και μια ιστο­ρία εκδί­κη­σης φωτί­ζει τα σκο­τει­νά σημεία της ανθρώ­πι­νης ψυχής. Το βλέμ­μα του Ρόμπερτ Μίτσαμ είναι όλα τα λεφτά, ενώ δίπλα του στέ­κο­νται επά­ξια οι Τερέ­ζα Ράιτ, Τζού­ντιθ Άντερ­σον, Άλαν Χέι­λι και Ντιν Τζά­γκερ. Η εξαί­σια νουάρ φωτο­γρα­φία είναι του σπου­δαί­ου Τζέιμς Γουόνγκ.

Όταν Σιγούν τα Τύμπα­να (“Distant Drums” ‑1951)

Παλιο­μο­δί­τι­κο γου­έ­στερν ‑ίσως ακό­μη και για την επο­χή του- που όμως δια­τη­ρεί τη γοη­τεία του, με την κλι­μά­κω­ση της αγω­νί­ας για την τελι­κή ανα­μέ­τρη­ση και τους πρω­τα­γω­νι­στές του: Γκά­ρι Κού­περ, Μαρί Άλντον, Ρίτσαρντ Γου­έμπ, Άρθουρ Χάνι­κατ κ.ά.