Τι γνωρίζουμε έως τώρα για την ευλογιά των πιθήκων

Πριν από δύο εβδο­μά­δες μία επι­δη­μι­κή έξαρ­ση κρου­σμά­των ευλο­γιάς των πιθή­κων ανι­χνεύ­τη­κε για πρώ­τη φορά στο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο προ­κα­λώ­ντας ανη­συ­χία στους ειδι­κούς δημό­σιας υγείας.

Η δια­σπο­ρά των περι­στα­τι­κών που νοσούν από την ευλο­γιά των πιθή­κων αυξά­νε­ται ανά τον κόσμο, ενώ είναι άγνω­στη ακό­μα η μετα­δο­τι­κό­τη­τα του. Για τον λόγο αυτό είναι απα­ραί­τη­τη η ενη­μέ­ρω­ση των επαγ­γελ­μα­τιών υγεί­ας, για την λήψη των απα­ραί­τη­των μέτρων προ­φύ­λα­ξης, καθώς και του βαθ­μού μετα­δο­τι­κό­τη­τας του ιού, τονί­ζουν οι ιατροί της Θερα­πευ­τι­κής Κλι­νι­κής και της Ιατρι­κής Σχο­λής του Εθνι­κού και Καπο­δι­στρια­κού Πανε­πι­στη­μί­ου Αθη­νών, Γιάν­να Ρέν­τζιου, Θεο­δώ­ρα Ψαλ­το­πού­λου, Μαρία Καν­τζα­νού, Γιάν­νης Ντά­να­σης, Ροδάν­θη Ελέ­νη Συρί­γου, Πάνος Μαλαν­δρά­κης, Δημή­τρης Παρα­σκευ­ής και Θάνος Δημό­που­λος (πρύ­τα­νης ΕΚΠΑ), συνο­ψί­ζο­ντας τα νεό­τε­ρα δεδο­μέ­να σχε­τι­κά με την ευλο­γιά των πιθή­κων όπως δημο­σιεύ­τη­καν στην επι­στη­μο­νι­κή επι­θε­ώ­ρη­ση Nature.

Επιδημιολογία-Παθογένεια-Κλινική Εικόνα-Διάγνωση-Θεραπεία

Ο ιός της ευλο­γιάς των πιθή­κων ανή­κει στο γένος Orthopoxvirus της οικο­γέ­νειας Poxviridae, στο ίδιο γένος με τον ιό variola, ο οποί­ος προ­κα­λεί την ευλο­γιά και έχει εκρι­ζω­θεί παγκο­σμί­ως από το 1980. Ο ιός της ευλο­γιάς των πιθή­κων ανα­κα­λύ­φθη­κε για πρώ­τη φορά το 1958 σε αποι­κί­ες πιθή­κων, ενώ εντο­πί­στη­κε για πρώ­τη φορά στον άνθρω­πο το 1970 στο Κον­γκό. Έκτο­τε, έχουν παρα­τη­ρη­θεί τοπι­κές επι­δη­μι­κές εξάρ­σεις σε χώρες της Δυτι­κής και Κεντρι­κής Αφρι­κής, με τελευ­ταία και σημα­ντι­κό­τε­ρη την επι­δη­μι­κή έξαρ­ση στην Νιγη­ρία με περισ­σό­τε­ρα από 500 επι­βε­βαιω­μέ­να και ύπο­πτα κρού­σμα­τα. Στην Ευρώ­πη και συγκε­κρι­μέ­να στο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο έχουν εντο­πι­στεί από το 2018 επτά κρού­σμα­τα-σχε­τι­ζό­με­να με ταξί­δι σε ενδη­μι­κές χώρες.

Η περί­ο­δος επώ­α­σης είναι συνή­θως 5–21 ημέ­ρες και ο ιός μετα­δί­δε­ται μετα­ξύ των ανθρώ­πων μέσω του ανα­πνευ­στι­κού συστή­μα­τος κατό­πιν εισπνο­ής μεγά­λου μεγέ­θους στα­γο­νι­δί­ων και μέσω επα­φής με δερ­μα­τι­κές βλά­βες πάσχο­ντος ή μολυ­σμέ­να υλι­κά (πχ κλι­νο­σκε­πά­σμα­τα ή πετσέ­τες που έχει χρη­σι­μο­ποι­ή­σει ασθε­νής). Η νόσος εκδη­λώ­νε­ται με πυρε­τό, κεφα­λαλ­γία, μυαλ­γί­ες, λεμ­φα­δε­νο­πά­θεια και εξάν­θη­μα, το οποίο συνή­θως ξεκι­νά­ει από την κεφα­λή και επε­κτεί­νε­ται στον κορ­μό, ενώ συμπε­ρι­λαμ­βά­νει και παλά­μες-πέλ­μα­τα. Το εξάν­θη­μα αρχι­κά εμφα­νί­ζε­ται με τη μορ­φή κηλί­δων και βλα­τί­δων, οι οποί­ες εξε­λίσ­σο­νται σε μικρές φυσα­λί­δες, φλύ­κται­νες και έπει­τα σε εφελ­κί­δες που τελι­κά υπο­χω­ρούν. Το εξάν­θη­μα αυτό μερι­κές φορές συγ­χέ­ε­ται με το εξάν­θη­μα της ανε­μο­βλο­γιάς. Η νόσος διαρ­κεί συνή­θως 2–4 εβδο­μά­δες και στην πλειο­νό­τη­τα των περι­πτώ­σε­ων είναι αυτο­πε­ριο­ρι­ζό­με­νη. Η διά­γνω­ση γίνε­ται με απο­μό­νω­ση του ιού σε καλ­λιέρ­γεια, ανί­χνευ­ση του DNA του ιού με PCR σε κλι­νι­κό δείγ­μα ή ανί­χνευ­ση παρου­σί­ας orthopox-ιού σε ιστούς με ανο­σοϊ­στο­χη­μι­κές μεθόδους.

Η θερα­πεία εστιά­ζει κυρί­ως στην βελ­τί­ω­ση των συμ­πτω­μά­των. Όσον αφο­ρά στην αντι­ϊ­ι­κή θερα­πεία, δύο φάρ­μα­κα που έχουν εγκρι­θεί για την θερα­πεία της ευλο­γιάς θεω­ρού­νται απο­τε­λε­σμα­τι­κά και ένα­ντι της ευλο­γιάς των πιθή­κων: το tecovirimat, θερα­πεία εκλο­γής σε συν­δυα­σμό με το brincidofovir σε ασθε­νείς με σοβα­ρή νόσο. Η θνη­τό­τη­τα στις χώρες της Αφρι­κής κυμαί­νε­ται μετα­ξύ 1–10% για τα στε­λέ­χη της Κεντρι­κής Αφρι­κής, ενώ για τα στε­λέ­χη της Δυτι­κής Αφρι­κής που απο­τε­λούν αυτά που έχουν ταυ­το­ποι­η­θεί στην πρό­σφα­τη έξαρ­ση στην Ευρώ­πη, η θνη­τό­τη­τα στην Αφρι­κή είναι περί­που 3%. Στις επι­δη­μι­κές εξάρ­σεις στο Δυτι­κό Ημι­σφαί­ριο δεν κατα­γρά­φη­κε κανέ­νας θάνατος.

Γιατί ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων προκαλεί ανησυχία ως παθογόνο για την δημόσια υγεία;

Ένας από τους κυριό­τε­ρους λόγους ανη­συ­χί­ας είναι η από­το­μη άνο­δος των κρου­σμά­των, καθώς μέχρι το από­γευ­μα της 21ης Μαΐ­ου 145 περι­στα­τι­κά (επι­βε­βαιω­μέ­να και ύπο­πτα) έχουν κατα­γρα­φεί σε 9 ευρω­παϊ­κές χώρες καθώς και σε Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες, Κανα­δά, Αυστρα­λία και Ισρα­ήλ, όπως επι­ση­μαί­νει ο κ. Moritz Kraemer, PhD, ανα­πλη­ρω­τής καθη­γη­τής στο Πανε­πι­στή­μιο της Οξφόρ­δης. Επί­σης, άλλος λόγος ανη­συ­χί­ας είναι η δυνα­τό­τη­τα μετά­δο­σης από άνθρω­πο σε άνθρω­πο χωρίς ιστο­ρι­κό ταξι­διού σε ενδη­μι­κή περιο­χή, το οποίο σημαί­νει ότι υπάρ­χει ορι­ζό­ντια μετά­δο­ση στην κοινότητα.

Το μεγα­λύ­τε­ρο ερώ­τη­μα είναι, όπως επι­ση­μαί­νει και ο Andrea McCollum, επι­δη­μιο­λό­γος στο Τμή­μα Poxvirus του CDC, πόσο εύκο­λα μετα­δί­δε­ται από άνθρω­πο σε άνθρω­πο. Για τον λόγο αυτό, ο κ. Osterholm, διευ­θυ­ντής του Κέντρου Λοι­μω­δών Νοση­μά­των του Πανε­πι­στη­μί­ου της Μινε­σό­τας, προ­βλέ­πει την πιθα­νό­τη­τα δυνα­μι­κής μετά­δο­σης του ιού λόγω της αγνώ­στου μέχρι ώρας μετα­δο­τι­κό­τη­τας του.

Η ανα­πλη­ρώ­τρια διευ­θύ­ντρια του κέντρου ελέγ­χου και πρό­λη­ψης των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής κ. Jennifer McQuinston δήλω­σε ότι «δεδο­μέ­νου των επι­βε­βαιω­μέ­νων κρου­σμά­των στην Πορ­το­γα­λία, και των ύπο­πτων περι­στα­τι­κών στην Ισπα­νία, και δεδο­μέ­νου της ανεύ­ρε­σης περι­στα­τι­κών σε πολ­λές χώρες του κόσμου, είναι ακό­μα άγνω­στο πόσο μεγά­λη θα είναι η δια­σπο­ρά του ιού, και λόγω των συχνών μετα­κι­νή­σε­ων μετα­ξύ των χωρών, θα δού­με περι­στα­τι­κά σε όλο το κόσμο».

Τέλος, η κ. Marion Koopmans, DVM, PhD, διευ­θύ­ντρια τμή­μα­τος Erasmus που επι­κε­ντρώ­νε­ται στην έρευ­να σχε­τι­κά με ιούς, επι­ση­μαί­νει ότι η επι­δη­μι­κή έκρη­ξη αρχί­ζει να είναι ανη­συ­χη­τι­κή καθώς τα περι­στα­τι­κά εντο­πί­ζο­νται σε δια­φο­ρε­τι­κές χώρες, ασυ­νή­θι­στο για τον ιό της ευλο­γιάς των πιθή­κων που δεν είναι τόσο μεταδοτικός.

Κώστας Καρυω­τά­κης ΑΠΑΝΤΑ μια άλλη ανάγνωση