Edward Lear (Έντουαρτ Λίαρ), Βρετανός ζωγράφος — περιηγητής

Γρά­φει η Τασ­σώ Γαΐ­λα //

Ζωγρά­φος, τοπιο­γρά­φος, συγ­γρα­φέ­ας και περι­η­γη­τής ο ιδιό­ρυθ­μος Βρε­τα­νός Έντουαρτ Λίαρ ‘ζωγρά­φι­σε’ στον καμ­βά του ή σε ακουα­ρέ­λες και υδα­το­γρα­φί­ες περί­που 3000 ελλη­νι­κά τοπία από το Σού­λι, την Κέρ­κυ­ρα, την Λευ­κά­δα, την Αθή­να… Τοπία, ιστο­ρι­κά ντο­κου­μέ­ντα γνώ­σης και πολι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς, που αν τα συν­διά­σου­με με τα εξαι­ρε­τι­κά ταξι­διω­τι­κά γρα­πτά του η προ­σφο­ρά του περι­η­γη­τή Ε. Λίαρ στον Ελλη­νι­κό πολι­τι­σμό είναι πράγ­μα­τι πολύ σημα­ντι­κή, τα έργα του πολι­τι­στι­κή κλη­ρο­νο­μιά της Ελλάδας…

Κύθη­ρα

Πάμε Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο και στο πασί­γνω­στο Λον­δρέ­ζι­κο προ­ά­στιο Χάι­γκεϊτ ; όπου στις 12 Μαΐ­ου του 1812 θα γεν­νη­θεί το 20ο από τα 21! παι­διά του εύπο­ρου χρη­μα­τι­στή Τζε­ρε­μάι­μα Λίαρ (1788–1833). Δυστυ­χώς όταν ο μικρού­λης Έντουαρτ θα είναι τεσ­σά­ρων μόλις ετών ο πατέ­ρας χάνει την περιου­σία του , η ζωή της οικο­γέ­νειας Λίαρ αλλά­ζει δρα­μα­τι­κά και την μόρ­φω­ση του μικρού Έντουαρτ θα ανα­λά­βουν οι μεγα­λύ­τε­ρες αδελ­φές του Αν και Σάρα και αυτά μέχρι τα 15 του. Τότε που ο έφη­βος πλέ­ον Έντουαρτ για το βιο­πο­ρι­σμό του θα πιά­σει την πρώ­τη του δου­λειά στο Βρε­τα­νι­κό Μου­σείο όπου έκα­νε σκί­τσα που­λιών και κατό­πιν βρή­κε δου­λειά σαν σκι­τσο­γρά­φος-επάγ­γελ­μα με μεγά­λη ζήτη­ση εκεί­να τα χρό­νια- δίπλα στον διά­ση­μο συμπα­τριώ­τη του ορνι­θο­λό­γο Τζον Γκούλντ με απο­τέ­λε­σμα τα πολ­λά ταξί­δια στην Ευρώ­πη, καθο­ρι­στι­κό για την μετέ­πει­τα πορεία του Έντουαρτ στα γράμ­μα­τα και στην ζωγραφική.

Κέρ­κυ­ρα

Συγ­γρα­φέ­ας του παρα­δό­ξου( nonsense) και παραδοξολογίας(βιβλίο του: Book of nonsense-1846), όπως και ο Λιού­ις Κάρολ,1832–1898, (Η Αλί­κη στην χώρα των θαυ­μά­των)- , συγ­γρα­φέ­ας και ταξι­διω­τι­κών εντυ­πώ­σε­ων , βιβλία που ταυ­τό­χρο­να τα εικο­νο­γρα­φού­σε ο ίδιος και με μεγά­λη επι­τυ­χία ο ταξι­δευ­τής περι­η­γη­τής Έντουαρτ Λίαρ, < o Άγγλος gentleman>, όπως ήθε­λε ο ίδιος να τον απο­κα­λούν, είναι ένας από τους δια­ση­μό­τε­ρους Άγγλους ζωγρά­φους του 19ου αιώ­να με τα έργα του να γίνο­ντε ανάρ­πα­στα από τους ευγε­νείς και τους μεγα­λο­α­στούς της επο­χής του, ‑σ’ αυτούς τους κύκλους σύχνα­ζε ο Ε.-, με καθο­λι­κή ανα­γνώ­ρι­ση του ταλέ­ντου του, και φήμη τέτοια που η ίδια η βασί­λισ­σα Βικτώ­ρια τον προ­σέ­λα­βε σαν δάσκα­λο της σε μαθή­μα­τα ζωγρα­φι­κής και μάλι­στα δήλω­νε ότι ο Λήαρ ήταν εξαι­ρε­τι­κός δάσκαλος…
Η υγεία του ζωγρά­φου μας ήταν από την παι­δι­κή του ηλι­κία προβληματική.Κατάθλιψη και επι­λη­ψία τον ακο­λου­θού­σαν πάντα μα παρ’ όλα αυτά φανα­τι­κός ταξι­δευ­τής έφτα­σε μέχρι και την Ινδία, ενώ στα ταξί­δια του εκτός από την Ελλά­δα, άλλοι σταθ­μοί υπήρ­ξαν η Ιτα­λία, η Αλβα­νία, η Συρία, η Αίγυ­πτος, η Παλαιστίνη…

Κέρ­κυ­ρα

Στην Ελλά­δα ήρθε για πρώ­τη φορά την άνοι­ξη του 1848 μέσω Ιτα­λί­ας, Αθή­να- Κέρ­κυ­ρα- Λευ­κά­δα- Ήπει­ρος και Σού­λι μέρη που επι­σκέ­φθη­κε ο Έντουαρτ Λίαρ και απο­τύ­πω­σε στον καμ­βά του υμνώ­ντας με μονα­δι­κό τρό­πο και προ­σω­πι­κό στυλ τις ελλη­νι­κές ομορ­φιές, το φως, την αγνό­τη­τα, τη μονα­δι­κή ομορ­φιά της Ελλά­δας του μέσου του 19ου αιώ­να , αναμ­φί­βο­λα ο μεγα­λύ­τε­ρος και παρα­γω­γι­κό­τε­ρος ζωγρά­φος ελλη­νι­κών τοπί­ων του 19ου αιώνα.

Κέρ­κυ­ρα

Λάτρης και θαυ­μα­στής του Λόρ­δου Μπάι­ρον ο Λίαρ συμπε­ριέ­λα­βε ‑μετά τα ταξί­δια του στην Αλβα­νία- και τη Ελλά­δα στα σχέ­δια του, Ελλά­δα που τον οφέ­λη­σε στο θέμα της εύθρα­στης υγεί­ας του…

Κέρ­κυ­ρα

Περ­νά­με την Ήπει­ρο και το Σού­λι όπου πράγ­μα­τι τα έργα του είναι μονα­δι­κά και στα­μα­τά­με στην Κέρ­κυ­ρα την οποία όπως δια­βά­ζω επι­σκέ­φθη­κε 9 συνο­λι­κά φορές και με παρα­τε­τα­μέ­νες δια­μο­νές στο διά­στη­μα 1856–1866, ίσως και λόγω της κατά­θλι­ψης του που συνε­χώς τον ταλαι­πω­ρού­σε και το νησί του προ­σέ­φε­ρε μεγά­λη ανακούφιση

Bassae: The temple of Apollo(ναός Επι­κού­ρειου Απόλλωνα).Συλλογή Πανε­πι­στη­μί­ου Cambridge

-«Το νησί είναι ωραιό­τε­ρο από ποτέ και δεν μπο­ρώ να φαντα­στώ πιο παρα­μυ­θέ­νια θέα ή τελειό­τε­ρο ελλη­νι­κό τοπίο»(1862) έγρα­φε στην Έμι­λι Τένι­σον σύζυ­γο του φίλου του ποι­η­τή λόρ­δου Άλφρεντ Τένι­σον (1809–1892)…

-«Γύρω στις τρεις το πρωί αγκυ­ρο­βο­λί­σα­με στον πανέ­μορ­φο παρά­δει­σο του κερ­κυ­ραϊ­κού κόλ­που και να’ μια λοι­πόν»- γρά­φει ο Έντουαρτ στην αγα­πη­μέ­νη του αδελ­φή και δασκά­λα Αν …

Λευ­κά­δα. Ένα από τα 5 έργα του Ε.Λ., με θέμα την Λευ­κά­δα στην έκθε­ση της Κέρκυρας

-«Τρι­γυρ­νού­σα ολό­κλη­ρο το από­γευ­μα και δεν έχω δει τίπο­τα ωραιό­τε­ρο απ’ αυτές τις θέες… Η πυκνό­τα­τη βλά­στη­ση, οι ωραί­ες ελιές, τα κυπα­ρίσ­σια, οι αμυ­γδα­λιές και οι πορ­το­κα­λιές συν­θέ­τουν ένα κατα­πρά­σι­νο τοπίο, όσο για τα αλβα­νι­κά βου­νά, είναι εξαί­σια. Όλα τα χωριά φαί­νο­νται καθα­ρά και κάτα­σπρα, με φοί­νι­κες να δεσπό­ζουν εδώ και εκεί… Μακά­ρι να μπο­ρού­σα να σου δώσω μια ιδέα της ομορ­φιάς αυτού του νησιού-είναι πραγ­μα­τι­κός παράδεισος».

Αγα­πη­μέ­να του χωριά στην Κέρ­κυ­ρα οι Χωρε­πί­σκο­ποι και η Στρογ­γυ­λή όπου και επι­σκε­πτό­νταν τον ποι­η­τή μας Γερά­σι­μο Μαρ­κο­ρά (1826–1911). Τόσο μεγά­λη η αγά­πη του για την Κέρ­κυ­ρα που την επι­σκέ­φθη­κε συνο­λι­κά 9! Φορές…

Πάρ­γα-Ήπει­ρος

Πολυ­σχι­δής προ­σω­πι­κό­τη­τα, όταν θα απο­βιώ­σει στην Ιτα­λία όπου πέρα­σε και τα τελευ­ταία χρό­νια της ζωής του θα είναι ήδη καθιε­ρω­μέ­νος και διά­ση­μος , συγ­γρα­φέ­ας παρα­δο­ξο­λο­γί­ας και ζωγρά­φος, με έργα του στις σημα­ντι­κό­τε­ρες ιδιω­τι­κές συλ­λο­γές και σε Μουσεία…

Μόνο που λόγω έλλει­ψης στε­νών συγ­γε­νών-δεν είχε δική του οικο­γέ­νεια- θα πεθά­νει μόνος και με μια ακό­μα ασθέ­νεια να τον ταλαι­πω­ρεί-όρα­σης- στο Σαν Ρέμο –Ιτα­λία στις 29 Ιανουα­ρί­ου του 1888 .Στον τάφο του στο κοι­μη­τή­ριο του Σαν Ρέμο στί­χοι του διά­ση­μου Άγγλου ποι­η­τή και στε­νού προ­σω­πι­κού του φίλου sir Άλφρεντ Τένι­σον από το ποί­η­μα του με τίτλο : «Στον Έντουαρτ Λίαρ για τα ταξί­δια του στην Ελλάδα»…

Ιωάν­νι­να-Ήπει­ρος

Το 2012 και με ευκαι­ρία τα 200 χρό­νια από τη γέν­νη­ση του Έντουαρτ Λίαρ πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε με απρό­βλε­πτα μεγά­λη επι­τυ­χία τρί­μη­νη περιο­δι­κή έκθε­ση 93 έργων του Ε.Λ., στο Μου­σείο Ασια­τι­κής Τέχνης της Κέρ­κυ­ρας (παλαιά Ανά­κτο­ρα) και με τίτλο <Ο Edward Lear και τα Ιόνια νησιά>.

<Ζωγρά­φος της Ελλά­δας >όπως τον απο­κα­λού­σαν οι Άγγλοι , ο Ε. Λ., κίνη­σε και το ενδια­φέ­ρον των Ελλή­νων συλ­λε­κτών έργων τέχνης με πολ­λά έργα του να κοσμούν ιδιο­τι­κές ελλη­νι­κές συλ­λο­γές ιδί­ως στο Λον­δί­νο. Επί­σης μεγά­λου αριθ­μού έργων του κάτο­χος είναι η Γεν­νά­διος Βιβλιοθήκη.

(archaiologia.gr/old.corfupress.com>news>texnes/ Περιο­δι­κό Επτανησιακά/Σεπτ.2014, βασι­κά βοη­θή­μα­τα για την συγ­γρα­φή του άρθρου)