Γράφει ο Παναγιώτης Μανιάτης //
Στις 14 Απρίλη συμπληρώνονται 85 χρόνια από την αυτοκτονία του μεγαλύτερου, ίσως, ποιητή της σοβιετικής περιόδου. Είναι μια μέρα που προσφέρεται για κείμενα τα οποία τις περισσότερες φορές, δυστυχώς, αποπνέουν αίσθηση μαυσωλείου. Κάτι τέτοια όμως τα απεχθανόταν ο μακαρίτης, όπως και θα χαμογελούσε με τη διχοτόμηση που κάνουν ορισμένοι στο χαρακτήρα του: Περισσότερο ρομαντικός παρά σκληρός κομμουνιστής, περισσότερο ονειροπόλος παρά επαναστάτης, είναι η τελική κρίση του Γιάνγκφελντ για έναν ελκυστικό, σαγηνευτικό αλλά βαθιά αντιφατικό χαρακτήρα.1
Ο Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι γεννήθηκε στο χωριό Μπαγκντατί της Γεωργίας στις 19 Ιουλίου 1893, ενώ από το 1902 έζησε στην πρωτεύουσα της επαρχίας του, στο Κουτάισι. Ο πατέρας του ήταν δασοφύλακας και είχε δύο μεγαλύτερες αδελφές, την Όλγα και την Λιουντμίλα. Η τελευταία, όταν ήταν φοιτήτρια στη Μόσχα, έφερνε προκηρύξεις στο σπίτι, ενώ ο Μαγιακόφσκι συμμετείχε και ο ίδιος σε διαδηλώσεις κατά την επανάσταση του 1905. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε, το 1906, στη Μόσχα. Μπήκε στο Κόμμα το 1908, εργάστηκε στην Επιτροπή Μόσχας του ΣΔΕΚΡ(μπ) με το ψευδώνυμο «σύντροφος Κονσταντίν» και, δρώντας ως προπαγανδιστής, συνελήφθη σ’ ένα παράνομο τυπογραφείο. Το 1909 συλλαμβάνεται άλλες δύο φορές, ενώ κατά την τελευταία, ως αντιπρόσωπος των φυλακισμένων, κρατείται στην απομόνωση των φυλακών Μπουτίρκα, όπου γράφει τα πρώτα του ποιήματα, τα οποία κατάσχονται.2
Με την αποφυλάκισή του αντιμετώπισε δίλημμα σχετικά με το τι θα κάνει στη ζωή του. Αν έμενε στο Κόμμα έπρεπε να γίνει παράνομος. Και ως παράνομος θεωρούσε ότι δε θα μπορούσε να σπουδάσει και να κατανοήσει τη μαρξιστική μέθοδο όπως και να κάνει πρωτοπόρα τέχνη: Τι μπορώ να αντιπαραθέσω στην αισθητική του απαρχαιωμένου; Μήπως η επανάσταση δεν απαιτεί από μένα σοβαρή σπουδή; Πήγα στο Μεντβέντεφ, σύντροφο τότε ακόμη, στο κόμμα: «Θέλω να κάνω σοσιαλιστική τέχνη» 3. Έτσι διέκοψε την κομματική δουλειά και βάλθηκε να σπουδάσει.
Ο Μαγιακόφσκι όμως δεν θα μπορούσε να αποχωριστεί την επαναστατική διαδικασία: «Τον δέχομαι ή δεν τον δέχομαι τον Οκτώβρη; Τέτοιο ζήτημα για μένα (και για τους άλλους φουτουριστές της Μόσχας) δεν έμπαινε. Δική μου η επανάσταση. Πήγα στο Σμόλνι. Έκανα δουλειές. Ό,τι τύχαινε…»4. Έτσι, την περίοδο εκείνη αναπτύσσει τρομερή δραστηριότητα σε πολλούς τομείς. Γράφει το πρώτο σοβιετικό θεατρικό έργο πάνω σε επίκαιρο θέμα, «Το μυστήριο μπούφο», στρατευμένα ποιήματα όπως το «Αριστερό εμβατήριο» και την «Ωδή στην Επανάσταση». Έχοντας εγκατασταθεί στη Μόσχα από το 1919, εργάστηκε στα Παράθυρα του Τηλεγραφικού Πρακτορείου Ρωσίας και κοιμώμενος ελάχιστες ώρες, με μαξιλάρι ένα κούτσουρο, σχεδιάζει αφίσες, φτιάχνει πλακάτ και γράφει λεζάντες. Λίγα χρόνια αργότερα, προσέχοντας να μην υποκύψει σε κοινοτοπίες ολοκληρώνει το φθινόπωρο του 1924 το πολύστιχο «Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν», που το αφιέρωσε στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, σατιρικός και καυστικός, κατακεραυνώνει αρνητικές πτυχές της σοβιετικής κοινωνίας, τους γραφειοκράτες, τους μικροαστούς της ΝΕΠ, όπως και τους ανθρώπους που μπήκαν στο Κόμμα και συγκάλυπταν τα αρνητικά χαρακτηριστικά τους με την κομματική ταυτότητα. Τα θεατρικά «Ο Κοριός» και το «Λουτρό» είναι γραμμένα με αυτό το πνεύμα. Μεγάλη σημασία για την απάντηση στο αρχικό ερώτημα έχουν και οι στίχοι του στο «Με όλη μου τη φωνή», που αποτελεί τη λογοτεχνική του διαθήκη και στην αρχική σύλληψή του θα ήταν εισαγωγή σε επικολυρικό ποίημα για το Πρώτο Πεντάχρονο Πλάνο. Εκεί γράφει:
Αν θέλουμε να βάλουμε αντιπαραθετικά κάτι στον Μαγιακόφσκι αυτό είναι η γραφειοκρατία. Από τότε που ονειρευόταν μια ακόμα συνεδρίαση που θα καταργούσε όλες τις συνεδριάσεις, μέχρι τις διαμάχες που είχε με «της γραφειοκρατίας το μελίσσι», η σκέψη του διακατέχεται από το αντιγραφειοκρατικό στοιχείο. Και η επιθυμία του από το Κομμουνιστικό Αύριο.
1) http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=657983
2) Στοιχεία παρμένα από το βιβλίο «Η ποίηση στην Οκτωβριανή Επανάσταση», Παναγιώτης Μανιάτης, Δίαυλος, 2014.
3) Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Πέτρος Ανταίος, Οδυσσέας, 1982, τόμος I, σελ. 24.
4) «Ο Μαγιακόφσκι: τα εύκολα και τα δύσκολα», Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Ελληνικά Γράμματα, 2000, σελ. 129.
5) Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Πέτρος Ανταίος, Οδυσσέας, 1982, τόμος II, σελ. 206.