Άγιος Αντώ­νιος “ο Μέγας” Ορθό­δο­ξης και όχι μόνο εκκλη­σί­ας και πρώ­τος ασκη­τής του Χρι­στια­νι­σμού _που θεμε­λί­ω­σε (λένε) “τον υγιή Μονα­χι­σμό” Έζη­σε στα χρό­νια των αυτο­κρα­τό­ρων Διο­κλη­τια­νού- Μαξι­μια­νού μέχρι και την επο­χή του Μεγά­λου Κων­στα­ντί­νου και των παι­διών του και πέθα­νε σαν σήμε­ρα  17-Ιαν-356, οπό­τε και εορ­τά­ζε­ται η μνή­μη του επί­σης από Λου­θη­ρα­νι­κές, Αγγλι­κα­νι­κές, Καθο­λι­κές εκκλη­σί­ες, όπου θεω­ρεί­ται άγιος, ακό­μη και της Ρωσι­κής (Антоний Великий).
Γνω­στός και από το “Ο κυρ Αντώ­νης πάει και­ρός που ζού­σε στην αυλή, με ένα κανά­τι κι ένα κρε­βά­τι και με κρα­σί πολύ…” _του Μάνου Χατζι­δά­κι (Καζα­τζί­δης _Μαρινέλα, Νάνα Μού­σχου­ρη κλπ)

Γρά­φει ο \\ Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Χρό­νια πολ­λά σε Αντώ­νη­δες, Τόνυ­δες και Νάκους και Αντω­νά­κους και Αντω­νά­κη­δες, Αντω­νί­ες, Αντω­νού­λες, Τόνιες (και παρε­μπι­πτό­ντως Θεο­δό­σιους, Θεο­δό­ση­δες και Θεοδοσίες).

🇮🇹 Ιταλία

Το Sand’Andonje a lu deserte ή Lu sand’Andonje  allu desertu (ο άγιος Αντώ­νιος στην έρη­μο) είναι ένα ιτα­λι­κό λαϊ­κό τρα­γού­δι, προ­έ­λευ­σης Abruzzo, με συν­θέ­τες ανώ­νυ­μους συγγραφείς.
Είναι άσμα ικε­τευ­τι­κό και οι στί­χοι ψάλ­λο­νται την παρα­μο­νή της γιορ­τής του (από το από­γευ­μα και στη συνέ­χεια ανή­με­ρα) με τρα­γού­δια, τοπι­κά όργα­να, χορω­δί­ες και παρα­στά­σεις μέχρι αργά το βρά­δυ. Η λατρεία ήταν πάντα πολύ ζωντα­νή στον αγρο-ποι­με­νι­κό κόσμο του Abruzzo, όπου ο άγιος τιμά­ται ως προ­στά­της των κατοι­κί­διων Αντώνιος.

Οι πολυά­ριθ­μοι στί­χοι θυμί­ζουν, με παι­χνι­διά­ρι­κο πνεύ­μα, τους πει­ρα­σμούς του, τις παροι­μιώ­δεις μάχες ανά­με­σα στον ίδιο και τον Σατα­νά. Μια αρχαία αυθε­ντι­κή λομ­βαρ­δι­κή μπα­λά­ντα, ανα­βί­ω­σε, η οποία στη συνέ­χεια έφτα­σε στο Abruzzo περί­που τον 16^ο αιώ­να. Αυτή η μπα­λά­ντα στην αρχαία διά­λε­κτο της L’Aquila, σε αντί­θε­ση με τις πιο δημο­φι­λείς μπα­λά­ντες του Sant’Antonio στο Abruzzo, αφη­γεί­ται τον μύθο του με εκτε­νέ­στε­ρο τρό­πο, ξεκι­νώ­ντας από την άτυ­χη παι­δι­κή του ηλι­κία, όταν η μητέ­ρα του τον πού­λη­σε στον Διά­βο­λο με τις περι­πλα­νή­σεις στην έρη­μο και τη συνά­ντη­ση με τον ερη­μί­τη Λου­κά στη σπη­λιά, επι­πλέ­ον υπάρ­χουν λεπτο­με­ρέ­στε­ρες περι­γρα­φές των πει­ρα­σμών στην έρη­μο, όλες βγαλ­μέ­νες από τους αγιο­γρα­φι­κούς θρύ­λους του αγίου.

Τον Lu Sant’Andonie στις διά­φο­ρες μπα­λά­ντες τον βρί­σκου­με επί­σης “lu Sant’Andùne” (περιο­χή Frentana του Lanciano) ή “Lu Sant’Antunie” (περιο­χή του Vasto) ή “Lu Sant’Antuòne” (περιο­χή του άνω Sangro) και σε πολ­λές άλλες δημο­φι­λείς εκδο­χές. Σε μια εκτέ­λε­ση (Umbria-L’Aquila) έγι­νε γνω­στό από το συγκρό­τη­μα I Gufi, με τη μελω­δία να είναι δια­φο­ρε­τι­κή από την πιο χαρού­με­νη μπα­λά­ντα που είναι γνω­στή και ρυθ­μός πιο αργό.

Ένας τρί­τος κλά­δος από το Abruzzo προ­σφέ­ρει κομ­μά­τια που είναι σχε­δόν όλα παρό­μοια μετα­ξύ τους, μειω­μέ­να σε σύγκρι­ση με τις παλαιό­τε­ρες μπα­λά­ντες σε μόλις τρεις ή τέσ­σε­ρις στί­χους συν ένα ρεφρέν. Ο λαο­γρά­φος Gennaro Finamore το 1910 μετέ­γρα­ψε ορι­σμέ­νες εκδο­χές του τρα­γου­διού από επαρ­χία σε επαρ­χία, με την πιο δημο­φι­λής της επαρ­χί­ας του Chieti, που τρα­γου­διέ­ται στο φεστι­βάλ Farchie στο Fara Filiorum Petri. Οι μπα­λά­ντες δια­τη­ρή­θη­καν, μέχρι τις μέρες και τις τρα­γου­δά­νε  αγρότες_ισσες ανή­με­ρα. Ο Φρα­γκι­σκα­νός Donatangelo Lupinetti το 1952 συνέ­λε­ξε μια μπα­λά­ντα του Αγί­ου, που μετα­γρά­φη­κε στη διά­λε­κτο Vestino, η οποία αφη­γεί­ται τον θρύ­λο του  ανα­με­μειγ­μέ­νο με αγιο­γρα­φι­κά στοι­χεία της παράδοσης.

Το τυπι­κό τρα­γού­δι του «Lu Sant’Antonie» ξεκι­νά με μια ευχή του αγί­ου (ή ακό­μα και της παρέ­ας τρα­γου­δι­στών) προς τους ευσε­βείς ανθρώ­πους που τον φιλο­ξε­νούν στα σπί­τια τους κατά τη διάρ­κεια του προ­σκυ­νή­μα­τος, και στη συνέ­χεια τα δίστι­χα μιλούν για τη ζωή του, από τη φυγή στην έρη­μο πως να γλυ­τώ­σει το γάμο, για τους πει­ρα­σμούς και τα πει­ράγ­μα­τα του Δια­βό­λου, μέχρι τη γεν­ναιο­δω­ρία του αγί­ου προς τους αγρό­τες και τον τελευ­ταίο απο­χαι­ρε­τι­σμό. Παρά τα πει­ράγ­μα­τα του δια­βό­λου, κατα­φέρ­νει πάντα να τα βγά­λει πέρα, τρώ­γο­ντας τώρα tagliolini με τα χέρια του αφού ο διά­βο­λος του κλέ­βει το πιρού­νι, ή βγαί­νο­ντας σώος από τις τσου­κνί­δες όταν ο διά­βο­λος τον σπρώ­χνει ενώ ο άγιος πηγαί­νει για κυνή­γι για σαλι­γκά­ρια (το “ciammajìche”) κ.λπ. Το τρα­γού­δι τελειώ­νει με τον άγιο να ευλο­γεί τα ζώα των αγρο­τών, ώστε να φέρουν ευη­με­ρία στην εστία, και να χαι­ρε­τί­ζει το πλή­θος που χειροκροτεί.

Έχουν γίνει αρκε­τές ηχο­γρα­φή­σεις από τα δημο­φι­λή τρα­γού­δια του Sant’Antonio, ένα ολό­κλη­ρο CD με βιβλίο που εκδό­θη­κε από τον μελε­τη­τή Carlo Di Silvestre για τις “Λαϊ­κές παρα­δό­σεις του Abruzzo”, υπάρ­χει η εκδο­χή του “I Gufi” του Sant’Antoniu allu desertu, του “Lu Sant’Antòne” από τον Lanciano που επι­με­λή­θη­κε το λαϊ­κό συγκρό­τη­μα “Lu Cantastorie”, “Lu Sant’Antonie” που μετα­γρά­φη­κε από τον Ettore Montanaro και ηχο­γρα­φή­θη­κε από τη χορω­δία “Giuseppe Verdi”, με τρα­γου­δι­στι­κή φωνή του Raffaele Fraticelli. Επι­πλέ­ον, υπάρ­χουν αρκε­τοί συγ­γρα­φείς που, συμ­με­τεί­χαν σε μια πραγ­μα­τι­κή ανα­βί­ω­ση της λαϊ­κής παρά­δο­σης στα μέσα του εικο­στού αιώ­να, γρά­φο­ντας νέα ποι­ή­μα­τα και μπα­λά­ντες σε διά­λε­κτο,  όπως π.χ. η μπα­λά­ντα του Sant’Antonio του Antonio D’Ercole di Scerni, η μπα­λά­ντα του “Sant’Antonie e li cigarettes” του Eugenio Di Julio di Tocco da Casauria (1936) και η έκδο­ση του Finamore που μελο­ποι­ή­θη­κε από τον Chorale “Antonio Di Jorio” του Atri _αυτά και 100άδες ακό­μη, μπο­ρεί­τε να αλιεύ­σε­τε στο διαδίκτυο.

Όλα σε μορ­φή “stornello” σσ. μορ­φή ιτα­λι­κού λαϊ­κού τρα­γου­διού, πιθα­νό­τα­τα τοσκα­νι­κής προ­έ­λευ­σης (18^ος αιώ­νας), που απο­τε­λεί­ται από ένα μοτί­βο που περιέ­χει την επί­κλη­ση και δύο δεκα­σύλ­λα­βα, το δεύ­τε­ρο εκ των οποί­ων ομοιο­κα­τα­λη­κτεί με το αρχι­κό quinario κατάλ­λη­λο για αυτο­σχε­δια­σμό και ειδι­κά σε δια­γω­νι­σμούς τρα­γου­διού μετα­ξύ αγρο­τών. Υπάρ­χει και το δημο­φι­λές μονο­στρο­φι­κό λυρι­κό τυπι­κό της Romagna, που δια­φέ­ρει από το τοσκα­νι­κό λόγω του αρχαϊ­κού του χαρα­κτή­ρα, ο οποί­ος δεν μπο­ρεί να συγκρι­θεί με τη σύγ­χρο­νη αρμο­νι­κή θεω­ρία και επο­μέ­νως δεν μπο­ρεί να συνο­δευ­τεί με συγ­χορ­δί­ες. Βασί­ζε­ται σε μεσαιω­νι­κές κλί­μα­κες συγκρί­σι­μων με αυτές που χρη­σι­μο­ποιού­νται στο Γρη­γο­ρια­νό άσμα. Το τρα­γού­δι των stornellas στην Emilia Romagna σήμε­ρα δεν υπάρ­χει πια στη συλ­λο­γι­κή λαϊ­κή μνή­μη, μόνο λίγοι ηλι­κιω­μέ­νοι θυμού­νται ακό­μη κομ­μά­τια από εκεί­νο το μου­σι­κό παρελ­θόν. Παρό­μοιο τρα­γού­δι αλλά με δύο μόνο στί­χους δεκα­σύλ­λα­βους είναι η μποβάρα.

Sant’Antonio Allu Desertu

Καλη­σπέ­ρα, αγα­πη­τοί φίλοι, όλοι οι χριστιανοί
από­ψε θα σας πω για την αυρια­νή γιορτή
του Sant’Antonio του εχθρού του διαβόλου
Sant’Antonio Sant’Antonio ο εχθρός του διαβόλου
Sant’Antonio Sant’Antonio ο εχθρός του διαβόλου
(επα­νά­λη­ψη για να κάνει stornello).

Οι γονείς του θέλουν να του βρουν γυναίκα
αλλά δεν πρέ­πει να το μάθει, στέλ­νε­ται στην έρημο
Sant’Antonio Sant’Antonio ο εχθρός του διαβόλου
αυτό το πλασματάκι…

Ο Sant’Antonio στην έρη­μο ήταν κολ­λη­μέ­νος για να κάνει τσιγάρο
Ο Σατα­νάς από κακία του ΄κλε­ψε τον αναπτήρα
Ο Sant’Antonio δεν κωλώ­νει ανά­βει με τα σπίρτα
Sant’Antonio Sant’Antonio ο εχθρός των δαιμόνων.
Καλη­σπέ­ρα, αγα­πη­τοί φίλοι, καλη­σπέ­ρα σε όλους σας

Ο Άγιος Αντώ­νιος στην έρη­μο έκα­νε … περμανάντ
Ο Σατα­νάς από κακία έκο­ψε το ρεύμα
Όμως ο Άγιος Αντώ­νιος δεν ταρά­χτη­κε και τα κου­λού­ρια­σε κατά­σγου­ρα  με τα χέρια του

Ο Sant’Antonio μαγεί­ρε­ψε spaghetti (σε άλλη έκδο­ση ταλιατέλες)
στην έρημο
Ο Satanasso έκλε­ψε το πιρού­νι του από κακία
Όμως ο Άγιος δεν παρα­πο­νέ­θη­κε … τα έφα­γε με τα χέρια του
Sant’Antonio Sant’Antonio lu nemice dellu demonie

Σας χαι­ρε­τώ, αγα­πη­τοί φίλοι, ο Κύριος να σας ευλογεί
Και αυξή­στε την κλη­ρο­νο­μιά σας με τη χάρη του Αγί­ου Αντωνίου

Ο Σαντ Αντό­νιο βρι­σκό­ταν στην έρη­μο και έρα­βε το παντε­λό­νι του
Ο Σατα­νάς, από κακία, τού­κλε­ψε τα κου­μπιά του
Ο Sant’Antonio κάνει ειρή­νη με το σχοι­νί και τους δένει, με σπάγκο.
Sant’Antonio Sant’Antonio ο εχθρός των δαιμόνων.

Ο Sant’Antonio έπλε­νε τη σαλάτα
Ο Σατα­νάς από κακία του πέτα­ξε μια πέτρα
Ο Sant’Antonio τον έπια­σε από το λαι­μό και του την έβα­λε στον κώλο του

Ο Sant’Antonio στην έρη­μο αγόρευε
Ο Σατα­νάς, για να τον κοντρά­ρει παί­ζει trumbune (τρο­μπό­νι)
Ο Sant’Antonio αρπά­ζει την αυλαία και τον πετά στα πέρατα
Sant’Antonio Sant’Antonio ο εχθρός του διαβόλου.

Σε χαι­ρε­τώ αγα­πη­τές φίλες και φίλοι, ο Κύριος να σας ευλογεί
και κάνει την κλη­ρο­νο­μιά σας να μεγα­λώ­νει με τις χάρες του Sant’Antonio
Sant’Antonio Sant’Antonio lu nemice dellu dimonie ο εχθρός των δαιμόνων

Εδώ μπο­ρεί­τε να δεί­τε περισ­σό­τε­ρα + βίντεο
με 4πλή εκτέ­λε­ση του Sant’Antonio Allu Desertu
από παρα­δια­σια­κά συγκροτήματα
παρέα με τηνAmália Rodrigues