Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

1883 πέθανε ο Καρλ Μαρξ – 1983 ο μισός πληθυσμός της Γης έπινε νερό στο όνομά του _2024 “Ζήτω ο Μαρξισμός Λενινισμός”

Ο πρώ­τος Παγκό­σμιος ηγέ­της των προ­λε­τά­ριων (γεν­νη­μέ­νος Γερ­μα­νός) στο­χα­στής ιστο­ρι­κός και φιλό­σο­φος, Καρλ Μαρξ έφυ­γε από τη ζωή στο Λον­δί­νο το Μάρ­τη του 1883.
100+ χρό­νια μετά, το 1983, όπως παρα­τη­ρού­σαν οι New York Times, “βλέ­που­με τον μισό πλη­θυ­σμό του κόσμου να κυβερ­νά­ται στο όνο­μά του”.

Το έργο του και οι ιδέες έζησαν και ζουν
Η διδασκαλία του Marx είναι παντοδύναμη, 
γιατί είναι αληθινή
Β.Ι.Λένιν

17-Μάρ­τη-1883, ο Καρλ Μαρξ οδη­γή­θη­κε στην τελευ­ταία του κατοι­κία, στο νεκρο­τα­φείο Highgate του Λον­δί­νου, όπου ανα­παυό­ταν και η σύζυ­γός του, που είχε πεθά­νει 15 μήνες νωρίτερα.

Η κηδεία του ήταν _σύμφωνα με τη βού­λη­σή του μία σύντο­μη, λιτή τελε­τή παρου­σία στε­νών συγ­γε­νών και φίλων του παρών και ο Φρί­ντριχ Ένγκελς, ο οποί­ος εκφώ­νη­σε τον επι­κή­δειο. Δίπλα στο φέρε­τρο δύο στε­φά­νια με κόκ­κι­νες κορ­δέ­λες από τη συντα­κτι­κή επι­τρο­πή του Sozialdemokrat και την ένω­ση London Communist Workers’ Educational Society.

Το 1956, τοπο­θε­τή­θη­κε πάνω από τον τάφο μία μπρού­τζι­νη προ­το­μή,  την οποία φιλο­τέ­χνη­σε ο Laurence Bradshaw. Πάνω στο μνή­μα στο μπρο­στι­νό μέρος χαρά­χτη­κε η τελευ­ταία πρό­τα­ση από το Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο “Προ­λε­τά­ριοι όλων των χωρών, ενω­θεί­τε!

Ο επικήδειος του Ένγκελς

“Στις 14 Μαρ­τί­ου, στις τρεις παρά τέταρ­το το μεση­μέ­ρι, ο μεγα­λύ­τε­ρος εν ζωή στο­χα­στής έπα­ψε να στο­χά­ζε­ται. Είχε μεί­νει μόνος για μόλις δύο λεπτά και όταν επι­στρέ­ψα­με τον βρή­κα­με στην πολυ­θρό­να του, ήσυ­χο, να έχει απο­κοι­μη­θεί – αλλά για πάντα.

Ο θάνα­τος αυτού του ανθρώ­που είναι μία τερά­στια απώ­λεια τόσο για το μαχη­τι­κό προ­λε­τα­ριά­το της Ευρώ­πης και της Αμε­ρι­κής, όσο και για την επι­στή­μη της ιστο­ρί­ας. Το κενό που άφη­σε η ανα­χώ­ρη­ση αυτού του πανί­σχυ­ρου πνεύ­μα­τος θα γίνει πολύ σύντο­μα αισθητό.

Όπως ο Δαρ­βί­νος ανα­κά­λυ­ψε τον νόμο της εξέ­λι­ξης έτσι και ο Μαρξ ανα­κά­λυ­ψε το νόμο της εξέ­λι­ξης της ανθρώ­πι­νης ιστο­ρί­ας: το απλό γεγο­νός, που μέχρι τώρα κρυ­βό­ταν από μια υπε­ρα­νά­πτυ­ξη ιδε­ο­λο­γί­ας, ότι η ανθρω­πό­τη­τα πρέ­πει πρώ­τα απ’ όλα να τρώ­ει, να πίνει, να έχει στέ­γη και ρού­χα, πριν μπο­ρέ­σει να ασχο­λη­θεί με την πολι­τι­κή, την επι­στή­μη, την τέχνη, τη θρη­σκεία κ.λπ. Ότι επο­μέ­νως η παρα­γω­γή των άμε­σων υλι­κών μέσων επι­βί­ω­σης και κατά συνέ­πεια ο βαθ­μός οικο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης που πέτυ­χε ένας δεδο­μέ­νος λαός ή κατά τη διάρ­κεια μιας δεδο­μέ­νης επο­χής απο­τε­λούν το θεμέ­λιο πάνω στο οποίο οι κρα­τι­κοί θεσμοί, οι νομι­κές αντι­λή­ψεις, η τέχνη, ακό­μη και οι ιδέ­ες για τη θρη­σκεία, των ενδια­φε­ρο­μέ­νων ανθρώ­πων έχουν εξε­λι­χθεί, και υπό το πρί­σμα των οποί­ων πρέ­πει, επο­μέ­νως, να εξη­γη­θούν, αντί για το αντί­στρο­φο, όπως συνέ­βαι­νε μέχρι τώρα.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο Μαρξ ανα­κά­λυ­ψε επί­σης τον ειδι­κό νόμο της κίνη­σης που διέ­πει τον σημε­ρι­νό καπι­τα­λι­στι­κό τρό­πο παρα­γω­γής και την αστι­κή κοι­νω­νία που έχει δημιουρ­γή­σει αυτός ο τρό­πος παρα­γω­γής. Η ανα­κά­λυ­ψη της υπε­ρα­ξί­ας έρι­ξε ξαφ­νι­κά φως στο πρό­βλη­μα, το οποίο όλες οι προη­γού­με­νες έρευ­νες, τόσο των αστών οικο­νο­μο­λό­γων όσο και των σοσια­λι­στών κρι­τι­κών, είχαν ψηλα­φί­σει στο σκοτάδι.

Δύο τέτοιες ανα­κα­λύ­ψεις θα ήταν αρκε­τές για μια ζωή. Ευτυ­χι­σμέ­νος ο άνθρω­πος στον οποίο επι­τρέ­πε­ται να κάνει έστω και μία τέτοια ανα­κά­λυ­ψη. Αλλά σε κάθε τομέα που ερεύ­νη­σε ο Μαρξ — και ερεύ­νη­σε πάρα πολ­λά πεδία, κανέ­να από αυτά επι­φα­νεια­κά — σε κάθε τομέα, ακό­μα και σε αυτόν των μαθη­μα­τι­κών, έκα­νε ανε­ξάρ­τη­τες ανακαλύψεις.

Ήταν ο άνθρω­πος της επι­στή­μης. Αλλά αυτό δεν ήταν ούτε το ήμι­συ αυτού που πραγ­μα­τι­κά ήταν. Η επι­στή­μη ήταν για τον Μαρξ μια ιστο­ρι­κά δυνα­μι­κή, επα­να­στα­τι­κή δύνα­μη. Όσο μεγά­λη κι αν ήταν η χαρά με την οποία υπο­δέ­χθη­κε μια νέα ανα­κά­λυ­ψη σε κάποια θεω­ρη­τι­κή επι­στή­μη της οποί­ας η πρα­κτι­κή εφαρ­μο­γή ίσως ήταν όπως αλλά εντε­λώς αδύ­να­το να φαντα­στεί κανείς, βίω­σε ένα άλλο είδος χαράς όταν η ανα­κά­λυ­ψη περιε­λάμ­βα­νε άμε­σες επα­να­στα­τι­κές αλλα­γές στη βιο­μη­χα­νία και στην ιστο­ρι­κή εξέ­λι­ξη γενι­κό­τε­ρα. Για παρά­δειγ­μα, παρα­κο­λού­θη­σε στε­νά την εξέ­λι­ξη των ανα­κα­λύ­ψε­ων που έγι­ναν στον τομέα της ηλε­κτρι­κής ενέρ­γειας και πρό­σφα­τα αυτές του Μαρ­σέλ Ντεπρέ.

Για­τί ο Μαρξ ήταν πρω­τί­στως επα­να­στά­της. Η πραγ­μα­τι­κή του απο­στο­λή στη ζωή ήταν να συμ­βά­λει, με τον ένα ή τον άλλο τρό­πο, στην ανα­τρο­πή της καπι­τα­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας και των κρα­τι­κών θεσμών που είχε δημιουρ­γή­σει, να συμ­βά­λει στην απε­λευ­θέ­ρω­ση του Το σύγ­χρο­νο προ­λε­τα­ριά­το, το οποίο ήταν ο πρώ­τος που συνει­δη­το­ποί­η­σε τη θέση του και τις ανά­γκες του, συνεί­δη­ση των συν­θη­κών χει­ρα­φέ­τη­σής του, η μάχη ήταν το στοι­χείο του, και πολέ­μη­σε με πάθος, επι­μο­νή και μια επι­τυ­χία που λίγοι θα μπο­ρού­σαν να ανταγωνιστούν.

Το έργο του για την πρώ­τη Rheinische Zeitung (1842), την Paris Vorwats! (1844), την Brusseler Deutsche Zeitung (1847), την Neue Rheinische Zeitung (1848–49), την New York Tribune (1852–61), και για μια σει­ρά από μαχη­τι­κά φυλ­λά­δια στο Παρί­σι, τις Βρυ­ξέλ­λες και το Λον­δί­νο, και τέλος, τη συγκρό­τη­ση της μεγά­λης Διε­θνούς Ένω­σης Εργα­ζο­μέ­νων. Αυτό ήταν πράγ­μα­τι ένα επί­τευγ­μα που θα μπο­ρού­σε κάλ­λι­στα να είχε ο ιδρυ­τής της ήταν περή­φα­νος ακό­μα κι αν δεν είχε κάνει τίπο­τα άλλο.

Και, κατά συνέ­πεια, ο Μαρξ ήταν ο πιο μιση­τός και ο πιο συκο­φα­ντη­μέ­νος άνθρω­πος της επο­χής του. Οι κυβερ­νή­σεις, τόσο απο­λυ­ταρ­χι­κές όσο και ρεπου­μπλι­κα­νι­κές, τον απέ­λα­σαν από τα εδά­φη τους. Οι αστοί, είτε συντη­ρη­τι­κοί είτε υπερ­δη­μο­κρα­τι­κοί, συνα­γω­νί­ζο­νταν μετα­ξύ τους στις συκο­φα­ντί­ες ενα­ντί­ον του. Όλα αυτά τα παρα­μέ­ρι­σε σαν να ήταν ιστός αρά­χνης, αγνο­ώ­ντας τα, απα­ντώ­ντας μόνο όταν τον ανά­γκα­σε η ακραία ανά­γκη. Και πέθα­νε αγα­πη­τός, σεβα­στός και θρη­νού­με­νος από εκα­τομ­μύ­ρια επα­να­στά­τες συνα­δέλ­φους — από τα ορυ­χεία της Σιβη­ρί­ας μέχρι την Καλι­φόρ­νια, μέρη της Ευρώ­πης και της Αμε­ρι­κής — και τολ­μώ να πω ότι αν και μπο­ρεί να είχε πολ­λούς αντι­πά­λους, δεν είχε ούτε έναν προ­σω­πι­κό εχθρό.

Το όνομά του
θα αντέξει στους αιώνες,
το ίδιο και το έργο του!

Ο Μαρξ και η αισθη­τι­κή του Mikhail Lifshitz _Μιχαήλ Λίφ­σιτς ^εκδό­σεις Ατέχνως

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο