Στα γρανάζια της προπαγανδιστικής μηχανής του Ισραήλ: Ένας διαδικτυακός στρατός δίπλα στον τακτικό

Από φιά­σκο σε φιά­σκο παρα­δέρ­νει ο προ­πα­γαν­δι­στι­κός μηχα­νι­σμός του Ισρα­ήλ, στην προ­σπά­θεια να «ξεπλύ­νει» με fake news την κατο­χή και την απο­τρό­παιη σφα­γή των Παλαι­στι­νί­ων. Οι κατα­σκευα­σμέ­νες ειδή­σεις «πέφτουν» κατά ριπάς στα ειδη­σε­ο­γρα­φι­κά πρα­κτο­ρεία και στο δια­δί­κτυο, προ­δί­δο­ντας μια καλο­κουρ­δι­σμέ­νη μηχα­νή που δου­λεύ­ει από πίσω, με απο­στο­λή να παρου­σιά­ζει ως μόνη «αλή­θεια» την εκδο­χή του ισραη­λι­νού στρα­τού για τα γεγο­νό­τα στα κατε­χό­με­να παλαι­στι­νια­κά εδάφη.

Είναι βέβαια αδύ­να­το αυτός ο μηχα­νι­σμός να απο­κα­λυ­φθεί στην πλή­ρη έκτα­σή του, με δεδο­μέ­νες τις δια­συν­δέ­σεις με το «βαθύ κρά­τος» και τις μυστι­κές υπη­ρε­σί­ες του Ισρα­ήλ. Ορι­σμέ­νες δημό­σιες «εκφάν­σεις» του, όμως, μας δίνουν την ευκαι­ρία να ψηλα­φί­σου­με τον τρό­πο που δου­λεύ­ει. Ορι­σμέ­να τέτοια παρα­δείγ­μα­τα ακο­λου­θούν πιο κάτω.

Τον Αύγου­στο του 2022, η κυβέρ­νη­ση του κρά­τους του Ισρα­ήλ οργά­νω­σε ένα δια­δι­κτυα­κό σεμι­νά­ριο, με κύριο ομι­λη­τή τον τότε ανα­πλη­ρω­τή υπουρ­γό Εξω­τε­ρι­κών, Idan Roll. Το παρα­κο­λού­θη­σαν περί­που 100 influencers των μέσων κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, εκπρό­σω­ποι φιλοϊσ­ραη­λι­νών οργα­νώ­σε­ων που συνερ­γά­ζο­νται με το κρά­τος του Ισρα­ήλ, όπως και μια ομά­δα «ανε­ξάρ­τη­των ακτι­βι­στών δημό­σιας διπλω­μα­τί­ας», οι οποί­οι είχαν μόλις ολο­κλη­ρώ­σει ένα δίμη­νο «εκπαι­δευ­τι­κό πρό­γραμ­μα» από την κυβέρ­νη­ση του Ισραήλ.

Από τα «εκπαι­δευ­τι­κά» προ­γράμ­μα­τα της Hasbara

Εκεί­νες τις μέρες είχε μόλις ολο­κλη­ρω­θεί η στρα­τιω­τι­κή επι­χεί­ρη­ση «Breaking Dawn», μια αιφ­νι­δια­στι­κή σει­ρά αερο­πο­ρι­κών επι­θέ­σε­ων στη Γάζα, με 44 νεκρούς Παλαιστίνιους.

Κατά την ομι­λία του, ο Roll απο­κά­λυ­ψε ότι όταν το Ισρα­ήλ ξεκι­νά μια στρα­τιω­τι­κή επι­χεί­ρη­ση, μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες προ­κλή­σεις είναι να εκπλη­ρώ­σει όσο το δυνα­τόν περισ­σό­τε­ρους επι­χει­ρη­σια­κούς στό­χους και όσο το δυνα­τόν γρη­γο­ρό­τε­ρα, προ­τού η αυξα­νό­με­νη διε­θνής πολι­τι­κή πίε­ση απαι­τή­σει από τη χώρα να στα­μα­τή­σει την εκστρα­τεία της.

Και πρό­σθε­σε: «Αυτό καθο­ρί­ζει πόσο ανα­πνευ­στι­κό χώρο μάς δίνει ο κόσμος για να συνε­χί­σου­με να χτυ­πά­με τους στό­χους μας και εδώ μπαί­νει η “Hasbara”. Η “Hasbara” μάς δίνει χρό­νο και τη νομι­μό­τη­τα να δρά­σου­με και να προ­στα­τεύ­σου­με τον εαυ­τό μας»¹.Τι είναι όμως η «Hasbara», που στα εβραϊ­κά σημαί­νει «Επε­ξή­γη­ση»;

Δεν πρό­κει­ται απλά για ένα πρό­γραμ­μα ή έναν οργα­νι­σμό «δημό­σιας διπλω­μα­τί­ας». Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, συνι­στά ένα ολό­κλη­ρο «οικο­σύ­στη­μα» προ­πα­γάν­δας, που απαρ­τί­ζε­ται από διά­φο­ρους κρα­τι­κούς και κυβερ­νη­τι­κούς μηχα­νι­σμούς του Ισρα­ήλ, το Τμή­μα Εκπρο­σώ­πων Τύπου του ισραη­λι­νού στρα­τού, αλλά και από επι­χει­ρή­σεις, ΜΚΟ, ερευ­νη­τι­κά κέντρα, πανε­πι­στή­μια και άλλους «ανε­ξάρ­τη­τους» οργανισμούς.

Παρου­σιά­ζο­ντας τη δρά­ση της, το υπουρ­γείο Δημό­σιας Διπλω­μα­τί­ας υπο­στή­ρι­ζε το 2012 ότι με 10,5 εκατ. δολά­ρια προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό, η προ­πα­γαν­δι­στι­κή του μηχα­νή έχει «μετα­τρα­πεί από αμυ­ντι­κή σε ενερ­γή» και απο­τε­λού­σε ήδη μια «Αυτο­κρα­το­ρία»².

Για τον τρό­πο λει­τουρ­γί­ας και τα μέσα που χρη­σι­μο­ποιεί, χαρα­κτη­ρι­στι­κή ήταν η τοπο­θέ­τη­ση του Τσας Φρί­μαν Τζ., Αμε­ρι­κα­νού πρέ­σβη και πρώ­ην βοη­θού Γραμ­μα­τέα του Πεντα­γώ­νου των ΗΠΑ, στο συνέ­δριο του Συμ­βου­λί­ου Εξω­τε­ρι­κής και Αμυ­ντι­κής Πολι­τι­κής το 2012 στη Μόσχα:

«Η κοι­νή γνώ­μη δια­μορ­φώ­νε­ται όλο και περισ­σό­τε­ρο από τα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης. Το κρά­τος του Ισρα­ήλ έχει οργα­νώ­σει πολι­τι­κές, κυβερ­νη­τι­κές και στρα­τιω­τι­κές μονά­δες για να το εκμε­ταλ­λευ­τεί αυτό, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της δημιουρ­γί­ας ιστο­σε­λί­δων, λογα­ρια­σμών στα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης και μηνυ­μά­των από ψεύ­τι­κους λογα­ρια­σμούς. Εχει μάθει πώς να χει­ρα­γω­γεί τις λει­τουρ­γί­ες των προ­γραμ­μά­των περι­ή­γη­σης, τους αλγό­ριθ­μους μηχα­νών ανα­ζή­τη­σης και άλλους αυτο­μα­το­ποι­η­μέ­νους μηχα­νι­σμούς που ελέγ­χουν ποιες πλη­ρο­φο­ρί­ες παρου­σιά­ζο­νται στους χρή­στες του δια­δι­κτύ­ου. Αυτή η χει­ρα­γώ­γη­ση μπο­ρεί να απο­δώ­σει μεγα­λύ­τε­ρη σημα­σία σε παλιό υλι­κό που κρι­τι­κά­ρει τις πηγές ή τις ανα­λύ­σεις, παρά σε νέα λήμ­μα­τα ευνοϊ­κά γι’ αυτές. Μπο­ρεί να εξα­σφα­λί­σει πως στις ανα­ζη­τή­σεις θα εμφα­νι­στούν μόνο θετι­κά ή αρνη­τι­κά σχό­λια και πλη­ρο­φο­ρί­ες για ένα θέμα»³.

Ένας καλά συντονισμένος, 
εξελιγμένος μηχανισμός___

Σε μια απο­κα­λυ­πτι­κή έκθε­ση, το 2012, η ισραη­λι­νή «δεξα­με­νή σκέ­ψης» «Molad» σημεί­ω­νε ότι η ισραη­λι­νή «Hasbara» είναι ένας «περί­τε­χνος, καλά συντο­νι­σμέ­νος, εξε­λιγ­μέ­νος μηχα­νι­σμός που προ­σαρ­μό­ζε­ται σε κατα­στά­σεις έκτα­κτης ανά­γκης και είναι σε θέση να διευ­κο­λύ­νει τη συνερ­γα­σία μετα­ξύ ενός ποι­κί­λου συνό­λου παι­κτών (…) Η ισραη­λι­νή δημό­σια διπλω­μα­τία είναι ιδιαί­τε­ρα απο­τε­λε­σμα­τι­κή στη χρή­ση νέων μέσων και άτυ­πης επι­κοι­νω­νί­ας»⁴.

Ένα από τα κύρια στοι­χεία της ισραη­λι­νής στρα­τη­γι­κής για τα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης είναι η προ­σπά­θεια υπο­νό­μευ­σης της «αντι-ισραη­λι­νής» ατζέ­ντας, δηλα­δή όποιας φωνής αντι­τί­θε­ται στους στό­χους του κρά­τους του Ισρα­ήλ. Το ΥΠΕΞ του Ισρα­ήλ, όπως σημειώ­νε­ται, δια­θέ­τει μια μονά­δα «παρα­κο­λού­θη­σης του δια­δι­κτύ­ου», με επαγ­γελ­μα­τι­κό προ­σω­πι­κό, για τη συνε­χή παρα­κο­λού­θη­ση ιστο­λο­γί­ων, δημο­σιο­γρα­φι­κών ιστο­σε­λί­δων και δια­φό­ρων αρα­βι­κών ιστο­σε­λί­δων προ­κει­μέ­νου να εντο­πι­στούν οι πιθα­νές κρί­σεις όσο το δυνα­τόν νωρίτερα.

Παράλ­λη­λα, απα­σχο­λεί επί­ση­μα σε 24ωρη βάση προ­σω­πι­κό για να γρά­φει απα­ντή­σεις υπέρ του Ισρα­ήλ σε ιστο­λό­για (blogs), κοι­νω­νι­κά δίκτυα και στις ενό­τη­τες σχο­λί­ων ευρω­παϊ­κών και αμε­ρι­κα­νι­κών ειδη­σε­ο­γρα­φι­κών ιστο­σε­λί­δων. Συμ­με­τέ­χει επί­σης ενερ­γά σε συζη­τή­σεις και έρευ­νες που αφο­ρούν το Ισραήλ.

Το τότε υπουρ­γείο Δημό­σιας Διπλω­μα­τί­ας (έχει πλέ­ον ενσω­μα­τω­θεί στο ισραη­λι­νό ΥΠΕΞ) είχε στή­σει μια εικο­νι­κή «αίθου­σα παρα­κο­λού­θη­σης κατα­στά­σε­ων», η οποία κατεύ­θυ­νε χιλιά­δες «εθε­λο­ντές» στην κοι­νω­νι­κή δικτύ­ω­ση για να στο­χεύ­σουν άμε­σα τις «αντι-ισραη­λι­νές εκστρα­τεί­ες» και την εκδή­λω­σή τους στο δια­δί­κτυο.

Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα τέτοιας δρά­σης, ανα­φέ­ρει η έκθε­ση, απο­τε­λεί η κατεύ­θυν­ση αυτού του «στρα­τού των τρολ» για να «αντε­πι­τε­θούν» στη διε­θνή κατα­κραυ­γή ενα­ντί­ον του Ισρα­ήλ κατά τη διάρ­κεια της ισραη­λι­νής επι­δρο­μής το 2010 ενά­ντια στον διε­θνή στο­λί­σκο που προ­σπά­θη­σε να σπά­σει τον ναυ­τι­κό απο­κλει­σμό, μετα­φέ­ρο­ντας ανθρω­πι­στι­κή βοή­θεια στους Παλαι­στί­νιους της Λωρί­δας της Γάζας.

Ανά­με­σα επί­σης στους στό­χους της προ­πα­γαν­δι­στι­κής μηχα­νής, είναι ο εντο­πι­σμός «στρα­τη­γι­κού κοι­νού» σε όλο τον κόσμο και η μετά­δο­ση «άμε­σων μηνυ­μά­των σε ομά­δες με επιρ­ροή, με το βλέμ­μα στραμ­μέ­νο στα ισραη­λι­νά συμφέροντα».

Τα παρα­πά­νω επα­να­λαμ­βά­νο­νται τώρα με τη σφα­γή στη Γάζα, καθώς διά­φο­ροι ιδιο­κτή­τες δημο­φι­λών λογα­ρια­σμών σε πλατ­φόρ­μες όπως το YouTube, το Instagram και το TikTok, κατήγ­γει­λαν ότι προ­σεγ­γί­στη­καν προ­κει­μέ­νου να προ­ω­θή­σουν στο κοι­νό τους την πολε­μι­κή προ­πα­γάν­δα του Ισρα­ήλ⁵.

Η εξέλιξη μετά τις προπαγανδιστικές ήττες

Το Ισρα­ήλ προ­σπα­θεί διαρ­κώς να ανα­βαθ­μί­σει τον ιστό που δια­συν­δέ­ει τα διά­φο­ρα προ­πα­γαν­δι­στι­κά του «όργα­να». Για παρά­δειγ­μα, μετά τον πόλε­μο του Λιβά­νου το 2006 και τη χερ­σαία επι­χεί­ρη­ση «Συμπα­γές Μολύ­βι» το 2008 στη Γάζα, που προ­κά­λε­σαν παγκό­σμια κατα­κραυ­γή, άρχι­σε η στα­δια­κή ανα­βάθ­μι­ση της «Hasbara» σε αυτό που ορι­σμέ­νοι ανα­λυ­τές έχουν ονο­μά­σει «Hasbara 2.0» και επι­κε­ντρώ­νε­ται στην ενερ­γό­τε­ρη παρέμ­βα­ση του κρά­τους του Ισρα­ήλ στα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύωσης.

Για να παρεμ­βαί­νει πιο δρα­στι­κά στη δια­μόρ­φω­ση της κοι­νής γνώ­μης, δημιουρ­γή­θη­καν οι λεγό­με­νες «φάρ­μες των δια­δι­κτυα­κών τρολ», ένας κανο­νι­κός ψηφια­κός στρα­τός, που καλεί­ται να δια­σφα­λί­σει ότι η όποια κρι­τι­κή στο Ισρα­ήλ θα αντι­με­τω­πί­ζε­ται με εχθρό­τη­τα, επι­θέ­σεις και αντι­κα­τη­γο­ρί­ες, συχνά για αντι­ση­μι­τι­σμό. Απο­τε­λού­με­νος από επί­ση­μους, ανε­πί­ση­μους και ψεύ­τι­κους λογα­ρια­σμούς σε κάθε πλατ­φόρ­μα, αυτός ο στρα­τός των τρολ κρί­θη­κε τόσο επι­τυ­χη­μέ­νος, που το 2013 το Ισρα­ήλ δήλω­σε επί­ση­μα ότι θα στρα­το­λο­γού­σε «κρυ­φές μονά­δες» από Ισραη­λι­νούς φοι­τη­τές και διε­θνείς υπο­στη­ρι­κτές για να τον ενισχύσει.

Ο στρα­τός αυτός επι­τί­θε­ται διαρ­κώς σε υπο­στη­ρι­κτές των Παλαι­στι­νί­ων στο δια­δί­κτυο και όσους απο­δο­κι­μά­ζουν την πολι­τι­κή του κρά­τους — δολο­φό­νου. Ακό­μα, έχει ενορ­χη­στρώ­σει διά­φο­ρες καμπά­νιες, όπου απο­κα­λύ­πτο­νται προ­σω­πι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες φοι­τη­τών και καθη­γη­τών πανε­πι­στη­μί­ων, εργα­ζο­μέ­νων και άλλων. Τέτοια παρα­δείγ­μα­τα απο­τε­λούν οι μακαρ­θι­κού τύπου χαφιε­δο-ιστο­σε­λί­δες, όπως η «Canarymission.org» και η ανάρ­τη­ση των ονο­μά­των και των φωτο­γρα­φιών μελών των φοι­τη­τι­κών οργα­νώ­σε­ων στο Πανε­πι­στή­μιο Κολού­μπια των ΗΠΑ, που υπέ­γρα­ψαν ανα­κοι­νώ­σεις κατα­δί­κης της κατο­χής της Παλαι­στί­νης από το Ισρα­ήλ^6.

Σε πολ­λές περι­πτώ­σεις, οι στρα­το­λο­γη­μέ­νοι αντα­μεί­βο­νται με υπο­τρο­φί­ες και διά­φο­ρα προ­γράμ­μα­τα «επι­μόρ­φω­σης». Στην ιστο­σε­λί­δα «hasbaraisrael.com», για παρά­δειγ­μα, ανα­φέ­ρε­ται πως το Πρό­γραμ­μα Υπο­τρο­φιών «προ­σφέ­ρει σε φιλοϊσ­ραη­λι­νούς ηγέ­τες φοι­τη­τών την ευκαι­ρία να απο­κτή­σουν ηγε­τι­κές δεξιό­τη­τες, να δικτυω­θούν με τους συνο­μη­λί­κους τους, να συνα­ντή­σουν Ισραη­λι­νούς και Παλαι­στί­νιους από όλες τις πλευ­ρές του πολι­τι­κού φάσμα­τος και να ταξι­δέ­ψουν σε στρα­τη­γι­κές τοπο­θε­σί­ες σε όλη τη χώρα.

Αυτό το 16ήμερο εκπαι­δευ­τι­κό πρό­γραμ­μα υπε­ρά­σπι­σης του Ισρα­ήλ είναι μια εμπει­ρία που αλλά­ζει τη ζωή, παρέ­χο­ντας στους μαθη­τές τη γνώ­ση και την εμπει­ρία από πρώ­το χέρι για να νική­σουν τα ψέμα­τα και την προ­πα­γάν­δα που σαρώ­νει στην Τρι­το­βάθ­μια Εκπαί­δευ­ση. Η Hasbara δρα­στη­ριο­ποιεί­ται σε περισ­σό­τε­ρες από 95 πανε­πι­στη­μιου­πό­λεις σε όλη τη Βόρεια Αμε­ρι­κή και έχει μέχρι στιγ­μής εκπαι­δεύ­σει πάνω από 3.000 φοιτητές».

Το αρι­στουρ­γη­μα­τι­κό ντο­κι­μα­ντέρ GAZA από τις 7‑Δεκ στους κινηματογράφους