Το Μουντιάλ … αλλιώς

Τα φώτα των στα­δί­ων έσβη­σαν, το κύπελ­λο «προ­σγειώ­θη­κε» στην Αργε­ντι­νή, τα πανη­γύ­ρια κόπα­σαν κι ένα ακό­μα Μου­ντιάλ πέρα­σε στην Ιστο­ρία. Είναι σίγου­ρο ότι μετά από χρό­νια, αυτό που θα θυμό­μα­στε όλοι, είναι οι μαγι­κές ποδο­σφαι­ρι­κές στιγ­μές και οι μεγά­λες συγκι­νή­σεις που πρό­σφε­ραν οι παί­χτες των καλύ­τε­ρων — κατά τεκ­μή­ριο — Εθνι­κών ομά­δων στον κόσμο.Κανέ­να πάθος όμως και καμιά «στρογ­γυ­λή θεά» δεν μπο­ρεί να εξα­φα­νί­σει το γεγο­νός ότι το Μου­ντιάλ, όπως και κάθε άλλη μεγά­λη αθλη­τι­κή διορ­γά­νω­ση, είναι πάνω απ’ όλα μια «μπίζ­να», με επεν­δύ­σεις και τζί­ρους δισ. ευρώ, με τερά­στια συμ­φέ­ρο­ντα (οικο­νο­μι­κά, γεω­πο­λι­τι­κά) να αντα­γω­νί­ζο­νται στο προ­σκή­νιο και στο παρα­σκή­νιο, με κερ­δι­σμέ­νους και χαμέ­νους σε «αγώ­νες» που δεν παί­ζο­νται μόνο στα γήπε­δα. Και δεν μιλά­με βέβαια για τις ποδο­σφαι­ρι­κές ομάδες.

Το φετι­νό Μου­ντιάλ ήταν η ακρι­βό­τε­ρη τέτοια διορ­γά­νω­ση στην ιστο­ρία του θεσμού. Τα χρή­μα­τα τα οποία δαπα­νή­θη­καν για τις υπο­δο­μές που με τον έναν ή τον άλλον τρό­πο σχε­τί­ζο­νται με τη διορ­γά­νω­ση, ξεπερ­νούν, σύμ­φω­να με ορι­σμέ­νες εκτι­μή­σεις, τα 300 δισ. δολά­ρια. Κόστι­σε δηλα­δή όσο όλα μαζί τα 21 προη­γού­με­να Μου­ντιάλ! Από το 2010 που το Κατάρ ανέ­λα­βε τη διορ­γά­νω­ση, μέχρι το σφύ­ριγ­μα της πρώ­της σέντρας πριν από έναν μήνα, ξοδεύ­τη­κε ένα ολό­κλη­ρο ΑΕΠ της Ελλάδας!

Βέβαια, η «επέν­δυ­ση» που έκα­νε το κατα­ρια­νό καθε­στώς δεν αφο­ρά στε­νά την κορυ­φαία ποδο­σφαι­ρι­κή διορ­γά­νω­ση. Ούτε φιλο­δο­ξού­σε από αυτή «να βγά­λει» τα λεφτά του. Η διεκ­δί­κη­ση και τελι­κά διορ­γά­νω­ση του Μου­ντιάλ έγι­νε μέρος ενός στρα­τη­γι­κού σχε­δια­σμού με τον τίτλο «vision 2030», που θέλει να ανα­δεί­ξει το Κατάρ σε ανα­βαθ­μι­σμέ­νο «δυτι­κό­τρο­πο» παί­χτη στον Κόλ­πο και σε διε­θνή οικο­νο­μι­κό και του­ρι­στι­κό προ­ο­ρι­σμό, ανε­βά­ζο­ντας συνο­λι­κά τις μετο­χές του στο χρη­μα­τι­στή­ριο των ιμπε­ρια­λι­στι­κών ανταγωνισμών.

Με το δάχτυλο στο μέλι

Σε κάθε περί­πτω­ση, τα πετρο­δό­λα­ρα που «μοχλεύ­τη­καν» στο Κατάρ σε και­ρούς χαλε­πούς για την παγκό­σμια καπι­τα­λι­στι­κή οικο­νο­μία, ήταν μια τονω­τι­κή «ένε­ση» για τα μονο­πώ­λια που «έβα­λαν το δάχτυ­λο στο μέλι». Πάνω από 36 δισ. ευρώ κόστι­σε το μετρό της Ντό­χα, που κατα­σκευά­στη­κε εξο­λο­κλή­ρου από γερ­μα­νι­κούς ομίλους.

Επι­στέ­γα­σμα των δεσμών που ανέ­πτυ­ξε η Γερ­μα­νία με τους σεΐ­χη­δες του Κατάρ ήταν και η 15ετής συμ­φω­νία που υπο­γρά­φτη­κε πριν από λίγες μέρες ανά­με­σα στα δύο κρά­τη για την προ­μή­θεια της Γερ­μα­νί­ας με φυσι­κό αέριο, που θα τη βοη­θή­σει να απε­ξαρ­τη­θεί από το ρωσι­κό. Περισ­σό­τε­ρες πλη­ρο­φο­ρί­ες δεν έγι­ναν γνω­στές, πέρα από το γεγο­νός ότι οι ΗΠΑ χαι­ρέ­τι­σαν τη συμ­φω­νία και ότι η εται­ρεία που ανέ­λα­βε να την «εκτε­λέ­σει» είναι επί­σης αμερικανική.

Κατά τ’ άλλα, περί τα 15 δισ. ευρώ κόστι­σε το συγκρό­τη­μα υπερ­πο­λυ­τε­λών κατοι­κιών με την επω­νυ­μία «The Pearl», που ολο­κλη­ρώ­θη­κε το 2018 και φιλο­δο­ξεί στη μετά Μου­ντιάλ επο­χή να απο­τε­λέ­σει του­ρι­στι­κό τοπό­ση­μο για την πρω­τεύ­ου­σα της πετρε­λαιο­μο­ναρ­χί­ας του Κόλ­που. Περι­με­τρι­κά του στα­δί­ου Lusail χτί­στη­καν 22 νέα ξενο­δο­χεία. Η πόλη απέ­κτη­σε νέο αερο­δρό­μιο, ένα υπερ­σύγ­χρο­νο οδι­κό δίκτυο και εκα­το­ντά­δες άλλες υποδομές.

Όσο κι αν είναι δύσκο­λο να το πιστέ­ψει κανείς δια­βά­ζο­ντας τα παρα­πά­νω θηριώ­δη μεγέ­θη, η κατα­σκευή επτά νέων γηπέ­δων και η ανα­καί­νι­ση ενός για τις ανά­γκες της διορ­γά­νω­σης κόστι­σαν «μόλις» 6,5 δισ. δολά­ρια. Κόστι­σαν βέβαια και τη ζωή 6.500 εργα­ζο­μέ­νων, για τους οποί­ους θα πού­με περισ­σό­τε­ρα στη συνέχεια.

Οικο­νο­μι­κοί ανα­λυ­τές «βλέ­πουν» αυτόν τον επεν­δυ­τι­κό οργα­σμό να ωθεί την κατα­ρια­νή οικο­νο­μία σε ανά­πτυ­ξη πάνω από 4% μέχρι το τέλος του χρό­νου και σε 3,2% ετη­σί­ως μέχρι το 2030. Δεν λεί­πουν όμως και οι φόβοι για μια «κτη­μα­το­με­σι­τι­κή φού­σκα», αν τα χιλιά­δες σπί­τια και ξενο­δο­χεία που κατα­σκευά­στη­καν τα τελευ­ταία χρό­νια δεν γεμί­σουν με ενοί­κους και επι­σκέ­πτες, με τον κίν­δυ­νο να παρα­σύ­ρουν σε μεγά­λη δίνη την οικο­νο­μία του εμιράτου.

Κερδισμένοι και …πιο κερδισμένοι

Οι ίδιες ανα­λύ­σεις υπο­λο­γί­ζουν τα έσο­δα του Κατάρ από τη διορ­γά­νω­ση στα 17 δισ. δολά­ρια, ποσό «αδιά­φο­ρο», όπως φαί­νε­ται, για τους σεΐ­χη­δες του καθε­στώ­τος, που «πόντα­ραν» σε γεω­πο­λι­τι­κά και όχι σε άμε­σα οικο­νο­μι­κά οφέ­λη από την ανά­λη­ψη της διοργάνωσης.

Στην απο­τί­μη­ση ξεχω­ρί­ζει και η παρου­σία δεκά­δων ξένων ηγε­τών στη διάρ­κεια των αγώ­νων, με το «κοντέρ» να τερ­μα­τί­ζει στις 20 Νοέμ­βρη, οπό­τε σημειώ­θη­κε η μεγα­λύ­τε­ρη «εισ­ροή» αρχη­γών κρα­τών και διε­θνών προ­σω­πι­κο­τή­των στην ιστο­ρία των Παγκό­σμιων Κυπέλλων.

Μετα­ξύ άλλων, στο Κατάρ βρέ­θη­κε ο Αμε­ρι­κα­νός υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών, Αντο­νι Μπλίν­κεν, συνο­δεία αντι­προ­σω­πεί­ας του Κογκρέ­σου, που δεν έχα­σε την ευκαι­ρία στο ημί­χρο­νο του αγώ­να ΗΠΑ — Ιράν να ανα­κοι­νώ­σει την υπο­γρα­φή συμ­φω­νί­ας για την αγο­ρά αμε­ρι­κα­νι­κών όπλων αξί­ας ενός δισ. δολα­ρί­ων από το εμιράτο.

Οι βασι­κοί συνέ­ται­ροι σ’ αυτήν την παρα­ζά­λη των δισ. πλη­ρώ­θη­καν κι αυτοί το μερ­τι­κό τους: Η FIFA έβγα­λε περί τα 7,5 δισ. δολά­ρια την τετρα­ε­τία από το προη­γού­με­νο Μου­ντιάλ και 440 εκατ. δολά­ρια μοι­ρά­στη­καν οι Εθνι­κές ομάδες.

Γαλέρα πίσω από τη βιτρίνα

Αυτή είναι η μια όψη της φαντα­χτε­ρής διορ­γά­νω­σης που ολο­κλη­ρώ­θη­κε πριν από μια βδο­μά­δα στο Κατάρ. Την άλλη όψη περι­γρά­φουν με τα πιο μελα­νά χρώ­μα­τα οι εργά­τες που γλί­τω­σαν (ή και όχι) από την κόλα­ση στα εργα­σια­κά γκέ­το της Ντό­χα και των άλλων πόλε­ων, χτί­ζο­ντας τα πανά­κρι­βα ξενο­δο­χεία, τα χλι­δά­τα σπί­τια και τα φαντα­χτε­ρά στάδια.

Ενας Νεπα­λέ­ζος μετα­νά­στης, ανά­με­σα στους χιλιά­δες που δού­λε­ψαν για την κατα­σκευή των γηπέ­δων, μιλά­ει στον βρε­τα­νι­κό «Guardian» για τη ζωή του εκεί: «Οπο­τε βλέ­πω το στά­διο στην οθό­νη νιώ­θω άσχη­μα. Με κακο­ποί­η­σαν και με εκμε­ταλ­λεύ­τη­καν. Εγώ και πολ­λοί άλλοι εργά­τες δεν αμει­φθή­κα­με δίκαια».

Όπως διη­γεί­ται, χρειά­στη­κε ο ίδιος να πλη­ρώ­σει 820 ευρώ «προ­μή­θεια» στο πρα­κτο­ρείο του Νεπάλ που του βρή­κε δου­λειά στο Κατάρ. Του υπο­σχέ­θη­καν μισθό 300 ευρώ τον μήνα και τελι­κά αμει­βό­ταν με 188! Για να μπο­ρέ­σει να επι­βιώ­σει δού­λευε ατέ­λειω­τες υπε­ρω­ρί­ες. «Ολοι οι εργά­τες έχυ­σαν αίμα, ιδρώ­τα και δάκρυα για να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί το Μου­ντιάλ, δεν πλη­ρώ­θη­καν όμως όπως θα έπρε­πε», λέει.

Ένας άλλος ομο­ε­θνής του, που επί­σης μίλη­σε στον «Guardian», περί­με­νε ότι θα έμε­νε στο Κατάρ του­λά­χι­στον μια διε­τία. Γι’ αυτό δανεί­στη­κε χρή­μα­τα προ­κει­μέ­νου να πλη­ρώ­σει τα 960 ευρώ που του ζητού­σε το δου­λε­μπο­ρι­κό γρα­φείο στη χώρα του. Δού­λε­ψε όμως μόνο για 8 μήνες στην κατα­σκευή ενός στα­δί­ου, πριν τον εξα­να­γκά­σουν να επι­στρέ­ψει στη χώρα του μαζί με χιλιά­δες άλλους.

Έχο­ντας σωρεύ­σει τερά­στια χρέη, πλή­ρω­σε ξανά για να επι­στρέ­ψει στο Κατάρ και σήμε­ρα δου­λεύ­ει σε κατα­σκευα­στι­κά έργα, με ακό­μα χει­ρό­τε­ρους όρους. Στην κατα­σκευή των γηπέ­δων «χρειά­στη­κε να δου­λεύ­ου­με σε ακραί­ες θερ­μο­κρα­σί­ες, αλλά δεν είχα­με εύκο­λη πρό­σβα­ση σε νερό. Στην αρχή, δεν είχα καν κρε­βά­τι και μαξι­λά­ρι. Κοι­μό­μα­σταν στο πάτω­μα», λέει για τον …ανερ­χό­με­νο εργα­σια­κό παρά­δει­σο, όπως παρου­σιά­ζε­ται το Κατάρ στο πρό­σφα­το ψήφι­σμα του Ευρωκοινοβουλίου.

Σημειω­τέ­ον, ανά­με­σα στις «φιλερ­γα­τι­κές» αλλα­γές που χαι­ρε­τί­ζο­νταν σ’ αυτό το ψήφι­σμα, ήταν η κατάρ­γη­ση το 2020 του συστή­μα­τος «kafala», ενός μηχα­νι­σμού που απα­γό­ρευε στους εργα­ζό­με­νους να αλλά­ζουν δου­λειά χωρίς να λάβουν πρώ­τα την άδεια του εργοδότη!

Χρειά­στη­κε δηλα­δή να φτά­σου­με δυο χρό­νια από την έναρ­ξη του Μου­ντιάλ για να καταρ­γη­θεί (στα χαρ­τιά) ο θεσμός της δου­λεί­ας στο εμι­ρά­το, γεγο­νός που καθό­λου δεν εμπό­δι­ζε τους «δημο­κρά­τες» της Δύσης να ζεσταί­νουν την πλά­τη της πετρε­λαιο­μο­ναρ­χί­ας. Στη λίστα με τα ίδια «επι­τεύγ­μα­τα» περι­λαμ­βά­νε­ται και η αύξη­ση του κατώ­τα­του μισθού στα …264 ευρώ!

Κώστας Καρυω­τά­κης ΑΠΑΝΤΑ μια άλλη ανάγνωση

Το δεύ­τε­ρο πιο γνω­στό όνο­μα του Μου­ντιάλ, μετά από αυτό του Μέσι, είναι σίγου­ρα μιας από τις εται­ρεί­ες στοι­χη­μά­των που δια­φη­μί­ζο­νταν στα δια­λείμ­μα­τα των αγώ­νων και σχε­δόν μονο­πώ­λη­σαν τον δια­φη­μι­στι­κό χρό­νο στην τηλεόραση.

Οι στοι­χη­μα­τι­κές ήταν ο 23ος παί­χτης σε κάθε αγώ­να και σίγου­ρα ο πιο ακρι­βο­πλη­ρω­μέ­νος αν κρί­νου­με από τις προ­βλέ­ψεις που έκα­ναν πριν ακό­μα ξεκι­νή­σει το Μου­ντιάλ όσοι γνω­ρί­ζουν τη διε­θνή αγο­ρά του στοιχήματος.

Σύμ­φω­να με τις εκτι­μή­σεις τους, το ποντά­ρι­σμα των 2,1 δισ. ευρώ ανά αγώ­να, που κατέ­γρα­ψε το προη­γού­με­νο Μου­ντιάλ στη Ρωσία, θα καταρ­ρι­πτό­ταν με μεγά­λη ευκολία.

Το 2018 ο τζί­ρος από τα στοι­χή­μα­τα στους αγώ­νες του Μου­ντιάλ άγγι­ξε τα 136 δισ. ευρώ. Στο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο, από το 2014 μέχρι το 2018, ανά­με­σα δηλα­δή στο Μου­ντιάλ της Βρα­ζι­λί­ας και της Ρωσί­ας, ο τζό­γος αυξή­θη­κε κατά 50% και το 2022 ανα­με­νό­ταν νέα μεγά­λη έκρηξη.

Επί­σης, το φετι­νό Μου­ντιάλ ήταν το πρώ­το όπου οι Αμε­ρι­κα­νοί θα μπο­ρού­σαν να στοι­χη­μα­τί­σουν δια­δι­κτυα­κά αυξά­νο­ντας τις προσ­δο­κί­ες των στοι­χη­μα­τι­κών εται­ρειών για ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρους τζί­ρους. Πόσο μάλ­λον που η συμ­με­το­χή των ΗΠΑ στο τουρ­νουά, αν και σύντο­μη, είχε εξά­ψει από νωρίς το ενδια­φέ­ρον εκα­τομ­μυ­ρί­ων Αμε­ρι­κα­νών για τη διοργάνωση.
Ανά­λο­γες ήταν οι προ­βλέ­ψεις και για τη χώρα μας, όπου ο τζό­γος ανθεί τα τελευ­ταία χρό­νια με τις ευλο­γί­ες και τους νόμους όλων των κυβερ­νή­σε­ων, που επι­κα­λού­νται τα κρα­τι­κά έσο­δα από τη νομι­μο­ποί­η­σή του για να διευ­ρύ­νουν διαρ­κώς το πεδίο δρά­σης δεκά­δων εται­ρειών που δρα­στη­ριο­ποιού­νται είτε δια­δι­κτυα­κά είτε σε φυσι­κά σημεία.

Είναι απο­κα­λυ­πτι­κό το γεγο­νός ότι ο τζί­ρος των εται­ρειών στοι­χη­μά­των έφτα­σε στο εξά­μη­νο του 2022 τα 12,8 δισ. ευρώ και τα ακα­θά­ρι­στα έσο­δα (τα συνο­λι­κά έσο­δα μεί­ον τα κέρ­δη που επι­στρέ­φο­νται στους νικη­τές) τα 1,075 δισ. ευρώ, αυξη­μέ­να κατά 45,5% σε σχέ­ση με το ίδιο διά­στη­μα πέρυ­σι. Το 2021 ο τζί­ρος αυτών των εται­ρειών δια­μορ­φώ­θη­κε στα 22,5 δισ. ευρώ.

Την έκρη­ξη όμως του τζό­γου στη χώρα μας την δίνει καλύ­τε­ρα η σύγκρι­ση με παλιό­τε­ρες χρο­νιές: Το 2015 ο τζί­ρος από τα τυχε­ρά παι­χνί­δια ήταν «μόλις» 5,7 δισ. ευρώ. Το 2016 σκαρ­φά­λω­σε στα 10,8 δισ. ευρώ και το 2017 στα 11,3 δισ. ευρώ. Αυτό που μεσο­λά­βη­σε ήταν η είσο­δος στην αγο­ρά του online στοιχήματος.

Να σημειώ­σου­με ότι περισ­σό­τε­ρα από τα 7 στα 10 άτο­μα που κατα­φεύ­γουν στο ΚΕΘΕΑ για απε­ξάρ­τη­ση από τον τζό­γο δηλώ­νουν ότι προ­τι­μούν τον αθλη­τι­κό στοι­χη­μα­τι­σμό και ένας στους δύο βρί­σκε­ται εγκλω­βι­σμέ­νος σ’ αυτόν για δέκα χρό­νια και πάνω.

Πρό­κει­ται δηλα­δή για μια χρυ­σο­φό­ρα βιο­μη­χα­νία που δεν κατα­στρέ­φει μόνο οικο­νο­μι­κά εκα­τομ­μύ­ρια ανθρώ­πους στη χώρα μας, αλλά και την κοι­νω­νι­κή και οικο­γε­νεια­κή τους ζωή, λόγω του εθι­σμού πολ­λών απ’ αυτούς.

Πηγή Ριζο­σπά­στης