Τι θα κάνουν οι έλληνες κομμουνιστές σε περίπτωση πολέμου;

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Η πρό­σφα­τη κλι­μά­κω­ση των ελλη­νο­τουρ­κι­κών σχέ­σε­ων, με αφορ­μή την τουρ­κι­κή NAVTEX, έφε­ρε και πάλι στο προ­σκή­νιο σενά­ρια περί «θερ­μού επει­σο­δί­ου» και πολε­μι­κής εμπλο­κής μετα­ξύ των δύο χωρών.

Το «έργο», βέβαια, δεν είναι και­νούρ­γιο. Ανά­λο­γη κατά­στα­ση είχε δημιουρ­γη­θεί πριν δυο χρό­νια, τον Φλε­βά­ρη του 2018, όταν τουρ­κι­κή ακταιω­ρός εμβό­λι­σε σκά­φος του λιμε­νι­κού σώμα­τος στην περιο­χή των Ιμίων.

Σε τέτοιου είδους περι­στά­σεις, η τουρ­κι­κή προ­κλη­τι­κό­τη­τα (που υπο­θάλ­πε­ται και- συχνά- ενι­σχύ­ε­ται από ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ) «τρο­φο­δο­τεί» τις εγχώ­ριες εθνι­κι­στι­κές-ακρο­δε­ξιές φωνές που βρί­σκουν ευκαι­ρία να πλειο­δο­τή­σουν σε πατρι­δο­κα­πη­λία και πολε­μο­χα­ρή συν­θή­μα­τα ενά­ντια στο γει­το­νι­κό λαό. Ανα­πό­σπα­στο κομ­μά­τι της ακρο­δε­ξιάς, εθνι­κι­στι­κής ρητο­ρι­κής απο­τε­λού­σε ανέ­κα­θεν η στά­ση των κομ­μου­νι­στών, του ΚΚΕ, σε περί­πτω­ση πολε­μι­κής εμπλο­κής μετα­ξύ Ελλά­δας και Τουρκίας.

Χαρα­κτη­ρι­στι­κό είναι το παρά­δειγ­μα ανι­στό­ρη­των, αντι­κομ­μου­νι­στι­κών κει­μέ­νων που, επί χρό­νια και σε διά­φο­ρες παραλ­λα­γές, κυκλο­φο­ρούν και ανα­πα­ρά­γο­νται στο δια­δί­κτυο από ακρο­δε­ξιούς – και όχι μόνο – κύκλους, όπου ανα­φέ­ρε­ται πως… σε περί­πτω­ση πολέ­μου της Ελλά­δας με άλλη χώρα «το ΚΚΕ έχει δώσει εντο­λή στα μέλη του να μην πολεμήσουν».

Πρό­κει­ται ασφα­λώς για χυδαίο ψέμα, απο­κύ­η­μα του νοση­ρού αντι­κομ­μου­νι­σμού που υπάρ­χει στα κεφά­λια όλων αυτών που βγά­ζουν σπυ­ριά στη θέα του σφυ­ρο­δρέ­πα­νου: από τους πατε­ντα­ρι­σμέ­νους Ναζί της εγκλη­μα­τι­κής Χρυ­σής Αυγής μέχρι τους «εξευ­γε­νι­σμέ­νους» αντι­κομ­μου­νι­στές της ΝΔ και των έγκρι­των αστι­κών εντύ­πων (π.χ. «Καθη­με­ρι­νή»).

Το τι θα κάνουν οι Έλλη­νες κομ­μου­νι­στές και το Κόμ­μα τους, το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα, σε περί­πτω­ση που τεθεί σε κίν­δυ­νο η εδα­φι­κή ακε­ραιό­τη­τα της Ελλά­δας είναι γνω­στό. Όποιος επι­θυ­μεί μπο­ρεί να ανα­τρέ­ξει στην Ιστο­ρία του 20^ου αιώ­να, όπως και στα επί­ση­μα κεί­με­να του ΚΚΕ, ώστε να μάθει την αλήθεια.

Εμείς θα αρκε­στού­με να επι­ση­μά­νου­με – ή, ορθό­τε­ρα, να υπεν­θυ­μί­σου­με — ορι­σμέ­να πράγματα:

— 1 —

Το ΚΚΕ, τα μέλη και οι οπα­δοί του, υπήρ­ξε ο αιμο­δό­της και καθο­δη­γη­τής της ΕΑΜι­κής Αντί­στα­σης κατά την περί­ο­δο της τρι­πλής φασι­στι­κής Κατο­χής. Ο λαϊ­κός-απε­λευ­θε­ρω­τι­κός αγώ­νας του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ απο­τε­λεί αδιά­ψευ­στο μάρ­τυ­ρα του πως αντι­λαμ­βά­νο­νται οι κομ­μου­νι­στές τον πατριω­τι­σμό, δίνο­ντας στον αγώ­να για τη λευ­τε­ριά της πατρί­δας την ίδια τους τη ζωή. Θυμί­ζου­με το παρά­δειγ­μα των φυλα­κι­σμέ­νων και εξό­ρι­στων — από τη φασι­στι­κή μετα­ξι­κή δικτα­το­ρία — κομ­μου­νι­στών, οι οποί­οι με την έναρ­ξη του ιτα­λο­ελ­λη­νι­κού πολέ­μου ζήτη­σαν να στα­λούν στο μέτω­πο. Κάτι που η δικτα­το­ρία όχι μόνο τους αρνή­θη­κε, αλλά λίγο αργό­τε­ρα τους παρέ­δω­σε στους κατα­κτη­τές, ανά­με­σα τους και τον γεν. γραμ­μα­τέα της ΚΕ του ΚΚΕ Νίκο Ζαχα­ριά­δη που στάλ­θη­κε στο Νταχάου.

Ποιος πολέ­μη­σε, λοι­πόν, τους κατα­κτη­τές στην Κατο­χή; Μήπως οι αστι­κές δυνά­μεις της επο­χής που άλλες κατέ­φυ­γαν στο εξω­τε­ρι­κό και άλλες συνερ­γά­στη­καν με τους κατα­κτη­τές; Μήπως ο αγγλο­κι­νού­με­νος ΕΔΕΣ και οι παρα­φυά­δες του που, ανά δια­στή­μα­τα, συνερ­γά­ζο­νταν και με τους Γερ­μα­νούς; Ή, μήπως, τα προ­δο­τι­κά Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας και οι δωσί­λο­γοι – οι πολι­τι­κοί πρό­γο­νοι της σημε­ρι­νής ακρο­δε­ξιάς – που απο­δεί­χθη­καν οι καλύ­τε­ροι σύμ­μα­χοι των Ναζί;

Μιας και ανα­φε­ρό­μα­στε στην Κατο­χή και την ΕΑΜι­κή Αντί­στα­ση, αξί­ζει να αντι­πα­ρα­θέ­σου­με – ως άκρως διδα­κτι­κή υπεν­θύ­μι­ση – τον όρκο του αντάρ­τη του ΕΛΑΣ και τον αντί­στοι­χο του ταγματασφαλίτη.

Ο όρκος του μαχη­τή του ΕΛΑΣ (δημο­σιεύ­θη­κε στον «Απε­λευ­θε­ρω­τή», όργα­νο της ΚΕ του ΕΛΑΣ, 27 Απρί­λη 1943):

«Ορκί­ζο­μαι στον Ελλη­νι­κό Λαό και τη συνεί­δη­σή μου, ότι θ’ αγω­νι­σθώ έως την τελευ­ταία στα­γό­να του αίμα­τός μου για την πλή­ρη απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ελλά­δας από τον ξένο ζυγό. Ότι θα αγω­νι­στώ για την περι­φρού­ρη­ση των συμ­φε­ρό­ντων του Ελλη­νι­κού Λαού και την απο­κα­τά­στα­ση και κατο­χύ­ρω­ση των ελευ­θε­ριών και όλων των κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των του. Για τον σκο­πό αυτό θα εκτε­λώ ευσυ­νεί­δη­τα και πει­θαρ­χι­κά τις εντο­λές και οδη­γί­ες των ανω­τέ­ρων μου οργά­νων και θ’ απο­φεύ­γω κάθε πρά­ξη που θα με ατι­μά­ζη σαν άτο­μο και σαν αγω­νι­στή του Εργα­ζό­με­νου Ελλη­νι­κού Λαού».

Και, από την άλλη, ο όρκος των Ταγ­μά­των Ασφαλείας:

 «Ορκί­ζο­μαι εις τον Θεόν τον άγιον τού­τον όρκον, ότι θα υπα­κούω απο­λύ­τως ΕΙΣ ΤΑΣ ΔΙΑΤΑΓΑΣ ΤΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΑΔΟΛΦΟΥ ΧΙΤΛΕΡ. Θα εκτε­λώ πιστώς απά­σας τας ανα­τε­θει­σο­μέ­νας μοι υπη­ρε­σί­ας και θα υπα­κούω άνευ όρων εις τας δια­τα­γάς των ανω­τέ­ρων μου. Γνω­ρί­ζω καλώς, ότι διά μίαν αντίρ­ρη­σιν ενα­ντί­ον των υπο­χρε­ώ­σε­ών μου, τας οποί­ας διά του παρό­ντος ανα­λαμ­βά­νω, θέλω τιμω­ρη­θή ΠΑΡΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ».

— 2 —

Στις ταξι­κές κοι­νω­νί­ες η έννοια του πατριω­τι­σμού έχει ταξι­κό περιε­χό­με­νο, είναι αλλη­λέν­δε­τη με τα συμ­φέ­ρο­ντα που εκφρά­ζει κάθε κοι­νω­νι­κή τάξη. Ο «πατριω­τι­σμός» του μεγα­λο­βιο­μή­χα­νου και του μεγα­λο­ε­φο­πλι­στή δεν είναι ίδιος με τον πατριω­τι­σμό του εργά­τη, του μικρού αγρό­τη, του χαμη­λο­συ­ντα­ξιού­χου, του άνερ­γου. Η Ελλά­δα του μεγά­λου κεφα­λαί­ου, της αστι­κής τάξης και των πολι­τι­κών της εκπρο­σώ­πων δεν είναι η ίδια Ελλά­δα των εκα­τομ­μυ­ρί­ων εργα­ζό­με­νων που αγω­νί­ζο­νται για το μερο­κά­μα­το με κατα­κρε­ουρ­γη­μέ­να εργα­σια­κά δικαιώματα. 

Τίθε­ται λοι­πόν ένα βασι­κό ερώ­τη­μα: Πατριω­τι­σμός από ποιόν, για το συμ­φέ­ρον ποια­νού; «Η πατρί­δα, δηλα­δή το δοσμέ­νο πολι­τι­κό, πολι­τι­στι­κό και κοι­νω­νι­κό περι­βάλ­λον, είναι ο πιο ισχυ­ρός παρά­γο­ντας στην ταξι­κή πάλη του προ­λε­τα­ριά­του», σημεί­ω­νε ο Λένιν και πρό­σθε­τε πως το «προ­λε­τα­ριά­το δεν μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­ζει με αδια­φο­ρία και απά­θεια τις πολι­τι­κές, κοι­νω­νι­κές και πολι­τι­στι­κές συν­θή­κες της πάλης του, συνε­πώς δεν μπο­ρεί να του είναι αδιά­φο­ρη και η τύχη της χώρας του. Μα η τύχη της χώρας του δεν μπο­ρεί να τον ενδια­φέ­ρει παρά στο βαθ­μό που αφο­ρά την ταξι­κή πάλη, και όχι εξαι­τί­ας κάποιου αστι­κού «πατριω­τι­σμού, που είναι τελεί­ως ανάρ­μο­στος να προ­φέ­ρε­ται από χεί­λια σοσιαλ­δη­μο­κρα­τών». (Λένιν, «Άπα­ντα», τ. 17, σελ. 194).

Το καθή­κον της πολι­τι­κής πρω­το­πο­ρί­ας της εργα­τι­κής τάξης, του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, είναι, στις συν­θή­κες ενός ιμπε­ρια­λι­στι­κού πολέ­μου, να ανα­δεί­ξει την ανά­γκη της ταξι­κής ενό­τη­τας των εργα­ζό­με­νων, της συμ­μα­χί­ας με τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα, τη διε­θνι­στι­κή διά­στα­ση της αλλη­λεγ­γύ­ης μετα­ξύ της εργα­τι­κής τάξης κάθε χώρας. Με λίγα λόγια, το καθή­κον των κομ­μου­νι­στών είναι να δεί­ξουν στους εργα­ζό­με­νους, στο λαό, ότι δεν πρέ­πει να συντα­χθεί κάτω από τις ξένες σημαί­ες του κεφα­λαί­ου, είτε ξένου είτε ντόπιου.

Στο έργο του «Κάτω από ξένη σημαία»*, ο Λένιν ανέ­δει­ξε ότι σε έναν ιμπε­ρια­λι­στι­κό πόλε­μο, έναν πόλε­μο δηλα­δή που διε­ξά­γει η αστι­κή τάξη οποιασ­δή­πο­τε χώρας, η εργα­τι­κή τάξη δεν έχει κανέ­να δεν έχει κανέ­να όφε­λος να προσ­δο­κά τίπο­τα από τη νίκη της μιας ή της άλλης πλευ­ράς. Δεν έχει, επο­μέ­νως, κανέ­να λόγο για «επι­λέ­ξει» ιμπεριαλιστή.

— 3 —

Ως «μονα­δι­κό απε­λευ­θε­ρω­τι­κό πόλε­μο» ο Β. Ι. Λένιν χαρα­κτή­ρι­ζε την πάλη για μετα­τρο­πή του πολέ­μου σε ένο­πλη ταξι­κή πάλη, με στό­χο την σοσια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση. Αυτή η στά­ση είναι η αλη­θι­νά πατριω­τι­κή στά­ση κάθε εργά­τη, κάθε ανθρώ­που της δου­λειάς, του μερο­κά­μα­του, κάθε νέου και νέας που θέλει μια πατρί­δα λεύ­τε­ρη από τα δεσμά της καπι­τα­λι­στι­κής σαπί­λας και εκμετάλλευσης.

Η στά­ση των κομ­μου­νι­στών σε περί­πτω­ση πολέ­μου απο­κρυ­σταλ­λώ­νε­ται με σαφή­νεια στα λόγια του Γ.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ Δ. Κου­τσού­μπα, κατά τη διάρ­κεια ομι­λί­ας του σε συγκέ­ντρω­ση προ διε­τί­ας στη Θεσσαλονίκη:

 «Οι κομ­μου­νι­στές, όπως πάντα στην ηρω­ι­κή 100χρονη Ιστο­ρία μας, θα πρω­το­στα­τή­σου­με στον αγώ­να για την υπε­ρά­σπι­ση της εδα­φι­κής ακε­ραιό­τη­τας, των κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των μας. Για να συντρι­βεί ο όποιος ξένος εισβο­λέ­ας εάν τολ­μή­σει και επι­τε­θεί στην Ελλά­δα. Ταυ­τό­χρο­να όμως επι­ση­μαί­νου­με από τώρα ότι δεν θα δεί­ξου­με καμιά εμπι­στο­σύ­νη στην αστι­κή κυβέρ­νη­ση που θα κάνει τον πόλε­μο. Καμιά ανο­χή στην άρχου­σα τάξη που συμ­με­τέ­χει στον πόλε­μο για την προ­ώ­θη­ση των δικών της οικο­νο­μι­κών συμ­φε­ρό­ντων, βάζο­ντας το λαό μας να χύνει το αίμα του. Θα επι­διώ­ξου­με να τη βάλου­με με την πάλη μας στο χρο­νο­ντού­λα­πο της Ιστο­ρί­ας, με την ανα­τρο­πή της, για την ορι­στι­κή νίκη του λαού» (06/03/2018, 902.gr).

Τα παρα­πά­νω λόγια συνο­ψί­ζουν με ξεκά­θα­ρο τρό­πο τη λενι­νι­στι­κή θεω­ρία για την θέση των κομ­μου­νι­στών στον πόλε­μο: Πάλη ενά­ντια στον όποιο ξένο εισβο­λέα αλλά και οργά­νω­ση του αγώ­να ενά­ντια στους ντό­πιους πλου­το­κρά­τες-δήμιους του εργα­ζό­με­νου λαού. «Κρέ­ας για τα κανό­νια» αυτών που λυμαί­νο­νται τον πλού­το του εργα­ζό­με­νου – είτε αυτοί ονο­μά­ζο­νται «έλλη­νες», είτε «τούρ­κοι», είτε «αμε­ρι­κά­νοι» ή «γερ­μα­νοί» κεφα­λαιο­κρά­τες – δεν πρό­κει­ται να δεχθού­με να γίνουμε. 

Πασιφιστικές αυταπάτες ή προετοιμασία για κάθε ενδεχόμενο;

Στο φόντο της όξυν­σης των ελλη­νο­τουρ­κι­κών σχέ­σε­ων, οι θέσεις που εκφρά­ζο­νται από οπορ­του­νι­στι­κές δυνά­μεις, όπως για παρά­δειγ­μα αυτές των ΑΝΤΑΡΣΥΑ/ΝΑΡ, συνι­στούν γραμ­μή παραί­τη­σης από την ταξι­κή πάλη, λει­τουρ­γώ­ντας απο­προ­σα­να­το­λι­στι­κά για εργα­τι­κές-λαϊ­κές μάζες.

Ο πασι­φι­στι­κός βερ­μπα­λι­σμός, τα γενι­κό­λο­γα καλέ­σμα­τα για «απο­τρο­πή του πολέ­μου» και οι ανα­φο­ρές για μονο­με­ρή παραί­τη­ση της Ελλά­δας από την κατο­χύ­ρω­ση υφα­λο­κρη­πί­δας-ΑΟΖ είναι θέσεις που αντι­κει­με­νι­κά συμ­βάλ­λουν στη δημιουρ­γία κλί­μα­τος συν­δια­χεί­ρι­σης και συνεκ­με­τάλ­λευ­σης του ενερ­γεια­κού πλού­του σε Αιγαίο και Ανα­τολ. Μεσό­γειο. Απο­τε­λούν, με λίγα λόγια βού­τυ­ρο στο ψωμί των προ­ω­θού­με­νων ιμπε­ρια­λι­στι­κών σχε­δια­σμών ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ.

Δια­βά­ζο­ντας κάποιος τις θέσεις των ΑΝΤΑΡΣΥΑ/ΝΑΡ και την αντί­στοι­χη αρθρο­γρα­φία των εντύ­πων τους (π.χ. «Πριν») για τις ελλη­νο­τουρ­κι­κές εξε­λί­ξεις, δια­πι­στώ­νει την διο­λί­σθη­ση τους σε αντι­λε­νι­νι­στι­κές, πασι­φι­στι­κές προ­σεγ­γί­σεις που απο­σπούν την πάλη για την ειρή­νη από την πάλη για την ανα­τρο­πή του καπιταλισμού.

Καλή η συνε­χής επί­κλη­ση του – ορθού και λογι­κού- συν­θή­μα­τος «όχι στον πόλε­μο», αλλά τι γίνε­ται σε περί­πτω­ση που ο πόλε­μος δεν απο­φευ­χθεί; Τι πρέ­πει να πρά­ξει η εργα­τι­κή τάξη σε περί­πτω­ση στρα­τιω­τι­κής εισβο­λής; Να παρα­μεί­νει θεα­τής των εξε­λί­ξε­ων, «βορά» στους αστι­κούς σχε­δια­σμούς, ενα­πο­θέ­το­ντας τις ελπί­δες του στην επί­τευ­ξη «ειρή­νης», που κι’ αυτή θα είναι «με το πιστό­λι στον κρόταφο»;

«Η άρνη­ση της στρα­τιω­τι­κής υπη­ρε­σί­ας, η απερ­γία ενά­ντια στον πόλε­μο κτλ, δεν είναι παρά ανοη­σία, ανί­σχυ­ρο και άναν­δρο όνει­ρο άοπλου αγώ­να ενά­ντια στην εξο­πλι­σμέ­νη αστι­κή τάξη» έγρα­φε ο Λένιν κρι­τι­κά­ρο­ντας τον πασι­φι­σμό που εξέ­φρα­ζαν σοσια­λι­στι­κά κόμ­μα­τα κατά τον Α’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο (Λένιν, «Άπα­ντα», τ. 26, σελ. 41).

Το σύν­θη­μα «δεν πολε­μά­με για ΑΟΖ, βρα­χο­νη­σί­δες, πετρέ­λαια και φυσι­κό αέριο», που ανα­φέ­ρε­ται στις ανα­λύ­σεις των ΑΝΤΑΡΣΥΑ/ΝΑΡ, είναι το ιδα­νι­κό επι­χεί­ρη­μα όσων δεν έχουν σκο­πό να αγω­νι­στούν για την εργα­τι­κή-λαϊ­κή εξου­σία. Όσων θεω­ρούν δεδο­μέ­νο ότι – είτε έτσι, είτε αλλιώς – οι πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πηγές τις χώρας (που ανή­κουν στο λαό της) θα απο­τε­λούν εσα­εί αντι­κεί­με­νο εκμε­τάλ­λευ­σης εγχώ­ριων και ξένων μονο­πω­λί­ων. Απο­τε­λεί ταυ­τό­χρο­να θέση που διευ­κο­λύ­νει την προ­ώ­θη­ση των ιμπε­ρια­λι­στι­κών σχε­δια­σμών για «συνεκ­με­τάλ­λευ­ση», που με τόση μεθο­δι­κό­τη­τα προ­ω­θεί­ται από ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ και τις αστι­κές κυβερ­νή­σεις στις δυο πλευ­ρές του Αιγαίου.

Το εργα­τι­κό-λαϊ­κό κίνη­μα, οι κομ­μου­νι­στές, μπο­ρούν και πρέ­πει να πρω­τα­γω­νι­στούν στον αγώ­να για να απε­μπλα­κεί η χώρα από τη μέγ­γε­νη των ιμπε­ρια­λι­στι­κών οργα­νι­σμών, να κλεί­σουν οι βάσεις του θανά­του, οδη­γώ­ντας την πάλη του λαού ενά­ντια στον πραγ­μα­τι­κό αντί­πα­λο: την εξου­σία του κεφα­λαί­ου που γεν­νά και ανα­πα­ρά­γει τους πολέμους.

Η λαϊ­κή εξου­σία και μόνο αυτή πρέ­πει να είναι ο στό­χος και το επι­στέ­γα­σμα της πάλης αυτής, είτε σε συν­θή­κες ιμπε­ρια­λι­στι­κής «ειρή­νης», είτε ιμπε­ρια­λι­στι­κού πολέμου.

* Β.Ι Λένιν. Για τον πόλε­μο και την σοσια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση, Σύγ­χρο­νη Επο­χή, σελ 47–76.

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.