«Ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές…» — Προσκύνημα στον Αη Στράτη

Κεί­με­νο – φωτο­γρα­φί­ες: Οικο­δό­μος //

80 χρό­νια πριν. Δίπλα στις μηχα­νές του πλοί­ου. Ο θόρυ­βος ανα­κα­τεύ­ε­ται με τον ήχο των κυμά­των και με τον χρό­νο τον ατέ­λειω­το. Σει­ρές δεσμω­τών, καθι­στοί. Δεν μιλά­νε. Μετρά­νε τις στιγ­μές της λευ­τε­ριάς που άφη­σαν σε κάποια στε­ριά. Κάποιος πιά­νει και ξεκι­νά ένα τρα­γού­δι. Προ­ο­ρι­σμός: Αη Στράτης.

80 χρό­νια μετά. Μια κιθά­ρα στη μέση ενός κύκλου. «Εγώ Αη Στρά­τη δε φοβάμαι…τα μαύ­ρα τα μαλ­λιά μας κι αν ασπρί­σαν…». Ένα πολύ­χρω­μο πολύ­βουο πλή­θος απλω­μέ­νο στα κατα­στρώ­μα­τα. Τρα­γού­δια, γέλια, λόγια ανα­κα­τεύ­ο­νται με τον ήχο των μηχα­νών του πλοί­ου, βάζουν «χρώ­μα­τα» στη μονο­το­νία του ατέ­λειω­του μπλε και την ηρε­μία της θάλασ­σας. Προ­ο­ρι­σμός: Αη Στρά­της. Στην επί­σκε­ψη — προ­σκύ­νη­μα που οργα­νώ­νει η ΚΕ του ΚΚΕ στο πλαί­σιο των εκδη­λώ­σε­ων για τα 100 χρό­νια του ΚΚΕ.

Εξώ­φυλ­λο χάρ­τη που μοι­ρά­στη­κε στους επι­σκέ­πτες του Αη Στράτη

Στον τόπο όπου μαρ­τύ­ρη­σε η ελπί­δα, δοκι­μά­στη­κε η αντο­χή, ατσα­λώ­θη­κε η πίστη. Εκεί που νική­θη­κε ο θάνα­τος. Ο Σιντό, ο Μανώ­λης, ο Μπά­μπης, ο Σερα­φείμ και άλλοι, περι­μέ­νουν. Ξόφλη­σαν το χρέ­ος τους και περι­μέ­νουν. Δεν σας ξεχά­σα­με σύντρο­φοι! Είχα­με πολ­λά να αντι­με­τω­πί­σου­με, πολ­λές μάχες να δώσου­με, πολ­λούς εχθρούς, πολ­λές δυσκο­λί­ες, μα δεν σας ξεχά­σα­με. Ερχόμαστε.

«Ούτε σε ξερο­νή­σια, ούτε σε φυλα­κές ποτέ τους δεν λυγί­σα­νε οι κομ­μου­νι­στές», δονεί­ται η ζεστή και υγρή ατμό­σφαι­ρα καθώς πέφτει ο κατα­πέλ­της. Σύντρο­φοι απ’ τον Αη Στρά­τη, τη Λήμνο, τη Λέσβο μας υπο­δέ­χο­νται με συν­θή­μα­τα και κόκ­κι­νες σημαί­ες. Πολ­λά ανθρώ­πι­να ρυά­κια ξεχύ­νο­νται απ’ την κοι­λιά του καρα­βιού και ενώ­νο­νται σ’ ένα μακρύ βοε­ρό κόκ­κι­νο ποτάμι.

Στο λιμά­νι δεν μας υπο­δέ­χτη­καν μόνο οι σύντρο­φοι…  Πίσω, ψηλά στην κορ­φή του βρά­χου, το πανό γρά­φει: <Με το λαό για το σοσιαλισμό»

Το λιμά­νι και τα στε­νά δρο­μά­κια του νησιού είναι στο­λι­σμέ­να με πανό,  εικό­νες της εξο­ρί­ας και στί­χους ποι­η­τών. Κόκ­κι­νες σημαί­ες παντού. Με συν­θή­μα­τα και τρα­γού­δια παίρ­νου­με το δρό­μο για το λόφο του Αη Μηνά. Κάνει ζέστη. Στο πλή­θος πλειο­ψη­φεί η νεο­λαία, βλέ­πεις όμως και αρκε­τά σκαμ­μέ­να πρό­σω­πα με άσπρα μαλ­λιά. Κάποια χέρια τρέ­μουν κρα­τώ­ντας σφι­χτά ένα μπα­στού­νι. Κάποια χεί­λη τρέ­μουν από συγκί­νη­ση. Όλες οι καρ­διές χτυ­πά­νε δυνατά.

Τα πρώ­τα σπί­τια που αντι­κρί­ζεις σα να ξεπή­δη­σαν λες από κάποιο εικα­στι­κό του –εξό­ρι­στου και εδώ- Γιώρ­γου Φαρ­σα­κί­δη. Είναι τα ελά­χι­στα κτί­σμα­τα που επέ­ζη­σαν από την επέ­λα­ση του χρό­νου και των στοι­χειών της φύσης και δίνουν στην είσο­δο του νησιού μια νότα απα­ρά­μιλ­λης ομορ­φιάς και νοσταλγίας.

Λίγο νωρί­τε­ρα… Καθώς το καρά­βι προ­σεγ­γί­ζει το νησί η εικό­να του τοπί­ου προ­κα­λεί δέος. Τόπος ξερός, άγριος, αφι­λό­ξε­νος, στη μέση του που­θε­νά. Χώμα λιγο­στό, όπου δεν έφτα­νε η πέτρα. Βρά­χος ψηλός, από­το­μος, σα να ’κοψες το νησί γύρω γύρω με μαχαί­ρι, και τρα­χύς απ’ την αιώ­νια πάλη του με τα κύμα­τα της θάλασσας.

Ελά­χι­στα δέντρα σκόρ­πια εδώ κι εκεί και λίγοι θάμνοι. Ένα σφί­ξι­μο στο στέρ­νο σπρώ­χνε­ται με κεί­νον τον κόμπο που κάποιες φορές έρχε­ται και κλεί­νει το λαι­μό κι εμπο­δί­ζει τις έτσι κι αλλιώς λιγο­στές λέξεις, να φτά­σουν στα χεί­λη. Το αντί­θε­το συμ­βαί­νει με τις σκέ­ψεις. Στο νου έρχε­ται, χωρίς να το θέλεις η Μακρό­νη­σος. Πόσο μοιά­ζουν η γη, η θάλασ­σα, οι βρά­χοι, ο πόνος… Και μια δεύ­τε­ρη έρχε­ται να συμπλη­ρώ­σει την πρώ­τη. Ξέραν «αυτοί» πια νησιά να δια­λέ­ξουν, για να «σωφρο­νί­ζουν» και να «ανα­μορ­φώ­νουν»…

Από τη ρίζα του λόφου ξεκι­νά­ει μια γραμ­μή από εκα­τόν εβδο­μή­ντα σκα­λο­πά­τια που οδη­γούν στο μνη­μείο των δολο­φο­νη­μέ­νων ηρώ­ων του Αη Στρά­τη. Σαν ανη­φο­ρι­κή «λεω­φό­ρος του μέλ­λο­ντος». Μια κόκ­κι­νη γραμ­μή που δεν έχει στα­μα­τη­μό την ανεβαίνει.

Το ’φτια­ξαν οι εξό­ρι­στοι που βρέ­θη­καν στο νησί μετά τη Βάρ­κι­ζα. Ένα λιτό τσι­με­ντέ­νιο μακρό­στε­νο κου­τί κι ένας σταυ­ρός, τσι­με­ντέ­νιος κι αυτός στην κορ­φή του, που δεν άντε­ξε στη φθο­ρά του χρό­νου κι έτσι σήμε­ρα τον αντι­κα­θι­στά ένας σιδε­ρέ­νιος. Στο εσω­τε­ρι­κό του βρί­σκο­νται τα 33 κρα­νία των θυμά­των της «μάχης της πεί­νας», τον χει­μώ­να του 1941–42. Των κομ­μου­νι­στών που απο­κλεί­στη­καν από τους Έλλη­νες δεσμο­φύ­λα­κές τους, στον «κεντρι­κό θάλα­μο», χωρίς τρο­φή και περί­θαλ­ψη και πέθα­ναν από την ασι­τία, κρα­τώ­ντας ψηλά τη σημαία των ιδα­νι­κών τους, μη υπο­γρά­φο­ντας «δήλω­ση μετανοίας».

Στο πλάι του μνη­μεί­ου, μια μεταλ­λι­κή πλά­κα με χαραγ­μέ­να τα ονό­μα­τα των νεκρών εξό­ρι­στων του Αη Στρά­τη. Μια κόκ­κι­νη σημαία και λίγα κόκ­κι­να γαρί­φα­λα, λόγω της μέρας, το σκεπάζουν.

Από τον λόφο του Αη Μηνά. Χαμη­λά το λιμά­νι. Αρι­στε­ρά η παρα­λία  (δε δια­κρί­νε­ται). Δεξιά ο λόφος του Αη Γιάν­νη με το νεκρο­τα­φείο του χωριού.

Από το λόφο του Αη Μηνά η θέα δεν μπο­ρεί να περι­γρα­φεί απλά σαν ένα κομ­μά­τι της φύσης, ξεκομ­μέ­νο από σκέ­ψεις και συναι­σθή­μα­τα. Μπρο­στά και κάτω το λιμά­νι και αρι­στε­ρά του μια μικρή παρα­λία. Δεξιά, απέ­να­ντι και προς τα μπρο­στά ο λόφος με το εκκλη­σά­κι του Αη Γιάν­νη και το νεκρο­τα­φείο του χωριού. Στη σκιά του τα ερεί­πια του παλιού οικι­σμού που κατέ­στρε­ψε ο μεγά­λος σεισμός.

Απ’ την ίδια πλευ­ρά και προς το εσω­τε­ρι­κό του νησιού χαμη­λές πλα­γιές και ανά­με­σά τους κάμπο­σος ήμε­ρος τόπος, δαμα­σμέ­νος απ’ τον άνθρω­πο σε πλα­τιά επί­πε­δα σαν πεζού­λες. Αν παρα­τη­ρή­σεις προ­σε­χτι­κά θα δια­κρί­νεις απο­μει­νά­ρια από τις λιθό­χτι­στες βάσεις των αντί­σκοι­νων των εξορίστων.

Αρι­στε­ρά από τον Αη Μηνά, κοι­τά­ζο­ντας πάντα προς το λιμά­νι, ο τόπος είναι λίγο πιο μαλα­κός, με λίγα δέντρα. Εδώ βρί­σκο­νταν οι περισ­σό­τε­ρες σκη­νές των εξό­ρι­στων. Αν στρί­ψεις το κορ­μί και βάλεις πλά­τη τον Αη Μηνά τότε επα­νέρ­χε­ται το σφί­ξι­μο σαν εκεί­νο όταν πρω­τα­ντί­κρι­ζες το νησί απ’ τη θάλασ­σα…  Η γη ξερή σαν καμέ­νη, διψα­σμέ­νη, απω­θη­τι­κή, αφι­λό­ξε­νη. Σε κάθε σου βήμα χού­φτες ακρί­δες τινά­ζο­νται τρο­μαγ­μέ­νες για να προ­σγειω­θούν λίγα μέτρα πιο πέρα.

Η ομορ­φιά και η καλαι­σθη­σία αντι­στέ­κο­νται στον χρόνο…

Παίρ­νο­ντας το δρό­μο της επι­στρο­φής προς τον οικι­σμό κατε­βαί­νου­με την ίδια «λεω­φό­ρο» με τα σκα­λο­πά­τια. Περ­πα­τά­με ανά­με­σα στα σπί­τια του χωριού. Τα περισ­σό­τε­ρα, σύγ­χρο­να «μνη­μεία» νεο­ελ­λη­νι­κού πολι­τι­σμού. Εδώ δεν υπάρ­χει το «χρώ­μα» που, έστω για λίγο, συνα­ντάς μπαί­νο­ντας στο λιμά­νι. Λίγα είναι ανοι­χτά. Κάποιοι ντό­πιοι μας καλω­σο­ρί­ζουν. Κάποιοι άλλοι μας κοι­τά­νε αμί­λη­τοι και ανέκ­φρα­στοι. Όσοι ρωτή­θη­καν πώς θα φτά­σου­με στο μου­σείο, προ­σφέρ­θη­καν να μας δεί­ξουν το δρόμο.

Η συγκί­νη­ση κορυ­φώ­νε­ται. Λίγα μέτρα μας χωρί­ζουν στο ανη­φο­ρι­κό και με στρο­φές μονο­πά­τι, από τον «κεντρι­κό θάλα­μο», τον χώρο όπου κοντα­ρο­χτυ­πή­θη­καν με τον χάρο  οι κομ­μου­νι­στές εξό­ρι­στοι τον χει­μώ­να του 1941–42 και τον νίκη­σαν. Σήμε­ρα στε­γά­ζε­ται εδώ το Μου­σείο Δημο­κρα­τί­ας. Βρί­σκε­ται στη σκιά της Μαρα­σλεί­ου – Λογο­θε­τεί­ου Σχο­λής, όπου στε­γά­ζο­νταν οι κοι­τώ­νες των Ελλή­νων χωρο­φυ­λά­κων, βασα­νι­στών δεσμοφυλάκων.

Η Μαρά­σλειος — Λογο­θέ­τειος Σχολή

Προ­σεγ­γί­ζου­με από την πίσω όψη. Συντη­ρη­μέ­νο και καλο­δια­τη­ρη­μέ­νο, ανα­δειγ­μέ­νο, σε τίπο­τα δε θυμί­ζει το μισο­ε­ρει­πω­μέ­νο κτί­σμα της εμβλη­μα­τι­κής φωτο­γρα­φί­ας που όλοι γνω­ρί­σα­με, παρά μόνο στο σχή­μα. Δρα­σκε­λί­ζο­ντας το κατώ­φλι της εισό­δου το μάτι πέφτει σε αυτή ακρι­βώς τη φωτο­γρα­φία που καλύ­πτει ένα μεγά­λο κομ­μά­τι τοί­χου. Απει­κο­νί­ζει την μισο­ε­ρει­πω­μέ­νη όψη του κτι­ρί­ου λίγα χρό­νια μετά τις ανεί­πω­τες σκη­νές φρί­κης και μεγα­λεί­ου που εκτυ­λί­χτη­καν ανά­με­σα στους τέσ­σε­ρις τοί­χους του.

Κοι­τά­ζεις απο­σβο­λω­μέ­νος από τη συγκί­νη­ση και προ­σπα­θείς να βάλεις σε μια σει­ρά τις εικό­νες που τόσα χρό­νια απο­κό­μι­σες δια­βά­ζο­ντας και ξανα­δια­βά­ζο­ντας το ιστο­ρι­κό της μάχης με την πείνα.

Εδώ θα απλώ­νο­νταν οι σει­ρές με τα κρε­βά­τια, εδώ οι εξό­ρι­στοι θα σκέ­πα­ζαν τις «βού­τες», εδώ θ’ ακου­μπού­σαν τα λιγο­στά σκεύη τους, τον ρου­χι­σμό, τα μικρο­ερ­γα­λεία τους, εδώ θα έκρυ­βαν τα βιβλία τους, τα χαρ­τιά τους.

Ψηλα­φί­ζεις τις πέτρες του τοί­χου προ­σπα­θώ­ντας ν’ «αγγί­ξεις» τη φρί­κη, τον πόνο, τα βογκη­τά, τις χαρα­κιές στα κορ­μιά και στα σωθι­κά των έγκλει­στων πει­να­σμέ­νων, το χνώ­το του θανά­του. Η «μυρω­διά» του θανά­του διά­χυ­τη. Και η αίσθη­ση της ελπίδας.

Τόσοι θάνα­τοι δεν πήγαν χαμέ­νοι. Η θυσία των κομ­μου­νι­στών εξο­ρί­στων δεν ήταν μια έξαρ­ση ηρω­ι­σμού από απο­κο­τιά, αλλά μια βαθιά συνει­δη­το­ποι­η­μέ­νη από­φα­ση, μια παλι­κα­ρί­σια επι­λο­γή αυτο­θυ­σί­ας στο βωμό των αγώ­νων της εργα­τι­κής τάξης και του λαού μας, για ένα καλύ­τε­ρο αύριο.

Στους γύρω τοί­χους πολ­λές φωτο­γρα­φί­ες και κάποια καθη­με­ρι­νά αντι­κεί­με­να των εξο­ρί­στων. Ο χώρος στε­νός και ζεστός. Εκα­το­ντά­δες ζευ­γά­ρια μάτια μπαί­νουν, βγαί­νουν, σπρώ­χνο­νται και σπρώ­χνουν για να πλη­σιά­σουν, να δουν, να δια­βά­σουν, να μάθουν, να παρα­δειγ­μα­τι­στούν. Εκα­το­ντά­δες καρ­διές χτυ­πούν δια­φο­ρε­τι­κά απ’ ό,τι κάθε μέρα…

Και ένα μνη­μείο απαν­θρω­πιάς και κρα­τι­κής αδιαφορίας…

Ανά­με­σα στα μνη­μεία των ηρώ­ων του Αη Στρά­τη κι ένα μνη­μείο απαν­θρω­πιάς και κρα­τι­κής αδια­φο­ρί­ας. Στην είσο­δο του Μου­σεί­ου Δημο­κρα­τί­ας, δίπλα στα σκα­λο­πά­τια βρί­σκε­ται η ράμπα για τα αμα­ξί­δια των συναν­θρώ­πων με κινη­τι­κά προ­βλή­μα­τα. Κατα­σκευά­στη­κε  διό­τι έτσι υπο­χρε­ώ­νουν οι «κανο­νι­σμοί». Προ­φα­νώς δεν υπήρ­χε κάποιος «κανο­νι­σμός» να υπο­χρε­ώ­νει και την ομα­λή και απρό­σκο­πτη πρό­σβα­ση στο οδό­στρω­μα… Όμως αυτό δεν ήταν φαί­νε­ται αρκε­τό. Παρα­τη­ρώ­ντας κανείς προ­σε­χτι­κά δια­πι­στώ­νει ότι το σκα­λο­πά­τι της ράμπας είναι ψηλό­τε­ρο και από αυτό της σκά­λας (!)  που χρη­σι­μο­ποιούν όσοι έχουν γερά τα πόδια τους. Ένα τέτοιο μνη­μείο απαν­θρω­πιάς και αδια­φο­ρί­ας έπρε­πε να είναι και μεγα­λο­πρε­πές… (Ενη­με­ρω­τι­κά, το Μου­σείο Δημο­κρα­τί­ας ανή­κει στο Υπουρ­γείο Πολι­τι­σμού, Διεύ­θυν­ση Νεώ­τε­ρης Πολι­τι­στι­κής Κληρονομιάς).

Κατη­φο­ρί­ζου­με προς τη «Λεω­φό­ρο των Μπολ­σε­βί­κων» (έτσι ονό­μα­ζαν οι εξό­ρι­στοι τον συγκε­κρι­μέ­νο δρό­μο του χωριού) όπου σε λίγο θα λάβει χώρα η ομι­λία του ΓΓ του ΚΚΕ και θ’ απο­κα­λυ­φτεί το μνη­μείο της ΚΕ του Κόμ­μα­τος για τους εξόριστους.

Όμως πρώ­τα θα στα­θού­με με σεβα­σμό και θ’ ακου­μπή­σου­με ένα λου­λού­δι σ’ ένα άλλο μνη­μείο. Στον Αη Στρά­τη πέθα­νε εξό­ρι­στος σε ηλι­κία 55 χρο­νών ο αξέ­χα­στος ηγέ­της της αγρο­τιάς, ο λαϊ­κός αγω­νι­στής Κώστας Γαβρι­η­λί­δης, ΓΓ του Αγρο­τι­κού Κόμ­μα­τος Ελλά­δας και βου­λευ­τής (ΑΚΕ, ΕΔΑ), δήμαρ­χος Κιλ­κίς με το Παλ­λαϊ­κό Μέτω­πο πριν τη μετα­ξι­κή δικτα­το­ρία, μέλος της ΚΕ του ΕΑΜ και Υπουρ­γός Γεωρ­γί­ας στην ΠΕΕΑ, με αμέ­τρη­τους διωγ­μούς στην πλά­τη του και θητεία σε φυλα­κές και εξορίες).

Εκεί, στη «Λεω­φό­ρο των Μπολ­σε­βί­κων», πάνω σ’ ένα κομ­μά­τι λαξε­μέ­νου βρά­χου βρί­σκε­ται απο­τυ­πω­μέ­νη σε μέταλ­λο η νεκρι­κή μάσκα του, έργο των συνε­ξό­ρι­στών του καλ­λι­τε­χνών Χρί­στου Δαγκλή και Βασί­λη Βλασίδη.

Στην ομι­λία του ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ έδω­σε το ιστο­ρι­κό πλαί­σιο μέσα στο οποίο δημιουρ­γή­θη­καν οι τόποι εξο­ρί­ας (και του Αη Στρά­τη), ανα­φέρ­θη­κε ιδιαί­τε­ρα στον Αη Στρά­τη και τη συνει­σφο­ρά των εξο­ρί­στων του στους αγώ­νες του λαού μας και τόνι­σε ότι το παρά­δειγ­μά τους φωτί­ζει τις μελ­λο­ντι­κές γενιές για­τί τα ιδα­νι­κά τους είναι ανώ­τε­ρα και εξυ­ψώ­νουν τον άνθρω­πο (ολό­κλη­ρη η ομι­λία του Δημή­τρη Κου­τσού­μπα εδώ). Στη συνέ­χεια έγι­ναν τα απο­κα­λυ­πτή­ρια του μνη­μεί­ου και ακο­λού­θη­σε πρσκλη­τή­ριο νεκρών και τραγούδια.

Ο «κεντρι­κός θάλα­μος» των εξο­ρί­στων (σήμε­ρα Μου­σείο Δημο­κρα­τί­ας) στη σκιά της βάσης της χωρο­φυ­λα­κής του νησιού (η φωτο­γρα­φία τρα­βή­χτη­κε από την Μαρά­σλειο — Λογο­θέ­τειο Σχο­λή που παλιά στέ­γα­ζε τους κοι­τώ­νες των ελλή­νων χωρο­φυ­λά­κων-δεσμο­φυ­λά­κων των εξόριστων)

Πριν ακό­μα ολο­κλη­ρω­θεί η εκδή­λω­ση, πήρα­με σιγά σιγά το δρό­μο για το λιμά­νι. Οι ακτί­νες του ήλιου κου­ρα­σμέ­νες απ’ τον κάμα­το της μέρας έπαιρ­ναν τα ονό­μα­τα από το προ­σκλη­τή­ριο των νεκρών και τις νότες του πέν­θι­μου εμβα­τή­ριου και τ’ ακου­μπού­σαν μελαγ­χο­λι­κά πάνω στις σκιές που σχη­μά­τι­ζαν οι γερα­σμέ­νοι τοί­χοι και οι λιγο­στές βάρ­κες στο μικρό λιμάνι.

Από τους λόφους του Αη Μηνά και του Αη Γιάν­νη το σού­ρου­πο πήρε ν’ απλώ­νει τα δίχτυα του πάνω απ’ τον «κεντρι­κό θάλα­μο», τη «λεω­φό­ρο των Μπολ­σε­βί­κων», τον «βρά­χο του Λένιν», τα ερεί­πια του παλιού οικι­σμού,  το καφε­νείο του Γερο­γιαν­νά­κη (αγα­πη­μέ­νο των εξό­ρι­στων), τα στε­νά σοκά­κια του χωριού και κατη­φο­ρί­ζει  σιγά σιγά προς το λιμάνι.

Μαζί ζυγώ­νει και η ώρα της επι­βί­βα­σης στο καρά­βι, η ώρα για το ταξί­δι της επι­στρο­φής. Θέλεις αυτή η ώρα να καθυ­στε­ρή­σει, καθώς βαδί­ζεις δίπλα στις βάρ­κες και παρα­τη­ρείς τις σκιές που αργο­σβή­νουν στα νερά όπως κάπο­τε οι ζωές των ηρώων.

Αυτός ο χρό­νος! Δεν κάνει λίγο κρά­τει. Αδυ­σώ­πη­τος μέχει παγε­ρά αδιά­φο­ρος στο πέρα­σμά του, δεν χαμπα­ριά­ζει από  στιγ­μές, δεκά­ρα δε δίνει για συναι­σθή­μα­τα, δεν υπο­λο­γί­ζει τίπο­τα ανθρώ­πι­νο. Μόνο να μετρά­ει ξέρει  καλά. Να βάζει στη σει­ρά χρό­νια, αιώ­νες και ολό­κλη­ρες ιστο­ρι­κές περιό­δους και να κατα­με­τρά θηριω­δί­ες και κατορ­θώ­μα­τα, προ­δο­σί­ες και ηρω­ι­σμούς, αγω­νί­ες και σκλη­ρούς αγώ­νες, πόνο και λυτρω­μό, ήττες και νίκες και αίμα, πολύ αίμα…

“…μπο­ρεί να ‘ναι κι απ’ το λιό­γερ­μα, που χτυ­πά­ει στον απέ­να­ντι τοίχο”…

Η συμ­με­το­χή στην επί­σκε­ψη-προ­σκύ­νη­μα στον Αη Στρά­τη ήταν πολύ μεγά­λη και αυτό δεί­χνει πολ­λά. Ο κόσμος έχει ανά­γκη από κάπου να πια­στεί, να εμπνευ­στεί, να πάρει δύνα­μη και κου­ρά­γιο, να παρα­κι­νη­θεί. Στις αμέ­τρη­τες δυσκο­λί­ες που αντι­με­τω­πί­ζου­με σήμε­ρα, στο βαθύ σκο­τά­δι που τεί­νει να σκε­πά­σει τα πάντα, η ιστο­ρία του εργα­τι­κού, λαϊ­κού, κομ­μου­νι­στι­κού-επα­να­στα­τι­κού μας κινή­μα­τος και οι ήρω­ές μας είναι ο φάρος που αντι­στέ­κε­ται και φωτίζει.

Οι σημε­ρι­νοί κομ­μου­νι­στές και αγω­νι­στές έχουν μόνο να μάθουν και να παρα­δειγ­μα­τι­στούν προ­σθέ­το­ντας στα εργα­λεία της ανά­λυ­σης και της πάλης τους τις δια­δρο­μές αυτής της ιστο­ρί­ας και τα μικρά και μεγά­λα μονο­πά­τια που βάδι­σαν οι γνω­στοί και άγνω­στοι μεγά­λοι λαϊ­κοί αγω­νι­στές. Νιώ­θω την υπο­χρέ­ω­ση να σημειώ­σω εδώ την προ­σπά­θεια που κάνει το ΚΚΕ να ανα­δεί­ξει και να προ­βάλ­λει αυτή την ιστο­ρία, την ιστο­ρία του. Τον κόπο, τα έξο­δα, την κινη­το­ποί­η­ση και το μερά­κι των στε­λε­χών, των μελών και πολ­λών φίλων του Κόμ­μα­τος στην κατεύ­θυν­ση αυτή, κόντρα στις μύριες όσες δυσκο­λί­ες του σήμε­ρα. Μια ανά­δει­ξη που, όπως πρώ­τοι οι κομ­μου­νι­στές βρο­ντο­φω­νά­ζουν, δεν συνί­στα­ται σε μια μου­σεια­κή δια­δι­κα­σία αλλά σε αιμο­δό­τρα κατά­θε­ση στην αγω­νι­στι­κή δρά­ση του σήμερα.

Ο λόφος του Αη Μηνά όπως φαί­νε­ται από τον “κεντρι­κό θάλα­μο” (Μου­σείο Δημοκρατίας)

Ας παρα­πο­νιέ­ται ο άνθρω­πος, σοφά τα έφτια­ξε όλα η φύση.  Και πρώ­τα απ’ όλα τον ίδιο. Με τα κακά του και τα καλά του. Μια αιώ­νια δια­πά­λη ανά­με­σα στα πιο βάρ­βα­ρα ένστι­χτα  και στο μεγα­λείο της ανθρώ­πι­νης ψυχής, που κάνει κάπο­τε ακό­μα και το θάνα­το να υπο­κλι­θεί. Μια μάχη που γεν­νά βασα­νι­στές-χτή­νη και μάρ­τυ­ρες ήρωες.

Οι ήρω­ες του Αη Στρά­τη δεν γεν­νή­θη­καν ήρω­ες. «Δέθη­καν» στο καμί­νι της λευ­τε­ριάς και της ταξι­κής πάλης. Αν σήμε­ρα μπο­ρού­σαν να μας ακού­σουν είναι βέβαιο ότι θα συμ­φω­νού­σαν ότι η μεγα­λύ­τε­ρη τιμή στον ηρω­ι­σμό και τη θυσία τους,  η καλύ­τε­ρη τιμή στη μνή­μη τους, είναι η καλύ­τε­ρη οργά­νω­ση της πάλης μας, η δυνα­τό­τε­ρη ανα­μέ­τρη­ση με τον ταξι­κό εχθρό, το ακού­ρα­στο και πιο απο­φα­σι­στι­κό βάδι­σμά μας «στις λεω­φό­ρους του μέλ­λο­ντος», μέχρι τη νίκη.