Nelly’s: Η φωτογράφος της κινητικότητας Νέλλη Σουγιουλτζόγλου

Είκο­σι πέντε χρό­νια μετά το θάνα­το της Έλλης Σου­γιουλ­τζό­γλου-Σεραϊ­δά­ρη (1899–1998), γνω­στής ως Nelly’s, το Μου­σείο Μπε­νά­κη απο­τί­ει φόρο τιμής και διορ­γα­νώ­νει ανα­δρο­μι­κή της έκθε­ση (από 23 Φλε­βά­ρη ως 23 Ιού­νη) επα­να­συ­στή­νο­ντας τη δημιουρ­γό ‑φωτο­γρά­φο στο σύγ­χρο­νο κοινό.

Με άξο­νες τις τρεις πόλεις στις οποί­ες δια­μόρ­φω­σε το φωτο­γρα­φι­κό της βλέμ­μα, επι­χει­ρεί­ται η παρου­σί­α­ση του πολυ­διά­στα­του έργου της από τα χρό­νια της μαθη­τεί­ας της στη Δρέσ­δη στις αρχές του 1920, την άφι­ξή της στην Αθή­να και τη δυνα­μι­κή της παρου­σία στα φωτο­γρα­φι­κά δρώ­με­να της πόλης έως το 1966 όταν πια συντα­ξιο­δο­τή­θη­κε μετά από εικο­σιε­πτά χρό­νια εργα­σί­ας στη Νέα Υόρκη.

Nelly’s Νεο­ϋ­ορ­κέ­ζοι _Easter Parade Νέα Υόρ­κη 1953

Η Έλλη Σου­γιουλ­τζό­γλου-Σεραϊ­δά­ρη (23-Νοε-1899 | 17-Αυγ-1998) γνω­στή από τη διε­θνή της –κυρί­ως, ανα­γνώ­ρι­ση στο ευρύ­τε­ρο ανά τον κόσμο κοι­νό από την αγγλι­κή υπο­γρα­φή της (Nelly’s) γεν­νή­θη­κε στο Αϊδί­νι, έμα­θε τα πρώ­τα της γράμ­μα­τα στη Σμύρ­νη και, πηγαί­νο­ντας στη Δρέσ­δη μαζί με τον αδελ­φό της για να σπου­δά­σει ζωγρα­φι­κή, την κέρ­δι­σε η φωτο­γρα­φία, στην οποία στρά­φη­κε με δασκά­λους πορ­τρε­τί­στες της επο­χής.

Κώστας Καρυω­τά­κης ΑΠΑΝΤΑ μια άλλη ανάγνωση

Μετά την εγκα­τά­στα­ση της οικο­γέ­νειας στην Αθή­να του 1924 _πρόσφυγας ουσια­στι­κά, η Έλλη φτιά­χνει το πρώ­το της εργα­στή­ριο στην Ερμού και ασχο­λεί­ται με τη φωτο­γρά­φι­ση πορ­τρέ­των και θεμα­τι­κών ενο­τή­των κατ’ ιδί­αν ή επί παραγ­γε­λία του ΥΠ.ΠΟ, απο­θα­να­τί­ζο­ντας με ζωντά­νια πορ­τρέ­τα. Ιδιαί­τε­ρη θέση στο έργο της κατέ­χουν οι γυμνές ή ημί­γυ­μνες φωτο­γρα­φί­σεις στην Ακρό­πο­λη της Mona Paeva, πρώ­της μπα­λα­ρί­νας της Opera Comique, οι οποί­ες προ­κά­λε­σαν σκάν­δα­λο στην κοι­νω­νία του μεσο­πο­λέ­μου, όταν δημο­σιεύ­θη­καν το 1929, στο γαλ­λι­κό περιο­δι­κό Illustration de Paris. Ένα χρό­νο αργό­τε­ρα η Nelly’s προ­τεί­νει στην Ουγ­γα­ρέ­ζα χορεύ­τρια Νικόλ­σκα να ποζά­ρει και αυτή γυμνή στο βρά­χο της Ακρόπολης.

Δεν ξέφυ­γε από αφε­λείς εικα­στι­κούς (και όχι μόνο) συνειρ­μούς, ρίχνο­ντας νερό στο μύλο της ναζι­στι­κής ιδε­ο­λο­γί­ας και της δικτα­το­ρί­ας Μετα­ξά (όπως πχ. στη σει­ρά “Παραλ­λη­λι­σμοί” επι­χει­ρεί να συγκρί­νει προ­σω­πο­γρα­φι­κά βοσκούς και χωρια­το­πού­λες με κού­ρους και κόρες για να απο­δεί­ξει τη φυλε­τι­κή συνέ­χεια των Ελλή­νων, δια­κο­σμώ­ντας με τις φωτο­γρα­φί­ες της το ελλη­νι­κό περί­πτε­ρο στη Διε­θνή Έκθε­ση της Νέας Υόρ­κης με ένα σχε­τι­κό γιγα­ντιαίο κολάζ)

Φωτο­γρά­φι­σε τις Δελ­φι­κές γιορ­τές του Σικε­λια­νού και της γυναί­κας του Εύας Πάλ­μερ το 1927 και κατ’ απο­κλει­στι­κό­τη­τα το 1930, ενώ το 1936 μετέ­βη στο Βερο­λί­νο για να φωτο­γρα­φί­σει τους Ολυ­μπια­κούς Αγώ­νες. Το ξέσπα­σμα του 2^ου παγκό­σμιου τη βρή­κε στις ΗΠΑ, όπου και παρέ­μει­νε σχε­δόν 27 χρό­νια (μέχρι το 1966).

Η πόλη της Νέας Υόρ­κης έδω­σε στη Nelly’s και τη δυνα­τό­τη­τα να κατα­γρά­ψει σημα­ντι­κές στιγ­μές από την οικο­δό­μη­σή της και να απο­τυ­πώ­σει στιγ­μιό­τυ­πα από την κίνη­ση των δρό­μων και των πλα­τειών της. Έτσι, με δύο σημα­ντι­κό­τα­τες φωτο­γρα­φι­κές σει­ρές, το “Easter Parade” και τους “Δρό­μους”, κατέ­πλη­ξε το νέο δάσκα­λό της και απέ­δει­ξε ότι εκτός από το να εκτε­λεί παραγ­γε­λί­ες είναι σε θέση να δώσει μια νέα δυνα­τό­τη­τα ανά­γνω­σης της αρχιτεκτονικής.

Το 1949 ήλθε για μικρό χρο­νι­κό διά­στη­μα, στην Αθή­να, αλλά –στον από­η­χο της ταξι­κής πάλης, έφυ­γε πάλι για την Αμε­ρι­κή και το 1966, επι­στρέ­φο­ντας ορι­στι­κά, έμει­νε με τον σύζυ­γό της Άγγε­λο στη Νέα Σμύρ­νη δια­μορ­φώ­νο­ντας το δια­μέ­ρι­σμά της σε φωτο­γρα­φι­κό μου­σείο. Το 1989 δημο­σί­ευ­σε την (300 σελί­δων με τίτλο “αυτο­προ­σω­πο­γρα­φία”) αυτο­βιο­γρα­φία της. Δώρι­σε το μεγα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι του έργου της στο Μου­σείο Μπε­νά­κη, έχει τιμη­θεί με βρα­βείο της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών, με το παρά­ση­μο του Ταξιάρ­χη του Φοί­νι­κα, ενώ εξέ­δω­σε πολ­λά λευ­κώ­μα­τα με φωτο­γρα­φί­ες της και παρου­σί­α­σε τα έργο της σε πολ­λές εκθέσεις.

Ο Μαρξ και η αισθη­τι­κή, του Μιχα­ήλ Λίφσιτς

Δεί­τε και – 1989, ΕΡΤ Αρχείο: Nelly’s