Τρία βιβλία του Δρ. Θανάση Ν. Καραγιάννη για το θέατρο για παιδιά και νέους

Παρου­σί­α­ση βιβλί­ων του Δρ. Θανά­ση Ν. Καρα­γιάν­νη (16/3/2015) στο Εργα­στή­ρι Γλυ­πτι­κής του Μιχά­λη Κάσ­ση (Χώρος Ελεύ­θε­ρης Έκφρα­σης Πολι­τι­σμού), Τζι­ρο­πού­λου 15, Ν. Φάλη­ρο [Διορ­γά­νω­ση εκδή­λω­σης: «Φίλοι του Μου­σεί­ου Μάνης Μιχά­λη Κάσ­ση»]

Παρου­σιά­ζει η Μαί­ρη Δημά­κη-Ζώρα, Λέκτο­ρας του Π.Τ.Δ.Ε. Πανε­πι­στη­μί­ου Αθηνών

Το Θέα­τρο για παι­διά και νέους –ή Θέα­τρο για Ανή­λι­κους Θεα­τές, όπως δια­μορ­φώ­νε­ται πλέ­ον ο όρος στη σύγ­χρο­νη βιβλιο­γρα­φία– απο­τε­λεί μια ιδιαί­τε­ρη μορ­φή θεα­τρι­κής έκφρα­σης που καθο­ρί­ζε­ται και ορο­θε­τεί­ται όχι με βάση κοι­νω­νιο­λο­γι­κά, ειδο­λο­γι­κά ή αισθη­τι­κά κρι­τή­ρια, αλλά με απο­κλει­στι­κό γνώ­μο­να τον απο­δέ­κτη του σκη­νι­κού θεά­μα­τος, τον ανή­λι­κο θεα­τή. Το ερευ­νη­τι­κό ενδια­φέ­ρον για το είδος αυτό παρου­σιά­ζε­ται τα τελευ­ταία χρό­νια διευ­ρυ­μέ­νο και στη χώρα μας, ενώ η σχε­τι­κή βιβλιο­γρα­φία αυξά­νε­ται σημαντικά.

Στο πλαί­σιο των μελε­τών που αφο­ρούν το είδος αυτό του θεά­τρου, ο κ. Θανά­σης Καρα­γιάν­νης, έχει προ­σφέ­ρει στον Έλλη­να εκπαι­δευ­τι­κό, φοι­τη­τή, ερευ­νη­τή αλλά και, γενι­κό­τε­ρα, στον Έλλη­να ανα­γνώ­στη, σημα­ντι­κά βιβλία με πολύ­τι­μο υλι­κό για μια σε βάθος γνω­ρι­μία με το αντι­κεί­με­νο του Θεά­τρου για Παι­δι­κό και Νεα­νι­κό Κοι­νό. Σήμε­ρα θα περιο­ρι­στού­με στην παρου­σί­α­ση τριών από αυτά, που κατα­δει­κνύ­ουν ότι ο συγ­γρα­φέ­ας τους, με επι­στη­μο­νι­κή επάρ­κεια –ας μην παρα­βλέ­που­με το γεγο­νός ότι είναι Διδά­κτωρ Επι­στη­μών Αγω­γής με μια εξαι­ρε­τι­κή διδα­κτο­ρι­κή δια­τρι­βή για τον Βασί­λη Ρώτα– με μεθο­δο­λο­γι­κή σαφή­νεια, με συν­θε­τι­κή και ερμη­νευ­τι­κή ικα­νό­τη­τα, έχει πραγ­μα­τευ­θεί επι­μέ­ρους ζητή­μα­τα του γνω­στι­κού αυτού πεδί­ου και έχει παρου­σιά­σει πρω­τό­τυ­πο και αθη­σαύ­ρι­στο υλικό.

Στο πολυ­σέ­λι­δο βιβλίο του που κυκλο­φο­ρή­θη­κε από τις εκδό­σεις Αντ. Στα­μού­λη (Θεσ­σα­λο­νί­κη) με τίτλο Ιστο­ρία της Δρα­μα­τουρ­γί­ας για Παι­διά στην Ελλά­δα (1871–1949) και την Κύπρο (1932–1949), ο ακού­ρα­στος μελε­τη­τής, αρχειο­δί­φης και κρι­τι­κός του θεά­τρου κατα­θέ­τει μια πολύ σημα­ντι­κή συμ­βο­λή στη μελέ­τη του θεά­τρου για ανή­λι­κους θεα­τές και την ιστο­ρία του. Το βιβλίο πραγ­μα­τεύ­ε­ται την πορεία του είδους αυτού στην Ελλά­δα από το τέλος του 19ου (1871) μέχρι τα μέσα του 20ού αιώ­να (1949) και στην Κύπρο από το 1932 μέχρι το 1949, με βάση το αρχεια­κό υλι­κό που έχει συγκε­ντρώ­σει ο συγ­γρα­φέ­ας και την έρευ­νά του για το σχο­λι­κό θέατρο.

Το βιβλίο, που προ­λο­γί­ζει ο καθη­γη­τής Βάλ­τερ Πού­χνερ, διαι­ρεί­ται σε πέντε κεφά­λαια: «Στοι­χεία για τη Θεα­τρι­κή Αγω­γή και τη δρα­μα­τι­κή τέχνη στην Εκπαί­δευ­ση», «Εισα­γω­γή στην Ιστο­ρία της Δρα­μα­τουρ­γί­ας για παι­διά στην Ελλά­δα (συνο­πτι­κό σχε­δί­α­σμα)», «Δρα­μα­τουρ­γία για παι­διά στην Ελλά­δα, κατά ιστο­ρι­κή περί­ο­δο. Θεμα­το­λο­γία – Ιδε­ο­λο­γία – Παι­δα­γω­γία», «Έλλη­νες δρα­μα­τουρ­γοί», «Εισα­γω­γή στην Ιστο­ρία της Δρα­μα­τουρ­γί­ας για Παι­διά στην Κύπρο», ενώ επι­τάσ­σο­νται Παραρ­τή­μα­τα με βιβλιο­γρα­φι­κούς πίνα­κες και ιστογράμματα.

Μέλη­μα του συγ­γρα­φέα απο­τε­λεί κυρί­ως η κατα­γρα­φή και η ερμη­νεία των ιστο­ρι­κών δεδο­μέ­νων, χωρίς όμως να παρα­λεί­πε­ται και η διε­ρεύ­νη­ση θεω­ρη­τι­κών ζητη­μά­των σχε­τι­κά με τον όρο «Θέα­τρο για Παι­διά» και το περιε­χό­με­νό του. Στο πλαί­σιο αυτό παρα­τί­θε­νται στο πρώ­το κεφά­λαιο ορι­σμοί και εννοιο­λο­γι­κές δια­σα­φή­σεις για ποι­κί­λους όρους που έχουν άμε­ση σχέ­ση με το Θέα­τρο για Παι­διά αλλά και με το Θέα­τρο στην Εκπαί­δευ­ση, όπως είναι το θεα­τρι­κό παι­χνί­δι, η δρα­μα­το­ποί­η­ση, ο αυτο­σχε­δια­σμός και πολ­λοί άλλοι.

Στο μεγα­λύ­τε­ρο μέρος του, το βιβλίο παρου­σιά­ζει την ιστο­ρι­κή πορεία και τους σταθ­μούς στην εξέ­λι­ξη του Θεά­τρου για Παι­διά στην Ελλά­δα, με την εισα­γω­γι­κή παρου­σί­α­ση των μεθο­δο­λο­γι­κών προ­βλη­μά­των και των αντι­κει­με­νι­κών δυσχε­ρειών που παρου­σιά­ζει η αρχεια­κή έρευ­να ως βασι­κή προ­ϋ­πό­θε­ση συγκέ­ντρω­σης του απα­ραί­τη­του υλι­κού. Μετά από τη συνο­πτι­κή παρου­σί­α­ση των παλαιό­τε­ρων περιό­δων, η εστί­α­ση πέφτει στην περί­ο­δο των απαρ­χών (1896–1921) του Θεά­τρου για Παι­διά στην Ελλά­δα και κυρί­ως στην περί­ο­δο του Μεσο­πο­λέ­μου. Ειδι­κό­τε­ρα, παρου­σιά­ζε­ται και ανα­λύ­ε­ται διε­ξο­δι­κά το Σχο­λι­κό Θέα­τρο στον Μεσο­πό­λε­μο, για το οποίο ο συγ­γρα­φέ­ας έχει συγκε­ντρώ­σει πλη­θώ­ρα τεκ­μη­ρί­ων και αθη­σαύ­ρι­στων στοι­χεί­ων. Συγκε­κρι­μέ­να, έχουν συγκε­ντρω­θεί εδώ στοι­χεία για τα έργα δεκά­δων συγ­γρα­φέ­ων, τα οποία κατα­τάσ­σο­νται θεμα­τι­κά (πατριω­τι­κά – ιστο­ρι­κά, από την οικο­γε­νεια­κή ζωή κ.ά.) και σχο­λιά­ζο­νται ως προς το περιε­χό­με­νο αλλά και ως προς την εκδο­τι­κή τύχη και τη σκη­νι­κή παρου­σί­α­σή τους. Ιδιαί­τε­ρη ενό­τη­τα απο­τε­λεί το «Σχο­λι­κό Θέα­τρο στη Θεσ­σα­λία του Μεσο­πο­λέ­μου», για την εμφά­νι­ση και εξέ­λι­ξη του οποί­ου ο Θανά­σης Καρα­γιάν­νης έχει κάνει μια πολύ ενδε­λε­χή έρευ­να σε αρχεία και βιβλιο­θή­κες, τα απο­τε­λέ­σμα­τα της οποί­ας απο­δί­δουν εδώ πλού­σιους καρ­πούς. Παράλ­λη­λα, σε ξεχω­ρι­στή ενό­τη­τα γίνε­ται λόγος για την «Κρι­τι­κή του Σχο­λι­κού και Ερα­σι­τε­χνι­κού Θεά­τρου στον Μεσο­πό­λε­μο», όπου παρα­τί­θε­νται ενδει­κτι­κά, ορι­σμέ­να κεί­με­να με πολύ ενδια­φέ­ρον, μετα­ξύ των οποί­ων κρι­τι­κά σημειώ­μα­τα και επι­στο­λές του Γιάν­νη Σιδέ­ρη, του Άλκη Θρύ­λου, του Πέτρου Πικρού και της Αντι­γό­νης Μετα­ξά. Έτσι, ο συγ­γρα­φέ­ας δίνει πολύ­τι­μο υλι­κό για την περαι­τέ­ρω μελέ­τη της περιό­δου αυτής και, ειδι­κό­τε­ρα, για τη διε­ρεύ­νη­ση του ιδε­ο­λο­γι­κού υπό­βα­θρου που καθό­ρι­σε τις επι­λο­γές των δρα­μα­τουρ­γών του Μεσο­πο­λέ­μου, ενώ κατα­γρά­φο­νται στην παρα­στα­σιο­γρα­φία που ακο­λου­θεί στοι­χεία για 60 παρα­στά­σεις σχο­λι­κού θεά­τρου. Η δρα­μα­τουρ­γία της περιό­δου 1940–1949 (Ελλη­νο-ιτα­λι­κός πόλε­μος, Κατο­χή, Εμφύ­λιος) παρου­σιά­ζε­ται επί­σης σε ξεχω­ρι­στό κεφά­λαιο, με ανα­φο­ρά στο ιστο­ρι­κό, πολι­τι­κό και εκπαι­δευ­τι­κό πλαί­σιο της επο­χής και με παρου­σί­α­ση των θεα­τρι­κών έργων για παι­διά σε θεμα­τι­κή κατη­γο­ριο­ποί­η­ση. Πλού­σιο και εδώ το υλι­κό, πολ­λές και τεκ­μη­ριω­μέ­νες οι πλη­ρο­φο­ρί­ες που δίνει ο συγ­γρα­φέ­ας για τους δημιουρ­γούς, τα έργα και τις παρα­στά­σεις της εποχής.

Ένας εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νος κατά­λο­γος με τους επαγ­γελ­μα­τι­κούς και ερα­σι­τε­χνι­κούς θιά­σους που δρα­στη­ριο­ποι­ή­θη­καν στο χώρο του θεά­τρου για παι­διά και εφή­βους από το 1922–1999 καθώς και ένα πολυ­σέ­λι­δο κεφά­λαιο με εργο­βιο­γρα­φι­κά στοι­χεία για 22 δρα­μα­τουρ­γούς του νεο­ελ­λη­νι­κού θεά­τρου για παι­διά, συμπλη­ρώ­νουν το υλι­κό του βιβλί­ου ανα­φο­ρι­κά με την ιστο­ρία της δρα­μα­τουρ­γί­ας για παι­διά στην Ελλά­δα. Ακο­λου­θεί ένα κεφά­λαιο αφιε­ρω­μέ­νο στην ιστο­ρία της δρα­μα­τουρ­γί­ας για παι­διά στην Κύπρο (1932–1949), όπου περι­λαμ­βά­νο­νται στοι­χεία για την εκδο­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα αλλά και για την παρα­στα­σιο­γρα­φία και συμπλη­ρώ­νο­νται από σχε­τι­κή βιβλιογραφία.

Το βιβλίο ολο­κλη­ρώ­νε­ται με τα πλού­σια Παραρ­τή­μα­τά του, στα οποία περι­λαμ­βά­νε­ται ένας πολυ­σέ­λι­δος πίνα­κας με τα εκδε­δο­μέ­να έργα του Σχο­λι­κού θεά­τρου από το 19ο αιώ­να έως τη μετα­πο­λί­τευ­ση (μόνο αυτά που βρί­σκο­νται στο αρχείο του κ. Θανά­ση Καρα­γιάν­νη), ιστο­γράμ­μα­τα με την εκδο­τι­κή παρα­γω­γή και την ταξι­νό­μη­ση κατά τόπο, συγ­γρα­φέα και εκδό­τη, ευρε­τή­ριο που διευ­κο­λύ­νει τη γρή­γο­ρη ανα­ζή­τη­ση ειδι­κό­τε­ρων στοι­χεί­ων, ευρε­τή­ριο ονο­μά­των και πίνα­κα 102 φωτο­γρα­φιών του βιβλίου.

Είναι αναμ­φι­σβή­τη­το ότι ο ανα­γνώ­στης, είτε ενδια­φέ­ρε­ται για το αντι­κεί­με­νο γενι­κό­τε­ρα είτε είναι εκπαι­δευ­τι­κός ή ερευ­νη­τής, έχει πολ­λά να αντλή­σει από το βιβλίο του Θανά­ση Καρα­γιάν­νη, o οποί­ος με αγά­πη για το αντι­κεί­με­νο, με γνώ­ση και με συστη­μα­τι­κή δου­λειά μάς έδω­σε ένα ακό­μη σημα­ντι­κό εργα­λείο έρευ­νας και μελέ­της του Θεά­τρου για ανή­λι­κους θεα­τές στην Ελλά­δα και την Κύπρο. Οι πλού­σιες και τεκ­μη­ριω­μέ­νες πλη­ρο­φο­ρί­ες που κατα­γρά­φο­νται εδώ, καθώς και η σύν­δε­ση της δρα­μα­τουρ­γι­κής παρα­γω­γής με το ιστο­ρι­κό, κοι­νω­νι­κό αλλά και εκπαι­δευ­τι­κό περι­βάλ­λον στο οποίο αυτή παρά­γε­ται, απο­τε­λούν πολύ­τι­μη συμ­βο­λή στην περαι­τέ­ρω έρευ­να της ιστο­ρι­κής πορεί­ας αλλά και της παι­δα­γω­γι­κής, καλ­λι­τε­χνι­κής, κοι­νω­νιο­λο­γι­κής και ευρύ­τε­ρα πολι­τι­σμι­κής διά­στα­σης που λαμ­βά­νει σήμε­ρα το Θέα­τρο για ανή­λι­κους θεατές.

∞∞∞

Στο βιβλίο Σχο­λι­κό Θέα­τρο (1871–1974). Πρό­λο­γοι Σχο­λι­κού Θεά­τρου & Σχο­λι­κών Γιορ­τών, [140 Κεί­με­να με αισθη­τι­κό, ιστο­ρι­κό, παι­δα­γω­γι­κό και εκπαι­δευ­τι­κό περιε­χό­με­νο], Εκδό­σεις Πάρα­λος, Αθή­να 2013, με προ­λό­γους της Καθη­γή­τριας του Τμή­μα­τος Θεα­τρι­κών Σπου­δών κας Κυρια­κής Πετρά­κου και του Λέκτο­ρος του Δημο­κρί­τειου Πανε­πι­στη­μί­ου Θρά­κης κου Σίμου Παπα­δό­που­λου, ο Θανά­σης Καρα­γιάν­νης απο­δύ­ε­ται σε μια άλλη σημα­ντι­κή προ­σπά­θεια, αυτή της έκδο­σης και παρου­σί­α­σης των θεω­ρη­τι­κών κει­μέ­νων που δημο­σιεύ­ο­νταν ως πρό­λο­γοι σε θεα­τρι­κά κεί­με­να τα οποία προ­ο­ρί­ζο­νταν κυρί­ως για «σχο­λι­κές γιορ­τές» ή «σχο­λι­κό θέα­τρο», σ’ ένα διά­στη­μα μεγα­λύ­τε­ρο από έναν αιώ­να (1871–1974). Τα κεί­με­να αυτά δεν απο­τε­λούν απλώς πηγές πλη­ρο­φο­ριών σε παι­δα­γω­γι­κό, αισθη­τι­κό, κοι­νω­νι­κό, εκπαι­δευ­τι­κό, πολι­τι­κό και ιδε­ο­λο­γι­κό επί­πε­δο, αλλά φωτί­ζουν με σύν­θε­το τρό­πο και την εξε­λι­κτι­κή πορεία του σχο­λι­κού θεά­τρου και γενι­κό­τε­ρα του ερα­σι­τε­χνι­κού και επαγ­γελ­μα­τι­κού θεά­τρου για παιδιά.

Με επι­μο­νή, υπο­μο­νή και μεθο­δι­κή δου­λειά, ο ερευ­νη­τής έχει απο­θη­σαυ­ρί­σει αυτά τα κεί­με­να-τεκ­μή­ρια, τα οποία συνέ­θε­σαν εκπαι­δευ­τι­κοί, λογο­τέ­χνες αλλά και δρα­μα­τουρ­γοί και τα ανα­δη­μο­σιεύ­ει σε αυτή τη συγκε­ντρω­τι­κή έκδο­ση, επι­τρέ­πο­ντας τη μελέ­τη και τη συνε­ξέ­τα­σή τους από την οποία μπο­ρούν να προ­κύ­ψουν σημα­ντι­κά συμπεράσματα.

Η κατά­τα­ξη του πρω­τό­τυ­που και σημα­ντι­κού αυτού υλι­κού ακο­λου­θεί τη χρο­νο­λο­γι­κή σει­ρά έκδο­σης των βιβλί­ων στα οποία ανή­κουν οργα­νι­κά και ταξι­νο­μεί­ται σε έξι ενό­τη­τες (Τέλος του 19ου αι. 1871–1895 – Απαρ­χή του Θεά­τρου για παι­διά, Πρώ­τες από­πει­ρες 1896–1921 – Μεσο­πό­λε­μος 1922–1939 – Ελλη­νο-ιτα­λι­κός Πόλε­μος, Κατο­χή, Εμφύ­λιος 1940–1949 – Μετα­πο­λε­μι­κή περί­ο­δος 1950–1966 – Δικτα­το­ρία 1967–1974).

Στην εισα­γω­γή, ο συγ­γρα­φέ­ας προ­βαί­νει σε μια ερμη­νευ­τι­κή κατα­γρα­φή και κατη­γο­ριο­ποί­η­ση των θεω­ρη­τι­κών θέσε­ων που δια­τυ­πώ­νουν οι συγ­γρα­φείς στους συγκε­κρι­μέ­νους προ­λό­γους ως εξής: αισθη­τι­κές, παι­δα­γω­γι­κές, ιδε­ο­λο­γι­κές (πολι­τι­κο­κοι­νω­νι­κές) και εκπαι­δευ­τι­κές από­ψεις. Αυτή η ταξι­νό­μη­ση στη­ρί­ζε­ται σε ενδο­κει­με­νι­κά στοι­χεία, σε χαρα­κτη­ρι­στι­κά δηλα­δή παρα­δείγ­μα­τα από το σώμα των κει­μέ­νων, τα οποία θέτουν γόνι­μους αλλά και δια­χρο­νι­κούς προ­βλη­μα­τι­σμούς, αντα­να­κλούν γενι­κό­τε­ρες αξί­ες και στά­σεις, απο­κα­λύ­πτουν το θεω­ρη­τι­κό υπό­βα­θρο των συγ­γρα­φέ­ων τους καθώς και τις βαθύ­τε­ρες επιρ­ρο­ές αλλά και τις στο­χεύ­σεις τους. Η εισα­γω­γή του βιβλί­ου ολο­κλη­ρώ­νε­ται με ανα­φο­ρές, παρα­τη­ρή­σεις και σχό­λια του ερευ­νη­τή –τεκ­μη­ριω­μέ­να πάντο­τε από τα αντί­στοι­χα κει­με­νι­κά απο­σπά­σμα­τα– σχε­τι­κά με τις θεμα­τι­κές αλλά και τη γλώσ­σα των θεα­τρι­κών κειμένων.

Οι 140 πρό­λο­γοι που ακο­λου­θούν είναι δια­φω­τι­στι­κοί για τον σύγ­χρο­νο ανα­γνώ­στη, εκπαι­δευ­τι­κό και ερευ­νη­τή, για­τί αφε­νός είναι πολύ­τι­μοι δεί­κτες των παι­δα­γω­γι­κών αντι­λή­ψε­ων και πρα­κτι­κών της επο­χής τους, και αφε­τέ­ρου αντα­να­κλούν τις κοι­νω­νι­κές, εκπαι­δευ­τι­κές και ιδε­ο­λο­γι­κές ανα­κα­τα­τά­ξεις που έλα­βαν χώρα σε καθε­μία από τις περιό­δους αυτές.

Οι πρό­λο­γοι είναι κεί­με­να πλού­σια σε νύξεις και συν­δη­λώ­σεις που μπο­ρούν, με την κατάλ­λη­λη ερμη­νευ­τι­κή ματιά, να απο­κα­λύ­ψουν πολ­λά για την παι­δα­γω­γι­κή στό­χευ­ση της επο­χής τους αλλά και την ανα­γνώ­ρι­ση της κυρί­αρ­χης γραμ­μής που καθό­ρι­σε εν πολ­λοίς την αισθη­τι­κή των έργων που θεω­ρή­θη­καν σε κάθε επο­χή ότι ήταν κατάλ­λη­λα ώστε να παρου­σια­στούν στους μικρούς μαθη­τές και μελ­λο­ντι­κούς πολί­τες αυτής της χώρας. Το περιε­χό­με­νο του βιβλί­ου συμπλη­ρώ­νουν ενι­σχυ­τι­κά το χρη­στι­κό ευρε­τή­ριο ονο­μά­των καθώς και τα ανα­τυ­πω­μέ­να δυσεύ­ρε­τα σήμε­ρα εξώ­φυλ­λα, ενδει­κτι­κά και της εικα­στι­κής πλαι­σί­ω­σης των εκδό­σε­ων αυτών.

Με το βιβλίο του, ο Θανά­σης Καρα­γιάν­νης συμ­βάλ­λει στην προ­ώ­θη­ση της έρευ­νας γύρω από το Θέα­τρο για Παι­διά αλλά και το Σχο­λι­κό Θέα­τρο στην Ελλά­δα, που απο­τε­λεί έναν πολύ ενδια­φέ­ρο­ντα τομέα, για τον οποίο όμως δεν είχα­με μέχρι τώρα καμία σχε­δόν επι­στη­μο­νι­κή τεκ­μη­ρί­ω­ση. Ο συγ­γρα­φέ­ας μας δίνει με τα βιβλία του που προ­α­να­φέρ­θη­καν, πολύ­τι­μο υλι­κό για περαι­τέ­ρω έρευ­να, ενώ προ­σφέ­ρει ερμη­νευ­τι­κά κλει­διά στον ανα­γνώ­στη για να απο­δυ­θεί στη συγκρι­τι­κή ανά­λυ­ση στοι­χεί­ων που συν­δέ­ουν την εκπαί­δευ­ση με το θέα­τρο και τον πολι­τι­σμό σε δια­χρο­νι­κό αλλά και συγ­χρο­νι­κό επίπεδο.

∞∞∞

Εκτός από την εκδο­τι­κή των κει­μέ­νων όμως, ο Θανά­σης Καρα­γιάν­νης έχει αφιε­ρώ­σει ένα πολύ σημα­ντι­κό κομ­μά­τι της συγ­γρα­φι­κής δρα­στη­ριό­τη­τάς του και στη θεα­τρι­κή κρι­τι­κή, και μάλι­στα την κρι­τι­κή του θεά­τρου για παι­διά, που ήταν έως τότε ένας τομέ­ας σχε­δόν ανύ­παρ­κτος για την ελλη­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Συγκε­κρι­μέ­να, εξέ­δω­σε το 2010 το βιβλίο Κρι­τι­κή Θεά­τρου για Παι­διά 2007–2010, εκδό­σεις Πάρα­λος, όπου συγκέ­ντρω­σε 110 κρι­τι­κά κεί­με­να δικά του που είχε δημο­σιεύ­σει σε αυτή την τριε­τία κυρί­ως στην εφη­με­ρί­δα Ριζο­σπά­στης αλλά και σε άλλα έντυ­πα. Το βιβλίο αυτό εξα­ντλή­θη­κε γρή­γο­ρα και έτσι ο συγ­γρα­φέ­ας προ­έ­βη σε μια δεύ­τε­ρη έκδο­ση εμπλου­τι­σμέ­νη με 14 ακό­μη κρι­τι­κά κεί­με­νά του που καλύ­πτουν πλέ­ον το διά­στη­μα μέχρι το 2013.

Τα κρι­τι­κά κεί­με­να που ανα­δη­μο­σιεύ­ει στα βιβλία του ο Καρα­γιάν­νης συνι­στούν υλι­κό εξαι­ρε­τι­κά χρή­σι­μο για τον νέο εκπαι­δευ­τι­κό, για τον φοι­τη­τή, για τον ερευ­νη­τή, για τον καλ­λι­τέ­χνη, για τον γονέα και για κάθε ενη­με­ρω­μέ­νο ανα­γνώ­στη, πρω­τί­στως για­τί είναι κεί­με­να βγαλ­μέ­να από την πένα ανθρώ­που που γνω­ρί­ζει τις ιδιαι­τε­ρό­τη­τες, τη φυσιο­γνω­μία, την εξε­λι­κτι­κή πορεία και την ιστο­ρία του είδους που καλεί­ται να κρί­νει. Παρα­θέ­τω εδώ μία πολύ σημα­ντι­κή, κατά τη γνώ­μη μου, θέση του Κωστή Παλα­μά, σχε­τι­κά με την κρι­τι­κή εν γένει και τις ικα­νό­τη­τες του κρι­τι­κού: «Σε εκεί­νον που ζητά να αισθαν­θεί και να κατα­λά­βει, και να κρί­νει και να τοπο­θε­τή­σει, χρειά­ζε­ται πάντα η ιστο­ρία, για­τί αλλιώ­τι­κα η τύφλα θριαμ­βεύ­ει». Οι κρι­τι­κές του Θανά­ση Καρα­γιάν­νη εδρά­ζο­νται στέ­ρεα πάνω στη γνώ­ση της δρα­μα­τουρ­γί­ας και της ιστο­ρί­ας της, γι’ αυτό και απο­τε­λούν πολύ­τι­μο οδη­γό για όσους επι­θυ­μούν να εξε­ρευ­νή­σουν το μονο­πά­τι που οδη­γεί στον μαγι­κό κόσμο του θεά­τρου για τα παιδιά.

Είναι αξιο­ση­μεί­ω­το το γεγο­νός ότι οι παρα­στά­σεις που παρα­κο­λού­θη­σε και παρου­σιά­ζει στα κεί­με­νά του ο συγ­γρα­φέ­ας είναι όχι μόνο πολυά­ριθ­μες αλλά και αξιό­λο­γες, δοσμέ­νες από επαγ­γελ­μα­τί­ες του θεά­τρου που σκύ­βουν με αγά­πη και γνώ­ση πάνω από τις ανά­γκες του ανή­λι­κου θεα­τή και προ­σφέ­ρουν καλ­λι­τε­χνι­κά άρτια θεά­μα­τα, με ψυχα­γω­γι­κό αλλά και μορ­φο­παι­δευ­τι­κό ρόλο.

Όπως σημειώ­νει στον Πρό­λο­γο του βιβλί­ου ο Κώστας Γεωρ­γου­σό­που­λος: «οι κρι­τι­κές του Καρα­γιάν­νη είναι παι­δα­γω­γι­κά ευθεί­ες, αισθη­τι­κά απαι­τη­τι­κές και θεα­τρι­κά ενη­με­ρω­μέ­νες. Βοη­θούν και τους θιά­σους στις επι­λο­γές τους και τους δασκά­λους στις κατευ­θύν­σεις τους και στον εμπλου­τι­σμό των κρι­τη­ρί­ων τους» (σ.10). Πραγ­μα­τι­κά, οι κρι­τι­κές που δημο­σιεύ­ο­νται στο βιβλίο του Θανά­ση Καρα­γιάν­νη είναι κεί­με­να γραμ­μέ­να με γνώ­ση των κωδί­κων της θεα­τρι­κής παρά­στα­σης για παι­διά, με επι­με­λη­μέ­νο λόγο, με φρο­ντί­δα για την ανά­δει­ξη της παι­δα­γω­γι­κής αξί­ας και στό­χευ­σης του έργου και την τελι­κή επο­μέ­νως, κρι­τι­κή απο­τί­μη­ση κάθε παρά­στα­σης που γίνε­ται, με βάση την εις βάθος γνώ­ση του αντι­κει­μέ­νου, την παι­δα­γω­γι­κή κατάρ­τι­ση και τη θεα­τρι­κή εξοικείωση.

Σε μια περί­ο­δο που οι επι­λο­γές των παρα­στά­σε­ων από τους γονείς και, δυστυ­χώς, μερι­κές φορές και από ορι­σμέ­νους ανε­νη­μέ­ρω­τους εκπαι­δευ­τι­κούς, γίνο­νται με βάση τις «κρι­τι­κές» που δημο­σιεύ­ο­νται ανώ­νυ­μα σε ιστο­σε­λί­δες, όπου απο­τυ­πώ­νε­ται η υπο­κει­με­νι­κή εντυ­πω­σιο­γρα­φία κάποιων από την παρά­στα­ση, οι ενυ­πό­γρα­φες και εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νες κρι­τι­κές του Θανά­ση Καρα­γιάν­νη απο­τε­λούν μια πραγ­μα­τι­κά σημα­ντι­κή παρα­κα­τα­θή­κη που κάθε εκπαι­δευ­τι­κός, φοι­τη­τής, γονιός και γενι­κό­τε­ρα θεα­τρό­φι­λος, θα έπρε­πε να έχει υπό­ψη του για να δια­μορ­φώ­σει μια πιο σφαι­ρι­κή και αντι­κει­με­νι­κή θεώ­ρη­ση αυτού του καλ­λι­τε­χνι­κού και μορ­φο­παι­δευ­τι­κού αγα­θού που συνι­στά το Θέα­τρο για Παιδιά.

∞∞∞

«Με λογι­σμό και μ’ όνει­ρο» λοι­πόν, με γνώ­ση αλλά και αγά­πη για το αντι­κεί­με­νο, ο κ. Θανά­σης Καρα­γιάν­νης μας έχει έως τώρα εφο­διά­σει με τρία σημα­ντι­κά βιβλία για το Θέα­τρο για Ανή­λι­κους Θεα­τές, αλλά και για το Σχο­λι­κό Θέα­τρο, καλύ­πτο­ντας τόσο τη διά­στα­ση της ιστο­ρί­ας και της δρα­μα­τουρ­γί­ας όσο και τη διά­στα­ση των παρα­στά­σε­ων που ανε­βαί­νουν τα τελευ­ταία χρό­νια από επαγ­γελ­μα­τι­κούς θιά­σους και απευ­θύ­νο­νται στα παιδιά.

Του ευχό­μα­στε ολό­ψυ­χα να συνε­χί­σει για πολ­λά ακό­μη χρό­νια, με την ίδια δύνα­μη και ζέση την ερευ­νη­τι­κή και συγ­γρα­φι­κή δου­λειά του, προ­σφέ­ρο­ντάς μας πάντο­τε πολύ­τι­μο υλι­κό και εφο­διά­ζο­ντας και τους φοι­τη­τές και τους εκπαι­δευ­τι­κούς μας με βιβλία που θα τους δια­νοί­ξουν νέους ορί­ζο­ντες και θα τους βοη­θή­σουν απο­φα­σι­στι­κά στο απαι­τη­τι­κό λει­τούρ­γη­μά τους.