15/1/1969: Η πρώτη πρόσδεση με άλλο διαστημόπλοιο και την πρώτη μεταφορά πληρώματος στο Διάστημα στην ιστορία από την ΕΣΣΔ — Του Αλέκου Χατζηκώστα

Τερά­στια ήταν η πρό­ο­δος και στον τομέα του δια­στή­μα­τος της πρώ­ην ΕΣΣΔ, ένα ακό­μη δείγ­μα των δυνα­το­τή­των της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης. Το σοβιε­τι­κό δια­στη­μι­κό πρό­γραμ­μα ξεκι­νά από το 1955, αν και στον τομέα των πυραύ­λων το ερευ­νη­τι­κό πρό­γραμ­μα ξεκι­νά το 1921.

Ανά­με­σα στα πρω­το­πό­ρα επι­τεύγ­μα­τα της σοβιε­τι­κής δια­στη­μι­κής ξεχω­ρί­ζουν: Το πρώ­το ζώο σε τρο­χιά της Γης το 1957, και τοπο­θέ­τη­σε τον πρώ­το άνθρω­πο στο διά­στη­μα το 1961. Επι­πλέ­ον, το σοβιε­τι­κό πρό­γραμ­μα είδε επί­σης την πρώ­τη γυναί­κα στο διά­στη­μα το 1963 και έναν κοσμο­ναύ­τη να εκτε­λεί τον πρώ­το δια­στη­μι­κό περί­πα­το το 1965. Άλλα ορό­ση­μα περιε­λάμ­βα­ναν ρομπο­τι­κές απο­στο­λές με υπο­λο­γι­στή που εξε­ρευ­νού­σαν τη Σελή­νη ξεκι­νώ­ντας το 1959. με τη δεύ­τε­ρη απο­στο­λή να είναι η πρώ­τη που έφτα­σε στην επι­φά­νεια της Σελή­νης, κατα­γρά­φο­ντας την πρώ­τη εικό­να της μακρι­νής πλευ­ράς της Σελή­νης, και επι­τυγ­χά­νο­ντας την πρώ­τη ήπια προ­σγεί­ω­ση στη Σελή­νη. Το σοβιε­τι­κό πρό­γραμ­μα πέτυ­χε επί­σης την πρώ­τη ανά­πτυ­ξη δια­στη­μι­κών ρόβερ το 1966 και έστει­λε τον πρώ­το ρομπο­τι­κό ανι­χνευ­τή που εξή­γα­γε αυτό­μα­τα δείγ­μα σελη­νια­κού εδά­φους και το έφε­ρε στη Γη το 1970. Το σοβιε­τι­κό πρό­γραμ­μα ήταν επί­σης υπεύ­θυ­νο για την καθο­δή­γη­ση των πρώ­των δια­πλα­νη­τι­κών ανι­χνευ­τών στην Αφρο­δί­τη και τον Άρη και πραγ­μα­το­ποί­η­σε επι­τυ­χη­μέ­νες μαλα­κές προ­σγειώ­σεις σε αυτούς τους πλα­νή­τες τις δεκα­ε­τί­ες του 1960 και του 1970.Έβαλε τον πρώ­το δια­στη­μι­κό σταθ­μό σε χαμη­λή τρο­χιά της Γης το 1971 και τον πρώ­το σπον­δυ­λω­τό δια­στη­μι­κό σταθ­μό το 1986.

Το γεγονός

Στις 15/1/1969 Η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση εκτο­ξεύ­ει τον «Σογιούζ‑5», ο οποί­ος πραγ­μα­το­ποιεί την πρώ­τη πρόσ­δε­ση με άλλο δια­στη­μό­πλοιο και την πρώ­τη μετα­φο­ρά πλη­ρώ­μα­τος στο Διά­στη­μα στην ιστορία.

Το πρό­γραμ­μα Σογιούζ (Союз) είναι ένα πρό­γραμ­μα επαν­δρω­μέ­νων δια­στη­μι­κών πτή­σε­ων που ξεκί­νη­σε από την ΕΣΣΔ στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1960, αρχι­κά ως μέρος ενός σχε­δί­ου προ­σε­λή­νω­σης που προ­έ­βλε­πε την απο­στο­λή Σοβιε­τι­κού κοσμο­ναύ­τη στη Σελή­νη. Ήταν το τρί­το σοβιε­τι­κό πρό­γραμ­μα επαν­δρω­μέ­νης δια­στη­μι­κής πτή­σης μετά το πρό­γραμ­μα Βοστόκ και το πρό­γραμ­μα Βοσχόντ.

Η εξέ­λι­ξη του Σογιούζ άρχι­σε το 1964 από τον Σερ­γκέι Κορο­λιόφ, και ο αρχι­κός του σκο­πός ήταν να απο­τε­λέ­σει το μέσο με το οποίο οι Σοβιε­τι­κοί θα έφτα­ναν στη Σελή­νη. Αυτό θα γινό­ταν με την ένω­ση σε τρο­χιά δύο ή περισ­σό­τε­ρων δια­στη­μο­πλοί­ων Σογιούζ, χωρίς την ανά­γκη ενός μεγά­λου πυραύ­λου-φορέα, όπως ο Ν1 που τότε ανέ­πτυ­ξε η Σοβιε­τι­κή Ένωση.

Τα σκά­φη Σογιούζ μπο­ρούν να κατα­τα­χθούν σε σχε­δια­στι­κές γενιές. Τα Σογιούζ 1 έως 11 (1967–1971) ήταν οχή­μα­τα πρώ­της γενιάς, που μπο­ρού­σαν να μετα­φέ­ρουν έως τρία άτο­μα στο τμή­μα επα­νει­σό­δου, χωρίς δια­στρι­κές στο­λές λόγω έλλει­ψης χώρου. Οι στο­λές χρη­σι­μο­ποιού­νταν μόνο για εξω­ο­χη­μα­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα και απορ­ρί­πτο­νταν μαζί με το τρο­χια­κό τμή­μα. Ξεχώ­ρι­ζαν από τις μη ευθύ­γραμ­μες φωτο­συλ­λε­κτι­κές επι­φά­νειες και από τη χρή­ση του συστή­μα­τος “Ίγκλα” για την αυτό­μα­τη σύν­δε­ση στο διά­στη­μα, που απαι­τού­σε κεραί­ες ραντάρ. Τα πρώ­τα εννιά σκά­φη δεν είχαν θυρί­δα απευ­θεί­ας σύν­δε­σης μετα­ξύ σκα­φών, και οι μετα­κι­νή­σεις των πλη­ρω­μά­των από το ένα σκά­φος στο άλλο γίνο­νταν με δια­στη­μι­κό περί­πα­το, και χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το τρο­χια­κό τμή­μα ως θάλα­μο αποσυμπίεσης.

Πώς αντιμετωπίστηκε από τις ελληνικές εφημερίδες

Στην εφη­με­ρί­δα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 16/1/1969 το θέμα κυριαρ­χεί με μεγά­λο τίτλο στην 1 σελ. και φωτο­γρα­φί­ες: «ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ ΕΞΕΔΡΑΣ. Δύο ρωσι­κά δια­στη­μό­πλοια με τέσ­σα­ρας αστρο­ναύ­τας συν­δέ­ο­νται εις το διά­στη­μα. Δεύ­τε­ρος «Σογιούζ» με τρι­με­λές πλή­ρω­μα εκτο­ξευ­θη επι­τυ­χώς». Στη δε σχε­τι­κή αντα­πό­κρι­ση ανα­φέ­ρει: « ΜΟΣΧΑ 15. Η Σοβιε­τι­κή Ενω­σις εξε­τό­ξευ­σε και νέον επην­δρω­μέ­νον δια­στη­μό­πλοιον εις την προ­σπά­θειαν της όπως πραγ­μα­το­ποι­ή­ση το πρώ­τον βήμα διά την εγκα­τά­στα­σιν δια­στη­μι­κής εξέ­δρας. Τέσ­σε­ρε­ες Σοβιε­τι­κοί κοσμο­ναύ­ται επι­βαί­νο­ντες δύο δια­στη­μο­πλοί­ων εις το «Σογιούζ 4» εις και εις το «Σογιούζ 5» οι έτε­ροι τρεις, πραγ­μα­το­ποιούν περι­φο­ράς πέριξ της γης και συνο­μι­λούν μετα­ξύ των, αφού επέ­τυ­χον να απο­κα­τα­στή­σουν επα­φήν διά του αυσρ­μά­του των. Κυβερ­νή­της του δια­στη­μο­πλοί­ου «Σογιουζ 5» το οποίο ετέ­θη εις τρο­χιάν πέριξ της γης τη πρω­ϊ­αν είναι ο Μπο­ρίς Βολύ­νωφ και πλή­ρω­μα αυτού οι Αλε­ξέι Γελι­σέ­γεφ μηχα­νι­κός και Γεβγέ­νι Κρου­νώφ αντι­συ­νταγ­μα­τάρ­χης, μηχα­νο­λό­γος – ερευνητής…Την πρω­ϊ­αν εξ άλλου αφυ­πνί­σθη ο συνταγ­μα­τάρ­χης Σατά­λωφ κυβερ­νή­της του «Σογιουζ 4» ο οποί­ος κατό­πιν μερι­κών ασκή­σε­ων γυμνα­στι­κής έλα­βε το πρό­γευ­μά του και ανε­κοί­νω­σε προς το δια­στη­μι­κόν κέντρο του Μπαϊ­κο­νούρ ότι όλα τα συστή­μα­τα λει­τουρ­γούν ομα­λώς και ότι ο ίδιος ευρί­σκε­ται εις εξαι­ρε­τι­κήν φυσι­κήν κατάστασιν…»

Στις 17/1 η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ πάλι έχει ανα­λυ­τι­κό ρεπορ­τάζ για το σημα­ντι­κό αυτό επι­στη­μο­νι­κό γεγο­νός: «Δύο αστρο­ναύ­ται εισήλ­θον εν πτή­σει από το εν δια­στη­μό­πλοιον εις το άλλο. ΜΙΑ ΩΡΑΝ ΠΕΡΙΠΟΥ «ΕΒΑΔΙΖΟΝ» ΕΙΣ ΤΟ ΧΑΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ. Επί 41/2 ώρας τα δύο οχή­μα­τα παρέ­μει­ναν συν­δε­δε­μέ­να 240 χλν υπε­ρά­νω της γης. ΕΠΑΝΕΛΑΒΟΝ ΜΕΤΑ ΤΗ ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΙΝ ΤΑ ΚΕΧΩΡΙΣΜΕΝΑΣ ΤΡΟΧΙΑΚΑΣ ΠΤΗΣΕΙΣ». Ενό στο διθυ­ραμ­βι­κό σχο­λια­σμό τα είδη­σης ανα­φέ­ρει: «Μίαν νέαν σελί­δα εις την δια­στη­μι­κήν ιστο­ρί­αν του ανθρώ­που έγρα­ψαν δύο σοβιε­τι­κοί κοσμο­ναύ­ται όταν επέ­τυ­χον να εξέλ­θουν του δια­στη­μο­πλοί­ου του οποί­ου επέ­βαι­νον, να «βαδί­σουν» εις το χάος του δια­στή­μα­τος και να εισέλ­θουν εις έτε­ρον δια­στη­μό­πλοιον κατό­πιν επι­τυ­χούς συν­δέ­σε­ως των δύο σκα­φών εν τρο­χιά περί την γην και εις ύψος 240 χιλιο­μέ­τρων υπε­ρά­νω της επι­φα­νεί­ας του πλα­νή­του μας…Αμφότερα τα επι­τεύγ­μα­τα­θε­ω­ρού­νται ως υψί­στης σημα­σί­ας εις τας κατα­βαλ­λο­μέ­νας προ­σπά­θεί­ας δια την κατα­σκευ­ήν τρο­χια­κής δια­στη­μι­κής εξέ­δρας η οποία θα ήτο δυνα­τόν να χρη­σι­μο­ποι­η­θή διά την εκτό­ξευ­σιν δια­στη­μο­πλοί­ων προς την σελή­νην και τους πλα­νή­τας του ηλια­κού μας συστή­μα­τος. Ο πρώ­τος άμε­σος στό­χος των σοβιε­τι­κών δια­στη­μι­κών επι­στη­μό­νων είναι η κατα­σκευή μιας τοιαύ­της εξέδρας…»

Επί­σης η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στις 18/1/1969 έχει το θέμα ξανά στη 1 σελ. με τίτλο: «ΕΞΕΔΡΑΙ ΕΙΣ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ. Επέ­στρε­ψε το «Σογιο­λύζ 4» με τους τρείς και σήμε­ρον θα επι­στρέ­ψη και το άλλο. Πρώ­τη φοράν επα­νήλ­θον αστρο­ναύ­ται εις την γην, με άλλο όχη­μα από εκεί­νο διά του οποί­ου εκτο­ξεύ­θη­καν». Στο δε ανα­λυ­τι­κό, με πολ­λές φωτο­γρα­φί­ες ρεπορ­τάζ σημειώ­νει: «…Σοβιε­τι­κοί επι­στή­μο­νες προ­φη­τεύ­ουν ότι θα ακο­λου­θή­σουν κατα­πλη­κτι­κά δια­στη­μι­κά επι­τεύγ­μα­τα μετά τη επι­τυ­χή σύν­δε­σιν των δύο επην­δρω­μέ­νων δια­στη­μο­πλοί­ων, τα οποία επέ­τυ­χον να σχη­μα­τί­σουν τοιου­το­τρό­πως, το πρώ­τον εις τον κόσμον πει­ρα­μα­τι­κόν εργα­στή­ριον του δια­στή­μα­τος. Οι επι­στή­μο­νες συμ­φω­νούν ότι το επί­τευγ­μα διή­νο­ξε τη οδόν διά την «οικο­δό­μη­σιν» τρο­χια­κών δια­στη­μι­κών σταθ­μών, οι οποί­οι θα χρη­σι­μο­ποι­η­θούν ως εξέ­δραι διά την πραγ­μα­το­ποί­η­σιν δια­πλα­νη­τι­κών πτή­σε­ων ή διά τη εγκα­τά­στσιν επην­δρω­μέ­νων εργα­στη­ρί­ων του διαστήματος…»