Για μια ακόμα φορά το βραβείο Λένιν απονεμήθηκε στην Ελλάδα, στους αγωνιστές της, στους πρωτοπόρους της ειρήνης, του στοχασμού και της δημιουργίας. Για μια ακόμη φορά ο σοβιετικός λαός θυμίζει σ’ όλα τα σημεία του ορίζοντα πως η μικρή, γεωγραφικά, Ελλάδα, έχει έναν μεγάλο μαχόμενο λαό, φλογερούς υπερασπιστές της ειρήνης και στρατευμένους, μέγιστους καλλιτέχνες και δημιουργούς. Κι αυτό δεν πιστοποιείται μόνο στο σκεπτικό της επιτροπής των βραβείων στη γενέτειρα του Λένιν. Πιστοποιείται από τις δηλώσεις φίλων, συντρόφων και παραγόντων του τόπου που μ’ ένα στόμα ταυτίζουν τις έννοιες «βραβείο Λένιν» με την ειρήνη, τον αγώνα, τη στρατευμένη τέχνη και τον ελληνικό λαό. Το λέει και ο ίδιος ο τιμώμενος, ο ακριβός μας σύντροφος ο Μίκης:
«Η τιμή αυτή δεν μπορεί να χωρέσει μέσα στα στενά όρια μιας όποιας προσωπικότητας, ιδιαίτερα στην περίπτωσή μου που σα μουσικός γαλουχήθηκα από τις πνευματικές παραδόσεις του ελληνικού λαού. Δε θάταν υπερβολή να τόλεγα πως το βραβείο αυτό απευθύνεται προς όλο τον λαό μας και μάλιστα προς τους πνευματικούς ανθρώπους και τους αγωνιστές που με το έργο και τις θυσίες τους τιμούν και τίμησαν το έργο και το λαό μας».
Οι ίδιες έννοιες ταυτίζονται και στο συγχαρητήριο της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματός μας, που είναι το παρακάτω:
«Σύντροφε Μίκη Θεοδωράκη, η ΚΕ του ΚΚΕ σε συγχαίρει θερμά για την κορυφαία παγκόσμια διάκριση που κατάχτησες με το μεγάλο έργο σου και την πλούσια συνεισφορά σου στον αγώνα για πρόοδο και ειρήνη. Το βραβείο Λένιν στο πρόσωπό σου τιμά τη μαχόμενη ελληνική κουλτούρα, το αριστερό και φιλειρηνικό κίνημα της χώρας μας, όλο τον λαό μας».
Το βραβείο Λένιν για την ειρήνη «τελικά ηχεί μέσα μας σαν ένα σάλπισμα συνείδησης» τονίζει ο συνθέτης.
Σάλπισμα συνείδησης όχι μόνο για όλο τον λαό και την πολιτική του ηγεσία, αλλά και για τους δημιουργούς και για τους καλλιτέχνες. Γιατί το βραβείο αυτό είναι η τιμή της μαχόμενης, της λαϊκής, της μεγάλης, της στρατευμένης, της αταλάντευτης, της εμπνευσμένης — ναι της εθνικής, αλλά και της κομματικής κουλτούρας.
Και στ’ όνομα του Λένιν επανέρχεται η υπενθύμιση πως όλες αυτές οι έννοιες, όταν είναι αδιάρρηκτα δεμένες με τη μεγάλη τέχνη, όταν τις διαπερνάει η φαντασία, η παράδοση, η αναζήτηση, το πάθος και η απόλαυση και όταν ο καλλιτέχνης έχει πλεόνασμα δημιουργίας και συνομιλεί ακατάπαυστα με τα γύρω του, με τους γύρω του, με την ιστορία, με το κίνημα, με την πρόοδο, ε, τότε, ο χαραχτήρας «στρατευμένος» δικαιώνεται σαν η μόνη επιλογή μάχης για την πρόοδο διαμέσου της τέχνης αλλά και για την τέχνη.
Κι αυτά δεν είναι λόγια θεωρίας αλλά ζωντανά υποδείγματα που, στα πρόσωπα των δυο βραβείων Λένιν, στον Γιάννη Ρίτσο και στον Μίκη Θεοδωράκη (φωτογραφία από την προχτεσινή εκδήλωση στην Πετρούπολη) βρήκαν τον υποδειγματικό εκφραστή τους. Η διεύθυνση και το προσωπικό του «Ριζοσπάστη» συγχαίρουν θερμά τον Μίκη Θεοδωράκη και του εύχονται νέες επιτυχίες στην καλλιτεχνική του δημιουργία και στον αγώνα του για την ειρήνη και την πρόοδο. (…)
40 χρόνια συμπληρώθηκαν απ’ τη βράβευση του Μίκη Θεοδωράκη με το Βραβείο «Λένιν». Ηταν μια απ’ τις πολλές, αλήθεια, στιγμές που περιλαμβάνονται στα «πιο κρίσιμα, τα δυνατά και τα ώριμα χρόνια» του, που τα πέρασε «κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ», όπως ο ίδιος έγραψε.
Οι στιγμές που χαρακτήρισε ως «Μεγάλα Μεγέθη» ξεκίνησαν απ’ τα 17 του κιόλας, όταν οργανώθηκε στο ΕΑΜ και λίγο μετά στο ΚΚΕ. Στη συνέχεια, «πολέμησε τον Δεκέμβρη», μέσα από τις γραμμές του 1ου Λόχου του 1ου Τάγματος του Εφεδρικού ΕΛΑΣ.
Ακολούθησαν οι άγριες διώξεις του αστικού κράτους ως εξόριστος στην Ικαρία και τη μαρτυρική Μακρόνησο, όπου βασανίστηκε άγρια. Αργότερα, στην ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες για την πολιτιστική αναγέννηση, ενώ «πλήρωσε» με νέες δοκιμασίες, φυλακές και εξορίες την παράνομη δράση του ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967. Το 1978 ήταν υποψήφιος δήμαρχος με το ΚΚΕ στην Αθήνα, ενώ το 1981 και το 1985 εκλέχτηκε βουλευτής του Κόμματος.
Το έργο του μεγαλειώδες. Μιλώντας με αφορμή τη βράβευσή του, είχε δηλώσει: «Ο,τι φτιάξαμε το πήραμε απ’ το λαό, το δίνουμε στο λαό. Ανήκουμε σ’ αυτόν και το πρώτο μεγάλο “ευχαριστώ” είναι δικό του».
Αντιγράφουμε απ’ την ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ, μετά τον θάνατό του:
«Το έργο του είναι μια διαρκής αναμέτρηση με την αδικία και την ηττοπάθεια, ένα σάλπισμα πάλης, νέων αγώνων, αντίστασης, ανάτασης κι ελπίδας. “Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις… εκεί που πάει να σκύψει… να την πετιέται από ξαρχής” είναι η απάντησή του στην πίκρα και την απογοήτευση ενός λαού, που τα όνειρά του δεν πήραν ακόμα εκδίκηση. (…)
Η μουσική του Μίκη είναι ζυμωμένη με όλα εκείνα τα υλικά που φτιάχνουν τη μεγάλη τέχνη, την τέχνη που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής της και προαισθάνεται το επερχόμενο. Το αίσθημα, το φρόνημα, η μνήμη και η πείρα του λαού που αγωνίζεται, είναι η πηγή της έμπνευσής του».
Η απονομή του βραβείου στον μεγάλο δημιουργό έγινε τον Οκτώβρη του 1983 στη Μόσχα και ήταν ο τέταρτος Ελληνας που τιμήθηκε με το Βραβείο «Λένιν». Ο πρώτος ήταν ο Κώστας Βάρναλης, ενώ ακολούθησαν ο Μανώλης Γλέζος και ο Γιάννης Ρίτσος. Ο πέμπτος και ο τελευταίος Ελληνας που τιμήθηκε με το Βραβείο «Λένιν» ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης, μια χρονιά μετά τον Μίκη Θεοδωράκη.
Το απέραντο έργο του Μίκη Θεοδωράκη θα μας συντροφεύει πάντα, σε κάθε μάχη, σε κάθε αγώνα, κάθε φορά που σηκώνονται ψηλά οι σημαίες μας, κάθε φορά που «λάμπει ο ουρανός».
Ριζοσπάστης.
«Τσε Γκεβάρα, πρεσβευτής της Επανάστασης», του Νίκου Μόττα
